Kloptdatwel?

Cees Renckens

Posttraumatische dystrofie of: hoe een modeziekte ruim een eeuw standhield

by 29 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In mijn proefschrift uit 2004 besprak ik een aantal modeziekten en beschreef de kenmerken van deze intrigerende aandoeningen. Als voornaamste kenmerken noemde ik: (1) een anatomisch substraat ontbreekt geheel of staat niet in verhouding tot de gepresenteerde klachten; (2) de klachten zijn meestal verergeringen van alledaagse banale klachten als pijn, vergeetachtigheid, moeheid, geheugenproblemen, zwakte en duizeligheid die ‘geamplificeerd’ worden door de overtuiging een ernstige ziekte onder de leden te hebben; (3) er zijn vrijwel altijd medici die beweren dat er een organische basis bestaat, die binnenkort gevonden zal worden; (4) er zijn actieve patiëntenverenigingen; (5) er zijn problemen met verzekeraars en keuringsartsen; (6) de verspreiding van de ziekte in de tijd en geografisch kan niet biologisch worden verklaard; (7) er is geen reguliere behandeling mogelijk; en (8) zij hebben een epidemisch karakter: ze komen en verdwijnen weer.

Dit epidemische karakter noopt ertoe dat de gegevens regelmatig bijgewerkt moeten worden: er zullen ‘erkende’ modeziekten verdwijnen, terwijl er nieuwe opkomen. Een pijnlijk zwakke plek in mijn beschouwing, waarover ik overigens gelukkig niet vaak bevraagd ben, was en is het persisteren van de ME/CVS, die al decennia persisteert en geen tekenen van uitsterven vertoont. De andere zeven kenmerken vertoont dit beeld natuurlijk wel. Enkele nieuwe kandidaat-modeziekten zijn thans de ‘chronische Lyme’, de vermeende atypische B 12 deficiënties, de overgevoeligheid voor PUR en de sterk in opmars zijnde glutenovergevoeligheid niet op basis van coeliakie en het ASIA-syndroom (siliconenziekte na borstvergroting).
Elk van deze beelden is een nadere beschrijving waard, maar ik wil dat uitstellen en hier komen met een bekentenis. Die betreft een ziektebeeld dat na een bestaan sinds eind 19e eeuw recent in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde van 24 januari alsnog ten grave gedragen is [1]. Het gaat hier over de Sudeckse dystrofie, later de posttraumatische dystrofie (PTD) en sinds enige tijd complex regionaal pijnsyndroom type 1 geheten. Sudeck beschreef dit beeld in 1900 als een ‘acute ontstekingsachtige beenatrofie’, optredend als stoornis bij een fractuurgenezing. Het aangedane lidmaat wordt koud, pijnlijk, blauw met glanzende huid en het functioneert slecht.

Het beeld is eigenlijk altijd onbegrepen geweest en onderging in ons land in 1990 een opleving toen de chirurg professor Goris zich in Nijmegen op deze ziekte ging concentreren. Eerder zeldzaam kwamen er toen in Nederland al snel wel 8000 nieuwe gevallen per jaar bij en de patiëntenvereniging werd de grootste ter wereld. Het NTvG-artikel waarover ik spreek is afkomstig uit Nijmegen, waar de naam Goris niet veel meer wordt genoemd. Men heeft overtuigend vastgesteld dat PTD geen eigenstandig ziektebeeld of complicatie is, maar slechts het gevolg van bewegingsangst en immobilisatie van het betreffende lid. Negeren van de pijn en stimuleren tot actief bewegen blijkt te volstaan als preventie én genezing van het ziektebeeld.

Ik schaam mij als zelfbenoemd expert op het gebied van modeziekten dat ik deze aandoening in 2004 niet heb genoemd en beschreven, maar het feit dat de pseudodiagnose PTD toen ook al ruim een eeuw oud was moge tot mijn verontschuldiging dienen. En anders dan bij de meeste andere modeziekten waren er bij PTD wel duidelijk objectieve afwijkingen aanwezig. En patiënten met fracturen, die zag ik als vrouwenarts natuurlijk bijna niet. De vreemde manier waarop PTD-patiënten, als zij eens met een gynaecologisch of verloskundig probleem bij mij kwamen, met hun ziekte omgingen, is mij wel altijd opgevallen en ook de wondergenezingen door kwakzalvers (in het geval van PTD door mevrouw Shinka uit Macedonië) en het concentreren van nieuwe gevallen rond arts-sympathisanten waren hier overduidelijk aanwezig. Al die kenmerken beschreef ik wel in 2004 en daarom had ik kansen genoeg gehad om het modieuze karakter van PTD te kunnen herkennen. Maar helaas, helaas…

1.Frölke JPM, Van Dongen RT en Van de Ment H. Complex regionaal pijnsyndroom type 1: de mythe ontkracht. Ned Tijdschr Geneeskunde. 2015;143-145.

Geef geen cent aan het Nationaal Fonds tegen Kanker!

by 111 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Er bestaan in ons land tientallen stichtingen die als goed doel geld ophalen voor de bestrijding van kanker. De oudste en bekendste is KWF Kankerbestrijding, anderen zijn o.a. de Stichting Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL; alternatief angehaucht) en de malafide Stichting Kankerbehandeling en Preventie (uit het Circus-Pluut met zijn zeven ‘look alike’ kwakfondsen). In december 2014 deed de Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker (SNFTK) weer een mailing uitgaan met het verzoek geld te doneren. Omdat niet iedereen op de hoogte is van de ware aard van dit fonds volgt hier een korte update.

De oprichting van deze stichting werd in 1999 met wat durfkapitaal gefaciliteerd door zakenman Roland Pluut en de naam luidde eerst Stichting Nationaal Fonds Kankerbestrijding. Onder juridische dreiging van de KWF kankerbestrijding veranderde men de bedrieglijke naam al snel in de huidige. In de eerste jaren werden miljoenen guldens opgehaald, maar de besteding ervan was onduidelijk. Veel geld verdween naar Zwitserland en van het subsidiëren van wetenschappelijk onderzoek kwam weinig terecht. Toen het Pluut c.s. duidelijk werd dat SNFTK-directeur Neel Buijs de wurgcontracten (looptijd tien jaar) met de Zwitserse en later in Oostenrijk gevestigde stichting UOHC niet wenste te verlengen, faciliteerde hij in 2009 de oprichting van de Stichting Kankerbehandeling en Preventie, waarin een studerend neefje van hem als stroman fungeerde (zie ‘Brein achter dubieus netwerk van goede doelen ontmaskerd‘).

De SNFTK ging verder op eigen kracht met een profiel gericht op ‘preventie’, voeding en alternatieve geneeswijzen bij kanker. In 2012 werd er toch nog altijd 570.000 euro opgehaald. Minder dan 60 procent gaat naar onderzoek, maar de transparantie is in elk geval beter dan die van voor 2009 en aanwijzingen voor het wegsluizen van geld naar het buitenland zijn er niet meer. Voor een CBF-Keurmerk komt men niet in aanmerking. De organisatie is klein en staat onder leiding van drs. Lon Claassen, bijgestaan door enkele bureaumedewerkers en twee op de website niet nader benoemde arts-voorlichters. Op de erbarmelijke website wordt in een video beweerd dat kanker een ongeneeslijke ziekte is.

Bij de beoordeling van subsidieaanvragen voor wetenschappelijk onderzoek doen goede doelenfondsen een beroep op deskundigen uit hun wetenschappelijke adviesraad. Zo’n gezelschap kent de SNFTK niet, maar daarom niet getreurd. Zij kan namelijk wel een beroep doen op de natuurarts Johan Bolhuis (die al als kind wist dat hij natuurgeneeskundige wilde worden), op Engelbert Valstar (Moermanarts en zelfbenoemd ‘orthomoleculair oncoloog’), niet meer op Hans Houtsmuller (inmiddels de 80 gepasseerd en overlever van huidkanker, niet in zijn eerste leugen gebarsten), maar nog wel op Hans Moolenburgh (stokoud gepensioneerd natuur- en huisarts, oud activist tegen drinkwaterfluoridering, schrijver van een boek over engelen en de man die de ‘explosie’ aan borstkanker toeschrijft aan de populariteit van de anticonceptiepil). Vermoedelijk informeert Claassen tegenwoordig echter vooral bij de ex-journalist Kees Braam of het wetenschappelijk gehalte van de ingediende onderzoeksvoorstellen door de beugel kan. Braam is fel aanhanger van Houtsmuller en was dat lange tijd ook van de Nederlands-Duitse kwakzalver Robert Gorter. Hij is tevens oprichter van de pro-alternatieve website Kanker-actueel, die voor zijn ‘voorlichtende functie’ ook geld krijgt van de SNFTK.
Braam mocht mee naar het VUmc toen Claassen laatst aan de kankeronderzoekers Meijerink en Van Bokhorst in het gezelschap van Wouter Bos een cheque ging overhandigen en beleefde zijn finest hour. Ook in het AMC zitten overigens onderzoekers (Heger c.s., afd. Experimentele Chirurgie) die geld aannemen van de SNFTK. Deze academische onderzoekers doen regulier onderzoek, maar krijgen bij de SNFTK alleen maar geld los als zij hun onderzoeksaanvragen zo framen dat Claassen en Braam denken dat er een natuurproduct en/of voeding in het spel is.

Academische onderzoekers, die even onder het juk van types als Braam en/of Valstar doorlopen: kleine moeite zou u denken, maar ik vind het een rotgezicht. Het blijft een vernedering. ‘Geld stinkt niet’ zei keizer Vespasianus toen hij geld ging vragen voor het gebruik van de openbare toiletten op het Forum Romanum. Maar dat gaat echt niet op voor het geld dat de SNFTK te verdelen heeft: voor een deel afkomstig van echt pro-alternatief geïnteresseerde donateurs (geen bezwaar tegen), maar deels zeker ook van mensen die denken het KWF te steunen en het verschil niet in de gaten hebben. Erger dus dan de geur van Vespasianus’ penningen is de lijkengeur van wijlen Moerman die kleeft aan de SNFTK-euro’s en ik vind het van de wetenschappers in VU en AMC – hoe keurig hun onderzoek ook moge zijn – onbegrijpelijk dat zij die stank voor lief nemen.

Naschrift 21 januari 2015 – discussie tussen Cees Renckens en Michal Heger

De heer Heger die in de column van Cees Renckens wordt genoemd, mailde aan Kloptdatwel het volgende:

‘Ik werd geattendeerd op het recentelijk artikel van Renckens waarin ik werd genoemd. Twee dingen die u mag weten:
1) De frase “Deze academische onderzoekers doen regulier onderzoek, maar krijgen bij de SNFTK alleen maar geld los als zij hun onderzoeksaanvragen zo framen dat Claassen en Braam denken dat er een natuurproduct en/of voeding in het spel is” is onjuist wat mij betreft. Jammer dat uw online forum in dit geval iets minder bedeeld lijkt te zijn in een ware vorm van journalistiek. Mijn onderzoek heeft niets te maken met voeding en ik propageer overal dat oraal gedoseerde curcumine niet werkt. Zie o.a. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24368738. Ben tevens een stuk voor het NTvG aan het schrijven dat dit juist propageert. Ik heb de subsidieaanvraag toegevoegd ter verificatie.
2) Renckens had ook mogen vermelden dat prof. Jan Paul Medema, de broer van de NKI director Rene Medema, eerder een subsidie had gekregen van het SNFTK dan ik. Hij heeft het anti-kanker effect van betulinezuur onderzocht op dat projectgeld, waarmee zeer goed onderzoek is afgeleverd. Uiteraard begrijp ik goed dat Renckens te laf is om dat te vermelden en hanteert mijn naam in een zin waar naar meerdere mensen wordt verwezen. De mogelijke implicaties van een dergelijk berichtgeving zijn duidelijk’.

Onze columnist Cees Renckens reageerde hierop als volgt:

De door mij genoemde onderzoeker Michal Heger reageerde op bovenstaande column in een felle brief waarin hij op hoge toon rectificatie van twee zaken eiste. De eerste betrof mijn constatering dat de SNFTK pas geld verstrekt aan onderzoekers als zij hun aanvrage zo framen dat er (tevens) sprake moet zijn van een natuurprodukt en/of voeding in de trial. Heger acht dat onjuist omdat het door hem onderzochte curcuma geen voedingsstof zou zijn en bij orale inname ook onwerkzaam is tegen kanker. Nee, het is geen voedingsstof, maar wel een natuurprodukt c.q. kruidenmiddel. Wat hier gerectificeerd moet worden, dat ontgaat mij derhalve.
Ook op het tweede punt is er geen sprake van rectificatie, maar verlangt Heger dat ik vermeld dat professor Jan Paul Medema (AMC) al eerder geld heeft aangenomen van ditzelfde look alike fonds. De reden dat ik dat niet vermeldde was volgens Heger lafheid – ik wist dat niet eens – en er zat duidelijk een bedoeling in om alleen hem zwart te maken. ’De mogelijke implicaties van een dergelijke berichtgeving zijn duidelijk’, aldus schrijft Heger. Ik begrijp hier niet waarop hij doelt. Mogelijk vreest hij een hetze mijnerzijds tegen zijn persoon, terwijl ik slechts met hem van mening verschil over de vraag of zichzelf respecterende academische onderzoekers geld moeten accepteren van een coterie waarin fondsdirecteur Claassen zich omringt met mensen als Bolhuis, Valstar, Braam en Moolenburgh.
Heger gaf ook inzage in zijn correspondentie met de VUmc-onderzoeker Meijerink, die ook SNFTK-geld heeft geaccepteerd en wel twijfels koesterde over de status van de SNFTK. In die mailwisseling slaat Heger stoere taal uit: het kan hem ‘geen Moerman schelen’ waar hij zijn geld vandaan haalt zo lang hij er uiteindelijk mogelijk patiënten mee kan helpen. Zijn positie is dus duidelijk en die wordt kennelijk door meer onderzoekers gedeeld, waaronder de eerder genoemde Medema. Hoe invoelbaar die keuze ook mogen zijn, zij is niet de mijne en ook zij zelf zullen heus wel ergens een grens trekken. Zou Heger geld accepteren van een crimineel als Holleeder of van de tabaksindustrie: ik denk het niet. Net als de SNFTK zouden zij natuurlijk goede sier maken met de ‘prettige samenwerking’ tussen geldschieter en gereputeerde onderzoekers en hun eigen status daarmee opleuken. Dat gunnen wij in elk geval de SNFTK niet. Zij riepen in 1999 dat je borstkanker kon krijgen van beugelbeha’s (directeur Neel Buijs) en nu dat je dat van de pil krijgt (Moolenburgh). Wat een continuüm van onzin en wat een treurig niveau.

De heer Heger antwoordt op de reactie van Cees Renckens:

Ik achtte het nodig om te reageren op het artikel van de heer Renckens omdat de associatie die de heer Renckens maakte tussen het AMC en de SNFTK gebaseerd is op een onjuiste premisse, waardoor het AMC in onnodig negatief daglicht wordt gezet. De premisse dat wij bij het SNFTK alleen maar financiering krijgen “als [wij onze] onderzoeksaanvragen zo framen dat Claassen en Braam denken dat er een natuurproduct en/of voeding in het spel is” kan nooit kloppen omdat de projecten van prof. Medema, mij en nog een andere collega hoogleraar ingediend waren voordat dhr. Claassen was aangesteld als directeur van de stichting. Jammer dat hier niet kritisch naar gekeken is (zelfs na mijn brief aan de KloptDatWel redactie), zeker in het licht van de historische samenvatting van de SNFTK in het oorspronkelijk artikel en de datum in de SNFTK subsidieaanvraag die ik had aangeleverd. Dat deel wilde ik graag gerectificeerd hebben omdat Heger c.s. nu afgeschilderd worden als, even wat gechargeerd gesteld, een groep wetenschapsprostituees die snel diep buigen voor onderzoekseuro’s van gure origine, terwijl de hele context waarop deze associatie gebaseerd is toen helemaal niet kon spelen.
Sterker nog, de stichting deed in die periode (2008, 2009) heel erg haar best om hoogkwalitatief onderzoek uit de ‘reguliere’ sector te financieren. Als de heer Renckens zijn huiswerk had gedaan en stellingen op de juiste manier had geïnterpreteerd en verwoord (in zijn reactie weer niet het geval, helaas, bijv. hoe weet hij wat de positie is van prof. Medema zonder hem daarover gesproken te hebben?), dan had ik me niet hoeven buigen over dit soort zaken en had ik mij iets meer bezig kunnen houden met activiteiten die er echt toe doen: kankeronderzoek. Inderdaad: met SNFTK-euro’s, maar dat maakt mij niet uit in dit geval, zolang er robuust wetenschappelijk onderzoek mee gedaan wordt in de lijn van Paul Knipschild’s Lancet artikel (Lancet 1993 May 1;341(8853):1135-6). In dat opzicht zijn we allemaal eensgezind tegen kwakzalverij en kan ik me absoluut verenigen met dat respectievelijk deel van de Renckensiaanse gedachtengang. Maar ik vraag de lezers vriendelijk om het AMC te ontkoppelen van de associatie met een geldschieter zoals die door de heer Renckens is afgeschilderd, want de gronden die hiervoor aangedragen worden zijn, wat de AMC onderzoekers betreft, iets te kwakzalverig.

Cees Renckens antwoordt ten slotte:

Heger heeft veel woorden nodig om aan te tonen dat het er bij de SNFTK voor 2012, toen Buijs aftrad als directeur en werd opgevolgd door Claassen ook al prima toeging en dat er veel regulier onderzoek werd gesponsord. De niet te controleren jaarverslagen van de SNFTK weerspreken dat en Buijs kakelde er op los over borstkanker als gevolg van afgeklemde lymfebanen bij beugelbeha’s en was voorstander van onderzoek naar de Aqua Tilis therapie van de Eindhovense kwakzalver Essaidi, die vrije radicalen afwaste met een ruw washandje. En ze werkte samen met Valstar.
Voor het loskoppelen van AMC en dubieuze geldschieters geeft Heger geen argumenten anders dan zijn angst voor reputatieverlies. Maar die heeft zij toch zelf over zich afgeroepen door zich – en hetzelfde geldt voor de VU-groep die dit stinkende geld aanneemt – te encanailleren met Braam, Bolhuis, Moolenburgh en dergelijken. De VU-groep framede zijn onderzoek naar de eisen van de SNFTK door aan hun zeer reguliere experimentele behandeling van pancreaskanker een diëtiste toe te voegen, alsof de exocriene functie van het pancreas en de spijsvertering de grootste zorg is van een oncoloog.
Wie geld geeft aan de SNFTK die moet ook weten dat hij Kees Braam met zijn mallotige website www.kanker-actueel.nl financieel steunt. En die Braam, die weet echt van zijn gezond niet af, langjarig bewonderaar van Houtsmuller en Gorter als hij is. Van zulke mensen zouden zichzelf respecterende onderzoekers verre moeten blijven.

Consumentenbond en de bevordering van de kwakzalverij

by 13 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Vorige week bracht de Consumentenbond een eigen onderzoek naar buiten waarin hij in een vijftiental verschillende vitaminepillen het gehalte aan vitamine B6 had gemeten en die waarden vergeleken had met de maximaal aanbevolen dosis per dag en met het op de etiketten vermelde gehalte. Herhaaldelijk bleken de pillen aanzienlijk meer B6 te bevatten dan door de fabrikant aangegeven en in elf van de vijftien pillen was de resulterende dagelijkse dosis hoger dan de 10 mg/dag, de drempel als veilig vastgesteld door de wetenschap. Mooi werk van de consumentenbond en hopelijk kan aldus een aanzienlijk aantal gevallen van neuropathie worden voorkomen, want die invaliderende en pijnlijke zenuwpijn is gevolg van langdurige overdosering (ook al bij één pil per dag, zoals aanbevolen).

Dit lezende zou men licht denken dat de Consumentenbond een waardige medestander is tegen boerenbedrog en kwakzalverij. Maar wat lazen wij in het oktobernummer van Z3, een uitgave van Neprofarm, de gezamenlijke producenten van zelfzorg-  c.q. drogistenmiddelen? De Consumentenbond zou zich in augustus jl. hebben gewend tot de minister van VWS met het dringende verzoek de vermelding van indicaties op de homeopathische middelen weer toe te laten! Dit kon niet waar zijn. De minister deed met haar verbod op onbewezen claims voor de homeopathica niets anders dan de Consumentenbond al sinds haar oprichting doet: de koper beschermen tegen bedrog en te mooie beloften. De bewijslast legde de minister terecht bij de fabrikant en het registratiedossier kan worden ingediend bij het onafhankelijke College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Bij gewone geneesmiddelen is de procedure hetzelfde.

Verbetering? De klok terugdraaien, zullen ze bedoelen. (uit Z3)
Verbetering? De klok terugdraaien, zullen ze bedoelen. (uit Z3)

De Vereniging tegen de Kwakzalverij vroeg opheldering bij de Consumentenbond en het antwoord eind oktober was onthutsend. De berichtgeving in Z3 klopte wel degelijk en consumentenbondvoorzitter Bart Combée stelde dat hij enerzijds hechtte aan ‘heldere informatie’, maar stelde tevens vast dat een ‘niet onaanzienlijke groep consumenten  gelooft dat zij baat hebben bij homeopathische middelen’. En hoewel hij met ons van mening is dat wetenschappelijk bewijs ontbreekt, toch vindt hij dat de consument geholpen moet worden bij zijn keuze uit de diverse (om precies te zijn 3900) beschikbare homeopathische middelen. Daarbij zou ‘enige informatie’ gewenst zijn. Hij vindt het dus prima dat de consument zich bij de keuze uit het aanzienlijke aanbod aan onwerkzame homeopathische kwakzalversprodukten baseert op de beweringen van de fabrikanten. Bedrog en zelfbedrog gaan zo hand in hand. En de drogisten doen daar natuurlijk maar al te graag aan mee. Verwacht van hen geen kritische kanttekeningen.

Hij laat hier de ‘hulp’ aan de in verwarring verkerende consument nadrukkelijk prevaleren boven de door hem beleden helderheid, want hij gaat wel akkoord met de ooit door de homeopaten zo aangevochten disclaimer, vermeldend dat de werking onbewezen is.  Over helderheid gesproken: ‘Coffea D 6 is bedoeld voor een goede nachtrust, maar het effect ervan is niet bewezen, hoor!’ . Als deze aanpak van de Consumentenbond maatgevend zou worden bij de beoordeling van andere  consumentenartikelen, dan kan hij zich beter snel opheffen. ‘Deze stofzuiger doet niet wat hij belooft, maar de fabrikant bedoelt het apparaat toch echt als stofzuiger en een niet onaanzienlijke groep gebruikers meent toch wel enige werking te bespeuren‘. En dan maar roepen dat je voorstander bent van heldere informatie. Het wordt tijd dat Bart Combée zich op zijn positie gaat beraden.

Lees het bewuste nummer Z3 (pdf)

Universitair Medisch Centrum Groningen verdient geld aan kwakzalverij (2)

by 33 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Eerder berichtte ik over mijn teleurstellende ervaringen met de voorzitter van de Raad van Bestuur van het UMCG en met de directeur van Triade, de vastgoedclub gelieerd aan het UMCG, die gebouwen verhuurt aan bedrijven, die samenwerking zoeken met wetenschappelijke onderzoekers.
Nadat een rechter de universiteit Groningen als voorbeeld had genoemd waar acupunctuur-onderwijs onderdeel uitmaakt van de medische studie, werd het pleit beslecht in het voordeel van de acupuncturist. Getriggerd door die rechtszaak verzocht ik het UMCG-bestuur in de persoon van voorzitter mr. Aartsen het Hwa To Centre de huur op te zeggen. Er werkt daar ook nog eens iemand die zich ten onrechte arts en dokter noemt: titelfraude, terwijl de andere medewerker slechts tandarts is. Vrolijk beweert men o.a. schizofrenie, neurose, depressie en het ‘maken/herstellen van een anusopening (proctotomieklachten)’ te kunnen behandelen met acupunctuur.

Potten met Chinese kruiden (?) in het Hwa To Centre
Potten met Chinese kruiden (?) in het Hwa To Centre

Eind september zette ik mijn queeste voort: ik werd zelf tot arts opgeleid in Groningen en die tolerantie t.o.v. het kwakzalvershol, dat het UMCG aan zijn borst koestert, is voor mij als alumnus extra onverdraaglijk. Ik meldde bij het IGZ-loket dat ‘dokter Yu-Shu Liu’ in Nederland geen dokter is en ook geen Groningse professor. Ik verzocht de betrokkene eerder al om zelf van die onverdiende titulatuur af te zien, maar dat deed ze niet. Mogelijk een gevalletje taalbarrière, de vrouw spreekt geen Nederlands.
Ook schreef ik vervolgens een intercollegiale brief aan de decaan van de Groningse medische faculteit, waarin ik hem op de hoogte bracht van de negatieve reacties van Aartsen en van Triade. Ik verwachtte bij hem, medicus immers, meer begrip voor het feit dat acupunctuur toch echt als kwakzalverij beschouwd moest worden en vroeg hem of ik hem soms van dienst kon zijn met het maken van ‘ketelmuziek’ nu de RvB-voorzitter van het UMCG niet gevoelig bleek voor mijn argumentatie. De vreemde indruk, die een alternatief centrum binnen het UMCG-terrein moet maken op de argeloze burger: het kan hem kennelijk weinig schelen. De decaan is Kuipers en hij is kinderarts.
Toen ik een week later van hem geen reactie had gekregen, toen besloot ik mijn eerste stuk erover op deze site te publiceren. Verheugd was ik toen ik eind oktober alsnog een brief op UMCG-papier ontving, maar helaas: niet van collega Kuipers, maar wederom van … mr. Aartsen! Wat bleek mij al ras: de decaan maakt deel uit van het UMCG-bestuur, samen met een register accountant en hoogleraar gynaecologie Van der Zee! Kuipers had mijn aan hem als decaan gerichte brief als een hete aardappel doorgeschoven naar mr. Aartsen en onthield zich zelf van een reactie. Ik vind het nog steeds merkwaardig dat de ene collega de ander niet wenst te beantwoorden, maar de post liever laat beantwoorden door de afdeling PR (zoals ik met het VUmc eens meemaakte) of door beroepsbestuurders, die vermoedelijk binnen de Raad van Bestuur de dienst uitmaken. Zo gingen dokters vroeger toch niet met elkaar om.

Aartsen legde nog wel uit dat het Groningse acupunctuuronderwijs facultatief wordt gegeven in het kader van de competentie ‘maatschappelijk handelen’, onderdeel van het verplichte Raamplan Artsopleiding 2009. Of er nog stage wordt gelopen bij dokter Yu-Shu Liu, die vraag bleef onbeantwoord. Mijn half badinerende en typisch intercollegiale vraag of ik hem als decaan misschien kon helpen met het maken van ‘ketelmuziek’ werd nu op afgepaste toon door mr. Aartsen van commentaar voorzien: het betreft een ‘oneigenlijk pressiemiddel’ en het UMCG laat zich daardoor niet onder druk zetten. Verdere correspondentie leek Aartsen niet zinvol. Die conclusie had ik zelf inmiddels ook al getrokken. Men sluit de gelederen en denkt vermoedelijk: ‘Het zijn natuurlijk wel kwakzalvers, maar het zijn nu een keer onze kwakzalvers.’

Universitair Medisch Centrum Groningen verdient geld aan kwakzalverij

by 16 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In 1986 werd er op het terrein van het Groningse academisch ziekenhuis een kliniekje voor Chinese acupunctuur en kruidentherapie geopend met de naam Hwa To Centre. Het betrof een samenwerking van de tandheelkundige subfaculteit met de universiteit van Shanghai en in het Comité van Aanbeveling zaten deftige mensen als prof. Beks, neurochirurg, ene Pim Fortuyn, de Chinese ambassadeur en Vonhoff, destijds Commissaris van de Koningin in Groningen.
In die periode kreeg de Chinese naaldkunst nog het voordeel van de (wetenschappelijke) twijfel en er zou in dit Hwa To Centre (HTC) behalve behandeling ook opleiding en wetenschappelijk onderzoek plaatsvinden. Van dat laatste is weinig terecht gekomen.

Velen waren destijds al skeptisch over nut en waarde van de Chinese geneeskunde, maar zonder overdrijving kan inmiddels worden gesteld dat deze geneeswijze zijn beloften niet heeft kunnen waarmaken. De meridianen en acupunctuurpunten blijken onvindbaar en in goed opgezet effectiviteitsonderzoek doet acupunctuur niet meer dan een placebobehandeling. Het HTC bestaat echter nog steeds en bevindt zich zelfs nog altijd op het terrein van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Het wordt bemand door een Chinese vrouw, die niet is ingeschreven in het BIG-register, maar zich op de website van het HTC ‘Dokter Yu-Shu Liu, acupuncturist – professor in de acupunctuur’ noemt en ook wel ‘dr. Yu-Shu Liu’. Zij overtreedt daarmee de wet. De enige andere acupuncturiste is een tandarts. Ik heb hen begin augustus met een e-mail op de titelfraude van Yu-Shu gewezen, maar de website vermeldt nog steeds deze kwalificaties.

HwaToCentreAcupunctuurGroningenDe website opent met een plaquette waarop het HTC figureert als resultaat van samenwerking tussen de State University of Groningen en het Shanghai Research Institute of Acupuncture and Meridian. Zo verschaft men zich daar status en aanzien. De medische claims op de HTC-site gaan erg ver en beweerd wordt o.a. dat er voor gynaecologische problemen als ‘onvruchtbaarheid, onregelmatige en pijnlijke menstruatie, dyspareunie, endometriose, overgangsklachten, premenstrueel syndroom, dysfunctionele baarmoederlijke bloedingen, dreigende of habituele miskraam en ontsteking van de reproduktieve organen’ een goede behandeling met kruiden kan worden geboden. Ik weet iets van gynaecologie en kan u verzekeren dat er geen enkel bewijs is voor deze beweringen. Als ik in een iets minder milde stemming zou verkeren, dan zou ik hier spreken van grove leugens. Hier worden patiënten belazerd.

In het kader van keuzevakken kunnen Groningse medisch studenten in het HTC een stage lopen. Er is in ons land al een rechter, die mede op grond van dat gegeven acupunctuur als reguliere geneeskunde heeft bestempeld. Dit werd te gek en ik schreef naar UMCG-directeur mr. Aartsen met het verzoek het HTC, dit academisch fremdkörper, van het UMCG-terrein te verbannen. Hij liet mij daarop weten geen samenwerking met het HTC te hebben en dat de verhuur van de ruimte geschiedt door de stichting Triade. Waarop ik mij richtte tot de directeur verhuur van Triade met het verzoek dit kwakzalvershol van het academieterrein te verwijderen. Patiënten raken in de war en denken geneeskunde op academisch niveau te krijgen. Per omgaande kreeg ik van Triade-directeur E. van der Meer de mededeling dat hij mij begreep en hij adviseerde mij ‘contact op te nemen met het HTC’. Hij had mij niet begrepen of niet willen begrijpen.

Wat denkt u? Voorlopig sta ik met lege handen, maar zie met lede ogen hoe mijn oude en geliefde alma mater haar reputatie bezoedelt door voor een paar grijpstuivers ruimte te verhuren aan twee acupuncturisten. Ik vind dat heel erg.