Psychic Sally is een in Engeland bekend medium. Zij kwam onlangs in het nieuws toen een bezoeker van haar show een stem hoorde die alles wat Sally op het podium zei, een paar seconden eerder had gezegd. Lees en hoor het verhaal hier.
http://www.youtube.com/watch?v=K14sIoE8qT4
Is there something called ‘the barn?’
Is his name Bernard or Barnard?
No
Why would he say that?
That’s our nan…
Sorry… Sorry…
We zien Sally hier een poging doen meer informatie los te krijgen van de mensen die de foto hebben meegenomen. Eerst ‘the barn’ (de schuur) waar niet op gereageerd wordt. Vervolgens vraagt ze of de naam van de man op de foto een naam heeft met ongeveer dezelfde klank. Het antwoord is een duidelijke nee.
Dan vraagt Sally: “waarom zou hij dat dan zeggen?”.
Jammer dat degene die op de foto staat een vrouw is en de oma van de mensen uit het publiek.
Woops.
In dit geval faalt de cold-reading techniek van Sally volledig. Je moet namelijk wel het geslacht goed raden. Dit gaat meestal wel goed want daar heb je normaal 50% kans op natuurlijk en het gezicht van een persoon op de foto geeft meestal ook wel een hint.
Als Sally het geslacht goed had geraden, dan had ze vervolgens de verantwoordelijkheid van uitleg van de klank ‘barn/bernard/barnard’ bij de bezoekers gelegd, zoals ze nu ook probeerde. Een simpele doch effectieve truc.
(…)
There are going to be times when the psychic offers a particular statement which the client firmly rejects. If this happens, the psychic uses one of the methods below to get out of trouble, fix the damage, and carry on as if nothing had happened. In other words, if the statement is a hit, the psychic wins, and if it is a miss, the psychic wins anyway!
(…)
1. Persist, wonder and let it linger
This is the commonest method of all, and a very reliable one. It is capable of dealing with more or less any negative response.
It involves three phases:
(a) The psychic persists with the offered statement and tries to encourage at least partial agreement
(b) she acts puzzled, and invites the client to share the blame for the ‘discrepancy’
(c) she leaves the discrepancy unresolved, in case the client finds a match later on
Let me take you through a typical example. It might start like this:
“And I’m getting the name Sarah, now why’s that significant to you?” “Mmm… I can’t think. No. No-one I know.”
Fantastisch boek over Cold Reading.
A negative response! First of all, the psychic persists with the original statement. Given a bit more time and encouragement, the client might well come up with a link she did not think of before. When this happens, it looks like the psychic was right all along. Another reason for persisting with the original statement is that most people are reluctant to say they are 100% definite and certain about something, especially if the psychic puts them on the spot. They may well come up with some sort of link just to save feeling uncomfortable.
Sally gebruikt deze techniek eigenlijk nog beter, in plaats van dingen te zeggen als ‘weet je het zeker?’ vraagt ze gewoon de bezoeker om meer uitleg. Ze had ook ‘dog’ kunnen zeggen en er dan ‘Doug’ of ‘Douglas’ van kunnen maken. Geen herkenning? “Leg jij mij dan maar eens uit waarom ik die klank doorkrijg”…
Dit is een oud fragment uit een tv-show van James Randi waarin hij bijzondere claims test. In de onderstaande via test hij een wichelroedeloper:
De wichelroedeloper laat eerst zien dat zijn wichelroede een duidelijke uitslag geeft bij de steentje in de doos. Let wel: hij weet hier zelf al het antwoord.
De duidelijke uitslag van de wichelroede wordt veroorzaakt door het ideomotoreffect. Er zijn allerlei websites die dit psychologische effect omschrijven, ik citeer hier de Wikipediapagina ‘ideomotorisch effect‘:
Het ideomotorisch effect is het psychologisch fenomeen dat mensen spierbewegingen maken nadat ze deze onbewust bij anderen hebben waargenomen of doordat ze er onbewust aan denken. Het ideomotorisch effect verklaart de werking van vermeend paranormale of bovennatuurlijke zaken zoals het Ouijabord, automatisch schrift, de wichelroede en telekinese. Beoefenaars van deze paranormale bezigheden menen vaak – ten onrechte – dat de geproduceerde bewegingen afkomstig zijn van een kracht buiten henzelf. Ideomotorische effecten komen ook voor bij het televisiekijken, mensen die actief meeleven met hun favoriete sporter vertonen spierspanning in dezelfde spieren als de sporter.
(…)
Wetenschappelijke tests door onder meer Michael Faraday, Michel Chevreul, William James en Ray Hyman hebben aangetoond dat allerlei fenomenen die dikwijls worden toegeschreven aan spirituele of paranormale krachten of “energieën”, feitelijk veroorzaakt worden door het ideomotorisch effect. De tests tonen verder aan dat “eerlijke, intelligente mensen onbewust musculaire activiteit vertonen die consistent is met hun verwachtingen” (Hyman 1999).
In de test scoort de wichelroedeloper precies volgens kans (een willekeurig iemand uit het publiek had het net zo goed gedaan). Daarmee is dus geen bewijs gevonden dat deze man kan wat hij zegt te kunnen, of dat een wichelroede kan werken. Helaas. Op naar de volgende wichelroedelopers.
Over aspartaam wordt (nog steeds) vaak gezegd dat het onveilig is, maar daar zijn helemaal geen bewijzen voor.
De Volkskrant kopte gisteren dan ook:
Nog maar eens: ‘Aspartaam is ECHT NIET gevaarlijk’
Kunstmatige toevoegingen aan etenswaren blijven voor veel mensen verdacht. Kleurstoffen, conserveringsmiddelen, smaakversterkers maar vooral zoetstoffen worden geassocieerd met tal van gezondheidsproblemen. Zit daar een kern van waarheid in?
Het misverstand over zoetstoffen lijkt onuitroeibaar, zegt Kees de Graaf, hoogleraar sensoriek en eetgedrag aan Wageningen Universiteit. ‘Voeding is emotie, en je bent wat je eet. Dat maakt deze discussies zo gevoelig.’
De angst voor aspartaam is eigenlijk vreemd, zegt De Graaf, want het middel valt in ons lichaam uiteen tot twee aminozuren die ook in veel grotere hoeveelheden in andere voedingsmiddelen zitten.
(…)
De EFSA, de Europese instantie die de voedselveiligheid bewaakt, heeft onlangs opnieuw al het onderzoek tegen het licht gehouden. Zij concludeert wederom dat aspartaam veilig is voor de gezondheid. Er is geen enkel bewijs dat de stof bij mensen kankerverwekkend is.
James van Praagh, een in Amerika bekend medium, beweert met de doden te kunnen praten.
De mensen van de James Randi Educational Foundation willen hem graag uitnodigen om mee te doen aan de uitdaging van 1 miljoen dollar. Maar wat ze ook doen, bellen, brieven schrijven, e-mailen, Van Praagh wil niet met ze praten. Dan nemen ze maar wat doden mee, misschien dat hij daar wel mee wil praten.
Beetje flauw is het wel natuurlijk. Maar toch blijft het onbegrijpelijk waarom je als zelfrespecterend medium een uitdaging niet aan zou gaan waarbij je 1 miljoen dollar kan krijgen!? Je overtuigt iedere show weer allerlei mensen, die paar extra kunnen er toch zeker wel bij?
Ik kan eigenlijk maar één goede reden bedenken waarom mediums de uitdaging weigeren: ze weten al dat ze niet door de test gaan komen.
Er zijn nog wel wat andere argumenten die wel eens gehoord worden, zoals “die testen zijn gemaakt zodat je faalt” (aldus Derek Ogilvie). En tja… dat klopt natuurlijk… dat lijkt me namelijk de bedoeling van iedere test? Als je niet voldoet aan de eisen dan behoor je op een test te falen. Dat is het hele idee.
Als een test gemaakt is om te testen op paranormale krachten dan faal je op de test alleen als je geen paranormale krachten bezit. En dat deed Derek trouwens, tot twee keer toe.
Andere argumenten: “ik heb het geld niet nodig” —> geef het dan aan een goed doel? (En trouwens, waarom zijn de toegangskaartjes voor shows dan niet alleen tegen kostprijs? en weet je wel hoeveel mensen je zal kunnen bereiken/helpen met 1 miljoen dollar?)
“Ik weet al dat ik het kan, ik hoef niets meer te bewijzen” –> dat kan iedereen zeggen natuurlijk, het heeft pas betekenis als je het bewijst.
Ik zie mezelf graag als skepticus. Ik probeer kritisch na te denken en niet alles wat mensen zeggen zomaar aan te nemen. En over het algemeen denk ik dat dat best goed gaat.
Maar als ik Wikipedia’s list of common misconceptions eens doorlees, vergaat me toch een beetje het lachen. Er zijn zoveel dingen ‘die iedereen weet’, waarheden als koeien en algemeen aanvaardbare feiten die ik doorgaans voor waar aanneem en dat niet zijn. Zo hadden volgens de lijst Vikings geen hoorns op hun helmen, droeg George Washington geen houten kunstgebit, hoef je niet 24 uur te wachten voor je iemand als vermist kunt opgeven in de VS, kunnen haaien wel degelijk kanker krijgen, heeft eendengekwaak wél een echo en groeit haar niet door als iemand overleden is.
De lijst gaat nog wel even door. En natuurlijk wist ik van een deel van de dingen wel dat ze niet klopten, maar er waren er genoeg die me verrasten. Daar sta je dan met je kritische blik en blijkt opeens dat je een stuk meer aanneemt dan je zelf denkt. En toch is het echt zo: want als Wikipedia het zegt…
