• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)
You are here: Home / Kort / Marten Toonder had niet veel op met wetenschap

Marten Toonder had niet veel op met wetenschap

10 March 2011 by Gert Jan van 't Land 2 Comments

De wat oudere lezertjes herinneren zich de dagelijkse Bommelstrips van Marten Toonder (1912-2005) in NRC Handelsblad. Ik heb de Bommelverhalen altijd met veel plezier gelezen en ik herlees ze eerlijk gezegd nog regelmatig. Je kunt rustig zeggen dat ik veel bewondering heb voor Marten Toonder. Maar het is mij altijd opgevallen dat de wetenschap er in het universum van Bommel en Tom Poes niet zo goed van afkwam. Wetenschap is in Rommeldam ofwel wereldvreemd, ofwel de resultaten van wetenschappelijk onderzoek hebben de mensheid niet veel goeds te bieden. Toonder leek meer bewondering te hebben voor magie en intuïtie. Drie sleutelfiguren uit de Bommelsaga lichten dat toe. Je vraagt je af welke invloed Toonder met zijn ‘wetenschapspessimisme’ heeft gehad.

Marten Toonder had niet veel op met wetenschap 1
Prlwytzkofsky

Dr. Zbygniew Prlwytzkofsky is een onderzoeker pur sang. In de latere Bommelverhalen krijgt hij een aanstelling als ‘stadsfenomenoloog’. In die hoedanigheid geeft hij leiding aan het stadslaboratorium van Rommeldam. Toonder zet hem neer als een goudeerlijke maar wereldvreemde professor. De afstand tot de normale inwoners van Rommeldam wordt versterkt door de onbegrijpelijke germanismen waarin P. zich uitdrukt (Bommel wordt stevast aangeduid als ‘Der Boml’). Ook is het opvallend dat prof. P. wordt weergegeven als een mens in een verder door dierfiguren bevolkte wereld. Slechts weinig andere figuren krijgen deze uitzonderingsbehandeling, onder andere  de schilder Terpen Tijn en Kwetal de breinbaas (zie hieronder).

 

Marten Toonder had niet veel op met wetenschap 2
Bommel is vaak slachtoffer van Sickbock

Prof. Joachim Sickbock is niet zoals Prlwytzkofsky geïnteresseerd in onderzoek. Sickbock wil met wereldschokkende vindingen de wereld veranderen. Zijn ondernemingen zijn altijd zeer kostbaar, en hij is daarom ook altijd op zoek naar financiers. Regelmatig vindt hij in heer Bommel een financiële steun en toeverlaat. Het is duidelijk dat de elitaire Sickbock niets goeds met de wereld voor heeft. Hij gelooft niet in democratie, houdt geen rekening met zijn medemens en is vooral op zoek naar macht en faam, desnoods ten koste van anderen. Hij gaat list en bedrog niet uit de weg om zijn zin te krijgen. Toonder geeft Sickbock uiterlijk duivelse trekjes mee. Vaak wordt Bommel het slachtoffer van de vindingen van Sickbock, dat kan het aandachtige lezertje zien op het plaatje hiernaast. Sickbock’s opzetjes mislukken stevast, maar hij blijft optimistisch. Menig Bommelverhaal verlaat hij mompelend “Men zal nog van mij horen…”.

 

Kwetal, de breinbaas behoort tot ‘het kleine volkje’ dat op enige afstand van Rommeldam leeft in evenwicht met de natuur. Hij is in staat om met vreemde apparaten allerlei tegennatuurlijke verschijnselen te creëren. De Wikipedia beschrijft dit goed: “Deze apparaten, zoals de oloroon en de verdwijnpunter, worden door niemand op hun juiste waarde geschat en zeker niet door Heer Bommel. Toch is hij het die meestal het volste vertrouwen van Kwetal heeft (“Vraag maar aan Bommel, die zal het wel weten.”), zeker omdat hij allerlei kleinigheden als een kammetje, een blikopener en een paraplu als grote vindingen beschouwt, die volgens hem wel aan het reusachtige denkraam van heer Ollie ontsproten moeten zijn”. Het is duidelijk dat Kwetal een goede kracht is. In Kwetal manifesteert zich kracht en energie die bij anderen verloren is gegaan. Hiermee kan Kwetal zelfs de moeilijkste problemen makkelijk oplossen. Het is duidelijk dat Toonder bij de lezer warme gevoelens voor Kwetal wil oproepen. Toonder lijkt daarmee een keuze te maken voor magie en intuïtie, en tegen wetenschap die ofwel wereldvreemd ofwel demonisch is.

Natuurlijk bevatte het Bommeluniversum commentaar op allerlei zaken die in de Nederlandse samenleving speelden in de periode dat de strip verscheen (vanaf 1941 t/m 1986 in NRC Handelsblad, t/m 1988 in de Donald Duck). Zo uitte Toonder felle kritiek op het kapitalisme in ‘De Bovenbazen’, stelde hij vreemdelingenhaat aan de orde in ‘De andere wereld’, bestreed hij conformisme in in ‘Het boze oog’, en analyseerde hij op meesterlijke wijze sektevorming en goeroes in ‘Het platmaken’. Maar de wetenschap, die vertrouwde Toonder maar niets.

 

 

Steun Kloptdatwel

Marten Toonder had niet veel op met wetenschap 3Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).

NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.

« Previous Entry
Heb jij psychic powers?
Next Entry »
Tempelbezoek helpt … maar niet zoals je denkt

Filed Under: Kort, Pseudowetenschap Tagged With: bommel, cultuur, kwetal, marten toonder, prlwytzkofsky, sickbock, stripverhaal, tom poes

Reader Interactions

Comments

  1. Jan Willem Nienhuys says

    10 March 2011 at 09:45

    De Bommelstrips (telkens plaatjes met tekst eronder) verschenen aanvankelijk (1940-1944) in De Telegraaf, daarna in de NRC (vanaf 1947, toen nog niet gefuseerd met Het Algemeen Handelsblad) en de Volkskrant (10 maart 1947-11 januari 1965). Ik geloof dat Toonder in de Volkskrant stopte omdat hij ontevreden was met het ontslag van Lücker als hoofdredacteur in 1964 (hij was aangetrokken door Lücker). Maar het kan ook dat de linkseriken van de Volkskrant Bommel te rechts en te ouderwets vonden. Volgens mij stonden deze strips niet in Donald Duck. Daar stond een ander type beeldverhaal, met alleen ballontekst.

    Het is opvallend dat alle magische figuren in de Bommelverhalen als mensen worden afgebeeld, niet alleen Kwetal en Pee Pastinakel, maar ook Hocus Pas en diverse andere tovenaars en magische figuren zoals de schilder Terpen Tijn, en incidentele figuren als Lieven Brekel, Zwadke Cornelisz alias de Zwarte Zwadderneel, Oene Horletoet de Tijwisselaar, de Trullenhoedster, Vader Tijd (in Het overdoen) en heks Grit van de Gorrelgrot die optreedt in het verhaal over de erfpachter. De diepere betekenis van het feit dat professor P. ook een mens is, is dan ook dat de wetenschap iets magisch is.

    Er komen ook wetenschappers in de verhalen voor die niet als mens worden afgebeeld: doctorandus Zielknijper en assistent Alexander Pieps. Maar ach, zal Toonder gedacht of gevoeld hebben, psychologie is niet iets mysterieus met onbegrijpelijke machines, dat is geen wetenschap. Alexander Pieps is nog in de leer en produceert ook niks dat de moeite waard is. Hij is ook maar een assistent.

    Maar Sickbock dan? Die zou dan toch ook als mens moeten worden afgebeeld als deze zienswijze klopte? Sickbock is echter een soort Mefistofeles (een duivel) en dat dus als het ware een supermens. Nou ik het zo opschrijf bedenkt dat zijn tegenpool professor P. met zijn baard wat weg heeft van God de Vader.

    Log in to Reply

Trackbacks

  1. 3overall says:
    13 January 2022 at 00:38

    3temerity

    Log in to Reply

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Prestigieuze Lasker Award voor Piet Borst
22 September 2023 - Pepijn van Erp

Piet Borst ontvangt de Lasker Award, de belangrijkste Amerikaanse prijs voor biomedisch onderzoek! Het bericht Prestigieuze Lasker Award voor Piet Borst verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 36.3 – herfstnummer 2023
31 August 2023 - SkepsisBlogBeheerder
Skepter 36.3 – herfstnummer 2023

Geloof in het paranormale daalt fors, SCP rapport over coronasceptici rammelt, weinig muziek in Mozart-effect, en nog veel meer. Het bericht Skepter 36.3 – herfstnummer 2023 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 36.2 – Zomernummer 2023
27 May 2023 - Pepijn van Erp
Skepter 36.2 – Zomernummer 2023

Met oa de grote Replicatiequiz en de zoektocht naar buitenaardse intelligenties (en of we ons daarmee kunnen voortplanten). Het bericht Skepter 36.2 – Zomernummer 2023 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

“Wij pikken waarschijnlijk ook maar een topje van de ijsberg op.”
16 September 2023 - Ledenadmin Skepp

Dr. Bik is microbiologe en deed lange tijd onderzoek aan o.a. Stanford University. De woede toen ze ontdekte dat iemand haar werk geplagieerd had, bracht haar echter op een ander pad. Inmiddels is ze datadetective die in een poging om een bijdrage te leveren aan een zuiverder, eer­lijke en integere wetenschap op zoek gaat naar fouten en fraude in gepubliceerde wetenschappelijke artikels. Ze heeft in­middels 938 ingetrokken artikels en 957 correcties van wetenschappelijke artikels op haar conto. [...]

‘Homeopathische kankertherapie verkort het leven’
9 August 2023 - Ledenadmin Skepp

TikTok-influencer Ellen Baetens kon niet vermijden dat haar moeder, hervallen van borstkanker, koos voor een homeopathische behandeling en chemotherapie resoluut weigerde. Ze stierf veel te vroeg, op 52-jarige leeftijd. Het volledige artikel kan u lezen op de Knack-Website   De pakkende getuigenis van Ellen Baetens kan u bekijken op haar TikTok-account: [...]

Door een overdreven focus op preventie worden al bij al gezonde mensen geklasseerd als (potentieel) ziek
24 July 2023 - Paul De Belder

Suikerziekte versus suiker-ziekte [...]

Dr. William Makis and “turbo cancer”: Falsely blaming COVID-19 vaccines for cancer
2 October 2023 - David Gorski

A prominent oncologist and cancer biologist, Wafik El-Deiry, recently amplified claims that COVID-19 vaccines cause "turbo cancer," wanting a "civil discourse about science and actual answers that are missing." Unfortunately, calls for "civil discourse" by an eminent oncologist about unfounded claims only lends undeserved credibility to them. So, once more into the fray... The post Dr. William Makis and “turbo cancer”: Falsely blaming COVID-19 vaccines for cancer first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Overhyping Vaccines Wasn’t Pro-Vaccine. It Was Pro-Stop-Worrying-About-COVID.
1 October 2023 - Jonathan Howard

Overselling the vaccine in 2021 was not being pro-vaccine.  It was pro-stop-worrying-about-the pandemic, from the doctors who assured us herd immunity was imminent.  The post Overhyping Vaccines Wasn’t Pro-Vaccine. It Was Pro-Stop-Worrying-About-COVID. first appeared on Science-Based Medicine. [...]

A Nice Chat with The Infant Feeding Alliance on Breastfeeding Promotion Pitfalls
29 September 2023 - Clay Jones

Last week I had the pleasure of sitting down with Ruth Harpur from the Infant Feeding Alliance for a nice chat about problems with aggressive breastfeeding promotion. The post A Nice Chat with The Infant Feeding Alliance on Breastfeeding Promotion Pitfalls first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Kwakzalverij op Horse Event - Kloptdatwel? on Onzin over spininversie en elektrosmog[…] vermeld geen enkel onderzoek op paarden. Wel verkopen ze producten tegen electro-smog, wat meestal dure onzin is. Ook hier
  • De linke weekendbijlage (38-2023) - Kloptdatwel? on Ethische bank in wording volhardt en neemt dan een bocht[…] Belgische skepticus Frank Verhoft (ook bekend op Kloptdatwel) maakte een podcast reeks over het boek en denken van Mattias
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (37-2023)Kanker.nl weer op de shortlist voor de Meester Kackadorisprijs. Het zal weer niet en dan hoor ik op de radio
  • UFO symposium aan KU Leuven gecanceld. De vloek van de mummie? - Kloptdatwel? on De UFO van Mussolini[…] West en Steven Greenstreet op het getuigenverhoor voor het Amerikaanse Congres. Of lees over de Italiaanse ufo-casus/hoax,
  • UFO symposium aan KU Leuven gecanceld. De vloek van de mummie? - Kloptdatwel? on Teleurstellend getuigenverhoor over UAP voor Amerikaanse Congres[…] David Grusch. Zie de recente Skepter voor waar dat ook al weer om draait of kijk het commentaar van

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2023 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in