Kloptdatwel?

roundup

Misvattingen van de Duurzame Meisjes over GMO’s

by 13 Comments

Duurzame MeisjesIn kringen van mensen die een groene en duurzame wereld nastreven worden GMO’s (genetisch gemodificeerde organismen) en vooral het bedrijf Monsanto weggezet als zowat het ergste wat de mensheid momenteel bedreigt. Vaak met onjuiste argumenten. Zo gaven de Duurzame Meisjes op hun webpagina GMO’s en Monsanto als belangrijkste reden om tegen het verdrag met Oekraïne te stemmen. Omdat kritiek op hun Facebook-pagina werd beloond met een block, heb ik ze een open brief geschreven. Daarin ik laat zien waar deze Duurzame Meisjes de mist in gaan in hun kritiek op GMO’s, en waarom genetische modificatie een belangrijk hulpmiddel kan zijn om duurzaam en veilig voedsel te produceren.

Het artikel gaat met name in op herbicidetolerante (HT) en insectresistente (IR) gewassen. Volgens de auteur, Duurzaam Meisje Helen Buijs, zorgt de RoundUp-Ready eigenschap dat planten zelf glyfosaat produceren en gaan mensen die Bt maïs eten vanzelf ook Bt produceren. In werkelijkheid reageert de actieve stof in RoundUp, glyfosaat, met een belangrijk enzym van de plant op zo’n manier dat de plant niet meer goed groeit. In de genetisch gemodificeerde gewassen is dit enzym net wat anders. Het bindt nog steeds aan glyfosaat, maar de normale werking wordt niet verhinderd. Het gemodificeerde gewas is dus resistent tegen glyfosaat, maar er is dus geen sprake van glyfosaat-productie in de planten zelf.

Zowel de RoundUp-Ready als de Bt gewassen zijn onderzocht op effecten na consumptie. De Europese Commissie en de European Academy Science Advisory Council (EASAC) zijn het erover eens dat GMO’s (waaronder Bt gewassen) niet per se gevaarlijker zijn dan gangbare gewassen. Sterker nog, het overschakelen naar Bt gewassen heeft voor veel boeren gezorgd dat ze minder pesticiden hoeven te spuiten. Beter voor de boeren (met name in arme landen) en beter voor de biodiversiteit binnen een gewas.

De auteur noemt ook dat 90% van de Amerikaanse ondervraagden een GMO-label wil, maar is kennelijk niet bekend met het onderzoek dat deze vraag anders formuleerde. Toen het Rutgers (School of Environmental and Biological Sciences) vroeg of de mensen iets miste op het voedseletiket,  antwoordde slechts 7% dat ze een GMO-label willen. Zo interessant vindt de burger dit dus niet.

De schrijfster lijkt zich werkelijk niet voor te kunnen stellen dat Monsanto ergens niet bij betrokken is – tot tweemaal toe beschuldigt ze het bedrijf vals. Eerst rondom terugtrekking van het artikel Seralini et al. 2012 (die kennen jullie vast nog). En daarna in verband met een interview over glyfosaat met dr. Patrick Moore, promotor van Golden Rice, een man die niks met Monsanto en niks met pesticiden te maken heeft. Uit dit alles leidt dit Duurzame Meisje af dat Monsanto een gevaar is voor zowel natuur en volksgezondheid. Ik ben het daar niet helemaal mee eens.

Zie de hele open brief op mijn website voor een volledige behandeling van het artikel. Hoewel ik het ergens niet verwacht, hoop ik oprecht dat de Duurzame Meisjes open staan voor deze discussie en laten zien dat ze niet alleen voor duurzaamheid zijn als het hip is, maar ook als het ongemakkelijk is.

EenVandaag blundert over Roundup

by 47 Comments

Roundup

Verschillende media hebben alarmistische berichtgeving verspreidt over glyfosaat, de werkzame stof in de onkruidverdelger Roundup. Het actualiteitenprogramma EenVandaag spande de kroon, door Roundup een kankerverwekkend middel te noemen. Het kopte zonder terughoudendheid: “Kankerverwekkend bestrijdingsmiddel blijft in gebruik“. Die uitspraak is niet op feiten gebaseerd en kwalijk alarmistisch.

Glyfosaat werkt als totaalherbicide door beschadiging te brengen aan een stofwisseling die enkel in planten voorkomt. Omdat het lichaam van dieren en mensen niet op dat niveau werken, wordt het gezien als een van de meest veilige onkruidverdelgers. Toch wordt er veel onderzoek gedaan naar bijwerking van de stof. Er zijn daarbij studies opgedoken die wijzen op carcinogeniteit. Maar het merendeel van de studies kan deze bevindingen niet bevestigen. In de wetenschappelijke literatuur is er daardoor nauwelijks bewijs dat glyfosaat kanker kan veroorzaken. De wetenschappelijke consensus is dan ook dat het waarschijnlijk niet carcinogeen is.

iarc-logoToch classificeerde het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC, een onderdeel van de Wereldgezondheidsorganisatie) vorige week de stof als ‘waarschijnlijk carcinogeen’. De onderbouwing hiervoor was een studie waarbij glyfosaat op individuele cellen werd losgelaten in een bakje; en enkele (controversiële) rattenstudies. Alle Nederlandse media (die ik voorbij zag komen) vergaten daarbij te vermelden dat het IARC géén rekening houdt met realistische situatie waarin glyfosaat wordt gebruikt. De IARC-werkgroep beoordeelde of glyfosaat kanker kán veroorzaken, niet of het bij mensen en dieren kanker gaat veroorzaken. Het wetenschappelijke onderzoeksbureau voor risicoanalyses van Duitsland, BfR, uitte vrijwel direct veel kritiek op de classificatie van het IARC. Het heeft laten weten eerder precies dezelfde studies (en meer) te hebben onderzocht en geen bewijs voor een risico op kanker kon vaststellen.

eenvandaag-roundupHet kan zijn dat de journalisten van EenVandaag niet goed op de hoogte waren. Maar wie vraagt ze in de radio-uitzending om een reactie? Geen wetenschappers, maar Greenpeace en de Partij voor de Dieren die bekend staan als felle tegenstanders. Zelfs de secretaris van de Volkstuinvereniging van Heerenveen mag aan het woord komen, omdat zijn vereniging het middel in de ban heeft gedaan. De arme man blijkt echter niet het verschil te weten tussen Roundup en het verboden ontbladeringsmiddel Agent Orange.
Vervolgens wordt een geluidsbandje gestart met een interview van de milieuactivist Patrick Moore, een voorstander van het gebruik van gentechnologie. Moore geeft in het interview aan dat glyfosaat zo veilig is dat je het zou kunnen drinken, waarna hij weigert die uitdaging aan te gaan. Het was een domme opmerking van Moore, want uit onderzoek blijkt dat glyfosaat zeker giftig is als je het in geconcentreerde vorm opdrinkt. Dit gênante optreden beantwoordt in de verste verte niet de vraag of het achtergebleven spuitresidu op groenten en fruit schadelijk is voor mensen. Maar in de uitzending wordt het fragment gebruikt om Monsanto verder in diskrediet te brengen: de EenVandaag-journalist introduceerde Moore (onterecht) als “Lobbyist van het bedrijf [Monsanto]“.

Vorige maand zond EenVandaag (AVROTROS) nog een anti-Monsanto documentaire uit waarin veel oude claims voorbij kwamen die intussen al wetenschappelijk weerlegd zijn.

Lees verder: 

Dit artikel verscheen ook op de website Kritisch Denken.

Nieuwe angsthype: van GMO-voedsel krijg je autisme

by 23 Comments

Wat moet je als informele alliantie van antiwetenschappelijke en antitechnologische angstaanjagers nu toch weer voor nieuws verzinnen? ‘Autisme komt door vaccinaties’ klinkt intussen wel heel erg tweeduizend-zoveel en ‘van genetisch gemodificeerd voedsel krijg je kanker’ is ook niet echt hot meer. Maar dat kun je natuurlijk nog wel combineren! Iets als ‘van genetisch gemodificeerd voedsel krijg je autisme’ komt al aardig in de goede richting, maar we maken het natuurlijk net iets ingewikkelder met een echt wetenschapperig sausje. Nu is er alleen nog een betrouwbaar ogend persoon nodig met een respectabele wetenschappelijke achtergrond om die boodschap uit te dragen. En kijk, daar is dr. Stephanie Seneff al. En die is ook nog eens van MIT!

Stephanie SeneffIn de eerste halve minuut van een twee uur durende lezing die op YouTube staat, komt Seneff al met haar bommetje:

So you all know this frightening trend: this is autism diagnoses by the CDC. It is going up, and up, and up. Where is it going in the future? I predict by 2025 half the kids born will be diagnosed with autism.

En dat komt dan volgens haar vooral door de enorme toename van het gebruik van de pesticide Roundup van Monsanto. O nee! Dramatisch! Help! Ik moet bekennen dat ik deze video niet helemaal heb uitgekeken. Na ruim een uur ben ik afgehaakt, moe van alle nonsens, en ik heb de rest een beetje doorgezapt (zo rond 1:50:00 benadruk ze bijvoorbeeld nog het belang van goede aarding en rond 2:02:30 veroorzaakt zonnebrand crème  huidkanker).
Het is allemaal bijzonder speculatief, quasi gedetailleerd en eentonig gebracht (en dan druk ik me  zwak uit). De eerste berichtgeving over deze schokkende mededeling was van oktober of eerder,  maar nu wordt het verhaal pas echt rondgepompt op Internet. Het verschijnt intussen ook op de wat serieuzere Nederlandse sites, een maandje nadat het op Niburu en co. was verschenen.

Hoe komt die mevrouw Seneff van MIT nou aan dat schokkende vooruitzicht dat maar liefst de helft van de kinderen geboren in 2025 autisme zal hebben als we niets doen? Uit de slides bij haar presentatie komt o.a. de volgende grafiek:

autisme-trend
Uit een presentatie die Seneff vanaf juni 2014 gebruikt

Je moet nog aardig je best doen om van die suggestieve trend te komen tot de uitspraak van Seneff dat in 2025 één op de twee kinderen het etiketje ‘autisme’ opgeplakt zal krijgen. Want als ik het lijntje lineair doortrek (wat het plaatje toch suggereert) kom ik op ‘maar’ 3,5 procent in 2025. Ook onzin, maar iets minder verontrustende onzin. Seneff doet het dus superexponentieel, of zo. Als je de lijn nog wat verder doortrekt, zie je trouwens dat er op een gegeven moment meer kinderen op autisme worden betrapt dan er überhaupt geboren worden! Over enge ontwikkelingen gesproken …

Maar waarom zouden we überhaupt aandacht moeten besteden aan het verhaal van Seneff? Volgens haar website bij MIT doet ze iets met spraakherkenning en is ze pas sinds een aantal jaar actief op het gebied van epidemiologie, toxische stoffen en het verband met allerlei aandoeningen. Duidelijk geen expert en toch heeft ze een dozijn artikelen gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. Hmmm. Maar als je daar even wat beter naar kijkt, wordt vrij snel duidelijk hoe de vork in elkaar steekt: die zijn bijna allemaal gepubliceerd in Entropy, een titel uit de stal van open access uitgever MDPI. Een groot deel komt zelfs uit één ‘special issue’ van dat platform. MDPI is niet bepaald een onbesproken uitgever. Zo heeft Jeffrey Beall ‘m op zijn invloedrijke lijst van Questionable Publishers geplaatst [mirror].  MDPI geeft ook nogal eens zo’n ‘special issue’ weg aan een gasteditor die dan naar eigen goeddunken onzin van vriendjes kan publiceren. Zo kon ook een onderzoek van de universiteit Wageningen naar elektroacupunctuur bij koeien (met een apparaat dat zogenaamd ontwikkeld was in het Russische ruimtevaartprogramma) zijn weg naar de publicatielijstjes van de betrokken onderzoekers vinden. Bij andere publicaties van Seneff zien we overigens auteurs optreden die bekend zijn uit het vaccinaties-veroorzaken-autisme-wereldje, alleen daarom zou je al op je hoede moeten zijn.

Wat is het idee van Seneff? Het bestrijdingsmiddel Roundup (Glyfosaat) dat veel gebruikt wordt in combinatie met genetisch gemodificeerde gewassen zou in mensen allerlei enge dingen kunnen veroorzaken. Roundup wordt juist voor mensen nogal veilig geacht, omdat het werkt op een bepaald enzym dat micro-organismen en planten wél hebben en mensen niet. Seneff suggereert echter dat de (goede) bacteriën in onze darmen wel heel veel schade kunnen oplopen door alle glyfosaatresten die we via onze levensmiddelen binnenkrijgen. En denk daarbij vooral aan het feit dat dat bijvoorbeeld genetisch gemodificeerde maïs of soja zo’n beetje overal in kan zitten.

Roundup van Monsanto krijgt, zoals zo vaak, de zwarte piet toegeschoven.
Roundup van Monsanto krijgt, zoals zo vaak, de zwarte piet toegeschoven.

Die kwetsbare bacteriën leggen het dan af en dat zou dan de gezonde toestand in je darmen verstoren. En dat is dan weer iets wat bijvoorbeeld geassocieerd is met het ontstaan van autisme. Maar dat laatste  werkt alleen als je het wegens fraude ingetrokken onderzoek van Andrew Wakefield over het vermeende verband tussen de BMR-vaccinatie en autisme nog serieus durft te nemen. Dat is voor Seneff geen probleem, ze refereert ook rustig aan het eveneens ingetrokken onderzoek van Séralini. En in haar presentatie noemt ze ook nog het onderzoek van Carman, dat ik eerder besproken heb op Kloptdatwel. Ze heeft dus wel een neus voor dubieus onderzoek.

De uit de lucht gegrepen hypothesen van Seneff zijn al uitvoerig onderuit gehaald door wetenschappers die wel verstand van zaken hebben, o.a. door Layla Katirae. En anderen, zoals Keith Kloor, maakten zich er al druk over dat de onzin van Seneff door persbureau Reuters als serieus werd opgepikt. Het artikel van Seneff is een louter hypothetisch en uiterst speculatief verhaal en bevat geen nieuw experimenteel onderzoek. Zoals Katirae aangeeft zijn er wel een paar onderzoeken geweest naar een mogelijk verband tussen glyfosaat (via directe blootstelling) en autismespectrum, maar daaruit kwam niets verontrustends naar voren. Als zo’n verband bestond, zou het ook wel zichtbaar moeten zijn geworden als je kijkt naar de lokale verschillen in het voorkomen van autisme en gebruik van deze pesticiden. Serieuze onderzoekers van autisme zien vooralsnog geen enkele aanwijzing dat glyfosaat iets met autisme van doen heeft. Ook blijkt Seneff een nogal vertekend beeld te geven van hoe glyfosaat in de praktijk gebruikt wordt bij graanteelt. Ze heeft er dus nogal een puinhoop van gemaakt; en dat voor een heuse MIT-onderzoeker …

Ook David Gorski (‘Orac’) heeft op zijn blog al diverse stukken over deze en andere ideeën van Seneff geschreven en zijn kritiek is niet mals. Zijn blog van oudjaarsdag sluit als volgt af (links toegevoegd door mij):

The bottom line is that the crank magnetism is strong in Dr. Seneff. She’s antivaccine and anti-GMO. She is full of Dunning-Kruger, thinking that she can transfer her computer science and artificial intelligence knowledge to knowledge of epidemiology, biochemistry, and medicine. She can’t.

In de commentatoren op het nauwelijks kritische bericht op Foodlog over deze onzin van Seneff merkt iemand nog op dat ze “trouwens zó goed in holistisch kringloop denken [is] dat ze de Boston Bombings en de slachtpartijen op Amerikaanse scholen zelfs aan Glyfosaat weet te linken.” En ja wel hoor, kijk maar eens naar het interview  van anderhalf jaar geleden, zo rond minuut 28.
Uit het begin van dat interview komt ook naar voren dat Seneff van mening is dat autisme wel door invloeden vanuit onze omgeving veroorzaakt moet worden, want anders kan het verschijnsel niet zo snel toenemen. Als ze nu de verandering in de manier van diagnosticeren van autismespectrum ook als omgevingsinvloed zou benoemen, had ze nog ergens gelijk, want dat is toch wat er eerder aan de hand lijkt te zijn met die toename. Het wordt beter herkend dan vroeger, maar er is ook zeker iets van een hype gaande, veel kinderen krijgen wel erg makkelijk het etiketje ‘autismespectrum’, terwijl er weinig met ze aan de hand lijkt te zijn.

En dit allemaal terwijl we allang weten dat de toename in autisme komt door samenhangt met de groei van consumptie van biologisch geproduceerd voedsel. Of met klimaatopwarming en de terugval in het aantal piraten, dat kan natuurlijk ook …

Titelafbeelding van Wikimedia Commons

De anti-GMO studie van Séralini – drinken van Roundup laat mannen langer leven

by 37 Comments

In het najaar van 2012 verscheen een wetenschappelijk artikel van Gilles-Eric Séralini met allemaal enge plaatjes van ratten met uitgegroeide tumors. Die ratten hadden op een dieet gestaan van genetisch gemodificeerde maïs. De resultaten van de studie werden gepresenteerd volgens een zorgvuldig voorbereide mediastrategie. Het schokkende resultaat inclusief de rattenfoto’s ging de hele wereld over.

seralini-rats-junk-science

De studie was ook meteen berucht. Wetenschappers schoten er vrijwel meteen allerlei gaten in. Het aantal ratten in de (controle)groepen was wel erg klein, het soort ratten ongeschikt voor dit type onderzoek, het was onethisch om de ratten niet tijdig uit hun lijden te verlossen, enzovoort enzovoort. Niet alleen vanwege die methodologische onzorgvuldigheden kreeg Séralini er van langs,  maar zeker ook vanwege de manier waarop hij de media had bespeeld. Het leverde een hoop discussie op en uiteindelijk werd het artikel ingetrokken.

Myles Power legt in de volgende video uit wat er nu eigenlijk wel en niet van die studie klopt:

Het is ook rustig na te lezen op zijn blog. De studie is dus een grote puinhoop. De enige correlatie die nog ergens op lijkt, is een verrassende en wordt niet in het artikel genoemd: van de mannelijke ratten die gewoon water dronken, gingen er meer dood dan van hun collega’s die water dronken waaraan de herbicide Roundup was toegevoegd! Daar hoor je de anti-GMO activisten vreemd genoeg niet over.

Handig overzichtje over wat er allemaal mis is met de Seralini-studie (bron: Genetic Literacy project)
Handig overzichtje om net zulke schokkende resultaten als die van Séralini te krijgen (bron: Genetic Literacy project)

Wat in de video ook aan de orde komt is dat ‘peer reviewed’ niet automatisch betekent dat een artikel klopt. Het artikel is nu opnieuw gepubliceerd in een ander blad, maar is voor de herpublicatie vreemd genoeg niet opnieuw inhoudelijk bekeken zoals de editor aan Retraction Watch liet weten. De nieuwe ‘reviewers’ hebben alleen gekeken of het ingediende stuk exact hetzelfde was als de ingetrokken versie. Wat betekent die herpublicatie dan? De aanhangers van Séralini zien het natuurlijk als een terechte rectificatie van die oneerlijke retractie (=censuur onder druk van GM-giganten als Monsanto, enzo) en zullen de studie vast blijven gebruiken als ‘wetenschappelijke’ onderbouwing van hun strijd tegen genetische modificatie.

Steven Novella wordt er niet blij van:

The Seralini GMO rat study is now infamous for its poor quality and overstated conclusions. The republication of the paper extends the saga, but does nothing to correct the many failings of the study.

Defenders of the republication cite the virtue of access to data, and open communication, while decrying the “censorship” of the retraction. This completely misses the point, however. The peer-reviewed literature is not just about open communication of data, but puts into place a heavy filter for quality. A study needs to reach a certain minimum level of quality before it is worthy of consideration as part of the peer-reviewed literature.

Op zich lijkt het me ook beter dat ingetrokken studies niet van de oorspronkelijk publicatieplek verdwijnen, als maar heel duidelijk gemaakt wordt, waarom het artikel ‘retracted’ is. De journals zijn daar natuurlijk niet zo happig op, omdat ze daarmee vaak ook moeten toegeven dat hun eigen procedures niet zo best gefunctioneerd hebben of dat het uitzoeken van verantwoordelijke editors en reviewers niet zo zorgvuldig gaat als ze graag doen voorkomen.

De studie staat nu in Environmental Sciences Europe, een Open Access tijdschrift van Springer: “Republished study: long-term toxicity of a Roundup herbicide and a Roundup-tolerant genetically modified maize“.

Er is bijzonder veel over deze zaak geschreven, een handig overzicht (op publicatiedatum) geeft een zoekopdracht bij The Genetic Literacy Project. Voor de liefhebbers van complottheorieën en vage sektes is het interessant om de links op het volgende blog te lezen: Seralini’s Connections to Quack Science and Strange Philosophies.