illusie

Zie jij het meisje linksom draaien of rechtsom? Internet-advertenties suggereren dat dit iets zegt over de dominantie van je hersenhelft. Als je het meisje naar rechts ziet draaien, zou je vooral je rechterhersenhelft gebruiken, of je linkerhelft als je het plaatje de andere kant op ziet bewegen.

Zo zit het echter niet in elkaar.

Steven Novella, klinisch neuroloog aan de Yale University School of Medicine en auteur van het uitstekende neurologica blog, legt in twee artikelen uit dat de waargenomen draairichting niets zegt over hoe je je hersenhelften gebruikt (klik hier voor een artikel uit 2007 en hier voor een recent artikel). Novella legt uit dat iedereen de hersenhelften door elkaar heen gebruikt en dat het plaatje een optische illusie is. De hersenen proberen een plat, tweedimensionaal plaatje te interpreteren als een draaiende beweging in drie dimensies:

“The spinning girl is a form of the more general spinning silhouette illusion. The image is not objectively “spinning” in one direction or the other. It is a two-dimensional image that is simply shifting back and forth. But our brains did not evolve to interpret two-dimensional representations of the world but the actual three-dimensional world. So our visual processing assumes we are looking at a 3-D image and is uses clues to interpret it as such. Or, without adequate clues it may just arbitrarily decide a best fit – spinning clockwise or counterclockwise. And once this fit is chosen, the illusion is complete – we see a 3-D spinning image”.

Psychologie Magazine legt het als volgt uit:

“Steven Novella, klinisch neuroloog aan de Yale University School of Medicine, stelt dat het verhaal over de dominante linker- en rechterhersenhelft onzin is. Volgens hem onthult het beeld van de dansende ballerina wel hoe het brein visuele informatie verwerkt. Het brein hanteert bepaalde aannames bij de verwerking van visuele beelden om zo orde en betekenis aan de wereld te geven. Ons visuele verwerkingssysteem neemt bijvoorbeeld aan dat we kijken naar een driedimensionaal beeld; de echte wereld is immers driedimensionaal. De danseres is een tweedimensionaal beeld, dat door ons brein wordt verwerkt als driedimensionaal, draaiend beeld”.

In het recente artikel vraagt Novella zich af waarom de meeste mensen het meisje rechtsom zien draaien. Hij verwijst naar een artikel van twee psychologie-hoogleraren die uitleggen dat dit veroorzaakt wordt doordat het visuele systeem van de hersenen een voorkeur heeft om te kiezen voor een standpunt waarbij we iets van bovenaf lijken te bekijken. Ze leggen uit dat het plaatje bedoeld is om de hersenen in verwarring te brengen – het bevat tegenstrijdige aanwijzingen. De schijnbare richting van de uitgestrekte hand suggereert onze hersenen dat we vrijwel op gelijke hoogte naar het figuurtje kijken. Onze hersenen denken dan al snel dat rechtsom de correcte draairichting is. De schaduw onder het plaatje suggereert juist dat we van bovenaf naar het draaiende meisje kijken. En dat suggereert een draaiende beweging de andere kant op:

“Tracing the end of the outstretched hand shows that the camera elevation with respect to the hand is only 6.0 deg, which is a little less than the value for the foot. That means that the figure was rendered with a perspective camera positioned about 75 meters away from the figure (assuming a vertical distance of 1m between foot and hand). According to this perspective cue, the view from above and therefore the clockwise rotation is the ‘true’ rotation. However, another cue to the rotation of the figure is provided by the shadow the feet cast on the ground. The ellipse circumscribed by the shadow of the outstretched foot—at least assuming that the ground is horizontal and that we are looking at it from above—clearly suggests counter-clockwise rotation”.

Het oorspronkelijke plaatje is afkomstig van deze website: http://www.procreo.jp/labo/silhouette.swf (gebruikt voor plaatje op de voorzijde)