• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

Gij zult niet afkorten

7 July 2017 by Cees Renckens 3 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In de geneeskundige praktijk en literatuur wordt frequent gebruik gemaakt van afkortingen. Dat gebruik is niet onomstreden en recent verscheen in Medisch Contact weer eens een serieuze kritiek op het vele gebruik van afkortingen en werd er gepleit voor afschaffing ervan. In het archief van dit artsenblad zijn vrijwel jaarlijks brieven en artikelen te vinden, waarin bezwaar wordt aangetekend tegen het alsmaar toenemend aantal afkortingen, waarvoor met name in specialistenbrieven vaak geen uitleg van de afkorting te vinden is. Ten onrechte veronderstellen deze specialisten dat huisartsen en collega’s met een andere specialisatie deze afkortingen wel kennen.

Ingewikkeld wordt het ook als een en dezelfde afkorting meerdere betekenissen kan hebben, zoals regelmatig voorkomt. Curieus was het toen in 1990 de homeopathische artsen zich plotseling Homeopathische Specialisten Vereniging gingen noemen, zonder zich te realiseren dat elke normale arts weet dat deze afkorting reeds lang staat voor Herpes Simplex Virus (verwekker van de koortslip en de herpes genitalis), HSV. De Specialisten Registratie Commissie verbood deze pretentieuze naamgeving en de ‘HSV’ trok zijn drol in en werd VHAN.

Gij zult niet afkorten 1
Palazzo Pubblico, Siena

Niet alleen in de geneeskunde ook in geheel ander verband kunnen afkortingen voor verwarring zorgen. Zo werd ik – hoewel ik als katholiek opgevoede jongeman wellicht beter had moeten weten – tijdens mijn recente bezoek aan Siena (Italië) geïntrigeerd door de afkorting IHS, die op talrijke openbare gebouwen staat, vaak opgenomen in het beeld van de zon, zoals o.a. op de Palazzo Pubblico. Die IHS kwam ik ook tegen op de talrijke schilderijen met geschilderde scenes uit heiligenlevens zoals aanwezig in de rijke pinacotheek van Siena. De betekenis van de afkorting, die ik wel kende uit mijn roomse jeugd waarin hij ook dominant aanwezig was, was mij evenwel onbekend en de suppoosten van de pinacotheek konden mij ook niet echt verder helpen.
Gij zult niet afkorten 2Na thuiskomst leverde enig speurwerk de volgende resultaten op. Het IHS-monogram dateert al van de hoge middeleeuwen en zou afgeleid zijn van het Griekse (ΙΗΣΟΣ): Iota, Èta en Sigma. Omdat niet iedereen besefte dat het oorspronkelijk Griekse letters zijn en dat de letter H in het Grieks een È is, bleek het monogram raadselachtig geworden. Dit maakte de weg vrij voor het bedenken van andere verklaringen waarbij het monogram een afkorting werd voor een Latijnse zinsnede. De meest gangbare varianten hiervan zijn: Iesus hominum salvator (Jezus de redder der mensen) en In hoc signo (In dit teken (zult gij overwinnen)), als verwijzing naar de droom die de Romeinse keizer Constantijn de Grote gehad zou hebben en die leidde tot zijn bekering.

Het monogram wordt ook gebruikt als logo van de katholieke orde der jezuïeten, sinds de stichter van de orde, Ignatius van Loyola, het als zijn zegelmerk koos. Zij gaven er ook enkele nieuwe betekenissen aan: Iesum habemus socium (Wij hebben Jezus als metgezel) en Iesu humilitas societas (De nederige sociëteit van Jezus). Hiertegenover meldt Wikipedia ook staan enkele spottende interpretaties: Iesuitae habent satis (De jezuïeten hebben genoeg) en Iesuitae hominum seductores (De jezuïeten [zijn] verleiders van mensen).
Gij zult niet afkorten 3Ook de huidige paus nam het IHS-monogram op in zijn wapen, hetgeen samenhangt met zijn lidmaatschap van de jezuïetenorde. Wikipedia wijst nog op een laatste alternatieve betekenis waarmee het IHS-monogram niet verward mag worden: Institute for Housing and Urban Development Studies: het internationale instituut voor stedenbouwkunde en stedelijke ontwikkeling en stadsvernieuwing van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dit instituut zal dus wel niet zijn opgericht door katholieken. Een door Wikipedia niet genoemde betekenis van de afkorting IHS werd ooit aangedragen door de tot het katholicisme bekeerde schrijver Gerard Reve. Hij wist het wel: de afkorting staat voor niets anders dan voor Individuele Huur Subsidie. Ik val Gerard Reve niet graag af, maar tegen zijn verklaring pleit natuurlijk wel dat het IHS-monogram wel te vinden is op kerkgevels, biechtstoelen, bidprentjes, kazuifels en altaren maar daarentegen op geen enkele stadhuisgevel in ons land te zien is.

Filed Under: Columns

Dikmakende bubbels?

5 July 2017 by Pepijn van Erp 8 Comments

Dat veel frisdrank drinken niet zo’n geweldig idee is als je je gewicht binnen de perken wil houden, is wel bekend, er zit meestal nogal wat suiker in. Zelfs light frisdranken zijn verdacht, want je lichaam zou bij het zien van het drankje een suikerboost verwachten, maar omdat die dan uitblijft, ga je meer andere zaken nuttigen. Maar nu zou ook het koolzuur in frisdranken al misse boel zijn. Tenminste, als we af mogen gaan op onderzoek van de Birzait Universiteit in Palestina.

Het gaat allemaal om dit artikel in Obesity Research & Clinical Practice (Elsevier): Carbon dioxide in carbonated beverages induces ghrelin release and increased food consumption in male rats: Implications on the onset of obesity van Dureen Samandar Eweis, Fida Abed en Johnny Stiban.

Dikmakende bubbels? 4Wat hield het onderzoek samengevat in? Vier groepen ratten kregen verschillende dranken voorgeschoteld: kraanwater, frisdrank met prik, light frisdrank met prik, of frisdrank (met suiker) waar de prik was uitgehaald. Eten mochten de proefdieren naar believen. Resultaat na 110 dagen: de beestjes die drank met bubbels hadden gekregen wogen gemiddeld 450 gram en in de groepen op kraanwater of ontprikte frisdrank wogen ze gemiddeld 380 gram. Eh? Ja, zo lijkt het er opeens op dat koolzuur de grote boosdoener is qua dikmaken en niet de suiker. Verrassend.

In mei dit jaar ging het nieuwtje rond in de Engelstalige media met het soort koppen dat we daarbij kunnen verwachten: Fizzy water could cause obesity by encouraging you to eat more, EAU DEAR Fizzy water could make you FAT, reveal scientists…and you could be better off drinking ‘flat’ sugary drinks, Fizzy water could be making you fat – here’s how.
De Volkskrant liet internist-endocrinoloog Aart Jan van der Lelij aan het woord. Van der Lelij is gecharmeerd van de studie, die netjes opgezet lijkt. Het zou allemaal draaien om het hormoon ghreline. De onderzoekers deden ook metingen aan de ingewanden van (andere) ratten die kort nadat ze gedood werden met de vier soorten drank werden behandeld.  Ze laten zo zien dat dat hongerhormoon toenneemt bij het ‘nuttigen’ van koolzuurhoudende dranken. Hoger ghrelinegehalte, meer honger, meer eten als dat voorhanden is, en dus wordt je dikker. Klinkt bijelkaar best plausibel. Hoe het koolzuur zorgt voor meer ghreline, dat is nog niet duidelijk. Van der Lelij vindt de geopperde verklaring in het artikel – de maag zou worden uitgerekt door het koolzuur – echter niet zo voor de hand liggend.

In de meeste nieuwsberichten over dit onderzoek wordt terecht opgemerkt (meestal door geraadpleegde experts) dat het gaat om een studie met ratten en dat je de resultaten niet zomaar kunt vertalen naar mensen. Ook wordt er gerept van andere oorzaken die het gewichtsverschil kunnen verklaren, verschil in beweging, ander dieet. Maar in het artikel zijn daarvoor geen directe aanwijzingen te vinden. Wel andere zaken die opvallen, daarover zo meteen meer. En in de studie staat ook een experiment beschreven met 20 mannelijke studenten die de verschillende drankjes te drinken kregen. Ook bij hen werd een hoger ghrelinegehalte gevonden als ze de dranken met koolzuur hadden genuttigd.

Het blijkt weer eens de moeite waard het artikel zelf te lezen en niet alleen het abstract. Wie dat doet komt meteen al tot de ontdekking dat het om maar 16 ratten gaat. Vier per groep! Alleen in de berichtgeving van The Independent zag ik dit vermeld. Dit lage aantal weerhield de onderzoekers niet om standaard statistische tests (ANOVA) te gebruiken om daar hun diverse significante verschillen mee te vinden. Hier had toch wel even uitgelegd mogen worden waarom het gebruik van deze test gerechtvaardigd zou zijn. En welk enorm effect dachten ze van te voren wel niet te vinden als ze met zo weinig proefdieren zijn gestart?
Het is een ook wel een beetje apart dat in de vrij toegankelijke samenvatting wel het aantal menselijke proefpersonen staat (terwijl dat eerder een matig opgezet experimentje voor erbij lijkt te zijn), maar dus niet het aantal proefdieren in het hoofdexperiment.

De gewichtstoename van de ratten laat ook wat merkwaardigs zien. Volgens het artikel werden ze zolang experiment duurde elke dag gewogen. De grafiek (A) laat dan sowieso niet alle data zien (klik voor vergroting), er missen nogal wat punten zo tussen dag 25 en 45.

Dikmakende bubbels? 5

Wat ook opvalt is dat de groep van de ontprikte frisdrank tot tweemaal toe een behoorlijke gewichtsafname doormaakte. Wat zou daar de oorzaak van kunnen zijn? Misschien klopt de hele grafiek wel niet, omdat er ook data lijkt te missen. Ik heb de corresponderend auteur via e-mail gevraagd hoe dit zit (nadat ik iets eerder al anoniem via PubPeer een paar vragen had neergelegd), maar die reageert vooralsnog niet. [zie update onderaan]

Bij nog een keer lezen vielen meer zaken op. Raar is namelijk dat de gepresenteerde resultaten die van dag 110 zijn, terwijl je toch de indruk krijgt als je het artikel leest, dat het experiment een jaar duurde. Er staat in ieder geval in dat de groepen gevormd werden toen de ratten (afkomstig van twee worpen) 23 dagen oud waren, dat er na zes maanden in het experiment bloed werd afgenomen, en dat na afloop van het experiment (na 1 jaar) de ratten werden gedood om hun levers te kunnen onderzoeken op vervetting.
Uit het artikel maak ik ook op dat de ratten per groep in een kooi zaten. Er wordt namelijk gesproken over de gemiddelde hoeveelheid voedsel die per kooi verorberd werd. Er hoeft maar een keer iets mis gegaan te zijn met de (standaard)voeding die een kooi kreeg en een hele groep reageert daar op. En was het niet heel logisch geweest om een groep mee te nemen die koolzuurhoudend water zou krijgen? Eigenlijk was dat voor de vraagstelling een interessantere groep geweest dan die op light frisdrank.

Aan het eind van het artikel worden een aantal mensen bedankt, waaronder de twintig studenten die deelnamen:

Moreover, it can not be underestimated that the brave students who battled hunger and the horrible taste of degassed beverages provided a key piece of data for the successful completion of this study.

Je zou natuurlijk ook kunnen denken dat de eetlust van die ongelukkige ratten in de groep met de ontprikte frisdrank gewoonweg minder was vanwege die verschrikkelijke smaak …



Update 5 juli
15:17
Zul je net zien, publiceer je dit bericht met daarin de opmerking dat een reactie van de onderzoekers vooralsnog uitbleef, krijg je opeens een mailtje. Stiban reageerde kort op mijn vragen. Er ontbreken inderdaad dagen in figuur 1A, op die dagen zijn de ratten niet gewogen. Zijn studenten hadden geen toegang tot de ratten op dagen dat de universiteit officieel gesloten was of omdat ze vanwege religieuze feestdagen niet in gelegenheid waren op de universiteit te komen. Dat de groep ratten op ontprikte frisdrank gewicht verloor, klopt inderdaad. Maar omdat ze snel weer aankwamen hebben ze dat niet verder onderzocht, er leek immers geen pathologische oorzaak te zijn. De statistiek was zo toegepast op verzoek van de reviewers, Stiban gaf eerlijk aan zelf nauwelijks op de hoogte te zijn van de verschillende testen.

22:10
En na nog een mail heen en weer weet ik nu dat de ratten wel het hele jaar op hetzelfde drankje bleven, dat hun gewichtstoename min of meer op dezelfde wijze voortging en dat na een jaar de ratten op bubbels nog steeds zwaarder dan hun collega’s op water en het ontprikte fris. Waarom ze alleen de resultaten na 110 dagen gaven is me nog steeds niet duidelijk en het doet vermoeden dat de verschillen na een jaar niet zo indrukwekkend zijn geweest.

Filed Under: Gezondheid Tagged With: Birzait Universiteit, frisdrank, ghrelin, koolzuur, obesitas, ratten

De linke weekendbijlage (26-2017)

1 July 2017 by Björn 9 Comments

De linke weekendbijlage (26-2017) 6

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

  • TEDx: Debunking the Paleo diet
  • NPO 3FM: Aliens in de achterhoek: de graancirkel maker is ontdekt! – Zie ook de vorige linke weekendbijlage. Het bleek allemaal een stunt te zijn in het kader van een buurtfeest. ‘Slachtoffer’ Willem Post was op de hoogte dat zijn buren de graancirkels hadden gemaakt.
  • Bad UFOs:  “Disclosure” Mania Flares Up Again – Hackers collectief Anonumous zou NASA gehackt hebben en informatie hebben aangetroffen waaruit zou blijken dat de ruimtevaartorganisatie op het punt staat om de vondst van buitenaards leven bekend te maken.
  • NPO Radio 1, Radio Doc: “Wat is dit voor waanzin?!?” – over George van Houts voorstelling ‘Kom Plot’ die met name over 9/11 gaat.
  • Vereniging tegen de Kwakzalverij: Homeopaat Scholten wil geen kwakzalverbestrijders in tuchtcollege
  • Raw Story: Creationist Ken Ham blames atheists and ‘fake news’ for failing Ark Encounter theme park
  • Patheos: Did Passengers Pray the AirAsia X Flight to a Safe Landing?
  • Arno van ‘t Hoog: Factcheck: eerherstel voor het keukentrapje. – Is de kans dat je sterft door van een keukentrap te vallen inderdaad groter dan de kans om te komen bij een terroristische aanslag?

En Stephen Colbert heeft wat te vertellen over de energetische stickertjes die Gwyneth Paltrow via haar website Goop promoot:

En wie vanavond nog niets anders gepland had, kan gaan mee gaan bidden om bezoekers van een show van Derek Ogilvie in Hengelo te beschermen …

Filed Under: Algemeen

Last Week Tonight with John Oliver over vaccinaties

26 June 2017 by Pepijn van Erp 9 Comments

John Oliver maakt gehakt van antivaxxers, ‘pro safe vaxxers’, dr Andrew Wakefield en een groot deel van de antivaccinatie-mythes die ze verspreiden.

Filed Under: Gezondheid Tagged With: antivaccinatie mythes, john oliver, vaccinaties

De linke weekendbijlage (25-2017)

24 June 2017 by Pepijn van Erp 15 Comments

De linke weekendbijlage (25-2017) 7

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

  • De Volkskrant: De dood van een vrouw die dacht te kunnen leven op licht en lucht, zonder voedsel
  • NBC: Megyn Kelly Reports on Alex Jones and ‘Infowars’ – veel gedoe over geweest of je deze complotdenker überhaupt moet interviewen, maar oordeel zelf
  • Omroep Gelderland: Graancirkel-mysterie opgelost: ‘Er gingen een paar biertjes in, het werd gezellig….’
    Hoewel boer Willem Post niet overtuigd is door de bekentenis, eist hij toch een schadevergoeding van ‘Prins Stef’ en kornuiten. The Post Online: Boer uit Lochem niet blij met ‘graancirkels’, eist 2000 euro schadevergoeding van vandalen
  • Faktoider: Chocolate milk, brown cows, junk surveys and publicity stunts – denkt echt 7% van de Amerikanen dat chocolademelk van bruine koeien komt?
  • Informationsnetzwerk Homöopathie: Homöopathie als „Flüchtlingshilfe“ – ein medizinisches und ethisches Problem
  • Doubtful News: Nazca “alien mummy” revealed in promotional video featuring serial hoaxer
  • The Arizona Republic: Arizona psychic injured after car hit restaurant jokes he ‘didn’t foresee it happening’
  • NPO Radio 1: Klimaatfilm overal geweerd – Filmmaker Marijn Poels klaagt erover dat zijn klimaatsceptische film wordt geboycot, klimaatwetenschapper Bart Verheggen snapt wel waarom.
  • The Guardian: Turkish schools to stop teaching evolution, official says – het onderwerp zou te ingewikkeld zijn …

NB Suggesties voor een (nog) betere titel voor deze rubriek zijn overigens welkom! Ook tips voor links natuurlijk – via de redactie mail, Facebook, Twitter, of ook op het Skeptisch Chatten.

Filed Under: Algemeen

  • « Go to Previous Page
  • Page 1
  • Interim pages omitted …
  • Page 138
  • Page 139
  • Page 140
  • Page 141
  • Page 142
  • Interim pages omitted …
  • Page 432
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter?
9 May 2025 - Ward van Beek
Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter?

.Het vorige congres ligt nog vers in ons geheugen, maar omdat ontwikkelingen steeds sneller gaan zijn wij alweer druk bezig met het Skepsiscongres 2025, op zaterdag 1 november a.s.  De maatschappij bekeken met een skeptische bril Je hoort het vaak:…Lees meer Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter? › [...]

Graancirkels op European Skeptics Congress 2024
7 May 2025 - SkepsisSiteBeheerder
Graancirkels op European Skeptics Congress 2024

Voordracht van Francesco Grassi op ESC2024 in Lyon.Lees meer Graancirkels op European Skeptics Congress 2024 › [...]

SKEPP wordt 35… en dat vieren ze!
27 April 2025 - SkepsisSiteBeheerder
SKEPP wordt 35… en dat vieren ze!

Onze Belgische zusterorganisatie SKEPP bestaat dit jaar 35 jaar. Op zaterdag 10 mei vieren ze dat met een mooi programma. Hoofdgast is de bekende skepticus en emeritus hoogleraar psychologie Chris French die onlangs ook tot erelid van SKEPP werd benoemd.…Lees meer SKEPP wordt 35… en dat vieren ze! › [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

Book Review: Everything Is Tuberculosis by John Green
22 May 2025 - Scott Gavura

The history of tuberculosis is the history of mankind. The post Book Review: Everything Is Tuberculosis by John Green first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Personalized CRISPR Gene Editing Therapy
21 May 2025 - Steven Novella

While the medical world is melting down from the absolute apocalypse that is RFK Jr., it’s good to celebrate that (at least for now) medical progress continues to march on. Recently published in the NEJM is a case report of a breakthrough that we may look back on as a milestone in medicine. Patient-Specific In Vivo Gene Editing to Treat a Rare […] The post Personalized CRISPR Gene Editing Therapy first appeared on Science-Based Medicine. [...]

1799
20 May 2025 - Mark Crislip

“Give me your E. coli, your polio, your huddled Tuberculosis yearning to kill free.” Statue of Liberty, 2025 Originally I was not going to write a post this month. As this goes live, I am in Adelaide on a trip down under. When I was young, aka in my 50s, I would try and write a blog entry while traveling. It is […] The post 1799 first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het ‘retraction paper’ voor de Corman-Drosten PCR-testHuisarts Berber Pieksma, 1 van de vele co-auteurs van dit malle retraction request, is flink in de problemen geraakt. Allereerst
  • Wouter Jansen on De linke weekendbijlage (20-2025)Kort over het stuk in Wynia's Weekblad over Zembla en Glyfosaat. Ik begrijp de statistische toetsen en het verschil tussen
  • Pepijn van Erp on Ben ik zelf eigenlijk een beetje vrij van bullshit?Volgens mij valt Richard vooral de stelligheid aan waarmee uitspraken gedaan worden, maar dat betekent niet dat hij het omgekeerde
  • Wouter Jansen on Ben ik zelf eigenlijk een beetje vrij van bullshit?Persoonlijk vind ik het een beetje een slap stuk hierboven. Wat de schrijver lijkt te doen is identiek aan wat
  • Renate1 on Ben ik zelf eigenlijk een beetje vrij van bullshit?Tja, bij de uitspraak van de heer Bregman dat de meeste mensen deugen, wil ik daar graag de woorden 'in

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in