Kloptdatwel?

complottheorieen

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven?

by 6 Comments

In februari van dit jaar bracht Paul McCartney een nieuwe CD uit (‘Kisses on the Bottom’) en zijn single ‘My Valentine’ stond op 9 januari 2012 op nr. 93 in de Nederlandse Single Top 100. Toch zou Paul al in 1966 om het leven zijn gekomen en zijn vervangen door een dubbelganger. Deze Urban Legend stak in 1969 de kop op en is sindsdien niet meer weggegaan. Onze Belgische Skepp-collega’s plaatsten een paar dagen geleden een artikel op hun website dat in detail de ‘Paul is dood’-mythe onderzoekt.   

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 1
Paul loopt op de cover van het album Abbey Road met blote voeten. Dat is volgens gelovigen één van de bewijzen dat Paul dood is (Foto: wikipedia).

Paul zou in 1966 om het leven zijn gekomen bij een auto-ongeluk. Er circuleren verschillende versies – Paul zou bij voorbeeld zijn afgeleid door een bevallige dame of hij zou dronken in slaap zijn gevallen achter het stuur. Over één ding zijn de versies het eens: Paul kwam om het leven en onder druk van de Engelse overheid die de belastinginkomsten van de Beatles nodig had, werd Paul snel vervangen door een dubbelganger. De andere Beatles kregen een zwijgplicht opgelegd.

Skepp onderzoekt wat de bewijzen zijn voor deze buitengewone bewering. Er zijn geen harde bewijzen, zoals een autowrak. Geen wonder, zeggen de gelovigen: alle bewijzen zijn weggehaald in een doofpotoperatie. Maar zou iedereen die bij deze operatie betrokken zou zijn geweest in de afgelopen (bijna) 50 jaar z’n mond hebben kunnen houden? Zou er nooit iets zijn uitgelekt? Niet erg waarschijnlijk.

De gelovigen halen vooral veel ‘circumstantial evidence’ aan, indirect bewijs. Paul zou er na het ongeluk anders uit zijn gaan zien (maar dat deden de andere Beatles ook), hij had ineens een litteken (dat kan kloppen, want hij had in 1966 een klein ongelukje), vergelijking van Pauls stem voor en na 1966 laat verschillen zien (maar volgens Skepp deugt het onderzoek hiernaar niet), Pauls relatie met Jane Asher loopt vrij snel na het vermeende ongeluk op de klippen (zou Jane het niet hebben gemerkt als Paul door een double was vervangen?) en zo gaat het door.

En dan zijn er nog de diehards die soundtracks achterstevoren draaien en tussen alle vreemde geluiden berichten menen op te pikken als ‘Paul is dead’. De verklaring die hiervoor wordt aangedragen is dat de andere Beatles het moeilijk kregen met hun zwijgplicht en rebelleerden door geheime boodschappen in tracks en foto’s te verstoppen. Elk schijnbaar betekenisloos detail wordt op deze manier een argument. Voorbeelden te over volgens Skepp:

‘Alleen al met betrekking tot de hoes van het album ‘Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ (1967) zijn de voorbeelden van overinterpretatie quasi eindeloos. Zo zouden de bloemen onderaan wijzen op een graf. De pop helemaal rechts heeft op haar schoot – veelbetekenend! – een speelgoed-Aston Martin liggen, de auto waarmee ook Paul reed, en links ervan ligt een ‘bebloede rijhandschoen’. De badge op McCartneys linkerschouder zou het opschrift ‘OPD’ dragen, ofte ‘officially pronounced dead’. Een plausibeler verklaring is echter dat er ‘OPP’ staat, een afkorting voor ‘Ontario Provincial Police’. Zo’n badge bestaat én McCartney heeft verklaard er één ontvangen te hebben na een optreden in Ontario. Ook de hoes van ‘Abbey Road’ is voorwerp geweest van hineininterpretierung. McCartney loopt er op blote  voeten (een verwijzing naar zijn dood), John Lennon is gekleed in het wit (de priester), Ringo Starr in het zwart (de begrafenisondernemer) en George Harrison draagt jeans (de grafdelver). De nummerplaat van de geparkeerde auto leest ‘28 IF’, Pauls leeftijd indien hij niet gestorven was’.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 2
Paul McCartney (volgens sommigen dus zijn dubbelganger) in 2010 tijdens een optreden (foto: wikipedia).

Skepp concludeert terecht dat de ontstaansgeschiedenis van de ‘Paul is dead’-mythe illustreert hoe gemakkelijk een klein verzinsel kan uitgroeien tot een samenzweringstheorie. Alles begon immers met een anoniem telefoontje aan een radiostation, waarna er een zekere hysterie ontstond en kritische vragen verstomden.

 

Lees meer details op de website van Skepp. Daar ook een literatuurlijst. 

 

De geciteerde tekst is eigendom van Joost Lambert, 2012 – Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 3Copyleft, artikel uit het tijdschrift “Wonder en is gheen Wonder”, SKEPP. Woordelijk kopiëren en distribueren van dit artikel is toegestaan in elke vorm, mits behoud van deze copyleft-noot – 29-04-12

Pseudowetenschap als dekmantel?

by 18 Comments

Aan de Université Paul Sabatier in Toulouse werd van 20 tot en met 22 maart een symposium georganiseerd in samenwerking met de Telesio-Galilei Academy of Science. Bij deze gelegenheid kreeg een aantal gerenommeerde wetenschappers een mooie medaille uitgereikt namens de stichting die is opgericht om openheid in wetenschap te bevorderen. Met die openheid zou het namelijk niet zo best gesteld zijn in reguliere wetenschappelijke kringen; de Telesio-Galilei Academy of Science geeft daarom ruimte aan tal van wetenschappers die zich bezighouden met theorieën aan de randen van wat algemeen als wetenschappelijk aanvaardbaar wordt gezien. Het is opmerkelijk dat de stichting bij het eerste lustrum van de uitreiking van haar prijzen een platform gevonden lijkt te hebben bij een respectabele universiteit. Maar deze stap richting bredere erkenning zou wel eens het begin van het einde kunnen zijn van deze wat geheimzinnige stichting. Ik neem je mee in een netwerk van stichtingen, prijzen, medailles, spookbedrijven en fantastische claims…. Er is zelfs een Nederlandse connectie.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 4
Francesco Fucilla

De ene vage club onderzoekt de andere

De Telesio-Galilei Academy of Science (TGA) is in 2007 opgericht door Francesco Fucilla, in eerste instantie onder de naam Santilli-Galilei Foundation, waaraan ik al eerder kort aandacht heb gegeven in het artikel de fantastische wetenschap van Ruggero Santilli. Toen heb ik de stichting beschreven als een club wat aparte wetenschappers die er plezier aan beleven om elkaar bij toerbeurt mooie medailles uit te reiken. Ik had me al voorgenomen om het eens wat verder uit te zoeken, maar nu komt er opeens een heleboel naar boven over de achtergrond van Francesco Fucilla. Vreemd genoeg vanuit een bron die door skeptici in eerste instantie niet serieus genomen zou worden, maar even fools are right sometimes.

Een van de beoogde laureaten bedankte voor een onderscheiding van de TGA. Het gaat om Arkadiusz Jadczyk, een mathematisch fysicus, verbonden aan de Universiteit in Toulouse. Maar hij leidt samen met zijn vrouw, Laura Knight-Jadczyk, ook de Quantum Future Group. De website (www.sott.net) die door deze organisatie wordt bijgehouden, oogt in eerste instantie als een soort ‘Niburu light’ en besteedt aandacht aan allerlei ‘alternatief’ nieuws. In het bijbehorende forum ontspon zich de afgelopen weken een interessante zoektocht naar de achtergronden van de TGA en die zijn nu samengevat in een artikel getiteld Corruption in Science: Francesco Fucilla and the Telesio-Galilei Academy of Science. Ik kwam toevallig uit op het bewuste draadje in het forum, omdat er ergens een stukje uit mijn artikel hier op kloptdatwel wordt aangehaald.

Ik begon te lezen en volgde het met steeds groter wordende verbazing.

Het zakelijke netwerk van Fucilla cs.

Het bestuur van de TGA bestond tot voor kort uit de volgende personen:

  • Francesco Fucilla, Founding Father (Scientist)
  • Waldyr Alves Rodrigues Jr., Chairman (Physicist – Mathematician)
  • Franco Selleri, Deputy Chairman (Physicist – Mathematician)
  • Jeremy Dunning-Davies, President (Physicist – Mathematician)
  • Terrance Clifford Amos, Vice President (Scientist)
  • Christian Corda, (Physicist – Mathematician)
  • Jacques S. Boedels, Legal Advisor To The Board
  • William A. Fucilla, Legal Advisor To The Board

Deze namen kom je in verschillende samenstellingen ook tegen in de directies van enkele tientallen bedrijven die ingeschreven zijn op hetzelfde adres in Londen. Francesco Fucilla staat meestal te boek als eigenaar of directeur van deze firma’s die zich voor een groot deel bezighouden met (alternatieve) energie of grondstoffen. Opmerkelijk is dat al een heel stel van deze bedrijven inmiddels failliet zijn en dat een aantal financiële dienstverleners die nauw verbonden zijn met dit netwerk boetes hebben gekregen van Financial Services Authority (FSA), een financiële toezichthouder in het Verenigd Koninkrijk. Een aantal bedrijven houdt zich bezig met de verkoop van producten die skeptici wel bekend zullen voorkomen. Global Energy Technology richt zich bijvoorbeeld op de ontwikkeling van de H-Booster, een waterstofgenerator voor in je auto, (onzintechnologie waar ik eerder over schreef). En Steriwave Quantum Computer Plc levert allerlei apparaatjes die met vage filmpjes worden aangeprezen voor een hele berg aandoeningen:

“Steriwave QC Plc–AltiMed” offers a wide spectrum of innovative ground breaking medical equipment. These devices are based on a pioneering, quantum chemistry approach to diagnosing and treating a wide range of medical conditions.

Ik kon deze apparaten overigens nog niet zo snel terugvinden op de lijst met ‘rare apparaten’ op de website van de Belgische sceptici (Skepp).

Penny stocks en vermeende  ‘pump-and-dump’ praktijken

De schrijvers van het artikel op Sott.net, Joe Quinn en Niall Bradley, zijn er redelijk zeker van dat het hier gaat om een netwerk dat er op gericht is om onder valse voorwendselen geld van investeerders aan te trekken. De bedrijven schrijven zogenaamde ‘Penny Stocks‘ uit, aandelen die heel laag geprijsd zijn, vaak minder dan één euro per stuk. Het totale bedrag dat met de aandelenuitgifte opgehaald moet worden, bedraagt echter dikwijls enkele miljoenen. Dit soort aandelen wordt meestal niet via de beurs verhandeld, maar via tussenhandelaren (brokers).

Een veel voorkomende fraude met dit soort aandelen heet pump-and-dump: via een misleidende marketing campagne worden de aandelen aangeprezen als zeer interessant, waarna de prijs omhoog gaat. Dat kan via allerlei trucjes, één ervan is de aankoop van een grote hoeveelheid aandelen door een bevriende partij, waardoor het voor de niet-ingewijde lijkt alsof er grote belangstelling bestaat voor het aandeel. Ook zijn er voorbeelden van agressieve telefooncampagnes om mogelijke klanten over te halen.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 5
Een gedeelte uit de aanbieding van aandelen in Global Energy Technology. Opmerkelijk is dat er meteen 40% van de inleg verdwijnt naar twee firma’s die al boetes hebben gekregen van de FSA. (klik voor vergroting)

Na verloop van tijd blijkt dat het bedrijf eigenlijk helemaal geen economische activiteiten ontplooit en bijvoorbeeld alleen salarissen betaalt aan directieleden en consultants van buiten af. Op die manier kan redelijk snel het opgehaalde vermogen weggesluisd worden en blijft er een lege huls over. De investeerders kunnen dan fluiten naar hun geld.

Twee bedrijven die optraden als brokers voor de uitzet van de aandelen van bedrijven van Fucilla, blijken door één van zijn zoons geleid te zijn. Op zich is daar niets crimineels aan, maar het geeft toch wel te denken dat die twee bedrijven flinke boetes hebben gekregen van de FSA en werden opgedoekt vanwege overtreding van de regels. De voorbeelden die genoemd worden in het artikel wekken de suggestie dat de zaken van Fucilla niet helemaal koosjer zijn. De geïnteresseerde kan het allemaal nalezen op sott.net. De beschuldiging is natuurlijk fors te noemen, in de woorden van de auteurs:

If this was just a case of wealthy philanthropists throwing money at scientists in hopes of realising life-long dreams (and maybe making a buck or two along the way), then there would be nothing to see here. It would just be business as usual, as much as it would just be ‘science as usual’. Where there is cause for concern, however, is the fact that many of these companies operated or directed by Fucilla et al also appear to raise public funding for their ventures through the persistent use of high pressure sales tactics and misleading information to sell customers shares they do not want or cannot afford. There is also evidence that the companies themselves fit the profile of ‘shell companies’ that engage in little if any actual work.

Het stuk op sott.net ziet er op zich goed onderbouwd uit en de gebruikte bronnen zijn voor iedereen te vinden op het Internet. Het zal financiële experts echter nog best veel tijd en moeite kosten om het helemaal uit te pluizen, denk ik. Aangezien ik die expertise niet in huis heb, zal ik me van een definitief oordeel onthouden.

De auteurs van het artikel hebben inmiddels naar eigen zeggen al hun gevonden informatie over het zakelijke netwerk van Fucilla aan Interpol doorgegeven. Fucilla is er niet zo blij mee natuurlijk, maar de manier waarop hij sott.net onder druk probeert te zetten, komt hilarisch over op een buitenstaander. De liefhebbers raad ik aan het volgende draadje op het Cassiopaea-forum te lezen: Francesco Fucilla & Co. Steriwave Stock Scam. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat ik de authenticiteit van de e-mails van Fucilla niet kon checken, maar het taalgebruik is wel in lijn met wat hij elders bezigt. Intussen verschijnen op de website van TGA en die van Global Energy Technology verklaringen waarin Fucilla juist de mensen achter sott.net beschuldigt (link1, link2).

Wat zou Fucilla dan eigenlijk aan de TGA hebben?

Waarom doen Fucilla en zijn zakenpartners zoveel moeite om de schijn te wekken dat ze ook een wetenschappelijke organisatie runnen. Is dat dan echt zo’n aanbeveling voor de activiteiten die ze ernaast ontplooien? Misschien wel. Bij de oprichting in 2007 was de belangrijkste ‘wetenschappelijke coryfee’ in de organisatie Ruggero Santilli en was de stichting zelfs naar hem genoemd. Kort na de eerste uitreiking van prijzen is er blijkbaar een breuk ontstaan met Santilli. Dat is volgens mij gekomen door het binnenhalen van Professor Waldyr A. Rodrigues Jr.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 6
Professor Waldyr A. Rodrigues Jr. ontvangt de eremedaille van de Université Paul Sabatier

In zijn relaas ‘A sad story‘ rekent hij af met Santilli en je kunt er duidelijk uit opmaken dat hij alleen door wilde gaan met de TGA van Fucilla als die de relaties met een aantal vage wetenschappers verbrak (met name Santilli en Myron Evans). Aangezien Rodrigues nog steeds te boek staat als een serieus wetenschapper, heeft Fucilla blijkbaar gedacht dat het verstandiger was alleen met hem door te gaan. Rodrigues lijkt inderdaad een vettere vis dan Santilli. Intussen zit hij zelf ook  in flink wat van de directies van de bedrijven van Fucilla, maar ik houd het nog wel voor mogelijk dat hij (de omvang van) de mogelijk dubieuze zaakjes tot nu toe niet doorzien heeft.

De Franse Université Paul Sabatier belegde van 20-22 maart een symposium dat werd georganiseerd door het wiskundig instituut  C.A.I.R.O.S (Clifford Algebras International Research Open Studies), waar Rodrigues assistent-coördinator van is, niet geheel toevallig waarschijnlijk. De universiteit heeft waarschijnlijk nooit onderzoek gedaan naar de achtergronden van de TGA en beloonde Rodrigues en Fucilla bij dezelfde gelegenheid in Toulouse met een eigen eremedaille.

Dat gedoe met die medailles werkt bij mij nogal op de lachspieren, maar blijkbaar streelt het de ego’s van alle betrokkenen nogal. Voormalig minister van onderwijs in Frankrijk, Luc Ferry, hield op het symposium bijvoorbeeld ook een lezing en werd alvast een Telesio-Galilei award voor 2013 aangeboden. En die heeft hij ook geaccepteerd volgens de TGA.

De ledenlijst van de TGA is momenteel nogal aan verandering onderhevig: opeens is nu ook Pierre Anglès, de baas van C.A.I.R.O.S., toegetreden tot het bestuur. Maar er zijn ook wat gewone en ere-leden die zich hebben laten schrappen van de lijst. Het rommelt dus nogal, waarschijnlijk naar aanleiding van de berichtgeving op sott.net. Ik denk overigens dat de TGA iedereen die ooit iets met ze maken heeft gemaakt ‘lid’ noemt, in de zin dat je op hun mailinglist staat, of zo. Luc Ferry staat er inmiddels ook bij.

Een Nederlandse connectie?

Een belangrijke Nederlandse connectie met de Telesio-Galilei Academy of Science vond  ik tot dusver niet. Zakelijk gezien zijn er wel relaties. Ik heb inmiddels contact gehad met een Nederlander die in een rol speelt in één van de bedrijven van Fucilla. Later deze week meer daarover.

Wordt vervolgd!

 

 

De complottheorieën van Samuel Morse

by 7 Comments

Samuel Morse (1791-1872) was er heilig van overtuigd: de rooms-katholieke kerk was van plan om de Verenigde Staten over te nemen. Morse had een intens wantrouwen tegen iedereen die niet wit en protestant was. Morse zag de telegraafmachine als een manier om Amerika tegen deze dreiging te beschermen. Hoewel hij schatrijk werd door de telegraaf bereikte Morse precies het tegenovergestelde van wat hij wilde: de telegraaf werd een motor voor immigratie. De schrijver David Bodanis beschrijft de levensloop van Morse in het boek Electric Universe (2005). De Engelse krant The Guardian publiceerde een samenvatting van het boek.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 7
Samuel Morse schilderde in 1828 dit portret van de Amerikaanse politicus Jonas Platt (Brooklyn Museum).

Samuel Morse studeerde aan Yale College, de voorloper van de bekende Amerikaanse Yale Universiteit de onderwerpen religieuze filosofie, wiskunde en paardenwetenschap. Maar zijn echte passie was schilderen. Morse kon na het afronden van zijn studie goed leven van zijn schilderwerk. Hij vond het wel teleurstellend dat hij niet een topschilder werd zoals hij zich had voorgesteld.

Gaandeweg trok de politiek meer zijn belangstelling. Onder invloed van zijn vader, een bekende protestantse prediker, was Morse van jongs af aan opgevoed met het idee dat talrijke complotten het hadden voorzien op de toen nog jonge Verenigde Staten. Morse raakte er van overtuigd dat de katholieke kerk het op de VS had voorzien. In 1835 (hij was toen 44 jaar oud) schreef hij een anti-katholiek vlugschrift met de titel ‘Foreign Conspiracies against the Liberties of the United States’ (vertaald: ‘buitenlandse samenzweringen tegen de vrijheden van de VS’). Op de kaft de spreuk: ‘vaak is vuur zonder rook en gevaar niet zichtbaar’. In 1836  stelde hij zich kandidaat voor het ambt van burgemeester van New York voor een anti-immigratie partij (the Nativist Party) met een anti-katholiek programma. Morse schreef in die tijd:

‘We must stand up against the GIGANTIC evil that threatens us! Can’t you see the dangers you are facing? Arise, I beg you! To your posts!’

Omdat New York in die tijd voor een groot deel uit immigranten bestond, waarvan bovendien een redelijk groot deel van katholieke Ierse afkomst, kreeg Morse uitzonderlijk weinig stemmen: 1.496.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 8
Het vlugschrift van Morse uit 1835: de buitenlandse samenzwering tegen de vrijheden van de USA

Na grondig nadenken kwam Morse tot de conclusie dat zijn verlies was veroorzaakt doordat de katholieke kerk de macht in de USA al had overgenomen. De jezuïeten zouden Amerika volgens Morse op onzichtbare wijze besturen. Hij zette redeneringen op die bewijzen dat de complottheorie er in de 19de eeuw net zo uitzag als op dit moment: gammele bouwwerken van feitjes, suggesties en vragen. Zo was hij er van overtuigd geraakt dat de jezuïeten wapenopslagplaatsen hadden in nonnenkloosters en dat de Oostenrijkse vorst de vader van al dit kwaad was. Morse wilde de katholieke samenzwering bestrijden. Dat deed hij niet alleen door vlugschriften te verspreiden. Hij wilde een even geheime en onzichtbare methode van communicatie ontwikkelen waarmee de USA konden terugvechten.

De kans om zo’n geheime manier van communiceren te ontwikkelen deed zich voor toen Morse op een terugreis uit Engeland hoorde over elektrische verbindingen die over grote afstand informatie konden overbrengen. Volgens The Guardian:

‘On a voyage from London not long before, he had overheard a passenger discuss some of the ways that electricity was being used for such long-distance contacts. Henry was teaching at the College of New Jersey by then (soon to be renamed Princeton University), and had built a mile-long telegraph on the campus. Faraday in England, as well as others, had independently worked on electromagnets and the telegraphs that were their natural consequence: there was, for example already a useful telegraph line from Euston to a train depot in Camden. (The locals loved it, for the single telegraph wire replaced the piercing whistle and loud drums that had been used to synchronise arrivals and departures before.)’

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 9
Samuel Morse zou het idee voor de telegraaf hebben gejat van Josep Henry die te zien is op deze afbeelding (bron: wikipedia).

Morse ging aan de slag om zelf een telegraafmachine te maken, maar slaagde daar volgens David Bodanis niet in. Bodanis beschrijft hoe Morse toen te rade ging bij Joseph Henry, een hoogleraar aan de Universiteit van Princeton (die heette toen nog College of New Jersey). Henry had volgens Bodanis op dat moment al een werkende telegraaf gemaakt, die hij regelmatig aan studenten liet zien. Henry was niet te beroerd om de werking van de telegraaf ook uit te leggen aan Morse. Op de vraag van Morse naar het octrooirecht zou Henry hebben geantwoord dat hij daar niet in geloofde. ‘Amerikanen moeten elkaar helpen’ was volgens Bodanis Henry’s motto. Morse is volgens Bodanis dus niet de uitvinder van de telegraaf, maar een ‘dief’ die de telegraaf in de VS commercieel aan de man heeft gebracht.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 10
Een telegraaf-sleutel waarmee het Morse alfabet kan worden gecodeerd. Dit model stamt uit WOII (foto: wikipedia).

Ook het Morse alfabet, het systeem van korte en lange klikjes waarmee letters konden worden verstuurd (eerst via telegraafmachines en later door de lucht) werd volgens Bodanis niet door Morse bedacht maar door ene Alfred Vail. Morse had een ander, ingewikkelder coderingssysteem in gedachten gehad.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 11
Samuel Morse wordt geëerd als de uitvinder van de telegraaf. Hier op een postzegel uit 1940 (plaatje: wikipedia).

Morse verkreeg in 1847 het octrooirecht op de telegraafmachine en werd steenrijk door de exploitatie van telegraaf-verbindingen. Hij wordt heden ten dage geëerd als uitvinder van de telegraaf. Volgens Bodanis is dat onterecht. Uit Wikipedia blijkt dat lang niet alle historici het eens zijn met de lezing van Bodanis.

Zeker is wel dat Morse niet gelukkig is geworden van de telegraaf: hij moest de laatste 30 jaar van zijn leven vrijwel onophoudelijk rechtszaken voeren om zijn octrooirecht te beschermen. Maar nog veel teleurstellender moet het voor Morse geweest zijn om te zien dat de telegraaf een krachtige impuls gaf aan de immigratie. De telegraaf functioneerde als een soort 19de-eeuws internet en leverde daardoor een krachtige bijdrage aan de globalisering. Amerika kwam door de telegraaf ineens veel dichter bij de rest van de wereld te liggen. Volgens het artikel in The Guardian:

‘As more and more jobs became available in America, the telegraph-aided globalisation meant increasing numbers of Europeans were able to make the arrangements to move there. New steamship lines appeared to bring the workers over, first by the thousands, then by the tens of thousands. There were Jews and Protestants, but there were also Catholics, lots of them. The result was a dynamic, immigrant-rich America. It was everything Joseph Henry loved. It was everything Samuel Morse hated’.

 

Als je dit boek koopt via bol.com steun je Kloptdatwel.

Politie Twente waarschuwt voor geheime tekens van inbrekers. Klopt dat wel?

by 13 Comments

Afgelopen week waarschuwde de politie Twente in het regionale dagblad Tubantia voor ‘Bargoense tekens’: geheime merktekens die inbrekers naast de voordeur zouden zetten. De politie vertelde Kloptdatwel dat na een inbraak merktekens op een woning waren gevonden. Informatie over de geheime dieventekens zegt de politie op het internet te hebben gevonden. Hadden de politie en de krant Tubantia niet beter wat meer onderzoek kunnen doen? Een artikel in het blad Onze Taal concludeert dat de merktekens ‘een politionele dwaling’ zijn. Op het internet zijn ook makkelijk andere bronnen te vinden waaruit blijkt dat de merktekens niet meer dan een stadslegende zijn. 

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 12
De krant Tubantia en de politie plaatste deze foto bij de waarschuwing tegen Bargoense tekens. De foto is echter afkomstig van ‘verhalenbank.nl’, een wetenschappelijke collectie van stadslegendes (bron: tubantia).

Afgelopen vrijdag en zaterdag plaatste de regiokrant Tubantia twee grote artikelen over  geheime tekens die inbrekers naast de deur van woningen zouden plaatsen. De originele artikelen zijn niet op internet beschikbaar en kunnen hier dus niet worden weergegeven. Wel plaatste Tubantia deze korte artikelen op het internet: link 1 en link 2. Het eerste Tubantia-artikel van donderdag 24 februari houdt nog de nodige slagen om de arm en laat mensen aan het woord die er niets van geloven (‘krijtstrepen zijn zó 1820’). Maar het artikel van 25 februari klinkt al behoorlijk omineus:

‘Een zigzaglijntje dat met krijt is aangebracht op de voorgevel of bij de voordeur van een woning. Een ruitsymbool kan ook, een driehoek of een heel eenvoudig kruisje. De meeste mensen zal het nauwelijks wat zeggen, maar voor criminelen hebben deze tekens geen enkel geheim: deze zogeheten Bargoense tekens geven aan of er in een woning iets te halen valt’.

Aanleiding voor de artikelen: een waarschuwing van de politie Twente dat na een woninginbraak Bargoense tekens waren aangetroffen. De politie waarschuwde ook op internet en zei te vermoeden dat inbrekers via de tekens met elkaar communiceren: ‘we vermoeden dat het zo werkt, maar zekerheid daarover bestaat niet’ zei de politie in de krant. Verderop in het artikel wordt minder reserve in acht genomen: ‘Bargoense tekens worden over het algemeen gebruikt door criminelen uit Oost-Europa of met een zigeuner-achtergrond’. De politie adviseert mensen die een merkteken vinden om dit te fotograferen, snel te verwijderen en de politie te waarschuwen. Dit heeft inmiddels in drie dagen meer dan 100 meldingen opgeleverd.

Onze Taal: bargoense tekens zijn een broodje aap verhaal
Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 13
Illustratie uit het artikel van Peter Burger in Onze Taal: de vermeende inbrekerstekens zijn terug te voeren op een 19e-eeuws handboek voor rechercheurs. De tekens zijn in de afgelopen 50 jaar nergens aangetroffen, aldus Burger. Het artikel van Burger bevat nog veel meer tekens.

In het blad ‘Onze Taal’ verscheen in 2005 een artikel over Bargoense tekens. De auteur, Peter Burger, docent journalistiek aan de Universiteit van Leiden, noemt de politie-waarschuwingen ‘een politionele dwaling’. Burger vertelt in een smakelijk geschreven artikel hoe in 2005 diverse politiekorpsen waarschuwen tegen de ‘bargoense tekens’. De Volkskrant wijdde er een artikel aan dat steeds weer werd aangehaald als bron voor nieuwe waarschuwingen (‘Dieven kerven tekens op huizen slachtoffers’). Dit inspireerde Burger tot onderzoek. Aldus Burger:

‘Dat die tekens in Nederland ooit door inbrekers zijn gebruikt, is hoogst onwaarschijnlijk. In het buitenland zijn sporadisch aanhoudingen verricht in verband met dieventekens, maar harde bewijzen zijn daar evenmin gevonden. In een artikel uit concludeert de Franse hoogleraar sociologie Jean-Bruno Renard, gespecialiseerd in geruchten, dat de tekens in de jaren twintig en dertig misschien nog werden gebruikt door zwervers (‘Hier zijn ze goedgeefs’; ‘Hier krijg je iets als je ervoor werkt’). Voor recent gebruik door dieven vond ook Renard geen aanwijzingen’. … 

Ook eigen bronnenonderzoek van Burger leidt tot de conclusie dat de tekens een ‘stadslegende’ (urban myth) zijn. Burger vertelt dat de verhalen over de geheime merktekens voor het eerst opduiken in de 16e eeuw: ‘Er heerste in die tijd een hysterische angst voor bendes gespuis die in opdracht van vijandelijke hoge heren huizen en steden in brand staken’. Een criminologisch handboek uit de 19e eeuw brengt de tekens in kaart. Sindsdien berust onze kennis over de Bargoense tekens vooral op overschrijfwerk dat terug te voeren is op deze éne bron, het ‘Handbuch der Kriminalistik’ van Hans Gross. Burger contsateert:

‘De conclusie is onontkoombaar: ze zijn in Europa geïntroduceerd door Gross en bestaan alleen op papier. De dieventekens zijn geen inbrekersfolklore, maar politiefolklore’.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 14
Op het internet zijn met groot gemak schema’s met bargoense symbolen te vinden (bron: The Guardian).

Nu is het artikel van Peter Burger speciaal voor dit artikel in Kloptdatwel via een link toegankelijk gemaakt (waarvoor hartelijk dank). Maar ook zonder deze speciale bron zijn op het internet met groot gemak bronnen te vinden waaruit duidelijk wordt dat de vermeende dieventekens een stadslegende zijn. Zo schaart de wetenschappelijke website ‘verhalenbank’ de berichten over ‘Bargoense tekens’ onder de stadslegendes. De Engelse omroep BBC noemt in een artikel de ‘chalk symbols’ een ‘urban myth’. En in dit artikel in de Engelse kwaliteitskrant ‘The Guardian’ legt een bekende Engelse inbreker uit dat hij nooit heeft gehoord van de krijttekens op woningen:

“Never heard of it,” says Britain’s best-known burglar, Peter Scott, the author of Gentleman Thief, which recalls his days spent breaking into the homes of the rich and famous. “I find it hard to believe that burglars would bother, but then I find everything hard to believe these days.” 

De reactie van de politie Twente
Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 15
Met dit bericht waarschuwde de Twentse politie op 23 februari 2012 voor Bargoense tekens (bron: politie.nl). De foto is afkomstig van de ‘verhalenbank’, zie de link aan het einde van dit artikel.

De perswoordvoerder van de politie Twente reageerde op vragen van Kloptdatwel als volgt:

‘Hebben deze tekens iets met woninginbraken te maken? Wij kunnen hier geen bevestigend dan wel ontkennend antwoord op geven. Feit is wel dat er inderdaad in enkele woningen is ingebroken waar tekens op de woningen zijn aangetroffen. … Om andere mensen te attenderen op de aanwezigheid van soortgelijke tekens hebben we de media gezocht en hier een artikel over laten plaatsen om mensen tevens te waarschuwen voor mogelijke inbraken’. 

Waar haalt de politie Twente de informatie over deze Bargoense tekens vandaan? De perswoordvoerder:

‘Op internet zijn diverse websites te vinden die spreken over Bargoense tekens. Deze zijn door ons geraadpleegd. Ik ben niet op de hoogte van een wetenschappelijk onderzoek n.a.v. deze tekens’. 

Conclusie?

Uit het artikel in het blad Onze Taal en uit diverse bronnen op internet trekken wij de conclusie dat de Bargoense tekens vermoedelijk een stadslegende zijn. En natuurlijk – wie op internet zoekt, vindt natuurlijk de onzin het snelst en gemakkelijkst. En het is natuurlijk merkwaardig om te  waarschuwen voor Bargoense tekens en tegelijk te zeggen ‘ik weet echt niet of er wel wat van klopt’. Ik denk dat het verstandiger zou zijn geweest als de politie en de krant Tubantia iets verder hadden gezocht dan de eerste hits van een internetsearch. De berichten dragen misschien onnodig bij aan onrust in de samenleving en de verwijzingen naar Oost-Europeanen en zigeuners ruiken niet bepaald fris. Zonder onderzoek is er niets te zeggen over de herkomst van de krijttekens die in Hengelo zijn gevonden. Zijn de kruisjes misschien gezet door kinderen? Serieus onderzoek uit het blad Onze Taal laat in ieder geval zien het erg onwaarschijnlijk is dat de merktekens afkomstig zijn van boeven. Dat de politie bij haar bericht een foto plaatst die afkomstig is uit de ‘verhalenbank’ (een wetenschappelijke collectie van stadslegendes) zegt misschien al wel genoeg.