Kloptdatwel?

Gouden Bord voor de Kop 2015

by 10 Comments

De Weense afdeling van GWUP, die Gesellschaft für Kritisches Denken, reikt vanavond al weer voor de vijfde keer hun prijs voor de grootste onzinverkoper in het Duitse taalgebied uit. De genomineerden zijn dit jaar:

Jim Humble – deze schurk kennen we wel, hij is de bedenker van MMS als geneesmiddel tegen zo’n beetje elk denkbare aandoening dat hij via zijn sekte ‘Genesis II’ promoot.

Stefan Lanka – ook een bekende hier op Kloptdatwel? De antivaccinant loofde 100.000 euro uit voor iemand die het bewijs kon leveren dat het mazelenvirus überhaupt bestaat. Hij verloor hierover een rechtszaak en moet dokken, maar dat is nog niet gebeurd. Hij schijnt nu gezocht te worden door de Duitse justititie.

Susanne Winter – parlementslid voor de Freiheitlichen Partei Österreichs (FPÖ). Zij gelooft niet in klimaatopwarming en zou op haar Facebook pagina ook regelmatig allerlei pseudowetenschappelijke nonsens over vrije energie en perpetuum mobiles verspreiden.

Uitreiking te volgen via http://goldenesbrett.guru/

PS ook een positieve prijs: Ben Goldacre wordt onderscheiden voor zijn gehele oeuvre. Oeps, te snel gelezen. Goldacre deelt juist een ‘prijs’ uit aan een erge kwakzalver met lange staat van kwalijke dienst (Matthias Rath kreeg ‘m).

goldensbrett2015

Chiropractor kletst uit zijn text neck

by 29 Comments

Text neckAlarmerende berichten in de Daily Mail: kinderen die teveel op hun smartphone kijken, lopen het risico dat ze een bochel krijgen. Dat beweert althans ene Dr. James Carter, die wordt omschreven als een ‘leading Australian chiropractor’.

In Nederland werd het bericht over de ‘text neck’ overgenomen door het AD, nu.nl, de Telegraaf en RTL. Erg veel tegengeluid was er niet te horen; alleen RTL citeerde de persvoorlichter van het UMCG, die stelde dat het UMCG nog geen toename van het aantal kinderen met nekklachten door smartphones zag. Een stijve nek krijgen van teveel naar beneden kijken naar je smartphone, oké, maar een bochel? Eindigen deze kinderen echt als Quasimodo, de klokkenluider van de Notre-Dame? Kloptdatwel vroeg aan neurochirurg Dick Zeilstra, tevens al jarenlang bestuurslid van Stichting Skepsis, wat hij van de beweringen van deze James Carter vindt.

Teveel smartphonegebruik zou volgens chiropractor James Carter kunnen leiden tot een standsverandering van de ruggengraat van wel 4 centimeter! Kun je echt een ‘text neck’ krijgen van teveel naar je smartphone kijken?

“De ruggengraat loopt vanaf het achterhoofdsgat tot het staartbeen. Bij een toegenomen verkromming van de lendenwervelkolom treedt compensatie hogerop op omdat de mens rechtuit wil blijven kijken. Standsveranderingen kunnen optreden op basis van genetische factoren (bijvoorbeeld adolescenten scoliose), fracturen, tumoren of spierziektes. Het is niet goed voorstelbaar dat ernstige standsveranderingen optreden ten gevolge van het naar een smartphone kijken. Hoe zit het dan bij typistes, boekhouders en dergelijke die ook veel voorover gebogen werk doen?”

16yagirl17yaboyHet artikel in de Daily Mail is vergezeld van röntgenfoto’s (allemaal met copyright van Dr. James Carter!). Die zouden schokkend zijn volgens de krant. We zien bijvoorbeeld de ruggengraat van een zestienjarig meisje (uiterst links) en die van een zeventienjarige jongen (links). Wat is jouw interpretatie van de foto’s?

“De ene foto toont een versterkte lendenkromming (lumbale lordose) en daardoor een versterkte kromming van de borstwervelkolom (kyfose) als compensatie. De andere foto juist een afgenomen kromming (flat back) met een stand in de halswervelkolom die je juist niet bij voorover kijken zou verwachten. Het zijn twee voorbeelden van een stand die afwijkt van het gemiddelde maar dit zegt niets over de oorzaak. Volgens mij is het meeste gewoon genetisch bepaald.”

De ‘schokkendste’ foto zou die van de ruggengraat van een zevenjarige patiënt met symptomen van een ‘text neck’ zijn.

7yaboy right

7yaboy left
Zevenjarige vóór (links) en ná (rechts) behandeling.

“Zonder context is het moeilijk om veel over die foto’s te zeggen. Je moet iets weten of ze bijvoorbeeld in staan of liggen zijn genomen, met buigen en/of strekken en dergelijke. Die zevenjarige heeft op de foto’s een minimale verplaatsing van de tweede ten opzichte van de derde nekwervel die op deze leeftijd fysiologisch is. Het is ook niet voor te stellen dat de “verschuiving” op de foto van buiten definitief te verhelpen zou zijn. Als je de foto opnieuw zou maken met kin op de borst zie je waarschijnlijk weer het linker beeld.”

 Een ‘text neck’ zou het vrijkomen van gelukshormonen als endorfine en serotonine belemmeren, met als gevolg psychische klachten zoals depressie. Wat is daarvan waar?

“Nooit van gehoord. Overigens is ‘text neck’ geen begrip binnen de reguliere geneeskunde.”

James Carter beweert ook dat je, door met je kin op je borst naar je smartphone te kijken, je ruggengraat en hersenstam oprekt, wat weer gevolgen zou hebben voor ademhaling, hartslag en bloeddruk. Klopt dat wel?

“Bij buigen en strekken is er altijd wat beïnvloeding van de structuren binnen de wervelkolom, dus zowel hersenstam (misschien enigszins) als ruggenmerg als zenuwen helemaal onderin. Die kunnen dat goed hebben. Met het ouder worden, als wellicht de gevoeligheid wat toeneemt, neemt de beweeglijkheid af. De bewering lijkt me onzin.”

Welke gezondheidsrisico’s van smartphonegebruik – naast op z’n tijd een stijve nek – zijn wel aannemelijk?

“Risico’s zijn eerder sociale isolatie, misschien bijziendheid, verder kan ik me er niet zo veel bij voorstellen.”

De smartphone, een levensgevaarlijk instrument? (foto: GalaxyOptimus, CC BY-SA 3.0-licentie via Wikimedia Commons)
De smartphone, een levensgevaarlijk instrument? (foto: GalaxyOptimus, CC BY-SA 3.0-licentie via Wikimedia Commons)

Kortom, de berichten over het risico op een ‘text neck’ zijn overdreven alarmistisch. Natuurlijk kan het zeker geen kwaad je smartphone met mate te gebruiken, maar een bochel hoeft echt niemand te vrezen. Overigens is het nieuws over de ‘text neck’ eigenlijk helemaal niet zo nieuw. In maart van 2014 waarschuwden de Britse chiropractoren van de United Chiropractic Association al voor het langdurig gebruik van mobiele apparaten. De slechte lichaamshouding die we dan aannemen, zou net zo’n gezondheidsrisico als obesitas zijn en de levensverwachting navenant negatief beïnvloeden. Deze alarmerende berichtgeving leidde toen tot scherpe commentaren van Harriet Hall en Mark Crislip van het Science-Based Medicine blog, die de beweringen hard onderuit haalden.
Over anderhalf jaar zal er vermoedelijk wel weer een ‘leading chiropractor’ opstaan om te waarschuwen tegen de vermeende gevaren van de apparatuur van het digitale tijdperk. Er zijn miljoenen, zelfs miljarden smartphones in gebruik overal ter wereld, en daarmee is natuurlijk sprake van een interessante markt voor gezondheidsgoeroes.

Orgoniet dildo

by 27 Comments

Bij een eerder bericht over een handelaar in antistralingsmeuk, werd één van zijn producten ‘liefkozend’ als smogdildo betiteld (zie Onzin over spininversie en elektrosmog). Deze Cuspis, zoals het ding echt heette, werd later toevalligerwijs (‘het had zo moeten zijn’) gewonnen door een Kloptdatwel?-crew en grondig doorgelicht.

Bij het volgende dingetje is er niet eens meer een dirty old mind nodig om de link tussen iets seksueels en anti-stralingsonzin te leggen. What the fuck?

orgoniet-dildo

Deze is helaas al verkocht, maar de maker heeft er meer in petto:

Orgonite is created when organic and inorganic materials are combined in a resin matrix. The resin when curing compresses the materials causing them to release a piezoelectric charge. Orgonite devices pull in negative chi and send it back out transformed in to positive and healing chi. The reports I have been getting back from the women who have been my “Beta Testers” is exciting. They said they could really feel the energy.

This one is made with three titanium quartz crystals at the tip, with amethyst and rose quartz beads spiraled around the length, and a copper wire spiral.

Each one I make is individually lovingly crafted. I am a teacher of Tai chi, Qigong, and Massage. I have a private Craniosacral practice and I am a Reiki Master. The crystals and end product are meditated and chanted over and Reiki energy is applied. Each one is unique and much love and care goes into making them. It is my deepest hope you enjoy this product.

Watch for more of the same and newer shapes, sizes, and crystal combinations as they are created.

Aapjes dood na vaccinatie!

by 30 Comments

Maar natuurlijk niet dóór vaccinatie. Wat was er gebeurd? Meer dan dertig resusaapjes werden gedood en belandden op de ontleedtafel, omdat onderzoekers hun hersenen wilden bestuderen. Zouden er verschillen tussen gevaccineerde en niet-gevaccineerde aapjes gevonden kunnen worden, verschillen die wijzen op de ontwikkeling van autisme in de gevaccineerde groep? Dat bleek niet het geval te zijn. Geen bewijs derhalve dat vaccins autisme veroorzaken. Maar dat wisten we toch al?

De resusaap (Macaca mulatta), veel gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. (foto: Einar Fredriksen, CC BY-SA 2.0-licentie via Wikimedia Commons)
De resusaap (Macaca mulatta), veel gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. (foto: Einar Fredriksen, CC BY-SA 2.0-licentie via Wikimedia Commons)

Het onderzoek van Gadad e.a. verscheen onder de titel Administration of thimerosal-containing vaccines to infant rhesus macaques does not result in autism-like behavior or neuropathology in PNAS, het gezaghebbende officiële tijdschrift van de Amerikaanse National Academy of Sciences. Thimerosal slaat op het middel dat in Europa beter bekend is als thiomersal. Het is een stof die als converseermiddel aan bepaalde vaccins werd toegevoegd. Omdat het middel kwik bevat – of correcter: omdat het in het lichaam uiteenvalt in onder meer ethylkwik – zou het volgens tegenstanders misschien wel autisme veroorzaken, een stelling waar nooit enig deugdelijk bewijs voor geleverd werd. Ethylkwik wordt, in tegenstelling tot methylkwik (waarmee het natuurlijk vaak verward wordt), ook snel weer uitgescheiden door het lichaam: het is zogezegd niet bioaccumulatief. Thiomersal is sinds eind jaren 90 uit voorzorg uit veel vaccins verwijderd. Het wordt tegenwoordig nog maar spaarzaam gebruikt. Zo spaarzaam dat de onderzoekers in deze studie het middel weer moesten toevoegen aan veel vaccins om hun onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden.

Ook het onderzoek naar de resusaapjes leverde dus – wederom – geen bewijs op voor de stelling dat het kleine beetje kwik in sommige vaccins tot autisme leidt. Daarvoor kun je volstaan met het lezen van alleen de titel van het onderzoek. In het eerste tekstblok, waarin het belang van het onderzoek wordt uitgelegd, staat dan ook nog dat “[t]his study does not support the hypothesis that the MMR vaccine play[s] a role in the etiology of autism”. Het MMR-vaccin – BMR in het Nederlands: bof, mazelen, rode hond – bevat geen thiomersal en die stof heeft er ook nooit ingezeten. Ook voor de connectie BMR-vaccin/autisme werd dus geen bewijs gevonden. Wederom: alweer niet.

Laten we dan toch maar even kijken wat er precies onderzocht is. Bij het onderzoek waren 79 resusapen betrokken. Ze werden in maar liefst zes groepen verdeeld, waarbij iedere groep uit 12-16 aapjes bestond. De controlegroep kreeg alleen zoutoplossingen ingespoten, de andere vijf groepen werden volgens verschillende regiems gevaccineerd. Onderstaande tabel uit het onderzoek maakt dit in kort bestek duidelijk:

Vaccinatieschema's voor de verschillende groepen resusaapjes.
Vaccinatieschema’s voor de verschillende groepen resusaapjes.

Tussen de leeftijd van ongeveer 12 tot 18 maanden werd het gedrag van de aapjes bestudeerd. Dat leverde een hoop data op, maar eigenlijk geen significante verschillen tussen de groepen: “Analysis of social behavior in juvenile animals indicated that there were no significant differences in negative behaviors between animals in the control and experimental groups”, aldus de openingszinnen van het artikel.

Op naar de snijtafel dan, waar de (meeste van de) aapjes uit de controlegroep, de groep 1990s Primate en de groep 2008 op kwamen te liggen. Waarom alleen deze groepen? De onderzoekers leggen het uit:

“The neuroanatomical analyses were first performed in brains from the 1990s Primate and 2008 groups, as animals in these groups received the highest amount of EtHg [ethylkwik] exposure (1990s Primate) or the most extensive vaccine exposure (2008). Because no neuronal differences were found in either of these vaccine groups compared with the control group, no additional vaccine groups were fully studied.”

Er werd gekeken naar delen van de hersenen waar in eerdere onderzoeken bij autistische mensen afwijkingen gevonden waren, te weten cerebellum, hippocampus en amygdala. Er werd niets gevonden. Wie een blik werpt op de grafieken en staafdiagrammen van het onderzoek ziet een deprimerende eentonigheid: nagenoeg gelijk opgaande lijntjes en nagenoeg even grote staafjes. De skeptische blogger Orac (de oncologisch chirurg David Gorski) concludeert dan ook niet ten onrechte:

“36 monkeys paid for this information with their lives (16 control + 12-1990s schedule, and 8-2008 schedule) and brains. Basically, this study’s results are inconsistent with the three main “hypotheses”—after all the disconfirming data calling them “hypotheses” really is doing them too much honor—that thimerosal-containing vaccines, MMR vaccines, or and “too many [vaccines] too soon” cause autism. Each hypothesis is represented by an experimental group. Sadly, 36 monkeys paid for these answers with their lives (16 control + 12-1990s schedule, and 8-2008 schedule) and brains, while the rest received at least unnecessary injections and other interventions.”

Orac heeft dan ook scherpe kritiek op het ethische gehalte van de studie. Waarom zou je nog zo’n apenstudie opzetten en goedkeuren, terwijl op basis van de data van inmiddels miljoenen mensenkinderen vaststaat dat vaccins geen autisme veroorzaken, of ze nu wel of niet thiomersal bevatten, of het nu om het BMR-vaccin gaat of om andere vaccins? Uit een tweede artikel van Gorski blijkt dan ook nog eens dat diverse anti-vaccinatiegroepen, zoals SafeMinds, financiële bijdragen aan het onderzoek hebben geleverd. Die zijn dan ook niet blij met de uitkomsten. Ze verkochten al onzin, en nu hebben ze ook nog eens betaald om de wetenschappelijke onhoudbaarheid van hun stellingen bevestigd te krijgen.

Dat is een schrale troost. Resusapen kunnen wel 25 jaar oud worden, dus dat hun leven zonder echte noodzaak na 18 maanden al werd beëindigd mag je bijzonder zuur noemen.

Titelafbeelding: Aiwok via Wikimedia Commons

Meester Kackadorisprijs 2015 voor directeur Consumentenbond

by 9 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Decennia lang was de homeopathie de meest populaire vorm van kwakzalverij in ons land. Zij profiteerde zeer van het pro-alternatieve klimaat dat in de jaren 70 van de vorige eeuw ontstond en had het voordeel dat zij vanaf het begin af aan ook door artsen werd toegepast, terwijl er ook al lang beroepsverenigingen, een patiëntenvereniging en homeopathische firma’s bestonden. Het aantal homeopathisch artsen nam tussen 1977 en 1993 toe van 50 naar 520. Sindsdien zakte overigens het aantal weer tamelijk snel.
De omzet in homeopathica steeg tussen 1985 en 1993 ongeveer met 300 procent om daarna te stagneren. Volgens een conservatieve schatting (van Nehoma) bedroeg de omzet van de middelen, inclusief de fytotherapeutica, in 1994 97 miljoen euro (consumentenprijzen) en volgens een andere schatting (Neprofarm) 174 miljoen.
In de jaren zeventig en tachtig verspreidde de homeopathie zich ook in de diergeneeskunde en de tandheelkunde. Het privaatdocentschap homeopathie aan de VU bleef, ondanks affaires, onbedreigd. De overheid en publieke opinie beschouwden de homeopathie nauwelijks meer als alternatief en de middelen werden tot 1993 volledig vergoed door het ziekenfonds. Overheidsdienaren hielden feestredes bij de uitbreidingen van de homeopathische fabrieken. De KNMP (met zijn folder Apotheek Info in 1990)  en overheidsvoorlichting via Postbus 51 verspreidden wervende publiciteit over de homeopathie en het KNMG-blad Medisch Contact accepteerde advertenties voor homeopathica en personeelsadvertenties waarin homeopathische artsen voorrang werd beloofd.
Universitaire onderzoekers onder leiding van Knipschild uit Maastricht gaven in 1991 met een artikel in het British Medical Journal de homeopathie het voordeel van de twijfel. Deze publicatie zou jarenlang tot de canon van de homeopathie behoren. Vooraanstaande homeopaten ontvingen Koninklijke onderscheidingen.

Na 1993 begon de teruggang van de homeopathie: artsen keerden zich er vanaf, op de zelfzorgmarkt gingen de voedingssupplementen overheersen en wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid bleef uit. De consumentengids van juli 1994 publiceerde een vergelijkend onderzoek naar zeven homeopathische medische zelfhelpboeken. De recensie werd geschreven door een homeopathisch arts! In 1996 liet de consumentenbond zich tegen betaling strikken door VWS om deel te nemen in het project ‘Ondersteuning Kwaliteitsbeleid Alternatieve Beroepsorganisaties’. Dolkomisch waren de rapportcijfers die ernstige kwakzalverijen als de ASR-therapie uit Hengelo (de zgn. bordeeltherapie) in het kader van dat project ontvingen.

Vanaf 1999 ging het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) homeopathica registreren: sommige preparaten konden daarna met een toegestane indicatie worden verkocht. Het CBG nam in verband met deze omstreden taak homeopathische artsen in dienst. In 2002 werd het privaatdocentschap homeopathie aan de VU vrijwel volledig ontmanteld en trad minister Brinkhorst van LNV streng op tegen een dierenarts die beweerde iets homeopathisch tegen mond- en klauwzeer te kunnen doen. Intussen bezocht in dat jaar nog altijd 2,4 procent van de bevolking een homeopaat: 370.000 mensen per jaar.

Enkele jaren geleden verbood VWS homeopathische aanbieders nog indicaties te noemen, waarvoor niet op normale farmacologische wijze bewijs van werkzaamheid was geleverd. Hoewel er bij het CBG nog altijd een zestal medewerkers is ingehuurd voor de homeopathische waterhandel en er nog zo’n 3900 middelen in de handel zijn, ondanks deze relicten is de vaderlandse homeopathie geleidelijk een volledige instorting nabij. En zo hoort het ook in een beschaafd land.
In dat licht kwam de démarche van consumentenbond-directeur Bart Combée, die bij VWS aandrong op wederinvoering van de leugenachtige bijsluiterteksten, als wel zeer unzeitgemäss en was zij op geen enkele manier te rijmen met zijn ferme uitspraken van dat de werkzaamheid van homeopathie niet bewezen is. Veel leden misten echter die zo praktische voorlichting. Kan waar zijn, maar het bijgelovige deel van zijn 500.000 leden tellende bond op deze wijze naar de mond praten, dat getuigt van diepe minachting voor die dommige mensen, die hij nu juist zou moeten beschermen tegen valse claims en misleiding. Zoals een echte consumentenbond betaamt. In een reactie op zijn verkiezing stelde Combée, dat als de jury zich nergens meer druk over had te maken dan over zijn actie, dat dan de missie van de Vereniging tegen de Kwakzalverij geslaagd was en dat opheffing moest worden overwogen. Leuk gevonden, maar de consumentenbond zou beter eerst de eer aan zich zelf kunnen houden als zij leugens over maar liefst 3900 producten voor lief neemt.