Kloptdatwel?

Aapjes dood na vaccinatie!

by 30 Comments

Maar natuurlijk niet dóór vaccinatie. Wat was er gebeurd? Meer dan dertig resusaapjes werden gedood en belandden op de ontleedtafel, omdat onderzoekers hun hersenen wilden bestuderen. Zouden er verschillen tussen gevaccineerde en niet-gevaccineerde aapjes gevonden kunnen worden, verschillen die wijzen op de ontwikkeling van autisme in de gevaccineerde groep? Dat bleek niet het geval te zijn. Geen bewijs derhalve dat vaccins autisme veroorzaken. Maar dat wisten we toch al?

De resusaap (Macaca mulatta), veel gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. (foto: Einar Fredriksen, CC BY-SA 2.0-licentie via Wikimedia Commons)
De resusaap (Macaca mulatta), veel gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. (foto: Einar Fredriksen, CC BY-SA 2.0-licentie via Wikimedia Commons)

Het onderzoek van Gadad e.a. verscheen onder de titel Administration of thimerosal-containing vaccines to infant rhesus macaques does not result in autism-like behavior or neuropathology in PNAS, het gezaghebbende officiële tijdschrift van de Amerikaanse National Academy of Sciences. Thimerosal slaat op het middel dat in Europa beter bekend is als thiomersal. Het is een stof die als converseermiddel aan bepaalde vaccins werd toegevoegd. Omdat het middel kwik bevat – of correcter: omdat het in het lichaam uiteenvalt in onder meer ethylkwik – zou het volgens tegenstanders misschien wel autisme veroorzaken, een stelling waar nooit enig deugdelijk bewijs voor geleverd werd. Ethylkwik wordt, in tegenstelling tot methylkwik (waarmee het natuurlijk vaak verward wordt), ook snel weer uitgescheiden door het lichaam: het is zogezegd niet bioaccumulatief. Thiomersal is sinds eind jaren 90 uit voorzorg uit veel vaccins verwijderd. Het wordt tegenwoordig nog maar spaarzaam gebruikt. Zo spaarzaam dat de onderzoekers in deze studie het middel weer moesten toevoegen aan veel vaccins om hun onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden.

Ook het onderzoek naar de resusaapjes leverde dus – wederom – geen bewijs op voor de stelling dat het kleine beetje kwik in sommige vaccins tot autisme leidt. Daarvoor kun je volstaan met het lezen van alleen de titel van het onderzoek. In het eerste tekstblok, waarin het belang van het onderzoek wordt uitgelegd, staat dan ook nog dat “[t]his study does not support the hypothesis that the MMR vaccine play[s] a role in the etiology of autism”. Het MMR-vaccin – BMR in het Nederlands: bof, mazelen, rode hond – bevat geen thiomersal en die stof heeft er ook nooit ingezeten. Ook voor de connectie BMR-vaccin/autisme werd dus geen bewijs gevonden. Wederom: alweer niet.

Laten we dan toch maar even kijken wat er precies onderzocht is. Bij het onderzoek waren 79 resusapen betrokken. Ze werden in maar liefst zes groepen verdeeld, waarbij iedere groep uit 12-16 aapjes bestond. De controlegroep kreeg alleen zoutoplossingen ingespoten, de andere vijf groepen werden volgens verschillende regiems gevaccineerd. Onderstaande tabel uit het onderzoek maakt dit in kort bestek duidelijk:

Vaccinatieschema's voor de verschillende groepen resusaapjes.
Vaccinatieschema’s voor de verschillende groepen resusaapjes.

Tussen de leeftijd van ongeveer 12 tot 18 maanden werd het gedrag van de aapjes bestudeerd. Dat leverde een hoop data op, maar eigenlijk geen significante verschillen tussen de groepen: “Analysis of social behavior in juvenile animals indicated that there were no significant differences in negative behaviors between animals in the control and experimental groups”, aldus de openingszinnen van het artikel.

Op naar de snijtafel dan, waar de (meeste van de) aapjes uit de controlegroep, de groep 1990s Primate en de groep 2008 op kwamen te liggen. Waarom alleen deze groepen? De onderzoekers leggen het uit:

“The neuroanatomical analyses were first performed in brains from the 1990s Primate and 2008 groups, as animals in these groups received the highest amount of EtHg [ethylkwik] exposure (1990s Primate) or the most extensive vaccine exposure (2008). Because no neuronal differences were found in either of these vaccine groups compared with the control group, no additional vaccine groups were fully studied.”

Er werd gekeken naar delen van de hersenen waar in eerdere onderzoeken bij autistische mensen afwijkingen gevonden waren, te weten cerebellum, hippocampus en amygdala. Er werd niets gevonden. Wie een blik werpt op de grafieken en staafdiagrammen van het onderzoek ziet een deprimerende eentonigheid: nagenoeg gelijk opgaande lijntjes en nagenoeg even grote staafjes. De skeptische blogger Orac (de oncologisch chirurg David Gorski) concludeert dan ook niet ten onrechte:

“36 monkeys paid for this information with their lives (16 control + 12-1990s schedule, and 8-2008 schedule) and brains. Basically, this study’s results are inconsistent with the three main “hypotheses”—after all the disconfirming data calling them “hypotheses” really is doing them too much honor—that thimerosal-containing vaccines, MMR vaccines, or and “too many [vaccines] too soon” cause autism. Each hypothesis is represented by an experimental group. Sadly, 36 monkeys paid for these answers with their lives (16 control + 12-1990s schedule, and 8-2008 schedule) and brains, while the rest received at least unnecessary injections and other interventions.”

Orac heeft dan ook scherpe kritiek op het ethische gehalte van de studie. Waarom zou je nog zo’n apenstudie opzetten en goedkeuren, terwijl op basis van de data van inmiddels miljoenen mensenkinderen vaststaat dat vaccins geen autisme veroorzaken, of ze nu wel of niet thiomersal bevatten, of het nu om het BMR-vaccin gaat of om andere vaccins? Uit een tweede artikel van Gorski blijkt dan ook nog eens dat diverse anti-vaccinatiegroepen, zoals SafeMinds, financiële bijdragen aan het onderzoek hebben geleverd. Die zijn dan ook niet blij met de uitkomsten. Ze verkochten al onzin, en nu hebben ze ook nog eens betaald om de wetenschappelijke onhoudbaarheid van hun stellingen bevestigd te krijgen.

Dat is een schrale troost. Resusapen kunnen wel 25 jaar oud worden, dus dat hun leven zonder echte noodzaak na 18 maanden al werd beëindigd mag je bijzonder zuur noemen.

Titelafbeelding: Aiwok via Wikimedia Commons

Meester Kackadorisprijs 2015 voor directeur Consumentenbond

by 9 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Decennia lang was de homeopathie de meest populaire vorm van kwakzalverij in ons land. Zij profiteerde zeer van het pro-alternatieve klimaat dat in de jaren 70 van de vorige eeuw ontstond en had het voordeel dat zij vanaf het begin af aan ook door artsen werd toegepast, terwijl er ook al lang beroepsverenigingen, een patiëntenvereniging en homeopathische firma’s bestonden. Het aantal homeopathisch artsen nam tussen 1977 en 1993 toe van 50 naar 520. Sindsdien zakte overigens het aantal weer tamelijk snel.
De omzet in homeopathica steeg tussen 1985 en 1993 ongeveer met 300 procent om daarna te stagneren. Volgens een conservatieve schatting (van Nehoma) bedroeg de omzet van de middelen, inclusief de fytotherapeutica, in 1994 97 miljoen euro (consumentenprijzen) en volgens een andere schatting (Neprofarm) 174 miljoen.
In de jaren zeventig en tachtig verspreidde de homeopathie zich ook in de diergeneeskunde en de tandheelkunde. Het privaatdocentschap homeopathie aan de VU bleef, ondanks affaires, onbedreigd. De overheid en publieke opinie beschouwden de homeopathie nauwelijks meer als alternatief en de middelen werden tot 1993 volledig vergoed door het ziekenfonds. Overheidsdienaren hielden feestredes bij de uitbreidingen van de homeopathische fabrieken. De KNMP (met zijn folder Apotheek Info in 1990)  en overheidsvoorlichting via Postbus 51 verspreidden wervende publiciteit over de homeopathie en het KNMG-blad Medisch Contact accepteerde advertenties voor homeopathica en personeelsadvertenties waarin homeopathische artsen voorrang werd beloofd.
Universitaire onderzoekers onder leiding van Knipschild uit Maastricht gaven in 1991 met een artikel in het British Medical Journal de homeopathie het voordeel van de twijfel. Deze publicatie zou jarenlang tot de canon van de homeopathie behoren. Vooraanstaande homeopaten ontvingen Koninklijke onderscheidingen.

Na 1993 begon de teruggang van de homeopathie: artsen keerden zich er vanaf, op de zelfzorgmarkt gingen de voedingssupplementen overheersen en wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid bleef uit. De consumentengids van juli 1994 publiceerde een vergelijkend onderzoek naar zeven homeopathische medische zelfhelpboeken. De recensie werd geschreven door een homeopathisch arts! In 1996 liet de consumentenbond zich tegen betaling strikken door VWS om deel te nemen in het project ‘Ondersteuning Kwaliteitsbeleid Alternatieve Beroepsorganisaties’. Dolkomisch waren de rapportcijfers die ernstige kwakzalverijen als de ASR-therapie uit Hengelo (de zgn. bordeeltherapie) in het kader van dat project ontvingen.

Vanaf 1999 ging het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) homeopathica registreren: sommige preparaten konden daarna met een toegestane indicatie worden verkocht. Het CBG nam in verband met deze omstreden taak homeopathische artsen in dienst. In 2002 werd het privaatdocentschap homeopathie aan de VU vrijwel volledig ontmanteld en trad minister Brinkhorst van LNV streng op tegen een dierenarts die beweerde iets homeopathisch tegen mond- en klauwzeer te kunnen doen. Intussen bezocht in dat jaar nog altijd 2,4 procent van de bevolking een homeopaat: 370.000 mensen per jaar.

Enkele jaren geleden verbood VWS homeopathische aanbieders nog indicaties te noemen, waarvoor niet op normale farmacologische wijze bewijs van werkzaamheid was geleverd. Hoewel er bij het CBG nog altijd een zestal medewerkers is ingehuurd voor de homeopathische waterhandel en er nog zo’n 3900 middelen in de handel zijn, ondanks deze relicten is de vaderlandse homeopathie geleidelijk een volledige instorting nabij. En zo hoort het ook in een beschaafd land.
In dat licht kwam de démarche van consumentenbond-directeur Bart Combée, die bij VWS aandrong op wederinvoering van de leugenachtige bijsluiterteksten, als wel zeer unzeitgemäss en was zij op geen enkele manier te rijmen met zijn ferme uitspraken van dat de werkzaamheid van homeopathie niet bewezen is. Veel leden misten echter die zo praktische voorlichting. Kan waar zijn, maar het bijgelovige deel van zijn 500.000 leden tellende bond op deze wijze naar de mond praten, dat getuigt van diepe minachting voor die dommige mensen, die hij nu juist zou moeten beschermen tegen valse claims en misleiding. Zoals een echte consumentenbond betaamt. In een reactie op zijn verkiezing stelde Combée, dat als de jury zich nergens meer druk over had te maken dan over zijn actie, dat dan de missie van de Vereniging tegen de Kwakzalverij geslaagd was en dat opheffing moest worden overwogen. Leuk gevonden, maar de consumentenbond zou beter eerst de eer aan zich zelf kunnen houden als zij leugens over maar liefst 3900 producten voor lief neemt.

Skepsis congres 2015: Expert gezocht

by 12 Comments

Op zaterdag 31 oktober 2015 houdt stichting Skepsis haar jaarlijkse congres, dit jaar onder de titel: ‘Expert gezocht’. Het congres vindt dit keer plaats in Zwolle, in de Nieuwe Buitensociëteit. Het programma staat in het kort op onderstaande flyer. Klik op de afbeelding om een pdf te downloaden met meer toelichting op het programma en de sprekers. En daarin tref je ook informatie aan over hoe je je kunt aanmelden.

De redactie van Kloptdatwel? zal uiteraard van de partij zijn, en waarschijnlijk diverse auteurs van artikelen op deze site. Het congres is daarom ook een mooie gelegenheid om ‘ons’ eens in levende lijve te ontmoeten!

Skepsiscongres-2015-aankondiging

 

Twee tips voor Delta Lloyd

by 10 Comments

Onlangs maakte verzekeraar Delta Lloyd bekend een proef te starten met stemanalyse-software. Met deze software zouden medewerkers een objectieve inschatting kunnen maken over het waarheidsgehalte van een claim. En zo zouden ze verzekeringsfraude tegen kunnen gaan. Of je telefoon wel echt gestolen is dus.

deltalloyd

De verzekeraar hecht er aan om heel transparant te zijn over de inzet van de software: “Verzwijgen vinden we niet integer”. De klant zal dan ook voorafgaand aan een gesprek geïnformeerd worden dat er getest gaat worden. Zo’n mededeling zou er dan ongeveer als volgt uit moeten zien: “Dit gesprek wordt geanalyseerd met behulp van software die op geen enkele wijze kan aantonen of u de waarheid spreekt”.

Want daar komt het namelijk op neer. Neem het recente Amerikaanse onderzoek van Frank Horvath en collega’s. Zij paste de software toe op politieverhoren van 74 verdachten. Achttien van deze verdachten legden later een bekentenis af, waarmee hun eerdere leugenachtigheid redelijkerwijs kwam vast te staan. In deze groep wees de software 52 % als hele eerlijke mensen aan. Je kunt dus net zo goed een muntje opgooien.

Of neem het onderzoek uitgevoerd in opdracht van het Amerikaanse Ministerie van Justitie. Meer dan 300 arrestanten werden ondervraagd over hun recente drugsgebruik. Deze ondervragingen werden geanalyseerd met behulp van de software, en de uitslag werd naast de uitslag van een urinetest gelegd om de nauwkeurigheid vast te stellen. Ook hier leverde de software een nauwkeurigheid op vergelijkbaar met de kwaliteit van kop-of-munt-beslissingen.

Toch hoopt Delta Lloyd dat het aantal frauduleuze claims vanwege de proef met 5 procent afneemt. Maar hoe gaan ze dat dan eigenlijk vaststellen? Om zo’n getal in kaart te brengen, moet je immers weten hoeveel frauduleuze claims er nu zijn, en hoeveel er na afloop van de proef zijn. Maar als Delta Loyd nu al weet hoeveel valse claims er zijn, kunnen ze die beter meteen afwijzen. Gratis tip. Graag gedaan.

Ondertussen doet de afdeling Integriteitszaken van Delta Lloyd zaken met een bedrijf dat tot twee maal toe op de vingers is getikt voor misleiding en oneerlijkheid. Dat is dan wel weer geinig. Daarom nog een tweede tip voor Delta Lloyd: zo vraag je je geld terug. Wederom graag gedaan.

100 Chemical Myths

by 5 Comments

100chemmyths-full100 Chemical Myths – Misconceptions, Misunderstandings, Explantations  — een boekbespreking

In een wereld waar de invloed van chemie op ons bestaan groot is, blijkt de kennis over die tak van wetenschap veelal ver onder de maat. Die kennis is zo beperkt door de angst voor de ingewikkelde termen en formules en wordt gevoed door de associatie die gelegd wordt tussen de negatieve gevolgen van onze levenswijze en de vaak chemische verklaring van die gevolgen.
Berichtgevingen in onze media over gebeurtenissen met een chemische insteek, kunnen meestal niet zonder gekromde tenen worden gevolgd. Verkeerde woordkeuzes, klokjes waarvan de klepel geheel aan het zicht onttrokken bleek en het ronduit negeren van feitelijkheden of het ontbreken van de basisinformatie; het is schering en inslag. Carl Sagan merkte al op dat de enorme invloed van een vakgebied op de maatschappij en het gelijktijdige gebrek aan kennis over dat vakgebied, tot spanningen zal leiden.

Het begrip ‘chemisch’ is door de context waarin het vaak voorkomt, beladen. In dat verband is het aardig op te merken dat de Royal Chemical Society in 2011, 1 miljoen Engelse ponden uitloofde aan de eerste persoon die een product kon melden waarin geen chemische stoffen zaten. Dat initiatief, in analogie aan dat wat James Randi al eerder deed voor paranormale beweringen, heeft de Royal Society nog niet genoodzaakt om het miljoen aan een gelukkige winnaar te betalen.

Het is dan ook te waarderen dat er een boek is verschenen waar veel misverstanden en onbegrip rond het thema chemie worden opgehelderd en waar bakerpraatjes worden ontmaskerd.
Het aantal chemische broodjes aap is welhaast onuitputtelijk, dus ondanks de 100 mythes die worden ontzenuwd, blijven er nog genoeg onbelicht. De onderwerpen liggen op het vlak van voedsel en medicijnen en bespreekt voorbeelden over gif en ander ongemak, waar chemie als bron van kwaad wordt gezien.

Dus leren we hoe een tekenfilm ons ten onrechte doet geloven dat spinazie de ideale bron van ijzer is, terwijl bijvoorbeeld ordinaire stroop vijf keer zoveel ijzer bevat.
De onbevlekte reputatie van onbespoten groente als vrij van insecticiden, gaat voorbij aan het feit dat elke plant zich van nature verdedigt tegen insecten, en wel met insecticiden die de plant zelf aanmaakt. In concentraties die enige duizenden malen hoger zijn dan wat de spuitbus vermag.
De trend om grapefruitpitten als voedingssupplement te gebruiken, blijkt niet geheel zinloos vanwege de toegevoegde conserveermiddelen, maar elke verklaring die op basis van de samenstelling van de pitten zelf wordt gegeven, is wel heel ingewikkeld, maar daarom niet minder onzinnig.
De goedbedoelde aansporing om met een volgranen ontbijt de dag gezond te beginnen, gaat voorbij aan het risico dat deze producten met zich dragen, namelijk de kans op vorming van schimmel en de zware giffen die daardoor gevormd worden.
Velen slikken extra doses vitamine C om minder kans op najaarsverkoudheid te hebben. Maar ze zouden bij analyse van hun urine, bespeuren dat hun lichaam alle Vitamine C die de 0,4 gram per dag overschrijdt, gewoon afvoert.
Zeezout wordt aanbevolen als gezond alternatief voor ’gewoon zout´. De andere kristalvorm maakt het wat zouter, maar de samenstelling is identiek en dus is het niet gezonder.
Ook het rotsvaste geloof dat men op ijs kan schaatsen omdat ijs even smelt door de grote druk van schaatsijzers, wordt eenvoudig naar het rijk der fabelen verwezen. Geen enkele schaatser is zwaar genoeg om ijs te laten smelten.
In de Aziatische keuken wordt vaak Ve-tsin als smaakversterker gebruikt. Ve-tsin is een glutamaat en een hardnekkig misverstand is dat dat hoofdpijn kan veroorzaken. In de VS spreekt men zelfs van het Chinees Restaurant Syndroom. Gelukkig heeft die eventuele hoofdpijn een andere oorzaak. Glutamaat komt in heel veel andere voedingsmiddelen voor en geeft daar geen hoofdpijn.

Elk van de behandelde misverstanden of voorbeelden van pseudowetenschap, worden in het boek “100 Chemical Myths” helder en goed gedocumenteerd weerlegd. Het onderlinge verband tussen alle thema`s wordt helder aangegeven. De keuze van de thema’s lijkt soms wat willekeurig en dat geldt ook voor de diepgang waarmee die thema´s worden besproken en die thema´s zijn soms wel erg toegespitst op de Hongaarse belevingswereld van de auteurs.

Smullen voor chemici.
Smullen voor chemici.

Als rechtgeaarde chemici kunnen de vier Hongaarse auteurs niet nalaten elk verhaal te larderen met mooie formules en vaktaal. Maar voor de niet-chemisch onderlegden blijft elk verhaal begrijpelijk en vaak heel verhelderend. Alle chemie-taal is een aanvulling voor de liefhebber, maar niet cruciaal voor het begrijpen van de boodschap.
Het boek is zowel prettig om te lezen, maar kan ook als een goed, maar zeker niet volledig, naslagwerk gebruikt worden.

De prijs waarvoor het boek wordt aangeboden (€57,99) is helaas geen mythe, maar werkelijkheid. Per mythe is het natuurlijk een koopje.

Geïnteresseerd geraakt in het boek? Koop het via onderstaande link bij Bol.com en steun daarmee Kloptdatwel!