Kloptdatwel?

Algemeen

Meende Freek de Jonge dat nu echt?

by 19 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

U kent het wel: iemand doet een stellige bewering, waarvan je bijna niet kunt geloven dat hij die opvatting inderdaad huldigt. Een sterk voorbeeld daarvan had ik deze zomer tijdens het afscheidssymposium ter ere van Wim Betz in Brussel. Ik sprak daar en een van de andere sprekers was Edzard Ernst, de man die jarenlang de eerste en enige leerstoel alternatieve geneeskunde ter wereld bekleedde in het Britse Exeter. Tijdens zijn verhaal, dat ging over het herkennen van pseudowetenschap, liet hij zich ontvallen vijf jaar geleden tot de conclusie te zijn gekomen dat homeopathie onwerkzaam is. In zijn cv vermeldde hij altijd dat hij als jong medicus ook homeopathie had bedreven. Tijdens het speakersdinner na afloop zat ik naast hem en zei ik hem dat ik veronderstelde dat die uitspraak over die vijf jaar toch zeker wel voor de bühne was gedaan. Hij ontkende ten felste en ik was flabbergasted. Natuurlijk moet je allerlei kwakzalverijen het voordeel van de twijfel geven als je er meta-analysen van de beschikbare literatuur op loslaat, want anders weet je van tevoren dat dat werk zinloos of overbodig is. En dat meta-analyseren van publicaties over alternatieve geneeswijzen was jarenlang zijn voornaamste activiteit en hij deed er honderden. Ernst heeft inmiddels ruzie met de alternatieve wereld en werd van zijn leerstoel gewipt door prins Charles zelf, maar ik heb nooit willen geloven dat hij over zo’n open mind beschikte dat daar al die rommel in paste. En ook nu nog weet ik waarachtig niet of hij het meende.

Op vergelijkbare wijze zaaide Freek de Jonge tijdens zijn optreden in Zomergasten van 20 juli 2014 twijfel over de waarachtigheid van zijn uitspraak dat de reguliere geneeskunde aan de leiband loopt van de farmaceutische industrie en dat homeopaten en andere spirituele genezers niet zo op hun huid gezeten moeten worden, want zij kunnen ‘langs metafysische weg’ wel degelijk resultaten bereiken. Het is weer Meester Kackadoristijd en peracuut werd ons gesuggereerd Freek te nomineren voor deze prijs, waarvan de Longlist weer in september bekend gemaakt zal worden. Er ontspon zich binnen het VtdK-bestuur een korte maar felle discussie over de wenselijkheid Freek deze eer toe te kennen. Tegenstanders van dat idee meenden dat hij het alleen wegens de publiciteit had geponeerd en ook anderen konden zich niet voorstellen dat zo’n scherpzinnig iemand er zo naast kon zitten. Enkelen waren van mening dat Freek voor velen toch nog steeds een opiniemaker was aan wie je eigen oordeel kon toetsen zoals dat ook jarenlang het geval was bij Koot en Bie. Weer anderen geloofden niet dat De Jonge zo’n rol nog voor een substantieel aantal mensen vervulde en achtten de invloed van de briljant-scherpzinnige komiek en moralist op het publieke debat nog maar gering. Hij moest toch in principe wel corrigeerbaar zijn, een belangrijke randvoorwaarde om in aanmerking te komen voor de Meester Kackadorisprijs. Zo slim zou hij toch wel zijn? Gezien het gebrek aan eenstemmigheid werd besloten De Jonge niet op de Longlist van genomineerden op te nemen.

Maar de vraag blijft: meende hij het nu werkelijk? Over het antwoord op die vraag kan helaas geen meningsverschil bestaan. De Jonge koos al in 2000 in drie NRC-columns (‘kankerpit’) partij voor kankerdokter Houtsmuller, die de VtdK toen juridisch aanviel omdat wij zijn grote leugen hadden ontzenuwd en zijn methode als kwakzalverij hadden betiteld. De Volkskrant-columnist Plasterk waste De Jonge, van wie hij – net als ik – een enorm bewonderaar was, hierop de oren en hij zag het als een signaal van de neergang van een geniaal cabaretier, die wegens zijn treurig zwakke argumentatie nu definitief van zijn voetstuk was gevallen. Opvallend is dat de woordkeuze van De Jonge tussen toen in 2000 en nu in 2014 ongewijzigd is gebleven. Spiritualiteit toeschrijven aan kwakzalvers en de beperkte rede van de reguliere geneeskunde stellen tegenover de ruime geest van de alternatieven. Dat deed hij toen en nu nog steeds. Toen ik De Jonge enkele jaren geleden tegen het lijf liep in het Zaans Museum, toen begon hij mij meteen over dit onderwerp aan te spreken en wilde het debat graag aangaan. Hij zou mij zelfs uitnodigen bij hem thuis en hij ging Ivan Wolffers er dan ook bij vragen. Hij mailde mij nog wat eenzijdige artikeltjes toe over complementaire geneeskunde en liet me vervolgens weten af te zien van het debat, want onze standpunten lagen te ver uiteen. Nog vorig jaar was De Jonge medeondertekenaar van een brief aan minister Schippers die in Buitenhof burgers had uitgenodigd om haar te wijzen op mogelijke bezuinigingsmogelijkheden in de zorg. Volgens die brief, een initiatief van het PPCG (‘patiënten platform complementaire gezondheidszorg’, een particuliere organisatie van Frits Kranenbarg uit Wehl), zou introductie van alternatieve geneeskunde in de huisartsenpraktijk een besparing van 15%[* – Red.] kunnen opleveren. De Jonge had er geen moeite mee en ondertekende grif, in het gemankeerde gezelschap van deskundigen als Wolffers, prinses Irene, Bram Bakker, Herman Wijffels en Herman Finkers.

Nee, er is geen twijfel mogelijk: toen Freek de Jonge het in Zomergasten opnieuw opnam voor de alternatieve geneeskunde, toen meende hij dat – ach, hoe droevig dit te moeten constateren – in volle ernst.

 

* zie dit Kloptdatwel artikel over de 15% mythe of dit artikel dat verscheen op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

James Randi vertelt over homeopathie

by 5 Comments

Wie gelooft dat homeopathie kwaaltjes beter kan genezen dan geneesmiddelen waarvan wetenschappelijk bewezen is dat ze werken, handelt onredelijk en wordt misleid door fabrikanten die beter zouden moeten weten. In dit fragment uit de lezing die James Randi in 2001 gaf aan de Princeton-universiteit legt hij eerst uit hoe Samuel Hahnemann onder invloed van Paracelsus op zijn bevindingen kwam en hoe de homeopathie zich daarna heeft ontwikkeld. Dan volgt een kritische evaluatie van hoe de mechanismen van homeopathie verondersteld worden te werken en waarom dat onmogelijk is, onder andere op basis van de constante van Avogadro, die later zijn naam gaf aan de succesvolle 10:23-campagne waarbij skeptici wereldwijd het publiek bewust wilden maken van de onwerkzaamheid van homeopathische middelen. Maar nog voordat de 10:23-campagne begon, had Randi zelf al meermaals aangetoond dat de waarschuwingen op de verpakking van homeopathische producten loze praat zijn door zelf flinke overdoses te nemen, zonder er ziek van te worden, laat staan te overlijden. Randi besluit dat heden de industrie die Hahnemann ooit begon totaal ontspoord is en de angsten van mensen uitbuit, terwijl deze kwakzalverij hen van echte medicijnen weghoudt in serieuze gevallen, met alle gevolgen van dien. (Nederlandse en Engelse ondertiteling door Leon Korteweg en Rik Delaet).

Kloptdatwel – Skeptic Shop

by 19 Comments

Kloptdatwel heeft via het partnerprogramma van Bol.com nu een ‘eigen’ shop: De Kloptdatwel Skeptic Shop!

Bol.com maakt het haar partners mogelijk om een speciale webshop te maken met in het assortiment uitsluitend zelfgekozen artikelen. Deze mogelijkheid hebben we aangegrepen en een eerste aanzet is gemaakt. Via twee manieren kunt u bij de shop komen, ten eerste staat hij een smalle versie onderaan de pagina (vanwege technische beperkingen kan hij niet hoger) en ten tweede vindt u een link bovenaan in het menu naar de reguliere, brede versie.

Hoe werkt het?

Wanneer u naar de webshop gaat komt u op een pagina van Bol.com terecht. Linksboven ziet u het Kloptdatwel logo:

KDW-shop2

De url is: https://winkel.bol.com/winkel/kloptdatwel_skeptic_shop. Wanneer u via deze shop een artikel aanschaft handelt Bol.com het gehele aankoopproces alsmede eventuele nazorg af. Precies zoals u gewend bent wanneer u al ooit een aankoop bij Bol.com heeft gedaan. Het verschil is echter dat Kloptdatwel een klein percentage ontvangt van de omzet die Bol.com maakt. Met iedere aankoop ontvangen wij uw steun!

Zie ook: https://kloptdatwel.nl/over-het-bol-com-partnerprogramma/

Help ons

Wij willen de shop graag vullen met nog meer skeptische boeken. Daarvoor kunnen we uw hulp gebruiken: welke boeken (of andere artikelen) missen we volgens u nog? Mail uw tips naar info@kloptdatwel.nl of schrijf ze hieronder in de comments (deze zullen naar verloop van tijd worden verwijderd wanneer de tip is bekeken).

 

IndoSkeptics: strijden tegen bijgeloof

by 32 Comments

Bijgeloof is booming business in Indonesië. Inbrekers geloven dat ze onzichtbaar zijn als ze hun kleren uittrekken, spookhuizen domineren prime-time en traditionele genezers verkopen kruiden en poedertjes voor elke kwaal. De jonge organisatie IndoSkeptics gooit rede en wetenschap in de strijd om oplichters te ontmaskeren. En soms gaat dat ten koste van een paar geschaafde knieën.

Confrontaties met kwakzalvers, mediums en andere bedrijvers van pseudowetenschappelijke kunsten zijn het belangrijkste wapen van IndoSkeptics. De oprichter is Jason Garcia, een Sumatraanse illusionist. “Mensen voor de gek houden is hoe ik mijn brood verdien. Het verschil is dat ik niet claim dat ik bovennatuurlijke gaven bezit. Vaak gebruiken mensen die deze claim wel doen dezelfde trucs die ik ook gebruik als ik op het podium sta. Daar prik ik dus zo doorheen.”

Naakte inbreker aan het werk [foto: Kabar7, met dank aan Jason Garcia]
Naakte inbreker aan het werk [foto: Kabar7, met dank aan Jason Garcia]
De Indonesische sceptici hebben genoeg te doen. Het bovennatuurlijke is hot in Indonesië. “Bijna elk tv-kanaal heeft programma’s over gebouwen waar het schijnt te spoken,” zegt Garcia. “Gaan de presentatoren een nacht in zo’n gebouw zitten, met krakkemikkige infraroodcamera’s, en gillen ze van angst als ze iets horen kraken.” En bijgeloof is niet voorbehouden aan de good guys. “De laatste trend is hilarisch: inbrekers die denken dat ze onzichtbaar zijn als ze al hun kleren uittrekken. Dan zie je op beveiligingsbeelden een spiernaakte kerel door een huis sluipen.”

Jason Garcia maakt zich al jaren kwaad over oplichters die de Indonesische hang naar bijgeloof misbruikten om mensen geld uit hun zakken te kloppen. “En dan heb ik het nog niet eens over louche ‘genezers’, die wondermiddelen beloven en zieken weghouden van legitieme medische zorg.” Momenteel recruteert hij gelijkgestemden uit heel Indonesië voor zijn myth busting team. Uiteindelijk wil IndoSkeptics leden hebben in elke grote stad, die snel kunnen reageren op nieuwe pseudowetenschappelijke hypes door beoefenaars uit te dagen tot een experiment en artikelen te schrijven voor lokale media. Ook heeft de sceptische organisatie een geldbedrag uitgeloofd, direct uit te keren aan iedereen die in een wetenschappelijke setting kan aantonen over bovennatuurlijke krachten te beschikken, naar het voorbeeld van de James Randi Challenge. Garcia: “We hebben al drie deelnemers gehad, maar het geld staat nog altijd op mijn rekening.”

“We willen dat wij een van de eerste zoekresultaten op Google zijn als mensen op zoek gaan naar informatie over pseudowetenschappelijke trends,” zegt IndoSkeptics-lid en onderwijsexpert Harry Wardana. “Dat is belangrijk, want het Indonesische onderwijsstelsel is belabberd.” Op internationale onderwijsranglijsten – zoals van de Britse uitgever Pearson – bungelt Indonesië steevast onderaan. Wardana: “Onze huidige minister van onderwijs heeft natuur- en scheikunde zelfs uit het standaardvakkenpakket op middelbare scholen gehaald en ondergebracht bij de sociale wetenschappen, als keuzevakken.”

Facebook-pagina van de IndoSkeptics
Facebook-pagina van de IndoSkeptics

Naast gebrekkig onderwijs zijn tradities en financiële overwegingen grote aanjagers van de hang naar bijgeloof. Volgens dokter Bowo Widiasmoko van het Bethesda ziekenhuis in Yogyakarta is een consult bij een traditionele kruidengenezer al snel vijf keer zo goedkoop als een doktersbezoek. “Daarbij komt dat het vertrouwen in die genezers wordt doorgegeven van generatie op generatie. Er is ook een religieus element: traditionele genezers en mediums verbinden zich vaak met de islam. Dat maakt het lastig om openlijk kritiek op ze te uiten, aangezien dat kan worden opgevat als een aanval op het geloof.” Patiënten komen terecht in een vicieuze cirkel: de symptomen waar ze last van hebben kunnen tijdelijk worden behandeld met alternatieve geneesmiddelen, maar de onderliggende oorzaken van die symptomen blijven onbehandeld. Zodra de klachten terugkomen, herinneren patiënten zich de middelen die eerder verlichting boden, en keren ze terug naar de traditionele genezer. Dr. Widiasmoko: “Als ze uiteindelijk toch bij de reguliere gezondheidszorg terechtkomen, is het in de ergste gevallen al te laat.”

Daar zaten ze dan op hun fietsjes, met blinddoeken voor: tien Jakartaanse kinderen tussen de 8 en 10 jaar oud. Klaar om te bewijzen dat buitenzintuiglijke waarneming bestaat. Ze waren stuk voor stuk deelnemers aan Unlock the Mental Block, een trainingsmethode die claimde kinderen slimmer te kunnen maken én ze speciale gaven te kunnen geven – voor een niet zo bescheiden bedrag. Maar in dit geval was het blind fietsen geen deel van een reclamecampagne voor deze methode, maar een experiment dat werd georganiseerd door IndoSkeptics. De druk was hoog, want de trotse ouders langs de kant wisten zeker dat hun kinderen die vervelende sceptici een lesje zouden leren.

Scepticus Arif Yulia staat aan het hoofd van de afdeling van IndoSkeptics in de hoofdstad Jakarta. Yulia vertelt over het Unlock the Mental Block experiment terwijl hij langs een lange rij kleine winkeltjes loopt, elk tot de nok volgestouwd met antiek. Hij is op zoek naar magische voorwerpen. Dolken, om precies te zijn. Het is snoeiheet, maar de jonge Indonesiër heeft er geen problemen mee twee dingen tegelijk te doen: praten en oude troep beoordelen. Hij grinnikt. “Het eerste waar wij voor zorgden, waren hele goede blinddoeken. Van die blinddoeken die je niet omhoog kunt schuiven door te doen alsof je aan je neus krabt, of door je wenkbrauwen op te trekken. Want kinderen worden hele creatieve valsspelers als ze onder druk staan.”

Talismans moeten huis en haard beschermen tegen kwade invloeden [foto: Matthijs le Loux]
Talismans moeten huis en haard beschermen tegen kwade invloeden [foto: Matthijs le Loux]
“Het was ontzettend meelijwekkend toen de kinderen erachter kwamen dat valsspelen geen optie was,” zegt Yulia. “Het zweet gutste van die kinderen af. Sommigen waren aan het huilen. Een paar moesten zelfs overgeven.” De resultaten van het experiment waren net zo spectacular – en net zo onplezierig voor de kleine deelnemers. “Het duurde maar een paar seconden voordat ze tegen elkaar aanreden of gewoon van hun fietsen vielen. Overal huilende kinderen en geschaafde knieën en ellebogen. De ouders wisten niet of ze teleurgesteld of kwaad moesten zijn.” Even slaagt Yulia erin om schuldig te kijken, maar al snel is zijn grijns terug. “Voor zover ik weet wordt de Unlock the Mental Block methode nu niet meer aangeboden in Jakarta.”

Niet iedereen is onder de indruk van de werkwijze van IndoSkeptics. Duivelsuitdrijver en gebedsgenezer Mohamed Basir runt een praktijk aan huis in Yogyakarta. Hij heeft geen goed woord over voor sceptici. Ze zijn ‘ongelovigen’, die nog wel zullen merken dat ze fout zitten. “Uiteindelijk wordt iedereen berecht. Mensen die in twijfel trekken dat ik en mijn collega’s goed werk doen, zullen daarop worden afgerekend door de Allerhoogste.” Zou hij deelnemen aan een experiment om aan te tonen dat zijn krachten echt zijn? Basir is merkbaar verontwaardigd. “Wetenschap en geloof staan los van elkaar. Ik hoef helemaal niets te bewijzen aan wetenschappers! Niets!”

"Met deze dolk kun je vliegen en al je vijanden vermoorden." [foto: Matthijs le Loux]
“Met deze dolk kun je vliegen en al je vijanden vermoorden.” [foto: Matthijs le Loux]
Arif Yulia heeft zijn magische wapen gevonden. In een winkeltje vol boeddhabeelden, magische talismans (die je huis beschermen tegen boze geesten) en antieke zooi allerlei, weet de eigenaar precies wie hij moet bellen. Tien minuten later komen twee mannen aanrijden op een scooter, met een in krantenpapier gewikkeld pakket. Bijna teder pelt de verkoper de lagen papier weg. Het pakket blijkt een kris te bevatten, een traditionele Javaanse dolk. Het is een roestig ding. “Met deze dolk kun je vliegen en al je vijanden vermoorden,” zegt de verkoper. Voor slechts 1500 dollar heb je ‘m al in huis. Koopje. Yulia: “Het is ontzettend moeilijk om er achter te komen of verkopers zelf geloven in deze onzin. Maar je zou toch zeggen dat je het uitprobeert als je zo’n kris in handen krijgt? Even een stukje vliegen, één of twee vijanden omleggen…”

Deze productie is gemaakt in het kader van het journalistieke trainingsprogramma van Lokaalmondiaal: Beyond Your World. Een iets kortere versie verscheen eerder op de website De Aziatische Tijger.

Deepak Chopra slaat terug! … en mist

by 205 Comments

Deepak Chopra leeft in moeilijke tijden, iedereen met een beetje gezond verstand prikt zijn vage geklets snel door. De meesten halen hun schouders erover op, maar er zijn er ook bij die hem openlijk te kakken zetten: “We’re confronted with a strange mixture of bedfellows: an aging stage magician, an Oxford professor on the rampage against “the God delusion,” an astrophysicist, and a biology professor at the University of Chicago who sees himself as a gadfly against pseudoscience. Behind them marches a ragged band of atheists, scientists, blogosphere pests, mischievous troublemakers, and sincere doubters.” Geen wonder dat Chopra nu keihard terugslaat met een uitdaging.

Hij voelde blijkbaar de behoefte om het nog wat simpeler uit te leggen dan in zijn twee eerdere video’s (1,2). Dat is fijn, want die waren wel erg warrig. Misschien scheelt het ook al dat hij zich ditmaal extra netjes heeft aangekleed. Wie daagt hij nu precies uit? “Dear Randi, dear Dawkins, dear Daniel Dennett and everybody else in that tribe” spreekt hij de uitgedaagden aan. Die ‘tribe’ bestaat als we afgaan op de eerdere video’s uit ‘Randi and all his colleagues, his so called militant atheists friends and professional debunkers’. Blijkbaar veegt Chopra nogal wat mensen en in het bijzonder zijn critici, op één hoop van vervelende materialistische atheïstische denkers, die elk spiritueel gedachtegoed per definitie afwijzen. Beetje raar, want James Randi staat nu niet echt bekend om atheïstisch activisme en Daniel Dennett werd wel één van de ‘four horsemen of the non-apocalypse‘ genoemd, samen met Richard Dawkins, maar heeft een heel wat genuanceerdere pen dan die laatste (Chopra blijkt sowieso weinig van Dennett te begrijpen). Het is vooral Dawkins aan wie Chopra de grootste hekel lijkt te hebben, maar je moet natuurlijk wat meer mensen schofferen, anders is je aandachttrekkerij bij voorbaat kansloos.

Op zich is de vraag die hij voorlegt natuurlijk interessant, maar is er iemand die beweert daar het antwoord op te hebben? En leent het zich voor zo’n uitdaging? De vergelijking met de One Million Dollar Paranormal Challenge van de James Randi Educational Foundation gaat niet op. Die daagt mensen uit om een concrete paranormale claim onder gecontroleerde omstandigheden te demonstreren (ook mis ik een reglement dat duidelijk maakt wanneer een ingediend stuk nu voldoet aan zijn uitdaging en natuurlijk een garantie dat het geld ook uitbetaald wordt, maar vooruit, je kunt niet op elke slak zout leggen).

Dat soort reacties kwam natuurlijk meteen uit vele kanten op Chopra’s videootjes, maar blijkens een stuk van hem op The Huffington Post(*) ziet hij de verschillen niet zo.

Since Randi’s reward has never been handed out, the overall effect seems unquestionable: Nothing beyond the grasp of the scientific, rational mind is real. The toxic side effect, however, has been to tar spirituality and hoaxes with the same brush. The educated public buys into this conclusion, and as a result, being on the side of the truth means that you dismiss faith, healing, alternative medicine, unexplained phenomena, and ancient wisdom while priding yourself that none of it needs examining, since science is the one true way. As a society for the suppression of curiosity, the skeptic movement has no qualms about attacking anyone they please with contempt and ridicule.

Heeft ie een punt? Volgens mij niet en gebruikt hij de JREF Challenge als een stroman. Die skeptische uitdaging gaat om concrete beweringen die waarneembare effecten hebben. Chopra gooit geloof en spiritualiteit zonder dat soort claims op één hoop met alternatieve gezondheidszorg, paranormale claims enzovoort, niet de JREF. Het is Chopra zelf die hier de teerkwast hanteert. En wat heeft zijn uitdaging in vredesnaam te maken met zijn onvrede over de houding van skeptici?

Let’s leave aside the whole question of God, faith, miracles, and the so-called supernatural. These things have been incendiary for a long time and arouse stubborn resistance on both sides. The real issue is exactly what my offer focuses on: What is consciousness, how does it create reality, and how far does this reality extend?
Compared to this issue, what the skeptics do, for good or ill, is not very significant. Who opposes the exposure of hoaxes? It’s sad that thousands of dedicated researchers and farseeing thinkers earn almost no public attention while noisy skeptics grab the limelight.

Tsja, dat komt er dus op neer dat als iemand zegt dat hij geen sluitende verklaring heeft voor het verschijnsel bewustzijn of een antwoord geeft, dat Chopra niet goed genoeg vindt, dat zo iemand niet mag roepen Chopra allerlei aantoonbare nonsens verkoopt. Oh, wacht, dat mag misschien nog wel, maar het mag dan niet teveel aandacht krijgen (‘noisy skeptics’ en ‘the limelight’). De aanhangers van Chopra zouden er misschien per ongeluk kennis van kunnen nemen en in verwarring gebracht kunnen worden. Nou ja, misschien wordt het wat duidelijker in het vervolg dat Chopra aankondigt, over waarom zijn uitdaging in feite gaat om het ter discussie stellen van het materialisme (*).

(*) Update
Ik had ‘t stuk in eerste instantie uit The San Francisco Chronicle, maar het is veel eerder op The Huffington Post verschenen. Daar blijkt inmiddels ook het vervolg te staan.

When I made a video offering a million dollars to anyone who could explain how the brain produces the appearance of the three-dimensional world, I didn’t have a publicity stunt in mind. I wanted to draw attention to consciousness research, which has been burgeoning. The public isn’t aware of how big a turn-around this represents. For a long time consciousness was taboo in the scientific community. The reason isn’t hard to fathom. To explore consciousness means delving into subjectivity, the personal inner world. Science deals in objectivity, data, and hard facts instead.

Chopra maakt het er niet beter op en doet nu net alsof er niet continu aandacht is voor het bewustzijn, zowel vanuit filosofische hoek, als vanuit de kant van de neurowetenschap. Nog steeds volstrekt onduidelijk waarom hij nu zijn skeptische belagers van zijn eigen onzin hiermee denkt te kunnen weerspreken.

The hard problem lies at the basis of my million dollar challenge to skeptics. That it is met with contemptuous ridicule by professional skeptics means very little — they do what they do, scurrilous and dishonest as it winds up being. The Amazing Randi’s million dollar paranormal challenge, suspended after ten years in 2010, is trumpeted as proof that the paranormal is a fraud. In fact, the conditions of the prize set up multiple hurdles and catches to insure that the money couldn’t be won. I insist that the whole project is a red herring, a distraction from the issues posed by consciousness.

Wederom is het verwijt van Chopra aan de JREF challenge (‘red herring’) eerder van toepassing op zijn eigen verhaal.

Andere besprekingen van Chopra’s uitdaging door: Steven Novella, ‘Orac’, Jerry Coyne