Kloptdatwel?

Wetenschap

Leven we in de matrix?

by 27 Comments

Hoe weten we eigenlijk of we in de echte wereld leven en niet in een computersimulatie? Die vraag werd in 2001 opgeworpen door Nick Bostrom. Hij schreef er in 2003 een artikel over in Philosophical Quarterly, ‘are you living in a computer simulation?’.

Zijn redenering gaat ongeveer als volgt. De rekenkracht van computers neemt exponentieel toe. Als we er van uitgaan dat deze ontwikkeling doorgaat, dan kunnen toekomstige computers ongekende prestaties verrichten. Het simuleren van de samenleving van een hele planeet zoals de aarde wordt dan mogelijk, tot in het meest minuscule detail. In feite wordt het mogelijk om veel verschillende samenlevingen te formuleren. Er zullen meer gesimuleerde samenlevingen zijn dan echte. De kans dat je in een gesimuleerde wereld leeft, is dus oneindig veel groter dan dat je in de echte wereld leeft. De gesimuleerde wereld wordt dus bestuurd (of is ten minste gecreëerd) door een opperwezen, de computerbouwer. We hebben het dan over een heel andere vorm van intelligent design!

Het artikel van Bostrom leidde in 2007 tot een levendige discussie in de New York Times. Ook het programma Horizon van de BBC besteedde er aandacht aan. Zie de clip hieronder.

Wat denk je er zelf van? Ik heb de discussie destijds met belangstelling gevolgd. Je kunt de redenering ook omdraaien, hetgeen leidt tot een verontrustende gedachte. Ik weet niet zeker meer of dit in de discussie en in het artikel van Bostrom aan de orde kwam of niet. Deze redenering gaat als volgt. Als we niet in een gesimuleerde wereld leven, maar in een echte, dan is blijkbaar de ontwikkeling van de rekenkracht van computers ergens in de toekomst tot een abrupte en onverwachte stilstand gekomen. Als dat klopt, zou dat niet veel goeds voorspellen voor de toekomst van de mensheid.

Is er een manier om er achter te komen of we in een simulatie leven of niet?

Significantie

by 1 Comment

De onderstaande XKCD comic geeft mooi wetenschappelijk onderzoek weer. Als je onzin* toetst op een significantieniveau van 0.05 (kans van 5% dat de uitkomst toeval is)* dan heb je gemiddeld eens in de 20 onderzoeken een valse positieve. De mouseover tekst is dan ook:

So, uh, we did the green study again and got no link. It was probably a–‘ ‘RESEARCH CONFLICTED ON GREEN JELLY BEAN/ACNE LINK; MORE STUDY RECOMMENDED!’

Significantie 1

Het is een van de redenen waarom skeptici vaak geen genoegen nemen met ‘wetenschappelijke’ onderzoeken uit alternatieve bronnen. In discussies worden vaak enkele onderzoeken met een positieve uitkomst afgestoft en van stal gehaald om als onderbouwing te dienen voor hun claims. Maar die onderzoeken bieden vaak geen antwoord op de resultaten van vervolgonderzoek, dat geen positieve uitkomst vond, en zijn daarom zeer waarschijnlijk een vals-positieve.

Laten we homeopaten als voorbeeld te nemen, want zij ‘medicaliseren’ alles wat los en vast zit en hebben een bijna oneindig repertoire aan middeltjes. Stel je hebt homeopathisch middel 1, een C200 verdunning van het ingrediënt zonlicht, je test het op effect tegen maagklachten en er komt niets uit. Dan verder met middel nummer 2, een C200 verdunning van bijvoorbeeld hyenaslijm, weer niets. Maar wacht, na nog meer testen geeft nummer 17, een C200 verdunning van licht van Venus, wél een positief resultaat. Je stuurt een persbericht de wereld in en wetenschappers over de hele wereld breken zich er het hoofd over: hoe kan in hemelsnaam een extreme verdunning (ver voorbij de waarschijnlijkheid dat er nog 1 molecuul van het originele ingredient in je verdunning zit… als je ingredient uit moleculen bestaan tenminste) van een ingrediënt wat je niet kan verzamelen werkzaam zijn voor wat dan ook?

Maar wetenschappers hoeven de werking niet te snappen om de werkzaamheid te ontdekken, de ‘hoe’ komt dan later wel. Dus wetenschappers over de hele wereld testen het nogmaals en vinden geen enkel effect. De juiste conclusie is dan: het blijkt toch niet te werken en je eerste resultaat was waarschijnlijk een vals-positieve, je persbericht de wereld insturen was dus voorbarig, je onderzoek moet zonder logische verklaring van de negatieve resultaten niet gebruikt worden als reden voor meer onderzoek en het toch blijven gebruiken als onderbouwing is intellectueel oneerlijk.

* Op aanwijzingen van Jan Willem Nienhuys aangepast, zie comment

Schieten de ogen stralen?

by 2 Comments

Schieten de ogen stralen? 2
Bron: improbable.com

Het is ongelofelijk maar waar. Veel mensen denken dat er iets uit de ogen schiet als we ergens naar kijken. Gerald Winer, psychologie-hoogleraar aan de Universiteit van Ohio, deed er onderzoek naar. Hij concludeerde geschokt dat circa eenderde van de studenten die meededen aan zijn onderzoek dacht de er stralen of golven  uit de ogen komen bij het kijken. Onder middelbare scholieren kwam deze gedachte nog veel vaker voor.

De ‘extramissie-theorie’ van het kijken werd al in de 17e eeuw weerlegd en ik ben uiterst verbaasd dat er überhaupt mensen zijn die er nog in geloven. Uit het aangehaalde artikel:

“The researchers have tested children in the first, third and fifth grades and college students. They find that belief in extramission generally does decline with age. Still, significant numbers of college students continue to believe that rays or waves leave their eyes during the act of seeing. In a study where the researchers asked a simple question about whether anything goes out of the eyes during vision, wrong answers came from 49 percent of the first graders, 70 percent of the third graders, 51 percent of fifth graders and 33 percent of the college students”.

Veel studenten bleken te geloven dat ze konden voelen of iemand naar hen keek. Deze overtuiging (die overigens lijkt toe te nemen met de leeftijd) wordt aangehaald als verklaring voor het geloof in ‘extramissie’ bij het kijken. De theorie vormt immers geen onderdeel van het lespakket van scholen en universiteiten. Aldus het aangehaalde artikel:

“We are trying to figure out where they got the idea that something comes out of their eyes during vision,” Cottrell added. “Nobody has ever been taught that — in fact, we understand that most children start learning in third grade about how the eye functions and how vision occurs.” One theory the researchers tested was that a belief in extramission was related to other superstitions about emanations from they eyes. For example, many people believe they can “feel” someone staring at them from behind. This belief may imply that something leaves the eyes of a person who is staring and can then be “felt” by another person. In one study, the researchers found that a belief in feeling stares actually increased between childhood and young adulthood. About 90 percent of college students tested said they believed in the ability to feel stares from others. But a belief in feeling stares increased with age, while a belief in extramission decreased, Winer said, and the two beliefs don’t seem to be related”.

Met dank aan j-walk blog, illustratie voorpagina k-walk blog.

Draait het meisje linksom of rechtsom?

by 5 Comments

Draait het meisje linksom of rechtsom? 3
Het draaiende meisje: linksom of rechtsom? Bron: sevendays.nl

Zie jij het meisje linksom draaien of rechtsom? Internet-advertenties suggereren dat dit iets zegt over de dominantie van je hersenhelft. Als je het meisje naar rechts ziet draaien, zou je vooral je rechterhersenhelft gebruiken, of je linkerhelft als je het plaatje de andere kant op ziet bewegen.

Zo zit het echter niet in elkaar.

Steven Novella, klinisch neuroloog aan de Yale University School of Medicine en auteur van het uitstekende neurologica blog, legt in twee artikelen uit dat de waargenomen draairichting niets zegt over hoe je je hersenhelften gebruikt (klik hier voor een artikel uit 2007 en hier voor een recent artikel). Novella legt uit dat iedereen de hersenhelften door elkaar heen gebruikt en dat het plaatje een optische illusie is. De hersenen proberen een plat, tweedimensionaal plaatje te interpreteren als een draaiende beweging in drie dimensies:

“The spinning girl is a form of the more general spinning silhouette illusion. The image is not objectively “spinning” in one direction or the other. It is a two-dimensional image that is simply shifting back and forth. But our brains did not evolve to interpret two-dimensional representations of the world but the actual three-dimensional world. So our visual processing assumes we are looking at a 3-D image and is uses clues to interpret it as such. Or, without adequate clues it may just arbitrarily decide a best fit – spinning clockwise or counterclockwise. And once this fit is chosen, the illusion is complete – we see a 3-D spinning image”.

Psychologie Magazine legt het als volgt uit:

“Steven Novella, klinisch neuroloog aan de Yale University School of Medicine, stelt dat het verhaal over de dominante linker- en rechterhersenhelft onzin is. Volgens hem onthult het beeld van de dansende ballerina wel hoe het brein visuele informatie verwerkt. Het brein hanteert bepaalde aannames bij de verwerking van visuele beelden om zo orde en betekenis aan de wereld te geven. Ons visuele verwerkingssysteem neemt bijvoorbeeld aan dat we kijken naar een driedimensionaal beeld; de echte wereld is immers driedimensionaal. De danseres is een tweedimensionaal beeld, dat door ons brein wordt verwerkt als driedimensionaal, draaiend beeld”.

In het recente artikel vraagt Novella zich af waarom de meeste mensen het meisje rechtsom zien draaien. Hij verwijst naar een artikel van twee psychologie-hoogleraren die uitleggen dat dit veroorzaakt wordt doordat het visuele systeem van de hersenen een voorkeur heeft om te kiezen voor een standpunt waarbij we iets van bovenaf lijken te bekijken. Ze leggen uit dat het plaatje bedoeld is om de hersenen in verwarring te brengen – het bevat tegenstrijdige aanwijzingen. De schijnbare richting van de uitgestrekte hand suggereert onze hersenen dat we vrijwel op gelijke hoogte naar het figuurtje kijken. Onze hersenen denken dan al snel dat rechtsom de correcte draairichting is. De schaduw onder het plaatje suggereert juist dat we van bovenaf naar het draaiende meisje kijken. En dat suggereert een draaiende beweging de andere kant op:

“Tracing the end of the outstretched hand shows that the camera elevation with respect to the hand is only 6.0 deg, which is a little less than the value for the foot. That means that the figure was rendered with a perspective camera positioned about 75 meters away from the figure (assuming a vertical distance of 1m between foot and hand). According to this perspective cue, the view from above and therefore the clockwise rotation is the ‘true’ rotation. However, another cue to the rotation of the figure is provided by the shadow the feet cast on the ground. The ellipse circumscribed by the shadow of the outstretched foot—at least assuming that the ground is horizontal and that we are looking at it from above—clearly suggests counter-clockwise rotation”.

Het oorspronkelijke plaatje is afkomstig van deze website: http://www.procreo.jp/labo/silhouette.swf (gebruikt voor plaatje op de voorzijde)

Tempelbezoek helpt … maar niet zoals je denkt

by 8 Comments

Tempelbezoek helpt ... maar niet zoals je denkt 4
Biddende herder (bron: wur.nl)

Tempelbezoek is goed voor Tibetaanse herders. Uit een micro-economisch onderzoek trekt Qin Tu, postdoc onderzoeker aan de Universiteit in Wageningen, de conclusie er een positief verband bestaat tussen gelovigheid  en inkomen van de herders. Deze opmerkelijke conclusie vonden we een stukje waard.

De onderzoeker vond dat de Tibetaanse herders in veel gevallen meer gaan verdienen naarmate ze meer tijd en moeite aan hun geloof besteden. De ‘religious input’ werd gemeten in termen van tijd en geld die de herders besteedden in de tempel. Qin Tu gebruikte een model waarin de religieuze input als productiemiddel werd aangemerkt. Tot zijn verbazing rolde hier de conclusie uit dat investeren in religie leidt tot een hogere opbrengst in termen van besteedbaar inkomen van de Tibetaanse herders.

Is dit nu een bewijs dat tempelbezoek (of vaker naar de kerk gaan) je rijker maakt?

Niet helemaal. Het werkt anders dan je wellicht zou denken.  Qin Tu noemt twee mechanismes die het resultaat kunnen verklaren. Door vaak in de tempel te komen, kunnen de herders meer contacten leggen en komen ze meer te weten over de markt. Verder werkt tempelbezoek statusverhogend. En daar vloeien de economische voordelen uit voort. Qin Tu toonde dus feitelijk aan dat de investeringen van de herders in het versterken van hun PR en hun zakenrelaties leiden tot hogere inkomsten. Qin Tu veronderstelt in het artikel (maar toont dit niet met cijfers aan) dat gelovige herders zuiniger en gedisciplineerder leven en dus meer hart en aandacht hebben voor hun zaak. Twee keer ‘sound economic reasoning’ zou ik zeggen.

Qin Tu publiceerde zijn onderzoeksresultaten in een artikel in de China Economic Review (alternatieve link hier). Hij legt daarin ook uit hoe volgens hem het boeddhisme het arbeidsethos van de herders versterkt. Hij doet dit aan de hand van de boeddhistische principles for finding happiness in life en de principles for finding happiness in the afterlife:

“The Buddha provided four principles for finding happiness in life: (i) diligent acquisition (work hard and behave ethically), (ii) careful conservation (skillful saving and avoiding conflict), (iii) having virtuous friends (be active in a network of friends endowed with faith, self-discipline, self-sacrifice and wisdom), and (iv) living within your means. The Buddha recommended part of one’s earnings should be applied for immediate needs, part should be reinvested in business and the remaining part should be saved in case of an emergency”.

“According to the Buddha, the four principles for happiness in the afterlife are (i) faithfulness (confidence in the wisdom of the Buddha, translating into a willingness to practice in his footsteps), (ii) self-discipline (including the need to improve oneself and spend time in the temple), (iii) self-sacrifice (take pleasure in giving), and (iv) wisdom (including awareness of the constant change in life — arising, continuity and decay). For economic purposes, faithfulness is perhaps the main principle, resting on the conviction that good deeds invite good returns (and, conversely, evil deeds invite retribution). To cultivate faith, time, money and effort should be invested in spiritual activities. This includes listening to Dhamma teachings to consolidate faith in the so-called Triple Gem (sanbao in Chinese) —— referring to Buddha, his teachings (dharma, fa in Chinese) and the community (sangha, or seng in Chinese)”.

Het artikel trok gisteren de aandacht van een aantal Nederlandse dagbladen, en werd opgenomen op de websites van onder andere De Gelderlander, Trouw en De Telegraaf. De website van de Wageningse Universiteit besteedde er ook de nodige aandacht aan.

 

Een eerdere versie van het bericht luidde ‘bidden helpt … maar niet zoals je denkt’. De huidige titel is inderdaad (zoals de twee commentaar schrijvers aangeven) correcter.

Foto voorzijde: Trouw.nl.