De website van de kritische prikkers
Vroeger, voor de zegetocht van Internet, werd informatie gefilterd door deskundigen en autoriteiten. De mainstream media, zoals in Nederland de kwaliteitskranten en het NOS Journaal, gingen (en gaan nog steeds) vaak te rade bij deskundigen. Maar steeds meer mensen zoeken hun informatie op het internet. Steeds meer mensen vertrouwen op de resultaten van een google zoekopdracht. Ze komen dan snel bij onzin sites. En die zien er vaak gelikt en betrouwbaar uit. Kijk zelf eens op deze twee sites en beoordeel of het uiterlijk van de sites iets zegt over hun betrouwbaarheid: de website van de vereniging kritisch prikken (die vaccinaties wil ontmoedigen) en de website van KWF Kankerbestrijding. Beide kwamen naar boven bij een google search naar het vaccinatie programma tegen HPV bij meisjes.
De website van kwf
Internet draagt ook bij aan versnippering in de samenleving. Tegenwoordig zijn er in veel mindere mate dan vroeger centrale bronnen meer waar iedereen naar toe gaat voor informatie. Iedereen heeft in no-time een gelikte website in de lucht en bedient zijn eigen achterban. ‘Kloptdatwel’ is een voorbeeld. Maar ook dubieuze claims worden op die manier goed verspreid. Kijk eens naar de website van de kritische prikkers (opgericht door homeopathen) en trek je eigen conclusie. Iedereen heeft zijn eigen website en zijn eigen gelijk. Dat verklaart mede het succes van websites die gevaarlijke onzin verkopen.
Internet geeft op die manier ruim baan aan de verspreiding van complottheorieën. Herinner je je nog de golf van complotdenken die over Nederland spoelde in het kader van de vaccinaties tegen de varkensgriep? De overheid zou ons willen inenenten met nano-chips. Ook de succesvolle campagne van de vereniging kritisch prikken tegen inenting van meisjes tegen het HPV virus deed regelmatig een beroep op complotdenken. Voor meer informatie over inentingen en complotdenken: zie dit NOS artikel en dit artikel uit Skepter.
In de NRC werd enkele maanden geleden uitgelegd dat internet de sociale controle heeft uitgeschakeld die vroeger tegenging dat onzin zich snel kon verspreiden. Als iemand in de dorpskroeg onzin orakelde werd de betreffende persoon gevraagd of het niet eens tijd was om naar huis te gaan. En daarmee was het afgelopen. Nu wacht thuis het weblog.
Het zou goed zijn als op school zou worden uitgelegd hoe je bij betrouwbare informatie kunt komen en hoe je onzin kunt herkennen. We benaderen deze uitdaging alsof internet niet bestaat. We hebben nog veel te weinig in de gaten hoe belangrijk het is dat we internet weerbaarheid leren. Kennis en betrouwbare informatie zijn immers de fundamenten van onze samenleving.
Ook zou het goed zijn als instanties die betrouwbare informatie verspreiden zich meer zouden verdiepen in de spelregels van de internetsamenleving. Dat zou een mislukking zoals die van de HPV-vaccinatiecampagne in 2009 kunnen voorkomen. Toen raakten veel meiden en ouders aan het twijfelen over de veiligheid van de HPV-inenting en besloten om die niet op te halen. Wij denken: dat kan beter.
Ja, een vervelend bijverschijnsel van de vrije meningsuiting op internet. Hoog tijd dat er iets aan gedaan wordt. Op school uitleggen hoe je aan betrouwbare informatie komt, is een mooi begin.
Over school gesproken: ‘Het zal niet lang meer duren of in alles en iedereen worden chips ingebouwd’. Dat zinnetje staat in de eerste tekst van het eerste hoofdstuk van het aardrijkskundeboek ‘De Nieuwe Terra’ van alle Nederlandse brugklassers havo/vwo.
Zonder twijfel betrouwbare informatie, gezien de bron. En als brave scholier ontsnap je er niet aan, want je doet netjes je huiswerk.
Dus, tot het zover is dat we alleen nog maar betrouwbare informatie krijgen, denk er om kindertjes: accepteer alleen iets als waarheid als het is ‘gefilterd’ door deskundigen en autoriteiten. Geloof alleen de mainstream media, en wat je op school wordt geleerd. Begin in vredesnaam niet zelf kritisch te denken. Als we ophouden met allemaal hetzelfde te geloven en al het andere af te wijzen, is de chaos al gauw niet meer te overzien.
Complotten bestaan helemaal niet. Het zijn allemaal verzinsels van onbetrouwbare mensen. Complotdenken, ofwel denken over complotten, is dus niet goed voor je. Zelfs je afvragen wat een complot precies is, en om welke redenen ze bestaan, kon wel eens ongezond zijn. We weten het niet, want niemand heeft er ooit peer-reviewed onderzoek naar gedaan.