Het is de basisgedachte van menige complottheorie: een elite van belangrijke mensen op sleutelposities in de financiële wereld, de wapen- en oliehandel en in de politiek orkestreert in het geniep de belangrijkste gebeurtenissen in de wereld. Terwijl de gewone man denkt dat het gaat om acties die het gevolg zijn van beleid van onze redelijk gecontroleerde overheden, of dat er toeval in het spel is. Willem Middelkoop en Tim Dollee zien al die heimelijke operaties van een wereldelite achter de schermen wel en schreven er Patronen van bedrog over, ruim een week geleden uitgekomen bij Amsterdam University Press. Het is een vrij standaard complotdenkersboek, vol verdraaingen, domme fouten, slecht gekozen bronnen en soms op het onbehoorlijke af overgeschreven.
Als Middelkoop niet al een redelijk bekend publicist was (hij schreef over diverse financiële onderwerpen en was ook commentator bij RTL Z), was dit waarschijnlijk gewoon het zoveelste complotdenkersboekje geweest waar niet al te veel aandacht voor zou bestaan behalve dan in het sprookjesbos. Maar het kreeg inmiddels al best wat aandacht in de mainstream media. Ruim voor verschijnen van het boek al in De Telegraaf en
Middelkoop mocht ook zijn verhaaltje komen doen op de radio, bij Nooit meer Slapen (VPRO) en op een wat christelijker tijdstip bij Nieuwsweekend (MAX). Hier werd hij niet bepaald stevig aan de tand gevoeld.
Heel wat interessanter was al de bespreking in NRC door socioloog Eric Hendriks (De deep state heeft ons in haar zak. Tsja.), waar Middelkoop op Twitter nogal kinderachtig op reageerde. Ergens snap ik zijn kritiek wel (dat het een persoonlijke aanval is, lijkt me erg overdreven), want Hendriks gaat nergens concreet in op de argumenten die Middelkoop en Dollee in hun boek opvoeren. Zij zouden kunnen zeggen dat ze alles keurig netjes met bronnen onderbouwd hebben. Wie er echter ook maar even wat beter naar kijkt, ziet dat die onderbouwing meestal flinterdun is, of dat hun stellingname op andere punten nagenoeg triviaal is.
The Deep State
Dat de zichtbare en formele macht van allerlei kanten, vaak buiten het zicht, beïnvloed wordt door belangengroepen is geen erg schokkend gegeven. Ook niet dat geheime diensten in het geniep dingen doen, die als het goed is in het belang zijn van de samenleving waartoe ze behoren. Die enigszins onzichtbare processen zou je The Deep State kunnen noemen, maar of je daarmee iets verduidelijkt? Complotdenkers bedoelen met The Deep State in Westerse democratiën ook meer dat er van alles gebeurt, vanuit of met hulp van de overheid, dat eigenlijk niet goed gecontroleerd wordt door de democratische organen die we daarvoor hebben ingericht.
Middelkoop en Dollee zien The Deep State als een structuur die al ruim een eeuw lang bezig is om een Angelsaksische werelddominantie te bereiken en gevestigde posities te bewaken. Het begon met de dromen van Cecil Rhodes over zo’n imperium dat geleid moest worden door het in zijn ogen superieure Britse ras. Na zijn dood ging een elitair clubje gefinancierd vanuit de nalatenschap van Rhodes aan de slag. Dit hebben Middelkoop en Dollee opgestoken bij de historicus Carroll Quigley, die er na lang onderzoek een omvangrijk werk over schreef: Tragedy and Hope.
We kunnen ons ernstig afvragen of de auteurs die 1300 pagina’s van Quigley zelf wel hebben gelezen, want ze prijzen het vooral aan door te verwijzen naar hoe Willard Cleon Skousen het boek in zijn eigen The Naked Capitalist (1970) de hemel in prees. In dat boek citeert Cleon Skousen overmatig uit het werk van Quigley, maar trekt er desondanks conclusies uit die Quigley absoluut niet aanstonden. Sowieso was Quigley helemaal niet gelukkig met de manier waarop allerlei complotdenkers met zijn boek omgingen. Dat wordt bijvoorbeeld wel duidelijk als je een ‘ronde tafel’ bespreking van Skousen’s boek leest waarin ook Skousen en Quigley zelf aan het woord komen. Quigley schrijft daarin dat hij vermoed dat Skousen zijn werk zo verdraaid heeft, omdat hij niet gelukkig was met de stevige kritiek van Quigley op de Radical Right. Quigley stelt zelfs dat de politieke positie van Skousen verdacht veel overeenkomsten heeft met het 25-punten programma van de nazi’s. Niet erg fraai van Middelkoop en Dollee om dit niet te vermelden, maar misschien wisten ze het niet, we hoeven immers niet overal opzet achter te vermoeden.
Natuurlijk was Quigley niet de enige die sprak over Deep State-achtige elites. Middelkoop en Dollee geven eerder wat citaten van politici die er aan refereerden zoals een burgemeester van New York, John F. Hylan:
“De echte bedreiging van onze republiek is de onzichtbare regering, die haar slijmerige poten als een gigantische octopus over onze steden, staten en natie spreidt. Aan het hoofd van deze octopus staan Rockefeller (Standard Oil) en een kleine groep machtige bankiers. Deze kliek maakt vrijwel de dienst uit [in de] Verenigde Staten, waarbij haar eigen zelfzuchtige doeleinden centraal staan.”
Kijk, dat soort teksten spreekt de complotgelovigen aan, en het is niet zo verwonderlijk dat je deze tekst veelvuldig aantreft op hun websites. Meestal gaat het citaat nog wat verder, ik geef het voor het gemak onvertaald:
They practically control both parties, write political platforms, make catspaws of party leaders, use the leading men of private organizations, and resort to every device to place in nomination for high public office only such candidates as will be amenable to the dictates of corrupt big business.
These international bankers and Rockefeller–Standard Oil interests control the majority of the newspapers and magazines in this country. They use the columns of these papers to club into submission or drive out of office public officials who refuse to do the bidding of the powerful corrupt cliques which compose the invisible government. It operates under cover of a self-created screen [and] seizes our executive officers, legislative bodies, schools, courts, newspapers and every agency created for the public protection.
Hier spreekt een populistische politicus, die opkwam voor de working class, maar aan de andere kant ook gesteund werd door William Randolph Hearst, de mediamagnaat, die het niet zo nauw nam met journalistieke ethische principes. Tsja, leuk citaat dus, maar wat zegt het nu? Niet veel meer dan het idee dat dit soort complotgedachten van alle tijden is.
Ook leuk is dit volgende citaat, een zinnetje uit een speech die senator William Jenner in 1954 in de Senaat hield, waaruit volgens Middelkoop en Dollee blijkt dat Jenner de visie van Hylan deelt:
“Deze groep legt noch verantwoording af aan de president, noch aan het Congres, noch aan de rechtbanken.”
Als je de herkomst van dat citaat gaat terugzoeken, kom je erachter dat Jenner het had over de communisten (hij was dikke maatjes met senator McCarthy), blijkbaar hoorden die in de jaren ’50 ook bij de Deep State …
En daarna een bekende van Walter Rathenau, oorspronkelijk in de Neue Freie Presse (1909), later overgenomen in zijn boek Zu Kritik der Zeit (1912) – Middelkoop en Dollee maken een potje van de bronvermelding.
“Circa 300 mannen, die elkaar kennen en zelf hun opvolgers benoemen, bestemmen het lot van deze wereld. Hun macht bestaat bij de gratie van absolute geheimhouding.”
Dit is de bron van de complottheorie die bekend staat als Committee of 300 of The Olympians. In Patronen van Bedrog vergeten Middelkoop en Dollee op te merken dat deze uitspraak vaak door antisemieten is aangevoerd als bewijs voor het bestaan van een Joodse samenzwering. Rathenau was immers zelf Joods en zou hier dus heel openhartig zijn geweest. Sowieso hebben ze weinig aandacht voor de antisemitische kantjes die vaak aan dit soort theorietjes hangen, dat doen ze waarschijnlijk bewust en misschien met de beste bedoelingen, maar net als Hendriks in zijn bespreking in de NRC vind ik dit zinnetje in hun nawoord dan toch wel weer erg ongelukkig:
We hebben in dit boek ook bewust afstand gehouden van complottheorieën waarbij de oorsprong van de macht bij Jezuïeten, zionisten of zelfs buitenaardse reptielen wordt gelegd, alhoewel de vele links naar Israël overduidelijk zijn.
False flags en 9/11
Het voeren van oorlogen is volgens Middelkoop en Dollee een belangrijk middel om de doelen van The Deep State te bewerkstelligen. En om die uit te lokken is een false flag een beproefd middel. Ze geven heel wat historische voorbeelden, maar wat die nu precies met Deep State structuren te maken, wordt niet duidelijk, meestal gaat het gewoon om acties van overheden, de formele macht, met goedkeuring van de president bijvoorbeeld. Dat die formele macht niet altijd even goed gecontroleerd wordt door democratisch gekozen organen, maakt het mijns inziens nog geen Deep State.
Als voorbeeld van een false flag komen de auteurs met Operation Northwoods, ook erg favoriet bij 9/11 truthers. Het gaat om een aantal suggesties voor het creëren van een aanleiding voor de Verenigde Staten om Cuba aan te vallen. Een door de CIA gesteunde inval van tegenstanders van Castro was in 1961 compleet mislukt (Varkensbaai-invasie) en het leger zat te broeden op een meer openlijke aanval. Meer dan een aantal niet ver uitgewerkte ideeën behelsde het plan niet, toen president Kennedy er een streep doorhaalde.
Hoe moeten we dat nu zien in relatie tot de Deep State? Zat die achter de ontwikkeling van deze false flags en werd hun plan gedwarsboomd door Kennedy (wat dan toch wat afdoet aan de vermeende macht van de Deep State)? Of zat juist Kennedy in de Deep State en was handig gemanoeuvreerd naar de positie om dit plannetje te torpederen, omdat een inval in Cuba juist niet uitkwam. Je kunt bedenken dat het communistisch laten van Cuba handig was in de voor de Deep State lucratieve wapenwedloop tussen de USSR en VS. O nee, het feit dat Kennedy vermoord is, is natuurlijk bewijs dat de Deep State hier helemaal niet blij mee was! Maar waarom hebben ze hem dan niet gewoon gechanteerd met zijn talrijke affaires waar ze natuurlijk van op de hoogte waren? Of … Ja, uiteindelijk kun je alles wel blijven draaien totdat het precies gegaan lijkt te zijn volgens de plannen van een geheime elite met haast oneindige macht.
De subhoofdstukjes over 9/11 zijn tamelijk lachwekkend voor iemand die daar al meer over heeft gelezen. Middelkoop en Dollee zitten compleet op de lijn van Architects and Engineers for 9/11 Truth en hebben niet de moeite gedaan om de kritiek daarop te bekijken. Het is vergelijkbaar met wat Coen Vermeeren in zijn boek veel uitgebreider opschreef en veel van de punten van de Stichting 11 September van George van Houts komen ook weer terug. Middelkoop en Dollee schrijven doodleuk op dat ‘onomstotelijk wetenschappelijk bewijs’ voor de explosieven-theorie werd geleverd door een aantal hoogleraren. Dat zijn dan Steven E. Jones en Niels Harrit (die niet eens hoogleraar is) met hun verhaaltje over nanothermiet. Dat is al lang geleden helemaal onderuit gehaald, maar op Metabunk is er recent nog weer aandacht aan geschonken om te onderzoeken hoe die dubieuze onderzoekjes nu eigenlijk tot stand kwamen.
Afghanistan
En als je dan eindelijk iets leest wat je nog niet eerder was tegengekomen, met een bron die op het eerste gezicht wel moet weten waarover hij het heeft, dan blijkt het plaatje dat Middelkoop en Dollee schetsen toch ook weer heel erg gekleurd. Ze schrijven dat de achterliggende reden voor de Amerikaanse inval in Afghanistan gezocht moet worden in de potentiële aanleg van een gaspijplijn vanaf de Kaspische zee via Oezbekistan en Afghanistan naar Pakistan en/of India. Dat tekenen ze op uit de mond van de Britse diplomaat Craig Murray, die van 2002 tot 2004 ambassadeur in Oezbekistan was en toen in conflict kwam met zijn werkgever over hoe ze om zouden moeten gaan met de mensenrechtenschendingen van het Karimov-regiem. Murray zag in die tijd ook documenten die gingen over onderhandelingen over zo’n pijplijn tussen de Taliban en de Amerikaanse bedrijven Enron en Unocal (waar George Bush sr. in het bestuur zat). De consultant van Unocal zou Karzai zijn, die na het verdrijven van de Taliban president van Afghanistan werd.
Dat klinkt natuurlijk uiterst verdacht, en het lijkt alsof opeens allerlei lijntjes aan elkaar geknoopt kunnen worden. Maar je vindt zo, bijvoorbeeld op Wikipedia, dat die pijplijnonderhandelingen speelden vanaf 1996 toen de Taliban net aan de macht kwamen in Afghanistan. Gesprekken werden door hen in augustus 1998 radicaal afgebroken toen de Verenigde Staten met een aanval met kruisraketten op bases van Al Qaeda, o.a. in Afghanistan, probeerden terug te slaan als vergelding voor de aanslagen op de ambassades in Kenya en Tanzania. Als we achter Al Qaeda, de VS, en de oliebedrijven allemaal The Deep State willen zien, dan was hier zeker sprake van een serieus afstemmingsfoutje!? En die consultant was hoogstwaarschijnlijk niet Karzai, maar ene Zalmay Khalizad.
Nu ben ik geen expert op de recente geschiedenis van Afghanistan en omliggende regio, maar als je als leek zo makkelijk informatie kunt vinden, die het verhaal van Middelkoop en Dollee volkomen tegenspreekt, en als je vaststelt dat zij met geen woord reppen over die kritiek, dan bewijst dat op zijn minst dat ze bijzonder oppervlakkig te werk zijn gegaan, zich misschien hebben laten inpakken door andere complotdenkers, of dat ze bewust verzwijgen dat er stevige kritiek is op de versie die zij vertellen.
Propaganda
In hoofdstuk 8 gaat het over de media en hoe die zich laten gebruiken. In het eerste subhoofdstukje citeren de auteurs vol instemming een artikel uit Trouw van Gassan Dhanan waarin hij Edward Bernays opvoert als grondlegger van de moderne staatspropaganda. Middelkoop en Dollee citeren een heel stuk over Bernays betrokkenheid bij acties van grote Amerikaanse bedrijven en de CIA maar zeggen niets over de kern van het artikel in Trouw, namelijk de vraag of we in het Westen nu zo bang moeten zijn voor de Russische fake news-campagnes:
Ondanks deze blunders hebben de westerse media nog een grote voorsprong op de Russische als het gaat om betrouwbaarheid. Omdat relatief weinig mensen in het Westen Russische nieuwsbronnen vertrouwen, is Russische regeringspropaganda amper effectief, zolang de laatste wordt verspreid via eigen media. Sterker, hoe meer nepnieuws de Russische propagandamachine verspreidt, des te meer het land zichzelf ondermijnt.
Rusland resteert nog een alternatief: het ondermijnen van het vertrouwen onder westerlingen in hun eigen media. Als het publiek de media wantrouwt, dan hebben westerse propagandisten geen medium om hun boodschap effectief te verspreiden.
[…]
De Russen lijken dan ook Bernays’ voorschrift nauwkeurig op te volgen: de propagandist ‘moet ofwel de gevestigde orde in diskrediet brengen of hij moet een nieuwe orde scheppen’. Het laatste is moeilijk, maar tegen het eerste zal geen bewustwordingscampagne helpen.
Dit is wel ironisch, want Middelkoop en Dollee blijken door het hele boek heen niet alleen lang bestaande complottheorieën van Westerse origine te omarmen, maar ook de meer recente Russische desinformatie met soeplepels tegelijk opgeslurpt te hebben.
Beter goed gejat …
Heel vaak worden in Patronen van Bedrog artikelen van de website GlobalResearch.ca opgevoerd als bron en je hoeft niet lang op die site rond te kijken om tot de conclusie te komen dat zo’n beetje elke complottheorie daar welkom is. Nu is het te makkelijk om alle artikelen van die site daarom maar als onzin af te doen, maar wie de moeite neemt om de artikelen op te zoeken waaraan de auteurs refereren zal zien dat het toch allemaal wel erg dubieus is. En dan zal je ook zien dat Middelkoop en Dollee wel heel vaak complete stukken tekst bijna letterlijk, wel vertaald, hebben overgenomen. De toch al lange citaten worden daarbij omarmd door stukken ogenschijnlijk eigen tekst die je echter ook bijna precies zo in de bron terugvindt. Je zou haast van plagiaat kunnen spreken.
Helemaal bont maken ze het op dit vlak bij vraag 74 in hoofdstuk 8, waar het grootste deel van de tekst, zes pagina’s, bestaat uit letterlijke vertalingen van het beroemde artikel ‘The CIA and the Media‘ van Carl Bernstein, zonder dat die als citaat zijn opgemaakt. Misschien 15 procent van dat stuk zou je als eigen tekst kunnen zien, een even groot deel als correct citaat, maar het overgrote deel bestaat uit letterlijk overgenomen tekst van Bernstein [zie hiervoor mijn tekstvergelijking (jpg,6Mb); groene stukken correct geciteerd, blauw incorrect]. Tsja, als je plagiaat toch al niet zo’n groot probleem vindt, dan kun je misschien ook maar beter van een van de meest gerenommeerde journalisten jatten, dan zit het met de inhoudelijke kwaliteit van je verhaal in ieder wel goed … [zie update]
Ook erg merkwaardig is de wijze waarop aan bronvermelding is gedaan, boeken staan er in met een url naar Amazon.com, in nogal wat links zitten tikfouten (*), en soms slaan de links in voetnoten totaal niet op wat er in de tekst staat. Ook geven de heren vaak niet de originele bronnen, maar liever verwijzingen naar krantenartikeltjes of opiniestukken die over die bronnen gaan, zodat er al een bepaald filter tussen zit.
Prutswerk
Er staat natuurlijk nog veel meer in het boek, met name over financiële operaties op wereldschaal, de dubieuze(?) rol van de Bank for International Settlements, goud en de dollar, maar daar weet ik niet zoveel van af. (**) Middelkoop heeft daar in eerder werk uitgebreid over geschreven, misschien heeft hij er wel echt verstand van, maar het komt op mij ook allemaal wat overdreven en eenzijdig over. En ik houd daarbij dan toch ook maar in gedachten dat ze in Patronen van Bedrog dit soort pareltjes hebben opgenomen:
En oud-CIA-agent Bill Oxley onthulde in 2017 op zijn sterfbed dat zijn organisatie de hand had gehad in de moord op de reggae-arties Bob Marley in 1981.
Middelkoop en Dollee verwijzen hiervoor in een voetnoot naar een artikeltje op de website van een Zimbabwaanse krant, waar verder geen bronnen worden genoemd. Een beetje kritische onderzoeker heeft natuurlijk binnen luttele seconden gevonden dat het om een hoax van een beruchte fake news website gaat (Snopes). Als ze dit soort overduidelijke hoaxes al niet doorzien, hoe serieus moeten we hun onderzoeksvaardigheden dan überhaupt nemen?
Wat doet dit boek trouwens bij de Amsterdam University Press (AUP), je zou het eerder verwachten bij een uitgever die wel meer complotfantasieën uitgeeft. Op de website van AUP omschrijven ze zichzelf als “een uitgeverij gespecialiseerd in toonaangevende non-fictie voor algemeen geïnteresseerde lezers en voor wetenschappers” en kom je mooie woorden tegen als “kritische betrokkenheid”, “Doel is wetenschappelijke inzichten adequaat en snel te verspreiden”, “inhoudelijke kwaliteit”, “verspreiden van kennis over zaken die in de belangstelling staan onder een breed publiek”. De lezer zal wel doorhebben dat ik van mening ben dat Patronen van Bedrog niet bepaald in dit plaatje past.
Patronen van bedrog is niet bepaald origineel, het bestaat uit hervertelde complotflodders en kritiekloos overgenomen desinformatie. En dat allemaal erg slordig opgeschreven. Eigenlijk alleen leuk als je er een puzzel van maakt: hoe snel kun je van een stellige bewering uit het boek die ernstig naar complottheorieën riekt, de weerlegging vinden. Op Twitter verheugde Middelkoop zich erover dat allerlei fact-checkers onbezoldigd meehelpen om foutjes in zijn boek te vinden en dat de volgende drukken nog ‘strakker’ zou worden; hij mag de redactie van Kloptdatwel wel mailen voor de lange lijst met fouten die ik verder nog aantrof …
(*) Vervelender dan een enkele tikfout is dat bij het gekozen lettertype het cijfer nul met het blote oog volstrekt niet te onderscheiden is van de kleine letter o. Vooral bij de talloze YouTube-links levert dit uitprobeerwerk op voor de lezer die de juiste link probeert te volgen.
(**) Een paar dagen na het verschijnen van deze bespreking verscheen in De Volkskrant een interessant artikel over de BIS van de hand van Koen Haegens.
Update 25 juni 2018 – plagiaat?
Kort na het publiceren van deze bespreking meldde ik ook bij uitgever AUP mijn vermoedens van overschrijfwerk van Middelkoop en Dollee uit het artikel van Bernstein. Ze zouden het serieus onderzoeken. Vorige week donderdag waren ze er uit: volgens de uitgeverij is er geen sprake van plagiaat.
AUP stelt dat het in de context van het hele stuk overduidelijk is dat de teksten verwijzen naar het artikel van Bernstein uit Rolling Stone: “Weliswaar worden de zinnen (in vertaling) geparafraseerd weergegeven worden, maar de link naar de bron wordt duidelijk gelegd.” Van parafrasering is volgens mij echter geen sprake, de vertalingen zijn letterlijk, bijna woord voor woord.
Des te vreemder is de ‘oplossing’ die AUP kiest voor de volgende drukken: “Daarom worden voor de zekerheid in de volgende bijdruk die passages in citaatvorm opgenomen, met nog weer eens een extra bronvermelding daarbij.” Volgens mij kun je niet eerst stellen dat er sprake is van parafrasering en vervolgens diezelfde teksten als letterlijk citaat gaan weergeven. Maar bovendien zou dan overeind blijven dat er overmatig geciteerd wordt, want dit is echt buiten proportie.
Ik heb ze daarop nog geantwoord dat ik er eigenlijk wel van uitga dat ze Bernstein zelf even op de hoogte stellen van het feit dat er in de eerste drie drukken van Patronen van Bedrog op onfatsoenlijke wijze gebruik is gemaakt van zijn artikel. En dat het me verstandig lijkt om hun ‘oplossing’ aan hem voor te leggen ter instemming.
Update 9 november 2018
Middelkoop liet zijn advocaat een boze brief sturen, waarin hij eist dat deze recensie en de discussie hieronder verwijderd wordt, zie Advocaat van Willem Middelkoop stuurt blafbrief vanwege ‘vernietigend oordeel’ over Patronen van Bedrog
Update 19 november 2019
De rechtszaak die Middelkoop over deze recensie (en een aantal tweets) begon tegen mij is afgelopen, de rechter wijst alle vorderingen af, zie Willem Middelkoop verliest rechtszaak over recensie Patronen van Bedrog.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
“Middelkoop (Geneve, 1962) studeerde als ingenieur af aan de HTS (1986), maar ontwikkelt zich eerst vooral als (foto)journalist” staat op de website van Middelkoop.
Met internet en social media denken velen dat ze journalist kunnen spelen, maar het is toch echt een vak.
Als ik bovenstaande recensie lees dan is de journalistieke kwaliteit toch ver beneden de maat.
Klinkt als een typisch geval van een schoenmaker die niet bij z’n leest is gebleven.
Hij is dus zelfs geen econoom, dus waarom werd hij dan geraadpleegd over financiële onderwerpen?
Je kunt je door cursussen of zelfstudie natuurlijk in een vak verdiepen. En het vak economie kan op het VWO/HBO nog behoorlijk diep gaan. Verder een vlotte babbel en een paar succesjes en je kan op tv.
Met economische onderwerpen komen de bronnen je ongeveer dagelijks vanzelf aanwaaien is mijn indruk. Maar bij deep state complot moet je graven en vragen stellen en bevestigende bronnen zoeken en getuigenissen natrekken en tegenspraak zoeken. Dan kom je al meer bij onderzoeksjournalistiek, een vak apart.
Ik denk dat Pepijn je al kan vertellen hoe moeilijk en tijdrovend het kan zijn om een artikel te schrijven dat niet op de persoon speelt, dat elke bewering gestaafd moet worden en met bewijs moet worden aangetoond. Dat je eigen analyse en conclusies aan anderen moet voorleggen om een tunnelvisie te voorkomen.
Het hele artikel moet bij wijze van spreken bij de rechter stand kunnen houden.
Daar hebben Willem Middelkoop en Tim Dollee natuurlijk weinig last van zolang je geen namen en rugnummers noemt.
Als Middelkoop dan met ad hominem gaat strooien als reactie op kritiek van Pepijn en Eric Hendriks, dan weet je zeker dat je niet met een publicist maar een propagandist te maken hebt. Middelkoop gooide zelfs het privé e-mailadres van Hendriks op Twitter. Dat niveau dus.
Dat is waar, maar als ik iemand zoek om economisch nieuws te duiden, dan heb ik toch graag iemand die echt van de hoed en de rand weet.
Mijn eigen ervaring met journalistiek, als je het zo wilt noemen is het schrijven van interviews en artikelen over rockmuziek en het schrijven van CD- en boek-besprekingen.
Dat wil dus niet zeggen dat ik een gedegen analyse kan schrijven van een wetenschappelijk onderwerp. Dan moet ik toch echt kennis in huis hebben, die ik niet heb.
Nogmaals, je kunt niet weten welke kennis iemand zich door zelfstudie of praktijk eigen heeft gemaakt. Een gebrek aan een bepaalde opleiding is geen bewijs van ontbreken van kennis en kunde.
Een passende opleiding is ook geen garantie dat iemand wel bepaalde kennis in zich heeft of een bepaald vak goed kan uitoefenen.
In mijn bespreking heb ik maar een deel van de evidente blunders van Middelkoop en Dollee opgenomen.
Een andere kenmerkend voorbeeld van het gebrek aan zorgvuldigheid is een stukje uit vraag 30 (‘Hoe ontstond de CIA?’), waarin ze schrijven over een geheime ontmoeting tussen hooggeplaatste nazi’s en Duitse grootindustriëlen op 10 augustus 1944 in Straatsburg, waar die gesproken zouden hebben hoe ze hun kapitaal en macht zouden kunnen behouden na het verwachte verlies van Nazi-Duitsland. Een Amerikaanse geheim agent zou hiervan getuige zijn geweest en er verslag van hebben gedaan in een document met de titel ‘US Military Intelligence report EW-Pa 128’. Alleen is er niets dat de authenticiteit van dit document (ook wel als ‘Red House Report’ aangeduid) bevestigd. Het is vermoedelijk een verzinsel van Adam LeBor, een schrijver die er een roman op baseerde.
En als we nog even bij de nazi’s blijven: volgens Middelkoop en Dollee is ook goed gedocumenteerd dat Martin Bormann aan het einde van de oorlog naar Argentinië wist te ontkomen.
En direct voor dat curieuze verhaal over de ‘moord op Bob Marley’ schrijven ze:
Complottheorieën over de moorden op JFK en RFK zijn wel bekend, die op JFKjr misschien wat minder, zie daarvoor bijvoorbeeld https://www.snopes.com/fact-check/jfk-senate-frontrunner/
En zo zou ik nog wel even kunnen doorgaan, ben ik bang.
Ik heb me een beetje verdiept in de moord op president Kennedy. Er zijn geen aanwijzingen dat de moordenaar, die toch echt de moordenaar is, echte contacten had met de CIA. Lee Harvey Oswald, de moordenaar, handelde alleen. De heer Middelkoop heeft zich onvoldoende verdiept in deze kwestie. Ik vraag me af of Bugliosi hem bekend is.
https://en.wikipedia.org/wiki/Reclaiming_History
Ik vermoed dat Middelkoop meer in stripboekpatronen denkt dan analyseert.
Het is erg onwaarschijnlijk dat Oswald alleen handelde.
Op de Zapruderfilm zie je dat de kogel Kennedy van voren raakt en de achterkant van zijn hoofd wegblaast. Onmogelijk vanuit Oswald’s positie om hem van voren te raken.
Ook heeft het Amerikaanse huis van afgevaardigden in 1978 geconcludeerd dat de aanslag op Kennedy waarschijnlijk het gevolg is van een samenzwering.
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_House_Select_Committee_on_Assassinations
Nee, dat zie je niet. Maar goed kijken is blijkbaar een hele kunst.
Ik ken geen feiten die de conclusie rechtvaardigen dat de moord op president Kennedy een complot is. En de “feiten” die anderen hiervoor aandragen, zijn dus geen feiten.
Waarom heb je er moeite mee om Lee Harvey Oswald als dader te zien? Te saai?
Hopelijk baseer je je niet op de nonsense van Stone. Zelden een film gezien die zo bezijden de waarheid was en zo vreselijk saai was.
Als je dat Wikipedia-artikel helemaal goed had gelezen, had je gezien dat die commissie van het huis van afgevaardigden, HSCA, geen enkel bewijs vond voor een samenzwering. Alleen omdat er een geluidsfragment is, waarop sommige experts meenden 4 schoten te horen, spraken ze toch van een samenzwering (Oswald zou dan een helper gehad kunnen hebben). Maar dat stuk bewijs is later ook helemaal ontkracht, dus blijft er niets over dat richting een samenzwering wijst.
Zie ook dit recente stuk, waarin wel meer zaken uitgelegd worden die door complotdenkers ten onrechte als aanwijzing gezien worden voor een samenzwering (bv. het “I’m just a patsy.” van Oswald): https://www.skeptic.com/reading_room/conspiracy-theorists-harm-they-do/
Over de ogenschijnlijk vreemde bewegingen van het hoofd van JFK is recent nog een nieuw artikel verschenen: https://www.heliyon.com/article/e00603, conclusie:
Over de hoofdwond van Kennedy en de film van Zapruder:
http://mcadams.posc.mu.edu/zimmerman/frontmenu_000010.htm
Pepijn is al ingegaan op de Church commissie. Dat hoef ik dus niet meer te doen.
Maar begrijp mij goed. Ik ben geen dogmaticus. Ik wijs een samenzwering niet bij voorbaat af. Maar ik wil wel echte aanwijzingen voor zo’n samenzwering. En die ben ik nog niet tegengekomen. Wel allerlei wilde en heel vaak al te wilde suggesties. Heel vermakelijk is de dikke duim van Judyth Vary
Baker:
http://mcadams.posc.mu.edu/judyth.htm
De Mcadams site bevat trouwens een keur van nuchtere artikelen over de moord op president Kennedy.
Ik vind het prima dat men de “officiële” theorie probeert te kritiseren. Hypotheses moeten immers getest worden. Zo werkt wetenschap. Maar des te meer een hypothese kritiek overleeft, des te sterker wordt ze.
Moordenaars of aanslagplegers van hooggeplaatste personen worden vaak gek verklaard. Het kan immers niet dat een gezonde landgenoot onze geweldige leider wil ombrengen, kan niet.
Iets soortgelijks proef ik bij 911, het kan toch niet dat een handvol amateurpiloten uit die achterlijke woestijn ons land zo hard kan raken?
En bij JFK, het kan toch niet dat één persoon in zijn eentje onze hele veiligheidsapparaat kan omzeilen en onze president doden?
Dan volgt een hele reeks vragen en gaatjes die bij elkaar opgeteld wel eens een complot zouden kunnen vormen.
Waarom Marley vermoord zou moeten worden door de CIA, ontgaat mij volkomen. Het is daarentegen waarschijnlijker dat hij betaald werd door de CIA. Geef het volk muziek, spelen en (rastafari)geloof. Ik bedoel maar, je kunt overal ergens een complot van maken.
Misschien omdat hij propaganda maakte voor het gebruik van verdovende middelen?
Ik bedoel een moordcomplot is natuurlijk absolute onzin, maar gezien de belangrijke plaats die cannabis inneemt in het rastafarigeloof en in reggae, zou ik daar misschien wel een reden in kunnen vinden.
De resten van Martin Bormann zijn overigens ook vrijwel zeker in Berlijn gevonden.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11296895
Die identificatie op basis van vergelijking met DNA materiaal staat ook in Wikipedia, dat is toch wel de eerste bron waar je kijkt als je iets gaat fact-checken. Niet dat per se alles in Wikipedia klopt, maar de referenties zijn vaak erg handig.
Misschien bedoelde men Eichmann? Die werd door de Mossad ergens opgepakt in Argentinië.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Eichmann
Het verwarren van Bormann en Eichmann is nogal onnozel.
Ze noemen Bormann naast Eichmann en Mengele …
Gods wegen zijn ondoorgrondelijk en die van complotgelovigen ook. Ze voeren Eichmann naast Bormann op en verwarren hem ter plekke met Bormann? Een patroon van pure broddel.
Worden er in het boek überhaupt namen en rugnummers genoemd van (nog levende) schuldigen aan deep state?
Als ze nu eens een of twee gebeurtenissen totaal zouden ontleden en de betrokkenen kunnen aanwijzen die die deep state in die twee gebeurtenissen vormen, dan zou ik nog respect voor hun onderzoek kunnen hebben. Maar zoals bij vrijwel alle complotdenkers moeten ze de geloofwaardigheid van hun verhaal blijkbaar opkrikken door talloze andere complotten op te voeren die “algemeen bekend” zijn, maar ondertussen nooit bewezen of zelfs duidelijk ontkracht.
Van nog levende personen nergens heel expliciet. De neocons als de Cheney en Wolfowitz moeten er wel bijhoren, denk ik, maar Middelkoop kan altijd nog zeggen dat dat juist slecht de pionnen zijn die ingezet worden door The Deep State. Denk verder aan lieden die lid waren van de studentenvereniging Skulls & Bones. Donald Trump hoort er in ieder geval duidelijk niet bij.
Over ‘researcher’ Tim Dollee kon ik (net als Barracuda) maar weinig concrete informatie vinden. Hij wordt nog al eens vermeld als vertaler van stukjes met een hoog kwakzalfgehalte (zie bijv: https://www.ahealthylife.nl/?s=dollee).
In het voorwoord wordt ook nog ene Wardy Poelstra bedankt: “heeft als redacteur en extra fact-checker in korte tijd geweldig werk verzet om het manuscript af te ronden.” Dat fact-checken is hem blijkbaar toch niet echt op het lijf geschreven.
– Het boek is door de meeste media genegeerd. Alleen Wierd Duk van De Telegraaf besteedde aandacht aan het boek. Eric C. Hendriks, die vanwege de racistische complottheorieën van Thierry Baudet en Yernaz Ramautarsing zijn lidmaatschap van het Forum voor Democratie heeft opgezegd, heeft in een opinieartikel in het NRC-Handelsblad het boek van Middelkoop en Dollee zeer kritisch besproken. In plaats van deze kritiek proberen te pareren met argumenten besloot Middelkoop het privé-emailadres van Hendriks te publiceren op internet, waar hij zijn volgers oproept om de recensent mailtjes te sturen.-
https://jalta.nl/binnenland/woedende-willem-middelkoop-publiceert-prive-emailadres-van-kritische-boekrecensent/
Een schoftenstreek. Een ander woord hiervoor heb ik niet. Ik hoop dat de omroepen die schoft voortaan mijden en dus wel enig fatsoen aan de dag leggen. .
Middelkoop blijkt niet erg goed tegen kritiek te kunnen. Ik had hem tijdens het lezen van het boek via Twitter al wat evidente fouten voorgeschoteld , o.a. de verkeerde interpretatie van het citaat van Jenner, een verkeerd jaartal van een uitspraak van Truman (die daardoor in een heel ander daglicht gezien moet worden en die Bob Marley-hoax. Was blijkbaar al genoeg voor een block. En toen had ik dit stuk nog niet eens gepubliceerd 😉
Wel vond ie het nodig om zijn critici even valselijk te kijk te zetten.
Ik lees het met verbijstering. Maar goede reacties van Frank.
Tja, Middelkoop, een soort Wim Dankbaar. Dat wordt nog leuk. Erg maf en niet behept met normaal fatsoen. Nogmaals, ik hoop dat de normale media hem nu gaan mijden. Voer hem maar af naar de krochten van internet.
“Middelkoop blijkt niet erg goed tegen kritiek te kunnen.”
Inderdaad. Dat bleek me al in 2012, toen ik na mijn ca. 6 artikelen in een serie over geldschepping een voorzichtig kritische opmerking maakte (waarschijnlijk deze: https://twitter.com/rudharcom/status/228960687945289728). Hij antwoordde dat geldschepping nu toch echt anders gaat (klopt, artikelen 10 en 11 van rudhar.com/geld, maar in wezen toch hetzelfde: http://rudhar.com/economi/monydebt/nl/026neymn.htm), en blockte me vervolgens meteen op Twitter. En dat is nu, bijna 6 jaar later nog steeds zo.
Ik heb de ophef over geldcreatie (o.a. door Van Houts) nooit begrepen.
Ten eerste is het absoluut geen geheim, maar ze doen wel alsof.
Ten tweede is dat bij wijze van spreken les 2 economie al 100 jaar lang. Waarbij overigens duidelijk is dat er wel degelijk deels (spaar)gelden tegenover staan. Tja, als je geen economie in je pakket had…
Ten derde verzwijgen ze dat bij aflossing van de lening het geld weer wordt “vernietigd”.
Ten vierde wil ik wel eens weten hoe hoog de rente zou zijn als het geleende geld 100% iemand anders zijn spaargeld is. Banken zitten nog steeds te ruim in hun slappe was, maar van zeg 4% verschil tussen betaalde rente en gekregen rente kun je heel moeilijk een bank in stand houden. De “Blije Bank” wil het overigens wel zo doen.
Ten vijfde is er met gecreëerd geld (bijvoorbeeld) een huis gebouwd en bouwvakkers hebben er een inkomen van gekregen, waar je anders 30 jaar voor moest wachten tot je het bijeen gespaard had.
Ten zesde is er ook geldcreatie nodig om groei bij te houden. Een dorp met 10 inwoners en 100 guldens kan niet meer financieel functioneren als er 100 inwoners zijn en nog steeds 100 gulden.
Dat sommigen vinden dat alleen de centrale bank geld mag creëren klinkt sympathiek, maar ik ken de ins en out niet. Het is overigens in Zwitserland net per referendum weggestemd.
==
Dat sommigen vinden dat alleen de centrale bank geld mag creëren klinkt sympathiek, maar ik ken de ins en out niet. Het is overigens in Zwitserland net per referendum weggestemd.
==
Het is onzin want dat kan helemaal niet. Tenzij je alle banken opneemt in de centrale bank. Uitgebreide uitleg: http://rudhar.com/economi/monydebt/nl/dbat1603/ .
Daar staat geen uitleg maar 22 links. Dat gaat niet werken.
“Daar staat geen uitleg maar 22 links. Dat gaat niet werken.”
Geen 22, maar 32.
http://rudhar.com/economi/monydebt/nl/index.htm
Maar dan lees je het toch lekker niet? Vrijheid blijheid. Wat niet weet wat niet deert. Ignorance is bliss.
Is het zoveel moeite om iemand de weg te wijzen?
Ik dacht dat je mensen ergens van wilde overtuigen, in plaats daarvan stuur je iemand het doolhof in met de belofte dat ergens daarbinnen de holy grail te vinden is. Jammer.
De heilige graal staat in alle artikelen. Alles berust namelijk op:
1) Debet en credit zijn in totaal altijd gelijk.
2) Geld is vordering van publiek van banken.
En dat dan in ca. 60 variaties en uitwerkingen, in de loop der tijd zo gegroeid. Maar altijd weer komt het daarop neer.
Belangrijkste artikelen zijn 1,2,3/10,11/16,19/25,26.
Als het te complex voor je is om in een paar zinnen uit te leggen dat het niet kan, zeg dat dan gewoon.
Voor geïnteresseerden hieronder wat leesbare artikelen, en dan stop ik hier met dit toch wel off topic draadje.
https://en.wikipedia.org/wiki/Swiss_sovereign_money_referendum,_2018
https://en.wikipedia.org/wiki/Full-reserve_banking
Ik ken Walther Rathenau via een bijvakje Duitse geschiedenis en via Robert Musil, de schrijver van “De man zonder eigenschappen”, een vierdelige romancyclus, die Constantia vast ook heeft gelezen en die, vraag maar aan Frank, in elk geval lezenswaardig is. Wellicht een praalhans, die Walther, zij het wellicht op vergeeflijke wijze, maar geen complotteur. Middelkoop en zijn trawant suggereren van alles maar onderbouwen niets. Hun kennis van de geschiedswetenschap is minder dan middelmatig.
Update bij het artikel geplaatst nav communicatie met AUP over het geconstateerde overschrijfwerk.
In een podcast op Gamekings.tv (Nerd Culture #17) zegt Willem van Middelkoop het een en ander over mijn bespreking, waar hij blijkbaar nog steeds erg mee zit.
Hij had wel verwacht had dat ‘het gespeld zou worden door de factcheckers’, maar ik ben volgens hem ‘compleet van het padje af’ (vanaf 1:03:00).
Hij vond het heel belangrijk dat Amsterdam University Press er een hele goede factchecker op zou zetten (1:07:45). Ik zou dan ook alnog slechts ‘twee foutjes gevonden’ hebben …
Over het feit dat ik die lijst met aangetroffen fouten niet wilde delen (1:08:20), geef ik hier maar voor de transparantie mijn antwoord dat ik stuurde aan zijn redacteur Ebissé Rouw:
Middelkoop: ik ben geen voorstander meer van democratie, in China doen ze wat goed is voor het volk.
Tja, vandaar dat ze daar met mondkapjes door de smog van Peking door auto’s en kolencentrales lopen. Dat wil het volk.
Middelkoop: als je je in China niet met de politiek bemoeit, mag je ALLES.
Tja, ga dat de Oeigoeren eens vertellen.
Je mag alles, maar Big Bother’s camera geeft je strafpunten:
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/gezichtsherkenning-surveillancedrones-china-ontpopt-zich-als-een-groot-laboratorium-voor-techniek-waar-het-westen-nog-huiverig-voor-is-br-~bd08fa2d/
Tja en in China is zo’n beetje alles politiek.
Ik vraag me af hoe de heer Middelkoop zou reageren als hemzelf een strobreed in de weg zou worden gelegd, omdat de regering van mening is dat dit goed is voor het volk.
Of als hij op een goede dag zonder vooraankondiging een teken op de muur van zijn huis zou vinden dat aangaf dat er binnenkort afbraak zou volgen? Heel “gewoon” in China…
Tja, maar mensen als de heer Middelkoop en ook anderen die de voortvarende overheid in landen als China, of bijvoorbeeld Singapore, zijn zo los gezongen van de realiteit van de gewone burger, dat ze zich dat totaal niet kunnen voorstellen. Zij verkeren namelijk veelal in een positie dat ze van dit soort dingen weinig last hebben.
[ Ik vraag me af hoe de heer Middelkoop zou reageren als hemzelf een strobreed in de weg zou worden gelegd, ]
Ik denk dat hij en verontwaardigd maar vooral uiterst verrast zou zijn.
Ze hebben immers vaak een hoge eigendunk en denken dat zij niet beperkt zullen worden in hun vrijheid van meningsuiting over een niet-politiek onderwerp. Terwijl ik denk dat juist zij een van de eersten zijn die aangepakt zullen worden, de Chinese overheid wil zelf graag de touwtjes in handen houden en zelf het tempo bepalen en zelf bepalen wat politiek is of niet.
En laten we vooral de Tibetanen niet vergeten!
Op Café Weltschmerz ging ‘Senior Journalist’ Stan van Houcke in gesprek met Middelkoop over het boek. https://www.youtube.com/watch?v=gqawKnDhyeE
Aan het begin zegt hij: ‘Er zitten een paar foutjes in, maar ja, in elk boek zitten fouten’. Volgens hem blijft de strekking van het verhaal overeind en wie daar aan waagt te twijfelen (omdat hij er op wijst dat het niet slechts om een ‘paar foutjes’ gaat) wordt verweten gehersenspoeld te zijn.
Het wordt een steeds treuriger bedoeling daar bij Café Weltschmerz, dat ruim baan geeft aan de complotgelovigen.
Is er dan een tijd geweest dat het daar niet treurig was? Ik dacht dat dat altijd al zo was, maar ik ken ze dan ook niet zo lang.
Ik zie het nu pas: bedoeNing, zul je bedoelen…
https://www.taaluilen.nl/bedoening-bedoeling/
Ik zat me al een tijdje af te vragen hoe Middelkoop en Dollee toch aan die verkeerde bronvermelding van het citaat van Rathenau kwamen, maar ik denk dat ik de bron gevonden heb. Het staat zo in het boek van Robin de Ruiter De 13 satanische bloedlijnen nogal een fout boek als ik zo her en der wat besprekingen lees.
Kijk je wel uit om een boek een nogal fout boek te noemen. Maar ik vermoed zeer sterk dat dat boek de wetenschappelijke toets niet doorstaat. Dertien satanische bloedlijnen, dat klinkt niet erg rationeel. En waarom hebben Middelkoop en Dollee niet gewoon hun bron genoemd? En ook bronnen dient men altijd te checken.
– Het staat zo in het boek van Robin de Ruiter De 13 satanische bloedlijnen nogal een fout boek als ik zo her en der wat besprekingen lees.-
Ik zou schrijven:
– Het staat zo in het boek van Robin de Ruiter “De 13 satanische bloedlijnen”. Nogal een fout boek als ik zo her en der wat besprekingen lees. –
En ik zou linken geven naar die besprekingen.
Wel, nu maar hopen dat Pepijn mij niet voor de rechter daagt. 🙂 Blijkbaar kun je iedereen voor de rechter dagen die met enige kritiek komt.
Zolang Pepijn zich niet schuldig maakt aan valse smaad en aan oproepen tot geweld, behoort hij in een democratische rechtstaat zijn mening te kunnen uiten. Maar blijkbaar heeft de heer Middelkoop weinig liefde voor de democratische rechtstaat. Hmmm, hoe noem je iemand die weinig liefde heeft voor de democratische rechtstaat?
En mocht de heer Middelkoop dit lezen, dan het volgende. De commentaren die ik hier plaats, komen voor mijn rekening. Niet voor die van de heer Van Erp. Mocht de heer Middelkoop vinden dat mijn mond gesnoerd moet worden, dan moet hij mij aanklagen, niet de heer Van Erp. Maar ik beloof de heer Middelkoop dat ik elke poging om mij de mond te snoeren zeer hoog opneem en niet zal schromen om terug te slaan.
Ik heb maar eens even naar dat boek gegoogled en ik word daar niet blij van. Dat iemand dergelijke onzin op weet te schrijven is een ding, maar dat sommigen alle onzin voor zoete koek lijken te slikken, als je een aantal lezersbesprekingen bij Bol.com leest. Ninefornews lijkt zich er positief over uit te laten, hetgeen natuurlijk al een teken aan de wand moet zijn. Sommigen lijken het feit dat het boek in Frankrijk verboden is te zien als een bewijs voor het feit dat wat er in het boek staat allemaal waar is.
En waarom is het in Frankrijk verboden? Zelf hou ik er niet zo van om boeken te verbieden.
[ En waarom is het in Frankrijk verboden? ]
Ik heb weinig kunnen vinden, misschien kan iemand in het Frans googelen. Ergens stond wel dat de eerste editie in 2006 was verbannen. Op Amazone.fr is het gewoon te koop en er staat een interview (Google translate):
“Uw gele boek # 7 werd in 2006 in Frankrijk verboden. Wat was de officiële reden?
Het “Gele boek” werd verboden onder antisemitische teksten in het derde deel van het boek.
In juli 2004 ontdekte ik toevallig op internet dat twee van mijn boeken in het Frans waren vertaald en samen in Frankrijk en Canada waren gepubliceerd, onder een en dezelfde editie, met de titel van The Yellow Book 7, en dat zonder onder mijn aandacht gebracht en zonder mijn toestemming.
Dit boek bestaat uit drie delen:
– De 13 satanische lijnen – de oorzaak van ellende en kwaad op aarde
– 11 september 2001
– Een derde deel
Maar ik ben de exclusieve auteur van de eerste twee titels, zoals duidelijk wordt vermeld op pagina 17 van dit gele boek 7. Ik heb niets te maken met het derde deel.
U zult begrijpen dat ik verrast was door deze juridische klacht, waarvan de gevolgen mijn reputatie als auteur in gevaar brengen.”
Dat is totaal in tegenspraak met het pochen dat je boek in Frankrijk is verboden.
https://www.amazon.fr/13-lign%C3%A9es-sataniques-Illuminati-Protocoles-ebook/dp/B00DO8P4PQ/ref=dp_kinw_strp_1
Waarom het verboden zou zijn, is mij ook niet duidelijk en ik ben er ook niet echt voor om boeken te verbieden. Het verleent zo’n boek volgens mij alleen maar meer status.
Ik heb een Engelse versie van het boek online gevonden, maar nog maar vluchtig doorgekeken. Mijn indruk is wel dat deze bespreking to the point is: https://www.doorbraak.eu/gebladerte/11176f74.htm