Kloptdatwel?

Gert Jan van 't Land

Kloptdatwel over Kloptdatwel

by 89 Comments

Beste lezer van Kloptdatwel,

Kloptdatwel over Kloptdatwel 1
Bron: Mukka op de tiepmachien, wikimedia commons, helix84.

Zoals de trouwe lezer van Kloptdatwel weet, hebben we iedere dag een bericht. Dat tempo is gezien de andere verplichtingen van de schrijvers die het meeste doen sinds kort niet meer vol te houden. Daarom hebben we besloten dat we de komende tijd in plaats van dagelijks een publicatie, naar ‘bijna dagelijks’ gaan. Dit is niet een beslissing voor altijd, maar voor dit moment. We hopen natuurlijk dat dit in de toekomst weer anders kan worden!

Bij de redactie van Kloptdatwel zijn we enorm trots dat op dit moment meer dan 400 unieke bezoekers per dag onze website bezoeken. Samen bekijken jullie ongeveer 8.000 pagina’s per week. De vele reacties op de stukken en de levendige discussies vinden we enorm waardevol en stimulerend.

Mocht je zin hebben om zelf een stuk te schrijven – aarzel niet om contact op te nemen met info@kloptdatwel.nl t.a.v. Maarten Koller of Gert Jan van ‘t Land. Doe dat svp ook als je ideeën of suggesties hebt.

De redactie van Kloptdatwel.

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld!

by 29 Comments

Spontane zelfontbranding (‘Spontaneous Human Combustion’, ofwel ‘SHC’) is nog nooit wetenschappelijk aangetoond. Toch stelde een lijkschouwer in Ierland in september van het afgelopen jaar officieel vast dat een 76-jarige man er aan was overleden. Dat meldden de BBC en Ierse en Engelse kranten (zie b.v. hier). SHC is het proces waardoor een mens zonder oorzaak van buiten tot ontbranding zou kunnen komen. 

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld! 2
Zo zie je het nooit – de vermeende zelfontbrandingen vinden altijd plaats als er niemand bij is (bron: NPR.org).

De Belfast Telegraph meldde op 23 september 2011:

‘A man who burnt to death in his own home died from spontaneous human combustion in what is believed to be the first case of its kind in Ireland. Michael Faherty (76) — also known as Micheal O Fatharta — died as a result of the phenomenon, spontaneous human combustion, according to west Galway coroner Dr Kieran McLoughlin’.

De krant meldde verder dat de politie en de brandweer geen verklaring hadden voor de verbrande heer Faherty, ze dachten dat de open haard waar hij voor lag geen verklaring kon zijn. Het was de eerste keer dat in Ierland spontane zelfontbranding officieel als doodsoorzaak werd vastgesteld.

Genoeg reden voor de skeptische onderzoeker Joe Nickell om onderzoek te doen. Hij brengt verslag uit in het blad van de Amerikaanse sceptici (Skeptical Inquirer, jan-feb 2012, p. 6-7). Volgens Joe Nickell was de lijkschouwer door het uitsluiten van andere oorzaken tot zijn conclusie gekomen. De redenering van de lijkschouwer was volgens Nickell: ‘als er geen enkele normale verklaring is, dan moet het wel iets bovennatuurlijke zijn geweest’. Volgens Nickell een schoolvoorbeeld van een logische redeneerfout (dit wordt redeneren vanuit ontbreken van kennis genoemd, ofwel ‘an argument from ignorance’).

Nickell stelt vast dat de Ierse autoriteiten niet op de hoogte zijn van het vele onderzoek naar spontane zelfontbranding. Als ze dat hadden gelezen, dan hadden ze vermoedelijk een andere conclusie getrokken. Nog nooit is een geval van spontane zelfontbranding wetenschappelijk bevestigd. Hoe werkt het dan wel? Waardoor kan iemand vrijwel restloos verbranden zonder dat de omgeving erg beschadigd wordt (zie de foto hier naast)? De Nederlandse Wikipedia vat het goed samen:

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld! 3
Bij vermeende spontane zelfontbranding wordt de omgeving niet ernstig aangetast, ook blijven grote organen met veel vocht en weinig vet soms geheel of gedeeltelijk intact. Dit is te zien op deze akelige foto waar het hart en (een deel van de) darmen nog aanwezig zijn (bron: ukskeptics.com).

‘ … uit praktijkonderzoek [is duidelijk] dat lichaamsweefsel, door de aanwezigheid van vet, langzaam en smeulend kan verbranden. Dit kan verklaren hoe het mogelijk is dat een lichaam geheel of gedeeltelijk kan opbranden zonder de omgeving te beschadigen. Mogelijk wordt de verbranding in gang gezet door een ongeluk, bijvoorbeeld met een sigaret of een kaars’. 

Volgens Joe Nickell is het waarschijnlijk dat de onfortuinlijke Faherty voor het haardvuur onwel is geraakt. Vervolgens is een vonk ergens op hem geland en is hij langzaam opgesmeuld. Akelig om je voor te stellen, maar wel een verklaring die veel logischer (en daarom ook waarschijnlijker is) dan spontane zelfontbranding. En door proeven op overleden dieren is bevestigd dat een lichaam zo kan opsmeulen. Soms blijven grote en meer natte organen zoals het hart over. Kleding kan in dit proces werken als een soort pit van een waxinelichtje. Het onderzoek toont aan dat lichaamsvet tijdens het proces vloeibaar wordt en op die manier langzaam kan opbranden. Je moet er niet aan denken.

In de Engelse Wikipedia wordt terecht de volgende vraag gesteld: als zelfontbranding regelmatig zou voorkomen, waarom is het dan nog nooit live gezien? Je ziet b.v. nooit iemand die in de V&D of op het strand spontaan vlam vat. Het gebeurt altijd als er niemand bij is. Betekent dat niet dat een andere verklaring voor de verbranding logischer is? Inderdaad, naar mijn mening. En die hebben we hiervoor gegeven.

Gelukkig wordt in Ierland de stem van de rede ook gehoord. Op 24 november 2011 meldde de krant Irish Times dat de Ierse patholoog anatoom Prof. Marie Casidy in de rechtszaal brandhout had gemaakt van het idee van spontane zelfontbranding. Ze noemde dat ‘een sprookje van science fiction schrijvers’.

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld! 4
Joe Nickell gaat in een investigative brief in op de vermeende zelfontbranding in Ierland. Zie de link hiernaast (bron: CSI)

Wie meer wil lezen kan naar dit artikel van Joe Nickell gaan op de website van de Amerikaanse sceptici (CSI). Ook kun je een artikel uit Skepter lezen waarin Jan Willem Nienhuys door grondig speurwerk een vermeend geval van spontane zelfontbranding naar het land der fabelen verwijst. Via deze link is een heel lezenswaardig artikel van de UK Skeptics.

 

Foto voorzijde: deze foto is afkomstig van topten.net. Met dergelijke foto’s wordt spontane zelfontbranding als iets griezeligs voorgesteld.

Kun je doodgaan aan een gebroken hart?

by 8 Comments

Kun je doodgaan aan een gebroken hart? 5
Bron: wikipedia

Soms slaan volkswijsheden de spijker op de kop. Uit recent onderzoek blijkt dat je echt kunt overlijden aan een gebroken hart. Vorige week publiceerde het blad Circulation: Journal of the American Heart Association een onderzoek van de Harvard Medical School waaruit dit blijkt. Vreemd genoeg is dit het eerste onderzoek naar dit fenomeen, aldus de onderzoekers. Een overzicht van gebruikte bronnen vind je aan het eind van dit artikel.

De dag na het overlijden van een dierbare is de kans op een hartaanval meer dan 20 keer hoger dan normaal. In de week daarna is de kans daarop 6 keer hoger dan anders. Daarna wordt de kans op een hartaanval geleidelijk weer normaal. Onderzoeker Elizabeth Mostofsky ziet een verklaring voor dit fenomeen:

“Als iemand sterft worden de nabestaanden vaak overstelpt door depressieve, angstige en boze emoties. Daardoor kan hun bloeddruk verhogen, hun hartslag toenemen en kunnen er bloedklonters gevormd worden. Deze kwaaltjes kunnen dan weer een hartaanval uitlokken” zo citeert de Belgische krant Het Nieuwsblad. 

‘At the beginning of the grieving process, people are more likely to experience less sleep, low appetite and higher cortisol levels, which can also increase heart attack risks. Elizabeth Mostofsky, lead author of the research, said grieving people also sometimes neglect regular medications, possibly leading to adverse heart events’, voegt de Engelse krant Telegraph toe.

Een eerdere studie (2005) uit het blad New England Journal of Medicine had al aangetoond dat partners van een overledene op lange termijn een grotere kans lopen om te sterven door hartfalen of beroertes. Dat wordt aangeduid als het ‘gebroken hart syndroom’. De rouwende kan lijden aan somberheid, verzorgt zichzelf minder goed en eet en slaapt onvoldoende. Dit beïnvloedt het immuunsysteem negatief waardoor de kans op hart en vaatproblemen toenemen.

Kun je doodgaan aan een gebroken hart? 6
Steun van naasten is belangrijk bij een gebroken hart (bron: wikimedia commons, Nevit Dilmen).

De artsen stellen vast dat steun en waakzaamheid van vrienden en familie belangrijk is na het overlijden van een dierbare.

 

Dit artikel is gebaseerd op publicaties in de Engels krant Telegraph, de New York Times, de Belgische krant Het Nieuwsblad en het Nederlands blad Rendement.

Meer achtergrondinformatie is te vinden op de website van TheHeart.org.

Het artikel waarin het onderzoek wordt beschreven: Mostofsky E, Maclure M, Sherwood JB, et al. Risk of acute myocardial infarction after the death of a significant person on one’s life. The determinants of myocardial infarction onset study. Circulation 2012; DOI: 10.1161/CIRCULATIONAHA.111.061770. Available at: http://circ.ahajournals.org.

 

Illustratie voorzijde:  een deel van een schilderij van Ivan Nikolaevitsj Kramskoi (1837-1887) getiteld ‘ontroostbaar verdriet’ (neoetesjnoje gorje).

 

 

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten

by 45 Comments

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 7
Mindy en Bandit wachten al ruim 300 dagen in het Amsterdamse asiel op een nieuw baasje (bron: dierenasiel Amsterdam)

Afgelopen vrijdag de 13e had het dierenasiel Amsterdam een stunt: de tweede kat van een stel (zie het plaatje hiernaast) gratis. Maar dan moet het wel een zwarte zijn. Het asiel blijft namelijk zitten met de zwarte katten. Bijgeloof speelt een rol, want de katten met een kleurtje worden wel meegenomen. Ik had niet gedacht dat Nederlanders zo bijgelovig zouden zijn dat ze een zwarte kat liever niet meenemen naar huis.

De krant Metro citeert Max van Steijn van het dierenasiel:

‘Als men de keus krijgt tussen een zwarte of een gekleurde kat dan kiezen de meesten voor een kleurtje. “Die spreekt het meeste aan volgens hen.”

Inmiddels zijn 60 van de 130 katten in het asiel helemaal of vrijwel geheel zwart. 25 katten zijn helemaal zwart, ruim 40 zijn overwegend zwart maar wel met een wit vlekje, b.v. op een poot of onder de kin.

Ook de krant Het Parool laat Max van Steijn van het dierenasiel aan het woord:

‘Mensen wíllen geen zwarte katten. … . We puilen ervan uit. Mensen denken dat zwarte katten ongeluk brengen’. Van Steijn stelt hij geen enkele andere reden kan verzinnen voor de terughoudendheid om een zwarte kat te nemen. ‘Zwarte katten zijn net zo lief of vals als andere katten. Kleur speelt geen enkele rol. Wat dat betreft zijn het net mensen.’

Het zwarte duo Mindy en Bandit wacht nu al ruim 300 dagen op een nieuw baasje. Ze kunnen mee naar huis voor de prijs van één zwarte kat: 85 euro. Bij ons thuis wonen ook twee zwartjes. Ik kan me dan ook helemaal vinden in de beschrijving van Mindy en Bandit die Max van Steijn geeft in de Metro:

“Ze zijn ontzettend lief, maar nog een klein beetje verlegen. Met veel liefde, tijd en aandacht zullen ze zich ontpoppen tot een waar geluksduo die je een levenlang geluk brengt.”

Dierenasiel blijft zitten met zwarte katten 8
Een zwarte kat is op veel plaatsen onderwerp van bijgeloof. Hij zou ongeluk of juist geluk brengen. Bron: wikipedia.

Zwarte katten zijn op veel plaatsen in de wereld onderwerp van bijgeloof. En niet alleen in de zin dat de zwarte kat ongeluk zou brengen, zoals veel mensen in Nederland blijkbaar geloven. In sommige landen gelooft men juist dat de zwarte kat geluk brengt. Dat is bijvoorbeeld het geval in Engeland en Ierland. Lees er meer over in de Wikipedia.

Mocht je zelf nog last hebben van twijfel, kijk dan ook eens op de facebook pagina Black Cats are Not Bad Luck.

Ruim 100 fraudezaken bij universiteiten sinds 2005

by 26 Comments

Ruim 100 fraudezaken bij universiteiten sinds 2005 9
NRC analyseert dit weekend wetenschapsfraude in Nederland

De Nederlandse universiteiten behandelden sinds 2005 102 gevallen van wetenschapsfraude. Ruim 27 zaken werden gegrond verklaard en zeker 16 wetenschappers zijn bestraft. Ze werden ontslagen, overgeplaatst of berispt. Dat meldt de krant NRC Weekend dit weekend op basis van een enquete die de krant heeft gehouden onder universiteiten en onderzoekscentra.  Een korte samenvatting.

In de meeste gevallen ging het om plagiaat. Maar ook het verzinnen van gegevens kwam voor. Soms werden auteursnamen onterecht weggelaten bij publicaties. De krant vindt het aantal meldingen opvallend laag. Op basis van vergelijking met andere landen zou een hoger aantal fraudegevallen voor de hand liggen. Uit het artikel blijkt dat de verschillen tussen universiteiten groot zijn, meldt de NOS. De universiteit van Tilburg kende geen fraudezaken tot de affaire Stapel waarover we op Kloptdatwel al regelmatig hebben bericht. Stapel had veel onderzoeksgegevens verzonnen. Hij is inmiddels ontslagen en moet zich vermoedelijk ook bij de rechter verantwoorden.

Ruim 100 fraudezaken bij universiteiten sinds 2005 10
Het manipuleren van onderzoeksmateriaal is een vorm van wetenschapsfraude (bron: Universiteit van Berkeley)

In de Wikipedia is een artikel over wetenschapsfraude opgenomen. Wetenschappers worden vaak gedreven door carrièredruk, luiheid en doordat de gelegenheid zich gemakkelijk voordoet. Het artikel zet een groot aantal vormen van fraude op de rij, maar in hoofdzaak gaat het om drie vormen: (a) het verzinnen van gegevens, (b) het manipuleren van onderzoeksapparatuur / onderzoeksmateriaal en (c) plagiaat ofwel het overnemen van gegevens van anderen zonder bronvermelding. Het artikel schetst verder dat degene die de fraude aan de kaak stelt (de ‘klokkenluider’) vaak kan rekenen op tegenwerking. Er staan voor het onderzoeksinstituut immers vaak grote belangen op het spel.

Ruim 100 fraudezaken bij universiteiten sinds 2005 11
Bescherming van klokkenluiders is belangrijk. Het wetenschappelijke tijdschrift Nature stelde met deze striptekening wetenschapsfraude aan de orde.

Misschien is het wel daarom dat de voorzitter van de Vereniging van Universiteiten, Sijbolt Noorda, in NRC Weekend zegt dat de universiteiten zich beter moeten wapenen tegen fraude. Hij pleit voor een ombudsman of vertrouwenspersoon op elke universiteit. Ook pleit hij voor openbaarheid. NRC Weekend merkt fijntjes op dat alleen de Universiteit van Leiden en het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam bereid waren hun frauderapportages aan NRC beschikbaar te stellen.

Ook wij denken dat openheid over fraude en bescherming van klokkenluiders erg goed zou zijn. Wetenschap moet zijn gebaseerd op verifieerbare en correcte bronnen en niet op verzinsels. Als dat fout gaat moet iedereen dat weten.

 

Foto voorzijde: looniechemist.blogspot.com