Kloptdatwel?

Uit het nieuws

Theorie milieuramp Paaseiland doorgeprikt

by 3 Comments

Theorie milieuramp Paaseiland doorgeprikt 1
Moai op Paaseiland (wikipedia)

In zijn bekende boek ‘Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed‘ (2005) stelt Jared Diamond dat de bewoners van Paaseiland eeuwen geleden een ecologische ramp veroorzaakten die leidde tot de ineenstorting van hun samenleving. De theorie van Diamond is een bekende leerstelling van de milieubeweging en wordt veel gebruikt om te waarschuwen tegen het onheil dat we kunnen verwachten van een niet duurzame samenleving. Jan Boersema toont aan dat deze theorie niet klopt.

Paaseiland is een piepklein eiland (net zo groot als Texel) dat op 2000 kilometer afstand van Zuid-Amerika ligt, in de Stille Oceaan. De theorie van Diamond is dat de geïsoleerd levende Paaseilanders te veel bomen omhakten om beelden (‘moai’) te transporteren. Toen alle bomen op waren konden er geen boten voor de visvangst meer worden gebouwd. Honger sloeg toe en het eiland viel uiteen in oorlogvoerende facties. Het gevolg zou zijn geweest dat de bevolking werd gedecimeerd. Aldus de theorie van Diamond.

Theorie milieuramp Paaseiland doorgeprikt 2
Ligging van Paaseiland (google maps)

 

 

Jan Boersema toont in zijn recent verschenen boek ‘Beelden van Paaseiland, Over de duurzaamheid van een cultuur’ aan dat de theorie van Diamond niet klopt. De NRC besprak zijn boek op 23 april. Een korte samenvatting van de NRC-bespreking:

Boersema legt uit dat voor het transporteren van de 887 beelden op Paaseiland maximaal 15.000 bomen nodig zijn geweest (en waarschijnlijk minder omdat sommige bomen meerdere malen konden worden gebruikt). Vervolgens rekent Boersema voor dat op het eiland honderdduizenden bomen groeiden. Zijn conclusie is logisch – de mens kan niet achter het verdwijnen van de bomen zitten.  De oorzaak van de ontbossing is niet bekend, mogelijk is de boosdoener een soort rat die de zaden van de bomen kapot knaagde. Na het verdwijnen van de bomen toonden de Paaseilanders juist grote veerkracht door veel zaken over een andere boeg te gooien. De religie die tot dan toe op de voorouderbeelden was gericht werd verruild voor de ‘vogelman-cultus’. Er ontstonden nieuwe rituelen. Ook het dieet werd aangepast. Visvangst was immers niet meer mogelijk omdat er geen bomen meer waren om boten te bouwen. De Paaseilanders intensiveerden daarop de landbouw. Er is geen aanwijzing voor een ineenstorting van de samenleving op Paaseiland. Boersema in de NRC:

‘De eilandgeschiedenis voor de komst van de Europeanen is er eerder een van continuiteit en verandering dan van ineenstorting en verdwijning. De samenleving wist zich goed aan te passen aan de ontbossing en de gevolgen die deze had voor natuur en cultuur en wist daarbij een nieuwe balans te bereiken’.

De echte ineenstorting van de samenleving op Paaseiland voltrok zich pas in de 19e eeuw. De oorzaak kwam van buiten. Peru ontvolkte de eilanden. De bewoners werden in plantages aan het werk gezet. In 1877 waren er nog maar 111 Paaseilanders over.

 

 

 

Heeft Sarah Palin haar zwangerschap gefaket?

by 93 Comments

De Amerikaanse hoogleraar journalistiek Brad Scharlot heeft kort geleden een artikel online gezet waarin hij uitlegt dat er geen solide bewijs is dat Sarah Palin de moeder van Trig is. Al direct na de geboorte van Trig (nu 3 jaar geleden) doken er geruchten op dat Sarah Palin niet zijn moeder zou zijn. Maar hoewel het artikel van professor Scharlot er wetenschappelijk genoeg uitziet (29 pagina’s met voetnoten), deugt er niets van zijn verhaal.

In het politieke discours in Amerika is een strikt persoonlijke zaak zoals de geboorte van een kind een aanvaardbaar (en ook in de ogen van veel kiezers belangrijk) gespreksonderwerp. Daarover gaat het hier niet, wij vragen ons af wat er klopt er van het artikel van Scharlot.

Het artikel van Scharlot begint met de vraag hoeveel journalisten eigenlijk weten over de zwangerschap van Palin. Hebben zij wel genoeg onderzoek gedaan? Scharlot schrijft:

‘This article looks at what American journalists knew, and when they knew it, concerning the fake birth rumor — and it finds there was insufficient evidence for the press to conclude that Palin was telling the truth about Trig’.

Palin zou haar zwangerschap gefaked hebben. Vaak wordt gesuggereerd dat dochter Bristol de echte moeder zou zijn. In zijn artikel licht Scharlot zijn vermoedens toe met een aantal foto’s van Palin die moeten bewijzen dat ze er een paar weken voor de geboorte van Trig nog helemaal niet zwanger uitzag. Ook laat hij een foto zien van enkele dagen voor de geboorte van Trig waarin Palin ineens juist wel een dikke buik heeft. Kan die buik in een paar weken zo dik geworden zijn? Ook zegt Scharlot dat de dikke buik in tegenspraak is met de beweringen van Palin dat haar zwangerschap nauwelijks zichtbaar was. Zo spoort hij allerlei ogenschijnlijke inconsistenties op in het verhaal van Palin om zijn theorie te onderbouwen.

Toch is het artikel van Scharlot een klassiek voorbeeld van een samenzweringstheorie. Allerlei snippertjes informatie worden in een niet bestaand verband gezet. Kloptdatwel heeft eerder al vaak geschreven over samenzweringstheorieën en hoe ze ontstaan. Klik op de tags ‘complot’ of ‘complottheorieën’.

De theorie van Scharlot werd snel en vakkundig ontkracht in het tijdschrift Salon. Daar komt een journalist aan het woord die de zwangerschap van Palin volgde. Hij vertelt over een ontmoeting met Palin op 5 maart 2008, anderhalve maand voor de geboorte van Trig, waarin Palin hem liet zien dat ze zwanger was. Salon schrijft in een ander artikel op 22 april 2011 dat ze uitvoerig onderzoek hebben gedaan en dat er geen enkele reden is om te twijfelen aan de zwangerschap van Palin:

‘In light of the recent attention this subject has received and the considerable passion it has stirred, Salon embarked last week on an investigation of the circumstances surrounding Trig’s birth. The exhaustive review of available evidence that we conducted, along with new interviews with multiple eyewitnesses who interacted with a pregnant Sarah Palin up-close in early 2008 — most of whom had never spoken publicly about the matter before — has produced one clear conclusion: Sarah Palin is, indeed, Trig’s mother and there is no reason to suspect any kind of a coverup.

We’ve learned, for instance, that an Associated Press reporter in Alaska who was covering Palin during her pregnancy in early 2008 (before she became a national figure) thoroughly investigated rumors that the pregnancy was a hoax. The reporter directly questioned Palin about the matter in a private meeting in her Juneau office before she gave birth. Gov. Palin responded by voluntarily lifting her outer layer of clothing, offering a clear look at her round belly. The reporter quickly concluded that there was no truth to the rumors and never wrote about them’.

Palin verzet zich heftig tegen de theorie dat ze haar zwangerschap heeft gefaked. In een radio-show in 2009 zei ze er het volgende over:

‘Hey, you know, that’s a great point, in that weird conspiracy-theory freaky thing that people talk about that Trig isn’t my real son. And a lot of people say, “Well you need to produce his birth certificate! You need to prove that he’s your kid!” Which we have done’.

Sarah Palin is nog niet van deze samenzweringstheorie af. Ze heeft aangekondigd dat haar nieuwe boek veel aandacht zal besteden aan Trig en de theorieën rond zijn geboorte. Een beetje wrang is natuurlijk dat Sarah in feite een koekje van eigen deeg krijgt. Zij heeft immers de twijfels over de geboorteplaats van president Obama actief aangewakkerd.

 

Sai Baba overleden

by 36 Comments

Sai Baba overleden 3Afgelopen weekend (zondag 24 april 2011) overleed de Indiase goeroe Sai Baba. Hij is 86 geworden. Dat berichtten o.a. de NOS en Yahoo nieuws. Sai Baba was populair. Zelf schatte hij zijn aanhang op 6 miljoen volgelingen, Skeptici gaan uit van een aanhang van tienduizenden. In Nederland trok hij vooral in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw volgelingen. Onder zijn volgelingen zijn bekende politici, zakenmensen en artiesten. Maar Sai Baba was ook omstreden. Na kritiek in de media daalde in Nederland zijn populariteit sinds begin jaren ’90. Niettemin noemt de Minister-president van India, Manmohan Singh, het overlijden van Sai Baba in een eerste reactie ‘een onherstelbaar verlies’.  Zo veel lof vraagt om een korte terugblik.

Sai Baba claimde dat hij wonderen kon verrichten, zoals het materialiseren uit het niets van kleine voorwerpen en het laten verschijnen van heilige as (vibhuti), een stof die religieuze betekenis heeft in het Hindoeïsme.

Vibhuti uit de handen van Sai Baba (flickr foto)

De ‘Indian Skeptics’ betogen echter dat Sai Baba alleen maar goocheltrucs uithaalde. De skeptics konden al zijn ‘wonderen’ makkelijk nadoen met behulp van goochelkunsten. En omdat wij als skeptici geneigd zijn om te denken dat de simpelste verklaring vaak de beste is, gaan we er voorlopig van uit dat de wonderen van Sai Baba niet zijn bewezen. Ook al omdat hij het niet goed vond dat er wetenschappelijk onderzoek plaatsvond naar zijn magische krachten. Maar er is meer: in 1992 werd hij betrapt op goochelkunsten tijdens een filmopname. Mede door kritiek van de bekende psycholoog Piet Vroon en kritische geluiden vanuit de omroep Ikon daalde daarna zijn ster in Nederland. Volgens het skeptische woordenboek op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij:

‘De giften die Sai Baba tijdens een darshan ‘materialiseert’ worden vanonder het podium waarop hij zit, aangereikt. De skeptici slaagden er eens in Sai Baba’s aangever te verjagen, en nadat de goeroe zijn omstanders een paranormale banaan beloofd had, gaven ze de arme wonderdoener een mango in handen – en na herhaald verzoek nog een kokosnoot’. […] In 1992 echter sloeg het noodlot toe. Sai Baba wilde de architect van een nieuwe tempel bedanken door een gouden ketting te materialiseren, maar de opnamen van deze feestelijke gebeurtenis lieten overduidelijk zien hoe deze ketting hem stiekem werd aangereikt. De aangever kwam het jaar daarop tijdens een mysterieuze schietpartij in Sai Baba’s slaapkamer om het leven. […] In Nederland zette de ontnuchtering ook in 1992 in, nadat psycholoog Piet Vroon een bezoek aan de ashram had gebracht en felle kritiek uitte op de strenge leefregels in ‘een soort Lager Sai-hausen’.

Een diep teleurgestelde medewerker van de Ikon schreef in 1993 in de Skepter:

‘Baba gedraagt zich als een geweldige narcist, maar hij is bovenal een handige zakenman en een goochelaar. Hij heeft een systeem van leugen en bedrog tot stand gebracht en houdt dat in stand met behulp van sociale controle, gebaseerd op het kastensysteem. De vele mensen die op de een of andere manier de kost aan hem verdienen, doen hun werk op basis van een zwijgende samenzwering; niemand heeft er belang bij om te vertellen hoe de vork in de steel zit. Een handige zet is bijvoorbeeld dat de bewaking elke maand gewisseld wordt, zodat bewakers zich niet kunnen ‘inwerken’. Waarschijnlijk heeft Baba slechts enkele vertrouwelingen en weet de grote massa van zijn medewerkers zo goed als niets. Het personeel is voorzichtig en bang. Een aantal mensen die ons na lange gesprekken onafhankelijk van elkaar vertelden hoe de vork in de steel zat (‘Baba is big, Baba is a big liar too; the vibuthi goes from one hand to the other’), vroegen met nadruk hun identiteit niet te onthullen, ook niet in Nederland’.

De strenge leefregels in de Ashram van Sai Baba en zijn vermoedelijke goocheltrucs (lees ook dit artikel in de Skepter) waren niet het enige punt van controverse. Zijn onverzadigbare seksuele appetijt trok ook de nodige aandacht. Hij deelde het bed met veel mannelijke en vrouwelijke volgelingen. Die zagen dat als een eer. En natuurlijk werden er enorme bedragen op de rekening van de spirituele leidsman gestort.

Sai Baba overleden 4
De Dri Sathya Sai Universiteit in Puttaparthi (wikipedia)

Wat je verder ook van hem kunt zeggen, Sai Baba was een goede organisator, een kundige zakenman en een inspirator. Zijn levensloop laat zich moeilijk reconstrueren. Volgens zijn hagiografie werd hij geboren na een ‘miraculous conception’ van zijn moeder Eswaramma en viel hij in zijn jeugd al op door zijn vriendelijkheid, hoge intelligentie  en de wonderen die hij verrichtte (zoals het onder zijn medescholieren zeer populaire materialiseren van snoepgoed). Op 14-jarige leeftijd zou hij na de steek van een schorpioen tot het inzicht zijn gekomen dat hij een Avatar was, een geestelijk leider. In 1944 bouwden zijn volgelingen de eerste tempel die aan de toen 18-jarige Sai Baba was gewijd. Daarna zouden nog vele tempels en gebouwen volgen, zoals bijvoorbeeld de Sri Sathya Universiteit in Puttaparthi, zijn woonplaats, waar hij ook is overleden.

Sinds de begin jaren ’70 trok Sai Baba veel belangstelling in Europa en de USA. De pers heeft een belangrijke rol gespeeld in de afname van zijn populariteit. Toen duidelijk werd dat Sai Baba een goochelaar was en dat het er niet zachtzinnig aan toeging in zijn Ashram was voor veel volgelingen de aardigheid er vanaf.

ET didn’t make it home?

by 9 Comments

Uit het nieuws van gisteren 18 april het volgende filmpje:

En weer zijn we geen steek verder gekomen: of het echt is kunnen we aan de hand van deze video niet beoordelen. Of het nep is waarschijnlijk ook niet. Ik stel me een gesprek tussen believers en eh, nouja, ‘ons’ ongeveer zo voor:

De een zal zeggen dat het absoluut niet nep kan zijn met als argument “kijk maar eens naar de details! zoiets kan je niet namaken!”. Waarop de ander zal zeggen “natuurlijk wel, heb je onlangs nog weleens een film gekeken? een beetje special effects en je hebt al geloofwaardigere aliens dan wat je hier ziet”.

Maar als het echt is, dan zou het toch heus wel heel snel door ‘de overheid’ van internet zijn gehaald, om paniek te voorkomen? Nee nee, dat doen ze juist niet omdat ze het tegenovergestelde willen doen van wat mensen denken anders zou het alleen nog maar verdachter worden.

Als het echt is, waarom is er dan geen bloed? Nou, misschien hebben deze aliens wel iets anders dan bloed.

Het is wel erg klein, zo’n smurf kan toch nooit een ufo besturen? Waarom niet, en misschien was het wel een kind of worden ze gewoon niet groter of besturen ze het helemaal niet met hun ledematen.

Wat zeggen ze eigenlijk op de video? Weet ik veel, ik spreek geen Russisch.

Ook deze video zal dus weer aangegrepen worden door voorstanders om te ‘bewijzen’ dat aliens echt de aarde al bezoeken. Net zoals tegenstanders hem zullen ‘debunken’ en proberen aan te tonen dat het nep is.

Persoonlijk zeg ik: bel me maar als er echt bewijs is, zoiets als in de films Independence Day, Contact, District 9 of  Star Trek: First Contact etc. Tot dan!

De Duivel zat erachter

by 15 Comments

De Duivel zat erachter 5
Prof. dr. Mart-Jan Paul (Christelijke Hogeschool Ede)

Breekt u zich ook zo het hoofd over de vraag hoe die Tristan van der Vlis nou tot zijn daad kwam? Volgens Prof. dr. Mart-Jan Paul is het niet nodig om nog langer te piekeren. Het antwoord is voor hem wel duidelijk. Vergeet Geert, oma, geweldadige games en de psychiatrie. Het was de DUIVEL die erachter zat! Aldus Paul, oudtestamenticus, predikant, docent aan de Christelijke Hogeschool Ede, verbonden aan de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven en schrijver van boeken en artikelen over occulte zaken en uitdrijven van geesten.

‘Uiteraard wordt er gekeken naar de psychische kant’, zegt de professor in het Nederlands Dagblad van 15 april. ‘Maar er zouden ook deskundigen bij moeten worden betrokken die verstand hebben van occulte zaken.’ Paul zelf bijvoorbeeld? Hij lijkt te willen beginnen bij een onderzoek naar de boeken en films waar Tristan kennis van nam. Het Nederlands Dagblad schrijft:

‘Paul is benieuwd wat voor boeken en films er naar boven komen uit de nalatenschap van Van der V. ‘Het feit dat hij het over geesten heeft die hem ‘aantikken’ en die zijn leven ‘onleefbaar’ maakten, wijst erop dat hij er ver in is gegaan.’

Gelukkig hebben de feiten de occulte hooggeleerde ingehaald. Het is immers vrijwel zeker dat Tristan van der Vlis leed aan schizofrenie en al een tijdje zijn medicijnen niet meer innam. Daarover berichtte RTL Nieuws bijvoorbeeld.

Het zou Paul sieren als hij in het openbaar zijn eerdere vermoedens zou herroepen. We zijn benieuwd.