Kloptdatwel?

evolutie

Evolutie blijft lastig

by 1 Comment

Evolutie is, zeker op hoog niveau, niet een makkelijk onderwerp en in het Nederlandstalig onderwijs werd het ook niet altijd even goed behandeld, zie bijvoorbeeld het artikel van Ludo Hellemans in de eerste Skepter van 1999. Toch verwacht je tegenwoordig wel wat kennis over evolutie. Helemaal van iemand die kennis van zaken behoord te hebben als het over biologie gaat zoals een verzorger/rondleider van een dierenpark. Immers: “nothing in biology makes sense except in the light of evolution”.

Evolutie blijft lastig 1

Laatst bij mijn bezoek aan Safaripark Beekse Bergen bleek toch het tegendeel het geval. Ik was mee met een rondleiding door het park en bij de chimpansees vertelde de rondleider toch wel tamelijk verkeerde interpretaties van evolutie en de mens. [Read more…] about Evolutie blijft lastig

Populariteit alternatieve zorg evolutionair verklaard

by 39 Comments

Hoe komt het toch dat het gebruik van alternatieve gezondheidszorg maar niet lijkt af te nemen en in veel landen zelfs toeneemt? Barbara Vreede legt het ons even uit vanuit evolutionair gezichtspunt: het gebruik van alternatieve therapieën wordt steeds meer gestimuleerd door de ziekmakende bacteriën en virussen zelf! Logisch, als steeds meer besmette, zieke mensen hun toevlucht zoeken tot placebobehandelingen, neemt de overlevingskans van die ziekteverwekkers toe.

BAHFest staat voor Festival of Bad Ad Hoc Hypotheses, een feestje met presentaties over goed onderzochte hypotheses, logisch verklaard, maar toch duidelijk compleet verkeerde toepassingen van de evolutietheorie. Barbara Vreede kun je al kennen van het stuk dat zij schreef over het lintje voor homeopaat Jan Scholten, dat zelfs tot kamervragen leidde.

Creationismedebat tussen Bill Nye en Ken Ham

by 19 Comments

Wetenschappers moeten niet voor publiek debatteren met creationisten. Dat kan alleen maar onterechte geloofwaardigheid geven aan een standpunt dat volkomen in strijd is met van alles dat wetenschappelijk geaccepteerd is. Voor de wetenschap valt er niets te winnen in zo’n debat. Dat is in het kort een breed gedragen standpunt dat met name bekend is geworden door de uitleg van Richard Dawkins. Geen wonder dat er meteen discussie losbarstte toen bekend werd dat ‘Science Guy’ Bill Nye op 4 februari in debat zou gaan met Ken Ham, nota bene in diens Creation Museum. Sommigen waren zelfs bezorgd of Nye wel in staat zou zijn om voldoende weerwoord te geven. Was het een goede zet van Nye om de uitnodiging aan te nemen of heeft hij het kamp van de wetenschap en het gezonde verstand een slechte dienst bewezen? Oordeel zelf:

Voor wie niet het geduld heeft om het hele debat te bekijken, kan ook even snel een grappige samenvatting lezen, die wel duidelijk vanuit een skeptische perspectief is geschreven (een wat neutralere samenvatting staat hier). Won Nye het debat zoals Jerry Coyne in een artikel op New Republic stelt? Nou, op inhoud wel natuurlijk, althans voor wie de wetenschappelijke methode sowieso al wel zag zitten. Maar hoe zit het met het overtuigen van creationisten van hun ongelijk? Pas als je daar in slaagt, zou ik spreken van een echte overwinning. Overigens vonden andere creationisten, van de ID-soort, dat Ham hun zaak geen goed deed en moet Ham van de bekende televisie-evangelist Pat Robertson ook inbinden.

Shane Greenup (van rbutr.com) bekeek het debat en hem viel het op dat er zoveel veel mensen geïnteresseerd waren in het debat. Ruim een half miljoen mensen volgden het via de live-uitzending op YouTube en intussen hebben een al weer paar honderdduizend mensen het achteraf bekeken. Een uitgelezen kans om zo’n grote groep kennis te laten maken met de wetenschappelijke kijk op de zaak. Maar Nye probeerde teveel informatie in één keer naar voren te brengen. Bij de creationisten zal het overgekomen zijn als een ‘Gish Gallop’, misschien was het beter geweest om maar een paar zaken als bewijsmateriaal in detail te bespreken en daar aan vast te houden in het debat. De kans was dan groter geweest dat je ‘de oppositie’ een beetje in de wetenschappelijke richting zou hebben gekregen.

In zijn column op Slate.com  geeft Phil Plait (‘The Bad Astronomer’) zijn mening over het debat. Ook hij lijkt van het uitgangspunt van Dawkins terug te komen. Plait constateert dat de helft van de Amerikanen een of andere vorm van creationisme aanhangt en dat dat niet echt vanzelf lijkt te veranderen: “We’ve been losing this debate in the public’s mind all along by not showing up.” Hij ziet echter een betere kans om het debat te winnen als religieuze personen zich in de strijd mengen die wél een wetenschappelijke instelling hebben en de Bijbel niet letterlijk nemen. Ham stelt namelijk in feite dat evolutie anti-religieus is, wat flauwekul is, maar waarschijnlijk het beste ontkracht kan worden door andere religieuzen. Evolutie is niet onverenigbaar met elke religieuze opvatting, wel met die van Ham. Plait sluit af met:

Debating a creationist may seem to elevate creationism as a debatable topic—and again, to be clear, it isn’t—but in this case, that may be the price paid to elevate the conversation, and to get the public talking. Clearly, what we’ve been doing for decades isn’t helping, so it may very well be time our methods evolved.

Op de Huffington Post komt Herb Silverman ook een beetje terug van het standpunt dat je helemaal niet met creationisten als Ham in discussie moet gaan. Maar hij stelt dat dat beter door iemand als hijzelf kan gebeuren dan door Dawkins zelf. Niet omdat Silverman een betere debater zou zijn, maar omdat een fundamentalist meteen aan geloofwaardigheid en aan roem zou winnen alleen al door op hetzelfde podium als een grootheid als Dawkins te mogen verschijnen.
Ik kan dat argument niet helemaal meer volgen. Als de randvoorwaarden voor een debat redelijk zijn, het te bereiken publiek interessant genoeg, wat is er dan op tegen? Vooral het enorme publiek dat je tegenwoordig via Internetuitzendingen kunt bereiken, heeft het speelveld veranderd. Ja, je kunt misschien door een onverwacht argument met een mond vol tanden komen te staan, maar is het erg om toe te geven dat je verrast bent en te zeggen dat je op zoiets graag een andere keer terugkomt? Je eigen achterban zal het je graag vergeven en de harde kern van de achterban van je opponenten krijgt daardoor vast niet nog een slechter beeld van je. De grote aantallen kijkers die mogelijk wel overtuigd kunnen worden door een rustige doordachte uiteenzetting van het wetenschappelijk gefundeerde verhaal moeten we denk ik niet vergeten.

Het evolutie vs. creationisme debat speelt meer in de Verenigde Staten dan bij ons. Dat blijkt nog grappig uit de laatste bijdrage van Nye (vanaf 2:41:30), waarin hij nog wat toevoegt aan zijn motivatie om het debat aan te gaan. Hij waarschuwt zijn landgenoten dat als ze alle via wetenschap vergaarde kennis zomaar overboord zetten en niet verder zoeken naar antwoorden op nieuwe vragen, dat dan de Verenigde Staten voorbij gelopen zouden worden door andere landen. Dat zullen die patriotten toch niet over zich af willen roepen?

De schattigste reactie op creationisme

by 84 Comments

Dit is een vertaling van een Science-based Life-artikel geschreven door Kyle Hill op 12 augustus 2012.

Soms is het nodig om even een paar stappen terug te doen en het grote geheel te bekijken. In het evolutie/creationisme-debat zijn er fundamentelere stellen dan die over fossielen, genetica of morfologie. We kunnen ons afvragen: benaderen religie en wetenschap de wereld anders? Als dat zo is, dan worden de kleine details plotseling overstemd door de epistemologie (kennisleer).

Door middel van een simpel gesprekje over de verschillende manieren om de wereld te benaderen, zoals deze  schattige konijntjes, kunnen we een stap terug doen en bedenken welke manier om iets te weten het beste past in het grote geheel van de werkelijkheid.

Het volgende gesprek kan gezien worden als tussen een creationist die vertrouwt op de bijbel als richtlijn om kennis te vergaren over de diversiteit van het leven en een wetenschapper die daarover bewijs verzameld. Echter kan het gesprek ook enkele verschillen laten zien tussen het waarderen van traditie en waarderen van onafhankelijk bewijs.

 

religiouslogic-NL

 

Toen wetenschappers voor het eerst bewijs begonnen te verzamelen voor evolutie was er een grote groep van andere wetenschappers en autoriteiten die hier tegen gekant waren en een creationistische wereldbeeld al geaccepteerd hadden. Maar het bewijs bleef zich opstapelen. Tegenwoordig hebben we een theorie die net zo feitelijk is als zwaartekracht.

Hoe zouden we de wereld moeten ontdekken? Houden we een open geest, waarbij we ons laten leiden door het bewijs dat we verzamelen? Of accepteren we de voorschriften van enkele machtige personen wiens tijd allang voorbij is?

Had je ooit gedacht zo’n les te kunnen leren van een stel konijntjes?

Het is maar een theorie!

by 335 Comments

‘Evolutie is maar een theorie’. Dit argument van tegenstanders van de evolutietheorie berust op een verkeerd begrip van het woord ‘theorie’. Tegenstanders van de evolutietheorie betogen vaak dat de ‘theorie van de jonge aarde’, een aarde die enkele duizenden jaren geleden door God werd geschapen, een gelijkwaardige verklaring biedt voor wat we weten over de geschiedenis van de aarde. Dat klopt niet. Rational wiki weerlegde onlangs 101 denkfouten van ‘jonge aarde’-gelovigen. Evolutie is niet alleen een theorie, het is ook een wetenschappelijk feit.

Evolutie is maar een theorie

Het is maar een theorie! 2
Zwaartekracht, evolutie: theorie, feit?

‘Evolutie is maar een theorie’. Wie dat zegt verwart twee betekenissen van het woord ‘theorie’. In het dagelijks spraakgebruik kan het woord  ‘theorie’ verwijzen naar een verklaring die nog de nodige onzekerheden bevat, een speculatie of een veronderstelling. In de wetenschap wordt het woord echter heel anders gebruikt. Een wetenschappelijke theorie is ‘een samenhangend geheel van denkbeelden, verklaringen en hypothesen’ die kunnen worden gebruikt om de werkelijkheid te beschrijven. Een wetenschappelijke theorie is goed onderbouwd, breed gedragen en vooral ook toetsbaar. Als de theorie niet klopt, niet overeenstemt met de werkelijkheid, dan kan deze worden verworpen. Dat gebeurde bijvoorbeeld met de theorie dat de zon om de aarde draait. Maar zolang een theorie goed werkt om verschijnselen in de werkelijkheid te verklaren, wordt de theorie in de wetenschap voor waar aangenomen. Sommige theorieën werken zo goed dat er weinig of geen enkele twijfel over is. Maar wanneer is iets een feit? In de wetenschap zijn feit en theorie geen vijanden van elkaar – feiten worden verklaard door een theorie. Wetenschappelijke feiten zijn datgene wat we weten over de wereld om ons heen. Een theorie helpt ons om deze feiten te verklaren. Zwaartekracht is een feit. Appels vallen altijd naar beneden. Dit feit wordt verklaard door de theorie van de zwaartekracht. Deze theorie werkt zo goed dat deze boven twijfel is verheven. In de categorie feit bevindt zich ook de evolutie, de evolutietheorie kan de evolutie uitstekend verklaren. De evolutietheorie is wetenschappelijk boven twijfel verheven.

De Wikipedia definieert het begrip theorie zoals we hier bespreken. De website Language of Bad Physics licht de verschillende betekenissen van het woord theorie ook goed toe. In een uitstekend essay met de titel ‘Evolution is a Fact and a Theory’ haalt Laurence Moran (hoogleraar biochemie aan de Universiteit van Toronto) de bekende evolutiebioloog en schrijver Stephen Jay Gould (1941-2002) aan, die in 1981 schreef:

Het is maar een theorie! 3
Stephen Jay Gould: ‘Het is een wetenschappelijk feit dat mensen van aapachtigen afstammen. De evolutietheorie verklaart deze feiten op dit moment uitstekend’ (foto: sandwalk.blogspot.com).

‘In the American vernacular, “theory” often means “imperfect fact”–part of a hierarchy of confidence running downhill from fact to theory to hypothesis to guess. Thus the power of the creationist argument: evolution is “only” a theory and intense debate now rages about many aspects of the theory. If evolution is worse than a fact, and scientists can’t even make up their minds about the theory, then what confidence can we have in it? Indeed, President Reagan echoed this argument before an evangelical group in Dallas when he said (in what I devoutly hope was campaign rhetoric): “Well, it is a theory. It is a scientific theory only, and it has in recent years been challenged in the world of science—that is, not believed in the scientific community to be as infallible as it once was.”

Well evolution is a theory. It is also a fact. And facts and theories are different things, not rungs in a hierarchy of increasing certainty. Facts are the world’s data. Theories are structures of ideas that explain and interpret facts. Facts don’t go away when scientists debate rival theories to explain them. Einstein’s theory of gravitation replaced Newton’s in this century, but apples didn’t suspend themselves in midair, pending the outcome. And humans evolved from ape-like ancestors whether they did so by Darwin’s proposed mechanism or by some other yet to be discovered’.

Is de theorie van de jonge aarde gelijkwaardig aan de evolutietheorie?

Aanhangers van de ‘theorie van de jonge aarde’ zijn van mening dat de feiten die we weten over de wereld om ons heen ook heel goed kunnen worden verklaard door een theorie die veronderstelt dat de aarde enkele duizenden jaren geleden werd geschapen. Helaas klopt dit niet. Een fundamenteel probleem van de theorie van de jonge aarde is dat haar aanhangers aannemen dat de bijbel een waarheidsgetrouwe bron van informatie is over de geschiedenis van de aarde. Zij verwerpen alle wetenschappelijke feiten die in strijd zijn met dit idee. Daarmee is de theorie van de jonge aarde een geloof, geen wetenschappelijke theorie. Immers – de theorie van de jonge aarde trekt zich niets aan van feiten die niet in haar kraam te pas komen. Het woord ‘theorie’ wordt dus volstrekt verkeerd gebruikt.

In een spraakmakend artikel ‘101 evidences for a young age of the earth and the universe, can science prove the age of the earth’ zette de bioloog Dr. Don Batten in 2009 101 argumenten op de rij ter onderbouwing van de jongeaardetheorie. Rational Wiki heeft een paar dagen geleden een artikel geplaatst waarin alle 101 argumenten worden weerlegd.

Het is maar een theorie! 4
Don Batten is van mening dat de Bijbel de enige betrouwbare bron van informatie is over het ontstaan van de aarde. De Bijbel is volgens Batten immers het relaas van de enige die bij de schepping aanwezig was: God (foto: creation.com).

Don Batten begint zijn artikel met de veronderstelling dat geen enkele wetenschappelijke methode de leeftijd van de aarde kan bewijzen – er is ‘geen onafhankelijke, natuurlijke klok’. Rational Wiki legt uit dat de wetenschap helemaal geen behoefte heeft aan een onafhankelijke klok. Een wetenschappelijke theorie is voldoende, een samenhangend geheel van denkbeelden, verklaringen en hypothesen. Aldus de Rational Wiki: ‘There is no need for an “independent natural clock” thanks to the principle that reality is objective: if analyses of many samples by different methods arrive at the same age, this is strong evidence that the estimate is correct’.

Volgens mij is Batten in feite slechts bezig met een woordspel waarmee hij probeert aannemelijk te maken dat geloof en theorie gelijkwaardige verklaringen bieden voor de werkelijkheid. Dat is niet zo, het zijn fundamenteel verschillende methodes van verklaring. Een geloof is een overtuiging die zich niets hoeft aan te trekken van de werkelijkheid, terwijl een theorie juist wel een duidelijke relatie heeft met de werkelijkheid, zoals ik hiervoor heb proberen uit te leggen. Is Batten in verwarring over de betekenis van de woorden theorie, geloof en feit, of trekt hij bewust een rookgordijn op? Ik denk dat de onduidelijkheid ontstaat omdat Batten eigenlijk bezig is met een poging tot bekering van zijn lezers tot zijn geloof, niet met een wetenschappelijke discussie. Verderop in zijn artikel bekent Batten duidelijk kleur: de Bijbel is de enige bron van betrouwbare informatie over de wereld om ons heen, want gebracht door de enige die bij de schepping daadwerkelijk aanwezig was. Aldus Batten:

‘Science is based on observation, and the only reliable means of telling the age of anything is by the testimony of a reliable witness who observed the events. The Bible claims to be the communication of the only One who witnessed the events of Creation: the Creator himself. As such, the Bible is the only reliable means of knowing the age of the earth and the cosmos’.

Daarna geeft Batten zijn overzicht van 101 argumenten. Een voorbeeld: veel fossiele botten die volgens datering miljoenen jaren oud zouden zijn, zijn nauwelijks gemineraliseerd. Dit wordt in het artikel ‘Dinosaur Bones Just how old are they’ gebruikt als een argument dat de botten niet oud kunnen zijn. Rational Wiki antwoordt dat dit geen geldig argument is:

‘There is no requirement that fossil bones have to be re-mineralized — bones and teeth are naturally made from a mineral (apatite,[wp] which is largely calcium phosphate[wp]) in the first place. Furthermore, this still leaves fossil bones which are dated many millions of years old that have been mineralized. Dinosaur bones date from as far back as 235 million years ago’.[16]

En zo gaat het door. 101 keer.