Kloptdatwel?

Groene koffie: ander nummer, nog steeds misleiding

by 17 Comments

De Reclame Code Commissie (RCC) heeft reclame voor een supplement met de naam ‘Groene koffie 1500’ afgekeurd. Het product zou helpen bij het afslanken, maar de RCC acht de betreffende reclame misleidend en in strijd met de Europese verordening inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen.

Groene koffie 1500 van de gelijknamige website www.groenekoffie1500.nl
Groene koffie 1500 van de gelijknamige website www.groenekoffie1500.nl

Groene koffie als afslankmiddel is in skeptische kringen niet onbekend. In 2012 verklaarde de RCC al een klacht van Catherine de Jong, voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, tegen reclame voor het product Green Coffee 800+ gegrond. Volgens de RCC was niet aangetoond of voldoende aannemelijk gemaakt dat Green Coffee 800+ de afslankende werking heeft die daaraan wordt toegeschreven. De reclame voor het product was misleidend en daarmee oneerlijk. Begin dit jaar schreef Pepijn van Erp een stuk over frauduleus onderzoek naar groene koffie en de dubieuze rol die de Amerikaanse tv-dokter Dr. Oz speelde bij de promotie van het vermeende afslankmiddel.

Dit keer ging het dus om Groene koffie 1500, eenzelfde soort product met een ander nummertje. Volgens de website waarop de reclame werd gemaakt is Groene koffie 1500 “de opvolger van Green coffee 800, Green coffee 1000 en Green coffee 1000 plus. Green coffee 1500 is de meest geavanceerde formule”. De persoon die de klacht aanbracht, was niet onder de indruk van dit beweerdelijk zeer geavanceerde supplement en voerde aan dat voor de geclaimde afslankende werking geen wetenschappelijk bewijs voorhanden is. Klaagster stelde onder meer:

“Eén artikel dat een beetje in de buurt komt, is “Can green tea preparations help with weight loss?”. Het gewichtsverlies dat hier werd waargenomen, werd statistisch gezien echter niet de moeite waard genoemd.”

Dat ging dus over groene thee-preparaten, maar het onderzoek is toch relevant omdat Groene koffie 1500 mede en misschien zelfs wel vooral een extract van groene theebladeren bevat. De eerste klacht was dan ook dat de benaming ‘green coffee‘ (nu kennelijk weer in het Engels) misleidend was. Die klacht wijst de RCC af, omdat de adverteerder inmiddels ook Arabica koffiebonen bij de ingrediënten had vermeld. De reclame is wel in een ander opzicht misleidend, namelijk omdat voor de consument onduidelijk is of er vitamine B12 in het product zit, terwijl deze vitamine wel in de reclame genoemd werd. Verder zijn de in de reclame genoemde gezondheidsclaims – regulering van de eetlust, snellere stofwisseling, hogere vetverbranding, verbeterde afvoer van afvalstoffen – in strijd met de Europese Verordening inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen en daarmee ook in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code.

Opmerkelijk is nog dat de adverteerder zich in deze procedure het slachtoffer waande:

“Wat betreft het effect van het bij de in de ingrediënten vermelde “EGCG” zou adverteerder het waarderen als de Commissie tracht om de marktleider op dit gebied juiste informatie te laten verstrekken, alvorens adverteerder “aan te pakken”. Adverteerder stelt:

“Zie oa website “De Tuinen” bij zoekopdracht EGCG. ? extract ter ondersteuning van de vetverbranding”.

In het geval de Commissie “de grotere vissen” zoals bijvoorbeeld “De Tuinen” niet willen aanschrijven, dan zal adverteerder laten onderzoeken in hoeverre “uw organisatie” en “naam klaagster” onafhankelijk zijn ten opzichte van deze aanbieders.”

Nodeloos te zeggen dat de RCC hier niet van onder de indruk was.

Update 28 augustus 2015:
Inmiddels is er ook een oordeel van de voorzitter van de RCC over de reclame voor ‘De Tuinen Groene Koffie’. Ook hier krijgt klaagster Rie Prins volledig gelijk, zij het op iets andere gronden. De gemaakte gezondheidsclaim, namelijk dat een extract van yerba mate in de koffie positieve invloed op de vetverbranding zou hebben en dus tot gewichtsverlies zou leiden, is niet in strijd met de Europese Claimsverordening. De claim staat namelijk ‘on hold’ – is nog niet beoordeeld door de EFSA en de Europese Commissie – en mag dan voorlopig gebruikt worden, althans volgens de Claimsverordening. Echter:

“Het feit dat deze stof om die reden op de ‘on hold’ lijst is geplaatst, impliceert derhalve nog geen enkel oordeel over de aannemelijkheid van de werking daarvan. Om die reden dient adverteerder, zolang deze beoordeling niet heeft plaatsgevonden en totdat de Europese Commissie de claim bij verordening heeft goedgekeurd, de werking van het product aannemelijk te maken indien deze, zoals in het onderhavige geval, gemotiveerd wordt betwist.”

Waarna de voorzitter kan concluderen:

“Dat het aangeprezen product een afslankend effect heeft, is door adverteerder op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt.”

De reclame is daarmee misleidend en daarom ook oneerlijk in de zin van artikel 7 van de Reclame Code Commissie.

Update 27 november 2015:
Ook de reclame voor Green Coffee Bean Max is misleidend en daardoor oneerlijk. Deze groene koffie zou de vetopname verminderen en helpen af te vallen. De RCC oordeelt dat dit “door adverteerder niet, althans niet voldoende aannemelijk [is] gemaakt, ook niet door de mededeling dat adverteerder vaak van klanten verneemt dat het product goed werkt.” De adverteerder had in zijn advertentie meerdere malen de curieuze disclaimer “het resultaat van Green Coffee Bean Max is niet gegarandeerd maar kan wel behaald worden” opgenomen. Daar is de RCC niet van onder de indruk. Op het al even merkwaardige verweer:

“Indien Nederlanders geen supplementen meer mogen verkopen, omdat geen claim meer mag worden gebruikt, zullen supplementen voornamelijk worden verkocht door buitenlandse bedrijven. Op deze bedrijven wordt geen toezicht uitgeoefend. Bovendien betalen deze bedrijven geen belasting in Nederland, hetgeen arbeidskrachten zal kosten. Adverteerders producten worden in Nederland geproduceerd en voldoen aan de regels van de VWA. Verder laat adverteerder audits uitvoeren om de kwaliteit van de producten te waarborgen.”

gaat de RCC – naar ik vermoed omdat het niet relevant is – niet eens in.

Exorcistentekort op de Filipijnen door occulte genezers

by 3 Comments

Father Syquia en zijn team van vier andere priesters, die samen het bureau voor Exorcisme van de Katholieke kerk op de Filipijnen runnen, komen om in het werk. De laatste jaren is het aantal gevallen waarin er een beroep op de duivelsuitdrijvers wordt gedaan enorm gegroeid. Eigenlijk zou er in elk van de 86 diocesen op de eilandengroep wel genoeg werk zijn voor een exorcist. 

Exorcism of St Benedict by Spinello Aretino, 1387
Exorcism of St Benedict by Spinello Aretino, 1387

In ‘Help Wanted: The Philippines Needs More Exorcists‘ legt Syquia uit waarom het komt dat er de laatste jaren zoveel meer werk voor hem is. Als er lokaal geen exorcist beschikbaar is, wordt een patiënt met klachten vaak naar occulte genezers gebracht, die met spiritisme in de weer gaan, of kristallen, of gebedsgenezing (maar dan vast niet volgens de katholieke regeltjes). Na de behandeling komt het vaak voor dat deze genezers ‘spirituele openingen’ achterlaten, waar demonen zich vervolgens aan kunnen vastklampen.
Het is geen eenvoudig werk dat het team van Syquia verricht, gebedssessies van vier uur achter elkaar zijn geen uitzondering en dan nemen die demonen ook vaak nog eens wraak op de priester in kwestie. Zo raakte Syquia al één aspirantexorcist kwijt, die moest afhaken na het oplopen van een mysterieuze ziekte. Desalniettemin ziet het hoof van het exorcistenbureau in Manilla bij veel jonge priesters interesse om het vak op te nemen en de spirituele strijd aan te gaan, die volgens hem eigenlijk bestaat uit een soort commandoacties achter de vijandelijke linies. Syquia zal het wel weten, hij is getraind in het Vaticaan en is ook lid van de internationale vereniging van exorcisten die daar gevestigd is.

via Martin Bier

Skeptics in the Pub Amsterdam: Skeptische Pub Quiz

by 5 Comments

Teesside-Skeptics-in-the-Pub

Update 8 augustus: deze meeting gaat niet door wegens te weinig aanmeldingen. 

 

Op maandag 10 augustus zal er in Café de Doffer de maandelijkse Skeptics in de Pub plaatsvinden. Deze maand zal er een Skeptische pub quiz georganiseerd worden. De meest rare claims en bijzondere wetenschappelijke feiten zullen de revue passeren.

Meer informatie is te vinden via Meetup of Facebook.

Het concept van Skeptics in the Pub is ontstaan in Londen in 1999 en vindt over de hele wereld navolging. De eerste groep in Nederland was Skeptics in the Pub Den Haag. De tweede Nederlandse groep is dus degene in Amsterdam. In Amsterdam zal er iedere 2e maandag van de maand een Skeptics in the Pub worden georganiseerd waarbij een spreker een engelstalige presentatie van 30-60 minuten houdt in een informele setting. Na de presentatie is er ruimte voor vragen en een goed gesprek aan de bar.

Hogere gezondheidszorgkosten bij homeopathie als aanvullende zorg

by 13 Comments

Een recent onderzoek in Duitsland laat zien dat de groep die zich ook met homeopathie laat behandelen aanzienlijk hogere kosten veroorzaakt voor de samenleving. In het onderzoek vergeleek men de gezondheidszorgkosten van personen die wel en geen homeopathie als aanvulling op hun reguliere zorg gebruiken. 

De onderzoekers vergeleken de kosten die veroorzaakt werden over achttien maanden door 22.275 patiënten die ook homeopathisch behandeld werden met de kosten van een even grote groep patiënten die niet met ultraverdunde druppels, suikerbolletjes en bijbehorende praatjes van homeopaten te maken kreeg. [correctie: het is overigens niet bekend of al de patiënten in de homeopathiegroep ook daadwerkelijk homeopathie voorgeschreven kregen, het verschil tussen de groepen is bepaald door het verzekerd zijn voor die kosten]. De gegevens zijn afkomstig van een grote Duitse verzekeraar. In de homeopathiegroep waren de kosten gemiddeld 7.208 euro tegenover 5.856 euro in de reguliere controlegroep. Het verschil zit ‘m voornamelijk in het productiviteitsverlies (meer ziektedagen) en kosten van de consulten.

gebruikers van homeopathie veroorzaken hogere kosten (afb. Wikimedia Commons)
gebruikers van homeopathie veroorzaken hogere kosten (afb. Wikimedia Commons)

De conclusie luidt dus dat homeopathie als aanvullende zorg geassocieerd is met significant hogere kosten. Of je kunt spreken van een oorzakelijk verband is altijd lastig met dit soort onderzoeken. Dit resultaat staat in ieder geval haaks op andere onderzoeken, zoals die van Peter Kooreman en Erik Baars, die ik eerder op Kloptdatwel besprak (link, link). Belangrijkste probleem met die laatste twee onderzoeken, was dat je moeilijk kon beoordelen of de vergeleken groepen wel goed vergelijkbaar waren. Kooreman en Baars corrigeerden op postcode voor verschillen in socio-economische status en het is maar de vraag of dat echt een goede vergelijking opleverde. In het nieuwe onderzoek werd de controlegroep gematcht op basis van voor de hand liggende zaken als sexe, leeftijd, bekende ziektes, maar ook op zorgkosten in het voorgaande jaar en gegevens over ziekteverzuim. En dat ziet er een stuk betrouwbaarder uit.

Can Additional Homeopathic Treatment Save Costs? A Retrospective Cost-Analysis Based on 44500 Insured Persons, Ostermann et al., PLOS ONE, juli 2015

Als je het artikel leest, proef je een duidelijke teleurstelling over het resultaat bij de auteurs. Dat is niet zo gek, omdat die (gedeeltelijk) uit de alternatieve hoek komen.

Handlezers zelf onder de loep genomen

by 22 Comments

Je kent het wel: je zit in een moeilijke periode in je leven, hebt wellicht relatie-, gok- of gezondheidsproblemen en je bent onzeker over je toekomst. Je bent op zoek naar iemand die je gerust kan stellen dat het allemaal wel goed komt en wellicht praktisch advies kan geven. Gelukkig zijn er dan allerlei mensen die je wel willen helpen. Dat kunnen vrienden of familieleden zijn, of deskundigen die je er geld voor betaalt. Maar net als de ene vriend de andere niet is, is ook de ene expert de andere niet, en zeker als het gaat om toekomstadvies lopen er ook heel wat dubieuze figuren rond die niet per se het beste met je voor hebben.

Ergens in dat rijtje zijn de handlezers(*): waarzeggers die aan de hand van de lijntjes op je hand beweren je toekomst te kunnen ‘lezen’. Maar kunnen zij echt je toekomst voorspellen? Of stellen ze eigenlijk meer vragen dan ze antwoorden geven? Wat zijn die antwoorden eigenlijk waard? Zijn sommige van de meer concrete adviezen niet heel gevaarlijk voor bijvoorbeeld je gezondheid of financiën? Is het niet gewoon een standaard praatje dat ze elke klant vertellen? En zijn ze uiteindelijk niet gewoon uit op je geld?

De Good Thinking Society onderzocht het allemaal met een verborgen camera. Het kostte aardig wat Britse ponden om het te kunnen aantonen, maar het (best wel verbijsterende) resultaat mag er zijn en is dan ook bedoeld om een groot publiek te waarschuwen voor dit soort zeer twijfelachtige praktijken die we naar alle waarschijnlijkheid wel oplichterij mogen noemen.

Deel 1: Michael onderzoekt of de handlezeres wel echt iets over hem weet of maar doet alsof. Hij krijgt meer vragen dan antwoorden.

Deel 2: Alice heeft een ongeneeslijke ziekte, Laurie doet alsof hij gokverslaafd is. Wat voor adviezen zal de handlezeres geven?

Deel 3: een vergelijking van alle antwoorden in alle drie lezingen en een extra lezing bij de dochter van de handlezeres die hetzelfde beroep heeft. Het lijkt nogal gerepeteerd, hè?

(*) [Redactie: zoals onlangs op Kloptdatwel is besproken zijn er ook handlezers die niet aan toekomst voorspellen doen en een iets serieuzere indruk maken, waarvan het overigens de vraag blijft of die tot meer waarachtige uitspraken over iemand kunnen komen louter op grond van de lijnen van de hand.]