Vice.com maakte onlangs een aardige documentaire over ufologie. Belangrijkste persoon in deze bijna 19 minuten durende documentaire is Joe Nickell, een van de bekendste onderzoekers van paranormale verschijnselen en Senior Research Fellow van het Committee for Skeptical Inquiry (CSI).
Skepticisme
Nanninga versus Rostelli in het Zwarte Schaap
In mei vorig jaar overleed Rob Nanninga, jarenlang bestuurslid van Skepsis en vanaf 2002 tot zijn dood hoofdredacteur van Skepter. Hij trad de laatste jaren niet zoveel in de publiciteit anders dan met zijn stukken. Er is daarom ook maar weinig beeldmateriaal van hem te vinden op het internet. Op de website van Skepsis stond wel een kort video-fragment in heel lage resolutie van een tv-programma waarin Nanninga een rol vervulde. Het gaat om de aflevering van Het Zwarte Schaap met Rasti Rostelli uit 2001, die ik in z’n geheel aantrof op YouTube:
Nanninga deed al in 1994 in Skepter uit de doeken dat Rostelli eenvoudige goocheltrucs gebruikte: Doe wat ik zeg! – Rostelli ontmaskerd (Skepter 7.4, 1994)
Meester Kackadorisprijs 2015 voor directeur Consumentenbond
Decennia lang was de homeopathie de meest populaire vorm van kwakzalverij in ons land. Zij profiteerde zeer van het pro-alternatieve klimaat dat in de jaren 70 van de vorige eeuw ontstond en had het voordeel dat zij vanaf het begin af aan ook door artsen werd toegepast, terwijl er ook al lang beroepsverenigingen, een patiëntenvereniging en homeopathische firma’s bestonden. Het aantal homeopathisch artsen nam tussen 1977 en 1993 toe van 50 naar 520. Sindsdien zakte overigens het aantal weer tamelijk snel.
De omzet in homeopathica steeg tussen 1985 en 1993 ongeveer met 300 procent om daarna te stagneren. Volgens een conservatieve schatting (van Nehoma) bedroeg de omzet van de middelen, inclusief de fytotherapeutica, in 1994 97 miljoen euro (consumentenprijzen) en volgens een andere schatting (Neprofarm) 174 miljoen.
In de jaren zeventig en tachtig verspreidde de homeopathie zich ook in de diergeneeskunde en de tandheelkunde. Het privaatdocentschap homeopathie aan de VU bleef, ondanks affaires, onbedreigd. De overheid en publieke opinie beschouwden de homeopathie nauwelijks meer als alternatief en de middelen werden tot 1993 volledig vergoed door het ziekenfonds. Overheidsdienaren hielden feestredes bij de uitbreidingen van de homeopathische fabrieken. De KNMP (met zijn folder Apotheek Info in 1990) en overheidsvoorlichting via Postbus 51 verspreidden wervende publiciteit over de homeopathie en het KNMG-blad Medisch Contact accepteerde advertenties voor homeopathica en personeelsadvertenties waarin homeopathische artsen voorrang werd beloofd.
Universitaire onderzoekers onder leiding van Knipschild uit Maastricht gaven in 1991 met een artikel in het British Medical Journal de homeopathie het voordeel van de twijfel. Deze publicatie zou jarenlang tot de canon van de homeopathie behoren. Vooraanstaande homeopaten ontvingen Koninklijke onderscheidingen.
Na 1993 begon de teruggang van de homeopathie: artsen keerden zich er vanaf, op de zelfzorgmarkt gingen de voedingssupplementen overheersen en wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid bleef uit. De consumentengids van juli 1994 publiceerde een vergelijkend onderzoek naar zeven homeopathische medische zelfhelpboeken. De recensie werd geschreven door een homeopathisch arts! In 1996 liet de consumentenbond zich tegen betaling strikken door VWS om deel te nemen in het project ‘Ondersteuning Kwaliteitsbeleid Alternatieve Beroepsorganisaties’. Dolkomisch waren de rapportcijfers die ernstige kwakzalverijen als de ASR-therapie uit Hengelo (de zgn. bordeeltherapie) in het kader van dat project ontvingen.
Vanaf 1999 ging het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) homeopathica registreren: sommige preparaten konden daarna met een toegestane indicatie worden verkocht. Het CBG nam in verband met deze omstreden taak homeopathische artsen in dienst. In 2002 werd het privaatdocentschap homeopathie aan de VU vrijwel volledig ontmanteld en trad minister Brinkhorst van LNV streng op tegen een dierenarts die beweerde iets homeopathisch tegen mond- en klauwzeer te kunnen doen. Intussen bezocht in dat jaar nog altijd 2,4 procent van de bevolking een homeopaat: 370.000 mensen per jaar.
Enkele jaren geleden verbood VWS homeopathische aanbieders nog indicaties te noemen, waarvoor niet op normale farmacologische wijze bewijs van werkzaamheid was geleverd. Hoewel er bij het CBG nog altijd een zestal medewerkers is ingehuurd voor de homeopathische waterhandel en er nog zo’n 3900 middelen in de handel zijn, ondanks deze relicten is de vaderlandse homeopathie geleidelijk een volledige instorting nabij. En zo hoort het ook in een beschaafd land.
In dat licht kwam de démarche van consumentenbond-directeur Bart Combée, die bij VWS aandrong op wederinvoering van de leugenachtige bijsluiterteksten, als wel zeer unzeitgemäss en was zij op geen enkele manier te rijmen met zijn ferme uitspraken van dat de werkzaamheid van homeopathie niet bewezen is. Veel leden misten echter die zo praktische voorlichting. Kan waar zijn, maar het bijgelovige deel van zijn 500.000 leden tellende bond op deze wijze naar de mond praten, dat getuigt van diepe minachting voor die dommige mensen, die hij nu juist zou moeten beschermen tegen valse claims en misleiding. Zoals een echte consumentenbond betaamt. In een reactie op zijn verkiezing stelde Combée, dat als de jury zich nergens meer druk over had te maken dan over zijn actie, dat dan de missie van de Vereniging tegen de Kwakzalverij geslaagd was en dat opheffing moest worden overwogen. Leuk gevonden, maar de consumentenbond zou beter eerst de eer aan zich zelf kunnen houden als zij leugens over maar liefst 3900 producten voor lief neemt.
Skepsis congres 2015: Expert gezocht
Op zaterdag 31 oktober 2015 houdt stichting Skepsis haar jaarlijkse congres, dit jaar onder de titel: ‘Expert gezocht’. Het congres vindt dit keer plaats in Zwolle, in de Nieuwe Buitensociëteit. Het programma staat in het kort op onderstaande flyer. Klik op de afbeelding om een pdf te downloaden met meer toelichting op het programma en de sprekers. En daarin tref je ook informatie aan over hoe je je kunt aanmelden.
De redactie van Kloptdatwel? zal uiteraard van de partij zijn, en waarschijnlijk diverse auteurs van artikelen op deze site. Het congres is daarom ook een mooie gelegenheid om ‘ons’ eens in levende lijve te ontmoeten!
De longlist van de Meester Kackadorisprijs 2015
De Vereniging tegen de Kwakzalverij zal op haar congres (3 oktober a.s.) traditiegetrouw weer de Meester Kackadorisprijs uitreiken aan die instelling, persoon of onderneming die afgelopen jaar het meest heeft bijgedragen aan de verspreiding in daad, woord of geschrift van de kwakzalverij in Nederland. De lijst met de laatste acht kandidaten werd op 13 september bekend gemaakt. Meest opvallende kandidaten zijn de voorzitter van de Consumentenbond, de meervoudige Belastingkamer van het Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch en de minister van Economische Zaken. Een mooie selectie kandidaten of valt er wel wat op aan te merken? Wie mist er beslist op het lijstje en wie hoort er echt niet op thuis? Discussieer mee en geef uw keuze aan in de poll!
Bij de beoordeling van de lijst is het wel goed in het achterhoofd te houden wat de bedoeling van de prijs precies is. Die is niet in eerste instantie bedoeld om de ergste kwakzalver aan te wijzen. Op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) staat het reglement. Uit de inleiding daarbij:
Hoewel daadwerkelijk actieve kwakzalvers niet worden uitgesloten, is nadrukkelijk ook gedacht aan personen/instellingen die via publiciteit, geldstromen, opleidingen, wet- of regelgeving, mantelorganisaties, rechtspraak of anderszins de kwakzalverij hebben bevorderd zonder daarbij zelf vuile handen te maken. Het kan zijn dat de bekroonde activiteiten willens en wetens zijn ondernomen, maar ook naïeve of bona fide inspanningen die wellicht onbedoeld de kwakzalverij hebben bevorderd, kunnen in aanmerking komen. Goed bedoeld is dus geen excuus!
De genomineerden
- Bart Combée, voorzitter van de Consumentenbond. Genomineerd, omdat hij zich in augustus 2014 wendde tot de minister van VWS met het dringende verzoek de vermelding van indicaties op de homeopathische middelen weer toe te laten! De minister deed echter met haar verbod op onbewezen claims voor de homeopathica niets anders dan de Consumentenbond al sinds haar oprichting doet: de koper beschermen tegen bedrog en te mooie beloften;
- Deventer ziekenhuis. Naast reguliere zorg wil het Deventer Ziekenhuis haar patiënten ook aanvullende (complementaire) zorg bieden. Het gaat dan bijvoorbeeld om een hand-, voet-, of hoofdmassage, het luisteren naar muziek of een behandeling met etherische olie. Brutaal beweert men op de website dat ‘gebleken is dat complementaire zorg het welbevinden bij patiënten verhoogt en het zelfherstellende vermogen van de mens ondersteunt’;
- Stichting Fonds NutsOhra (FNO) wegens financiering van het project ‘Keuzehulp Complementaire Zorg voor kinderen met kanker’ (2015-2016), waaraan o.a. wordt meegewerkt door het Van Praag Instituut en het Louis Bolk Instituut;
- Minister Henk Kamp. In 2013 meldde de minister van Economische Zaken, dat er op termijn vanaf 2017 580 miljoen euro zal worden uitgetrokken om bewoners onder hoogspanningslijnen te vrijwaren van de electromagnetische velden die daarbij ontstaan. Deels zullen kabels ondergronds worden gelegd, deels zullen bewoners worden uitgekocht. De minister gaat daarbij mee in de onrust bij delen van de bevolking die vage klachten toeschrijven aan deze EMV en de kans op kinderleukemie verhoogd achten;
- Kwaliteitsregister Verplegenden & Verzorgenden. Het automatisme waarmee dit register de paranormale cursussen van het Van Praag Instituut accepteert, laat zien dat dit register volkomen waardeloos en nietszeggend is;
- Meervoudige Belastingkamer, Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch. Dit hof oordeelde in 2013 in hoger beroep dat een magnetiseur die over de jaren 2003 t/m 2007 ruim 80.000 euro aan btw moest betalen, daarvan moest worden vrijgesteld;
- Register Beroepsbeoefenaren Complementaire Zorg (RBCZ) is een koepelregister waarin clubs van alternatieve behandelaars zich als geheel kunnen melden om in aanmerking te komen voor registratie van hun individuele leden. Voorwaarde is slechts, dat er minstens 50 Hbo-ers van zo’n beroepsvereniging lid zijn, ook al is de rest aroma-therapeut, neuropsyrurg of zelfbenoemd magnetiseur. “Beroepsvereniging” is hier een misleidende term;
- De 50 Plus Beurs is in 23 jaar uitgegroeid tot het jaarlijks grootste seniorenevenement met 100.000 bezoekers en 600 kramen in de Jaarbeurs in Utrecht. In de hal gezondheidszorg is er vooral alternatieve onzin aan te treffen, zoals designsieraden “met geïntegreerde magneten”, kettingen van semi-edelstenen die helende krachten hebben, spijkerbedden, kruiden en thee. Duidelijk is dat de 50 Plus Beurs de standhouders uitsluitend selecteert op basis van de betaling van de stand en aan kwakzalvers niets in de weg legt.
De redenen voor nominatie staan uitgebreider op de site van de VtdK.
Wat denkt de lezer van Kloptdatwel ervan? Daar zijn we uiteraard benieuwd naar. Geef uw commentaar in de reactiemogelijkheid hieronder en wegens groot succes vorig jaar hebben we ook weer een poll gemaakt. Meteen stemmen als u uw mening al klaar hebt, maar wachten met stemmen kan natuurlijk ook om de overwegingen van andere commentatoren uw eerste oordeel mogelijk te laten beïnvloeden. Misschien neemt de jury van de Meester Kackadorisprijs de commentaren en de uitslag van de poll nog wel mee, hoewel de winnaar van vorig jaar niet zo hoog in de poll eindigde 😉
Update 2-10-2015
De prijs gaat naar de voorzitter van de Consumentenbond aldus het persbericht van de VtdK.
This poll is no longer accepting votes