• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

jezus

Theorie over Jezus als Romeins propagandamiddel rammelt aan alle kanten

11 October 2013 by Pepijn van Erp 113 Comments

Een zelfbenoemde bijbeldeskundige met een opgewarmde en bijgekruide complottheorie en een tweet van Richard Dawkins die dat interessant lijkt te vinden. In het kort heb je daar de essentie te pakken van  wat rumoer op Internet over nieuwe inzichten over de herkomst van het Nieuwe Testament en Jezus Christus zelf.

Biblical scholar’s evidence that Jesus is a fictional character invented by Romans for political reasons. http://t.co/SjyAOCCGAC via @flawky

— Richard Dawkins (@RichardDawkins) October 9, 2013

Dawkins kwam een uurtje later al met een tweet waarin hij stelt dat we niet automatisch moeten denken dat hij die theorie wel ziet zitten (I’m not qualified to judge Atwill’s thesis.) maar dat hij het wel de moeite waard vond om naar te kijken. Atwill had zijn publiciteit daarmee al binnen. Als Dawkins zoiets rondstrooit, bereik je gemakkelijk honderdduizenden personen op Twitter, Facebook en andere kanalen. En publiciteit kan Atwill goed gebruiken.  Wat Dawkins verspreidde was niet meer dan PR materiaal voor Atwills boek en zijn symposium komende week in Londen. Daar zal hij zijn vergezochte ideeën nogmaals uit de doeken doen. Nogmaals, want er is nauwelijks iets nieuws: Atwill kwam in 2005 al met hetzelfde verhaal.

Wat is het idee van Atwill?

Titus Flavius Josephus (afb: Wikimedia Commons)
Titus Flavius Josephus (afb: Wikimedia Commons)

Volgens Atwill is het Nieuwe Testament (NT) met de vredelievende persoon Jezus Christus een verzinsel van de Romeinse elite, in het bijzonder de Flavische kliek die caesars als Vespanianus en Titus voortbracht. In de eerste eeuw van onze jaartelling hadden ze nogal wat te stellen met opstandige Joden in Palestina. De nieuw verzonnen religie zou bedoeld zijn om die radicale Joodse groeperingen te verleiden met meer pacifistische ideeën en ze zo inschikkelijker te maken ten opzichte van het Romeinse gezag. Jezus als propagandamiddel.
Natuurlijk zoekt Atwill naar bewijs voor dit idee en die vindt hij in overeenkomsten tussen de evangeliën van het NT en een ander beroemd geschrift uit die periode, De Joodse Oorlog van Josephus. De schrijver daarvan was zelf aan het begin van de Joodse opstanden één van de leiders, maar werd krijgsgevangen genomen en liep uiteindelijk over naar de Romeinen. Zijn voorspelling aan Vespanianus dat hij later caesar zou worden zou hem zo in de gratie gebracht hebben bij de Flavii, dat hij door hen vrijgelaten werd en dus hun naam mocht dragen: Titus Flavius Josephus.
Atwill ziet allerlei letterlijke overeenkomsten tussen de teksten van De Joodse Oorlog en het NT, maar ook in de gebeurtenissen die met Titus te maken hebben en het beschreven leven van Jezus. De teksten zouden zelfs verborgen spot over de Joden bevatten, die voor de Romeinse elite er duidelijk uit zou springen.

En waarom slaat het nergens op?

Historicus Richard Carrier doet er in zijn blog weinig moeite voor om zijn ergernis over de ideeën van Atwill en de  aandacht ervoor te verbloemen:

So I have to waste time (oh by the gods, so much time) explaining how I am not arguing anything like their theories or using anything like their terrible methods, and unlike them I actually know what I am talking about, and have an actual Ph.D. in a relevant subject from a real university.

Tijdverspilling misschien, maar het levert wel een zeer interessant verhaal op voor degenen die wel eens willen weten hoe serieuze onderzoekers naar de materie kijken. Als eerste schrijft Carrier dat de theorie erg onwaarschijnlijk is door te wijzen op de zeer lage voorafkansen (priors) voor onderdelen van de theorie (Carrier schreef een boek onder de titel Proving History: Bayes’s Theorem and the Quest for the Historical Jesus, dus hij heeft wel iets met statistiek):

  1. De Romeinse elite was lang niet zo uitgekookt als noodzakelijk voor Atwills idee. Ze hadden te weinig kennis van de Joodse geschriften en theologie om het verzinsel overtuigend te kunnen maken;
  2. Er zijn veertig evangeliën bekend, maar vier zijn er in het NT terechtgekomen en op die keuze had die Romeinse aristocratie geen invloed;
  3. Er zijn veel te veel tegenstrijdigheden in de evangeliën om ze toe te kunnen schrijven aan één bron die er een specifiek doel mee had;
  4. Er zijn ook veel te veel stijlverschillen tussen de verschillende teksten in het NT om aan één bron te denken;
  5. De pacifistische ideeën in het NT zijn waarschijnlijk inderdaad een reactie op de meer militaristische stromingen binnen Jodendom, maar het ligt meer voor de hand die te zoeken bij teleurgestelde Joden dan bij de Romeinen;
  6. Als middel om Joden te pacificeren is het NT niet erg geschikt voor de Romeinen, omdat het een veel te grote breuk betekende met de Joodse wetten. Het is niet vreemd dat het christendom vooral buiten Palestina succesvol was;
  7. Als het echt een propagandamiddel was gericht op Joden, dan is het vreemd dat de Romeinen voor een Griekse tekst gekozen hebben;
  8. De Romeinen staan niet echt bekend om subtiel gebruik van sociale hervormingen om hun rijk bij elkaar te houden. Hun gebruik van geweld was ook tamelijk succesvol: de Joodse Opstand was in een jaar of vier neergeslagen.

Met deze beschouwing vooraf (waar je op punten misschien best wel wat kunt afdingen), wordt de lat voor een complottheorie als die van Atwill terecht hoog gelegd. En wat die dan aanvoert als bewijs, overtuigt bepaald niet. Voor een groot deel berust dat op letterlijke overeenkomsten in de tekst van Josephus en het NT, alleen lijkt het er sterk op dat Atwill die overeenkomsten baseert op Engelse vertalingen van die teksten en niet op de originelen in het Grieks. Dat is misschien wel het grootste probleem dat Carrier heeft met Atwill, dat hij niet thuis is in de talen waarin de oorspronkelijk teksten geschreven zijn. Als voorbeeld haalt hij de overeenkomst aan die Atwill ziet in de woorden Coracin, een soort vis genoemd in De Joodse Oorlog en Chorazin, een stadje genoemd in het NT (Matth. 11:21). Dit zou zo’n verborgen spottende opmerking zijn, het noemen van de vis een verwijzing naar de profetie die Jezus uitsprak. Probleem is alleen dat de oorspronkelijke Griekse woorden helemaal niet zo op elkaar lijken en ook in betekenis is er geen verband: κορακιν (KAPPA-omicron-rho-alpha-KAPPA-iota-nu) en Χοραζιν (CHI-omicron-rho-alpha-ZETA-iota-nu). En dit is dan volgens Carrier een voorbeeld dat Atwill zelf, als één van de besten die hij had, aan hem voorlegde.

Illustratie uit Bible Pictures and What They Teach Us: Containing 400 Illustrations from the Old and New Testaments: With brief descriptions by Charles Foster, 1897( via Wikimedia Commons)
Bloed aan de deurpost. Illustratie uit Bible Pictures and What They Teach Us: Containing 400 Illustrations from the Old and New Testaments: With brief descriptions by Charles Foster, 1897 (via Wikimedia Commons)

En als Atwill dan ergens toch een aardige observatie doet in De Joodse Oorlog, is dat eerder een bewijs dat zijn ongelijk aantoont. Dat handelt om een verhaal dat Josephus vertelt om te laten zien dat de Joodse rebellie de samenleving volkomen op zijn kop had gezet. Hij vertelt (en merkt zelf op dat het een mythe is) dat de rebellen het Pesach gebruik om een lam te offeren en het bloed te gebruiken om deurposten mee te besmeuren omdraaiden. In Exodus staat beschreven dat God dan zou weten welke huizen hij moest overslaan, bezig alle eerstgeborenen in Egypte om zeep te helpen, de tiende plaag. De rebellen offerden nu niet een dier in plaats van een mens, maar ene Maria zou haar eigen zoon opgegeten hebben. Maar die naam ‘Maria’ is dan ook het enige dat een connectie is met de beschrijvingen van Jezus’ leven in het NT. Als die baby nou nog als Jezus was aangeduid, of dat de Maria bij Josephus op een of andere manier in verband kon worden gebracht met de Maria uit het NT, ja dan was er een opvallend gegeven. Maar zo’n beetje één op de vier Joodse vrouwen heette toen Maria. En hoe de analyse als ondersteuning zou moeten dienen voor de stelling ‘Titus = Jezus’ is ook niet duidelijk. Carrier laat zien dat het veel waarschijnlijker is dat Josephus juist het Oude Testament heeft gebruikt als bron voor de constructie van zijn verhaal.

Ten slotte geeft Carrier een gedeelte van de omvangrijke e-mailcorrespondentie die hij in 2005 had met Atwill naar aanleiding van zijn boek Caesar’s Messiah – The Roman Conspiracy to Invent Jesus. Dat deel is al behoorlijk lang en er blijkt duidelijk uit dat Atwill niet erg bereid is zijn vergezochte theorie goed te verdedigen tegen gedegen kritiek. De verzuchting van Carrier aan het begin is daarom goed te begrijpen.

Het lijkt allemaal ook wel een beetje op de theorie van Francesco Carotta, die beweert dat Jezus gemodelleerd zou zijn op Julius Caesar, maar dan nu dus met Titus in de rol van Julius Caesar. Anton van Hooff schreef in Skepter (2002-4) over de pseudowetenschap van Carotta en zijn fans in Nederland: Was Jezus Caesar? Het enthousiasme waarmee de tweet van Dawkins weer werd verder getweet, geeft wel aan dat veel weldenkende mensen toch erg gevoelig zijn voor dit soort pseudowetenschappelijke geschiedschrijving.

Links naar blogs met kritiek op Atwill

  • Atwill’s Cranked-up Jesus het blog van Carrier
  • Claims of a “confession” to “inventing Jesus” are almost certainly bull (in de updates komt het huidige rumoer voor de theorie aan de orde)
  •  Boekbespreking door Robert M. Price uit 2005 van Atwills boek Caesar’s Messiah: The Roman Conspiracy to Invent Jesus

 

Filed Under: (Bij)Geloof, Pseudowetenschap Tagged With: geschiedenis, jezus, Joden, Joseph Atwill, Nieuw Testament, religie, richard dawkins, Romeinen

Docu ‘Madman or Something Worse’ vandaag uit

25 June 2011 by Gert Jan van 't Land 23 Comments

Docu 'Madman or Something Worse' vandaag uit 1
Screenshot uit de docu madman or something worse

Vandaag komt de documentaire ‘Jesus, madman or something worse’ uit. Het gaat om een internet-release via youtube. Op het moment dat ik dit schrijf heb ik alleen de website van de documentaire – nog niet de film zelf. Zodra die beschikbaar is, plaats ik hieronder het youtube scherm.

Volgens de website van de documentaire gaat het om een pittige aanval op Jezus:

‘Jesus of Nazareth was an awful moral philosopher. He compares badly to such modern greats such as Mill, Rawls or Ross and also to historical thinkers such as Aristotle, Diogenes or Plato. His moral contributions are not original, and his original contributions are not moral’.

Laten we eens kijken of de film een bijdrage levert aan een skeptische beschouwing van de bijdrage van de bijbelfiguur Jezus als moraalfilosoof of dat het neerkomt op churchbashing. Of nog iets anders. Ik ben benieuwd.

Aanvulling 26/6. Inmiddels is de film in twee delen geplaatst. Zie de schermen hieronder. Ik heb ze nog niet bekeken. Ik ben wel benieuwd, we komen er op terug.

Foto voorpagina – screenshot uit de docu. Dit bericht is geschreven door Maarten Koller en Gert Jan van ‘t Land

Filed Under: (Bij)Geloof, Kort, Uit het nieuws Tagged With: jezus, peter brietbart, religie, video

Het fenomeen dat pareidolia heet

25 October 2010 by Maarten Koller 6 Comments

Met enige regelmaat menen hersenen over de hele wereld allerlei in willekeurige vormen ‘iets’ te herkennen. Vroeger hebben we waarschijnlijk allemaal weleens het spelletje gespeeld ‘wat kan je allemaal herkennen in wolken?’. Het fenomeen dat je dingen herkent in iets willekeurigs heet pareidolia.

Het fenomeen dat pareidolia heet 2
Eenden dragen stiekem hondenmaskers!

Het fenomeen dat pareidolia heet 3

Hersenen hebben nu eenmaal een soort software in zich om patronen te herkennen en dat kunnen we nou eenmaal niet stoppen. Iedereen heeft weleens meegemaakt dat hij of zij op iets werd gewezen maar het toch echt niet zag. Op het moment dat je het dan eindelijk ziet, kan je zelfs niet meer ‘terug’.

Er bestaat zelfs een stukje hersens met ‘specialistische software’ voor gezichtsherkenning en als dat niet goed werkt, dan ben je niet meer in staat gezichten te herkennen, dit noemen ze prosopagnosie (gezichtsblindheid). Het televisie programma Noorderlicht heeft er een mooie documentaire over gemaakt.

Maar als het wel werkt, dan werkt het eigenlijk een beetje té goed en denken we overal gezichten in te herkennen.

Bekijk het volgende filmpje maar eens:

Als je de media mag geloven (bovenstaand filmpje uitgezonderd) dan lijkt het soms alsof er alleen religieuze verschijningen zijn; Jesus lijkt op de ene na de andere aardappel, hond, MRI of pannekoek te verschijnen. Alleen jammer dat religieuzen zo’n gebeurtenis ontzettend speciaal vinden en vaak direct de krant bellen. Aangezien de journalisten vaak ook niet veel snappen van pareidolia vinden ze het regelmatig interessant genoeg om erover te schrijven. Gelukkig weet jij nu voortaan beter en weet je dat het absoluut niet iets speciaals is.

Hier nog wat andere plekken waar voorbeelden van pareidolia te vinden zijn.

Een stel appels: appel op appel, oma-appel en een oogappel.
Phil Plait – The Bad Astronomer
http://objects.icanhascheezburger.com
Donald Duck in een ei
Mickey Mouse op vanalles

En deze briljante strip van Cectic

Het fenomeen dat pareidolia heet 4
Pareidolia à la Cectic

Filed Under: Overig Tagged With: appel, appels, foto, gezichtsblindheid, jesus, jezus, pareidolia, prosopagnosie, verschijning, video

Jezus verschijnt op MRI

8 October 2010 by Gert Jan van 't Land 5 Comments

Tammie Cohrs uit Greer (USA) vroeg Jezus om bij haar te zijn tijdens een MRI-scan. Zo verklaart zij zelf dat de beeltenis van Jezus te zien is op de MRI-foto die het resultaat was. Lees het nieuwsartikel van 5 oktober 2010 op de website van haar lokale TV-station (link: ABC-nieuwsartikel). Tammie ontleent steun aan de beeltenis, ik hoop dat het helpt.

De beeltenis van Jezus manifesteert zich op ook op andere plaatsen. Een minder serieuze versie is die van de verschijning van Jezus op de achterkant van een hond. Dat leverde het onderstaande plaatje op dat al een tijd op internet circuleert.

In beide gevallen gaat het volgens mij om een toevallige combinatie van licht en donker waar ons oog blijkbaar een betekenis aan wil ontlenen. Een mooi voorbeeld waar niemand intrapt is de schaduw die een berg in North Carolina eind oktober en begin november op de omgeving werpt. De een ziet er een beer in, de ander een spitsmuis. Iedereen begrijpt dat die schaduw geen hogere betekenis heeft. Wat is er nu echt anders aan de twee andere voorbeelden?

Jezus verschijnt op MRI 5
De schaduw van een berg – beer of spitsmuis?

Ik ben benieuwd naar de eerste keer dat een bekende Nederlandse politicus zich op deze wijze manifesteert. Direct melden op kloptdatwel.nl svp.

Filed Under: Kort, Overig Tagged With: foto, jezus, religie, verschijning

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter?
9 May 2025 - Ward van Beek
Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter?

.Het vorige congres ligt nog vers in ons geheugen, maar omdat ontwikkelingen steeds sneller gaan zijn wij alweer druk bezig met het Skepsiscongres 2025, op zaterdag 1 november a.s.  De maatschappij bekeken met een skeptische bril Je hoort het vaak:…Lees meer Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter? › [...]

Graancirkels op European Skeptics Congress 2024
7 May 2025 - SkepsisSiteBeheerder
Graancirkels op European Skeptics Congress 2024

Voordracht van Francesco Grassi op ESC2024 in Lyon.Lees meer Graancirkels op European Skeptics Congress 2024 › [...]

SKEPP wordt 35… en dat vieren ze!
27 April 2025 - SkepsisSiteBeheerder
SKEPP wordt 35… en dat vieren ze!

Onze Belgische zusterorganisatie SKEPP bestaat dit jaar 35 jaar. Op zaterdag 10 mei vieren ze dat met een mooi programma. Hoofdgast is de bekende skepticus en emeritus hoogleraar psychologie Chris French die onlangs ook tot erelid van SKEPP werd benoemd.…Lees meer SKEPP wordt 35… en dat vieren ze! › [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

David Geier, Mail Order Pharmacist
10 May 2025 - Kathleen Seidel

David Geier was in the drug business. What was he selling before the FDA stepped in? The post David Geier, Mail Order Pharmacist first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Dr. Vinay Prasad is Now the Medical Establishment. It’s His Job to Run RCTs, and It’s Our Job to Call Him a Lying Piece of $#!& if He Fails.
9 May 2025 - Jonathan Howard

"I wish Vinay all the best for his new role. It's a whole new state of play when the buck stops with you." The post Dr. Vinay Prasad is Now the Medical Establishment. It’s His Job to Run RCTs, and It’s Our Job to Call Him a Lying Piece of $#!& if He Fails. first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Breathing Easy: Treating Allergic Rhinitis
8 May 2025 - Scott Gavura

Spring is a miserable season for those with seasonal allergies. There are effective drug- and non-drug measures that can control most symptoms effectively. The post Breathing Easy: Treating Allergic Rhinitis first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Renate1 on De linke weekendbijlage (19-2025)Ach, de heer Kennedy maakt zich druk over 300.000 kinderen die volgens complotgelovigen als sex-slaaf of iets dergelijks werken. Misschien
  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsOp https://archive.is/1Exnu staat een gearchiveerde versie van een recente posting van Ronald Meester op LinkedIn. In deze posting verwijst
  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsEen verbeterde versie van Hoofdstuk 6 van dit rapport van Ronald Meester en Marc Jacobs is op 22 april 2025
  • Hans1263 on Volgens Maurice de Hond beschikt hij over telepathische gavenHet filmpje waarin hij een trucje met Jeroen Pauw uithaalt, bewijst natuurlijk helemaal niets, ja misschien het denkniveau van De
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (17-2025)En de paashaas is er snel vandoor gegaan,

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in