Kloptdatwel?

Dubieuze marketingtruc van Herbalife-distributeurs

by 6 Comments

In een week waarin ik overspoeld werd met e-mails van bedrijven die me informeerden over hun aangepaste privacybeleid in het kader van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), was het enigszins bevreemdend om dit briefje aan te treffen dat iemand door mijn brievenbus (met NEE/JA sticker) had geduwd:

Dubieuze marketingtruc van Herbalife-distributeurs 1

Even een enquête invullen van een wereldwijd actief bedrijf dat verder niet met name genoemd wordt, maar me wel verzekert dat mijn gegevens in veilige handen zijn? Ehum. Ook op die website trof ik alleen de naam aan van de persoon die ook op het briefje staat, zonder contactmogelijkheid als een emailadres of telefoonnummer. Wel een invulformulier (op de onbeveiligde website) waarop ik het liefst ook mijn telefoonnummer moet invullen, zodat ik teruggebeld kan worden. Ehum, ehum. Dat komt allemaal niet bepaald betrouwbaar of professioneel over.

Even zoeken leerde al snel dat het hier hoogstwaarschijnlijk om verkapte marketing van een Herbalife-distributeur ging. Zo iemand die ‘lid’ is geworden van deze leverancier van supplementen, die verdacht veel weg heeft van een piramidespel (zie een eerder bericht op Kloptdatwel). Via Facebook nam ik contact op met de persoon, die ik als meest waarschijnlijke afzender had geïdentificeerd en zij bevestigde dat zij de afzender was. En ook dat het inderdaad om Herbalife ging.

Wie even googlet met zinsneden uit het briefje of van die website vindt wel meer vergelijkbare websites waar zo’n enquête staat, vaak letterlijk hetzelfde op de naam na, maar ook lang niet altijd meer actief. Het ontbreken van de informatie dat om een marketingactie gaat van een Herbalife-distributeur en/of duidelijke contactinformatie is eerder regel dan uitzondering. In 2015 tikte de Reclamecodecommissie iemand op de vingers die op deze manier reclame had gemaakt: “De Commissie acht de reclame-uiting in strijd met het bepaalde in artikel 11.1 NRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.” Bij een eerdere vergelijkbare zaak was ook Herbalife zelf aangeklaagd. Daar ging het als ik het goed begrijp wel om een iets uitgebreidere flyer waarin ook (kans op) producten in het vooruitzicht gesteld werden als tegenprestatie voor het invullen van de enquête. Alleen de distributeur werd voor de actie verantwoordelijk gehouden, Herbalife ontsprong de dans.

Niet alleen is dit allemaal in strijd met de reclamecode, maar is het volgens mij nu ook heel duidelijk in strijd met de nieuwe AVG. Die staat namelijk wel toe dat je gegevens verzamelt, die op vrijwillige basis aan jou verstrekt zijn, maar het moet volstrekt duidelijk zijn waarvoor de informatie verzameld wordt en wat de identiteit is van de organisatie die ze verzamelt. Alleen je naam geven, zoals hier gebeurt, lijkt me volstrekt onvoldoende. In het briefje wordt daarnaast gesproken over een wereldwijd onderzoek en op de website gaat het over ‘onze database’. Het is van tweeën één: ofwel worden de gegevens verzameld in een database die uiteindelijk onderdeel uitmaakt van zo’n wereldwijd onderzoek van Herbalife, ofwel de distributeur doet verder hooguit zelf iets met die enquêtegegevens. In beide gevallen is er mijns inziens sprake van misleiding.

Ik ga er vanuit dat het om fopenquêtes gaat, dat het hele idee uit de koker van Herbalife komt en dat het bijvoorbeeld in de opleidingen voor hun ‘leden’ aangedragen wordt als een van de mogelijkheden om potentiële klanten en/of nieuwe ‘leden’ te werven. Dat heb ik ‘mijn’ distributeur ook nog gevraagd, maar daar kreeg ik (nog) geen expliciet antwoord op. Wel dat ze haar enquête zou gaan aanpassen zodanig dat die binnen de wet blijft. We zullen zien.

Ander recent nieuws over Herbalife? U kunt kiezen uit deze advertorial die ik tot mijn grote verbazing aantrof op de website van de Volkskrant, door Herbalife zelf geschreven ter gelegenheid van 25 jaar aanwezigheid van het bedrijf in Nederland, maar interessanter zijn een stuk uit Knack van vorig jaar: “Over de (il)legaliteit van Herbalife: iedereen verkoper, niemand consument” (waarover Herbalife ging klagen bij de raad voor de Journalistiek, en deels gelijk kreeg, omdat de journaliste Herbalife niet voor publicatie om de kans had gegeven om te reageren), en een artikel over de ontknoping van het gevecht tussen twee grote investeerders die tegengestelde posities innamen met de aandelen van Herbalife.

PS. de identiteit van de afzender van het briefje dat ik ontving, is waarschijnlijk ook voor de lezer makkelijk te achterhalen, maar die is verder niet echt van belang. De Herbalife-distributeurs die deze enquêtes uitzetten zijn natuurlijk zelf verantwoordelijk, maar het is mijns inziens toch Herbalife dat hierop het beste aangesproken kan worden.

Borstkankerscreening: wie doet er mee?

by 4 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Begin mei werd bekend dat in Engeland als gevolg van een ICT-probleem, dat teruggaat tot 2009, een geschatte 450.000 vrouwen tussen de 68 en 70 jaar geen oproep hadden ontvangen voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Jeremy Hunt, de minister van Volksgezondheid, becijferde dat deze omissie aan tussen de 135 en 270 vrouwen het leven had gekost of in elk geval hun leven had bekort.

Al deze vrouwen kregen nu het aanbod om op zo kort mogelijke termijn de schade in te halen. Een groep briefschrijvers verbonden aan de Britse kwakzalverijbestrijders, verenigd in HealthWatch, stuurde een waarschuwing naar The Times, waarin zij de vrouwen die de screening waren misgelopen, adviseerden dit ‘gegeven paard nog maar eens goed in de bek te kijken’.

Deze waarschuwing werd mede gesteund door Michael Baum, emeritus hoogleraar chirurgie aan het University College London, die in de jaren 80 vormgever was van het borstkankerscreeningsprogramma. Een citaat uit de ingezonden brief in The Times luidde: “’Breast cancer screening mostly causes more unintended harm than good’. De gemiddelde lezer van de krant zal verbaasd hebben opgekeken van dit wel zeer contra-intuïtieve bericht, want hoe logisch is het immers niet dat vroege opsporing van borstkanker een gunstig effect moet hebben op de genezingskansen van een gevreesde ziekte, die 1 op de 9 vrouwen ooit zal krijgen? Insiders daarentegen zijn zich al lange tijd bewust dat er aan het nut van bevolkingsonderzoek op borstkanker in toenemende mate wordt getwijfeld. Hoe zit dat nu precies?

Allereerst vier feiten waarover voor- en tegenstanders van borstkankerscreening het eens zijn:

  • Sinds de invoering van de borstkankerscreening is de 5-jaars overleving van vrouwen met borstkanker (fors) toegenomen; maar deze trend was al begonnen ruim voor de invoering van screening;
  • Sinds het invoeren van de screening wordt de diagnose borstkanker zeer veel vaker gesteld, maar…
  • Sinds de invoering van de borstkankerscreening is de sterfte aan borstkanker maar weinig gedaald…en dat vooral voor de hogere stadia (en niet voor de lagere, die waren altijd al goed te genezen);
  • De levensverwachting van gescreende vrouwen verschilt niet of nauwelijks van hen die niet gescreend zijn.

De verklaring voor deze schijnbaar verwarrende bevindingen moet worden gezocht in het feit dat er bij screening sprake is van forse ‘overdiagnose’, dat wil zeggen er worden tal van tumortjes gevonden, die uit zich zelf nooit aan het licht zouden zijn gekomen, naar schatting zo’n 80% van de gevonden kankers. Wel krijgen al die 80% vrouwen een zware behandeling in de vorm van operaties, bestraling en chemotherapie in wisselende combinaties. Zowel de lagere stadia van borstkanker als de hogere worden hiermee meestal genezen, maar voor die genoemde 80% wegen de bijwerkingen en late gevolgen niet op tegen de beoogde gezondheidswinst en dat verklaart mede dat de levensverwachting nauwelijks gunstig wordt beïnvloed door de screening. Eenzelfde fenomeen doet zich inmiddels ook voor bij de screening op dikke darmkanker: iets minder sterfte aan de kanker, maar geen langere overleving overall.

Over de vraag of deze geldverslindende screeningsindustrie voortgezet moet worden, verschillen critici nog wel van mening. Criticaster Lux Bonneux ontraadt beide vormen van screening ten stelligste: zie zijn boek En ze leefden nog lang en gelukkig. Hoe gezondheid een industrie werd (Lannoo, 2011). Lukas Stalpers, hoogleraar radiotherapie in het AMC, ziet als enige oplossing het opzetten van een gerandomiseerde studie tussen wel en niet screenen en de volledige sterfte vergelijken, niet alleen die aan borstkanker, maar ook aan extra hartdood en herseninfarcten door bestraling en chemotherapie. Maar hij begrijpt ook wel dat dat maatschappelijk een gepasseerd station is. Dat had in de jaren 80 gemoeten.

En die Britse vrouwen, die hun screening zijn misgelopen: die hoeven zich dus niet ongerust te maken, veel nadeel zullen zij van deze omissie beslist niet ondervinden. Ook de Britse radiologenvereniging, die niet voldoende mankracht zegde te kunnen leveren om die 450.000 extra screeningen er even bij te nemen, kan zich beroepen op de hier boven weergegeven ontnuchterende feiten. Zij kunnen hun tijd waarachtig wel beter besteden.

De linke weekendbijlage (21-2018)

by 25 Comments

De linke weekendbijlage (21-2018) 2

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

De linke weekendbijlage (20-2018)

by 33 Comments

De linke weekendbijlage (20-2018) 3

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

Acupunctuur werkt ook niet bij IVF, maar eigenlijk wisten we dat al

by 4 Comments

De Volkskrant bericht over de uitkomsten van een Australisch onderzoek naar het effect van acupunctuur bij een IVF-behandeling, resultaat: geen noemenswaardig verschil in geboortes tussen de groep deelnemers die ‘echte’ acupunctuur kreeg en de groep die met fopnaaldjes niet op de ‘echte’ acupunctuurpunten werd geprikt in de periode van folikelstimulatie en rond het moment van terugplaatsen van een embryo. 

De onderzoekers publiceerden hun resultaten deze week in JAMA een vooraanstaand medisch tijdschrift. Was dat onderzoek nu eigenlijk wel nodig? In 2013 schreef Jan Willem Nienhuys in Skepter het artikel Acupunctuur bij IVF, waarin hij de verschillende meta-analyses die in de loop van de jaren zijn gedaan, bespreekt. Aan nieuwe onderzoeken was blijkbaar geen gebrek, zodat je lekker bezig kunt blijven met heranalyseren en aanscherpen van hoe de zaak ervoor staat.
Maar de principiële problemen met acupunctuuronderzoek – het is o.a. lastig goed te blinderen –  blijven natuurlijk bestaan en ook (Nienhuys):

Bij onderzoek naar acupunctuur is het de vraag of het wat uitmaakt in welke punten je prikt, en of het überhaupt nodig is om echt te prikken. Als het antwoord op beide vragen ‘nee’ luidt, dan zou acupunctuur alleen nog nut hebben om patiëntes op hun gemak te stellen, maar dat kan vast ook wel zonder naalden.

Al met al vertoont de geschiedenis van acupunctuur en IVF een bekend patroon: een dubieuze claim wordt gepresenteerd met positief maar niet zo best onderzoek. Er zijn al gauw strijdige resultaten en naarmate de onderzoeksmethoden strenger worden, pietert het effect geleidelijk weg.

De uitkomst van dit nieuwe onderzoek past in deze lijn, waarom vonden de onderzoekers het zelf nu nog nodig om te doen? De belangrijkste reden die ze geven is dat er bij het grootste deel van die eerdere onderzoeken vooral gekeken is of de deelnemers in de studie klinisch zwanger werden, niet of die zwangerschappen ook goed afliepen. Bij de vijf onderzoeken waarbij daar wel naar gekeken werd zou het gaan om vrij kleine studies. Beetje vreemd is het dan om te constateren dat bij de eerste van die vijf die de auteurs noemen het blijkt te gaan om een studie met 635 deelnemers, wat toch niet heel veel minder is dan de 809 deelnemers die de Australiërs in hun hoofdanalyse mee konden nemen. En die andere studies waren ook niet echt heel klein, gaat telkens nog om honderden deelnemers.

Eigenlijk had dit onderzoek volgens het ontwerp dan ook meer deelnemers moeten hebben (1168) om enigszins betrouwbaar een vooraf bedacht klinisch relevant verschil van zeven procentpunt in geboortes te kunnen laten zien. Maar het bleek lastig te zijn om dat aantal te halen, omdat heel veel potentiële kandidaten al acupunctuur gebruikten en waarschijnlijk niet de kans wilden lopen om in de groep met fopacupunctuur te belanden. Om eenzelfde soort reden was er ook geen groep die de normale behandeling onderging, zonder enige vorm van acupunctuur. Bij een eerdere pilotstudie bleek het namelijk erg lastig te zijn om vrouwen te vinden die bereid zijn deel te nemen aan een studie die zo opgezet is dat de mogelijkheid bestaat dat ze in zo’n ‘gebruikelijke zorg’-groep ingedeeld worden.

Levert deze studie nieuwe inzichten? Niet echt, volgens mij. Of het moet zijn dat acupunctuur bij IVF als mogelijke ‘behandeling’ inmiddels zo bekend is bij vrouwen die via deze weg zwanger willen worden en ook zo normaal gevonden wordt, dat het onwaarschijnlijk is dat het wetenschappelijke inzicht – dat het niets doet – ook snel zal uitmonden in een terugloop van deze zinloze behandeling. Acupuncturisten kunnen natuurlijk ook makkelijk blijven volhouden dat hun methode hier niet getest werd, want ze gebruiken bijvoorbeeld net wat andere punten om te prikken, op de persoon afgestemd ofzo.