Kloptdatwel?

kanker

De Banerji protocollen – homeopathie uit India

by 209 Comments

Fanatieke verdedigers van de homeopathische waanideeën halen in discussies vaak de verbluffende resultaten aan die in India met homeopathie behaald worden tegen kanker. Twee homeopaten, vader en zoon Banerji, zouden duizenden mensen met kanker, geholpen hebben. Hier in het Westen zitten we dus maar wat te zeuren over de onwaarschijnlijkheid van de werking van extreem verdunde oplossingen, in India zijn ze gewoon volop aan de slag met de door de familie Banerji ontwikkelde ‘protocollen’. En ze zijn nog door het Amerikaanse National Cancer Institute erkend ook!
Vandaag en morgen zijn Prasanta en Pratip Banerji in Almelo om hun verhaal te vertellen: ‘Verschillende homeopathische middelen zijn even effectief als chemotherapie’. En daarbij blijft het niet, ook chronische ziektes als Alzheimer, diabetes en allerlei hormonale afwijkingen zouden de Indiërs met hun homeopathische protocollen effectief weten aan te pakken. Allemaal gebakken lucht.

Vader en zoon Banerji
Vader en zoon Banerji

De familie Banerji is aanbeland bij de vierde generatie homeopaten. Vader Prasanta volgde allerlei opleidingen in de homeopathie en vestigde zich in 1958 in Kolkata, in de staat West-Bengalen. Hij heeft nooit een reguliere medische opleiding voltooid, maar dat let hem niet om zich ‘Doctor’ te noemen (er zijn wel meer Indiase homeopaten, die dat doen). Zoonlief Pratip lijkt na opleidingen in de homeopathie wel een echt doktersdiploma bemachtigd te hebben (MD), behaald aan een Deemed to be university. Intussen hebben ze twee klinieken in Kolkata en de zaken lopen zo te zien fantastisch. Naar eigen zeggen behandelde Prasanta Banarji wel 400 gevallen per dag en de klinieken zouden nu door meer dan 1.000 patiënten per dag bezocht worden. Gigantische aantallen. In hun database (sinds 2002) staan inmiddels 27.000 casussen met meer dan een half miljoen consulten.
Nogal wat arme Indiërs zoeken hun heil bij de Banerji’s, maar die ontbreekt het vaak aan de middelen om onderzoeken met dure apparaten als een CT-scanner, MRI of zelfs een simpele bloedtest te betalen. Om hen daarin te steunen werd de  Prasanta Banerji Homoeopathic Research Foundation (PBHRF) opgericht. Vanuit die stichting wordt ook het onderzoek naar de protocollen gedaan ( “to establish ‘The Banerji Protocol’ as a scientific and effective mode of medicine”).

2006-india

Het gaat te ver om hier in detail te bespreken wat de Banerji’s allemaal beweren te kunnen genezen met hun protocollen, dat is namelijk nogal wat. Ik licht er daarom een aantal controleerbare zaken uit: die zogenaamde erkenning vanuit de Verenigde Staten en het beperkte aantal gepubliceerde onderzoeken in respectabele tijdschriften.

Amerikaanse erkenning?

Met dergelijke aantallen en de geweldige resultaten zou je verwachten dat ze heel wat concreets kunnen laten zien. En jawel, hoor. De Banerji’s tonen vol trots het volgende artikel: Cancer patients treated with the Banerji protocols utilising homoeopathic medicine: a Best Case Series Program of the National Cancer Institute USA (Oncol. Reports, 2008). De Amerkaanse erkenning! Het is natuurlijk wel verstandig om eens te kijken wat dat nu eigenlijk voorstelt. De ‘erkenning’ is afkomstig van het Office of Cancer Complementary and Alternative Medicine (OCCAM). Dit is een onderdeel van het National Cancer Institute (NCI). OCCAM moet de activiteiten van NCI op het gebied van complementaire en alternatieve geneeswijzen coördineren en verbeteren. Daarvoor hebben ze jaarlijks een budget van ruim 120 miljoen dollar, maar er is nog niets zinnigs uitgekomen sinds de oprichting in 1998. Meer informatie hierover in een stuk van Jan Willem Nienhuys: Miljarden verknoeid aan zinloos onderzoek. Een van de activiteiten om mogelijk interessante CAM-therapieën op te sporen is het NCI Best Case Series Program, een uitnodiging aan alle CAM-beoefenaars om hun beste resultaten in te sturen en te laten beoordelen. Misschien zit er wat tussen, je weet maar nooit.

De Banerji’s leverden veertien patiëntcasussen aan en je zou eigenlijk wel aannemen dat dit om hun meest overtuigende resultaten zal gaan. Prasanta Banerji spreekt dat zelf tegen, het blijkt in hun praktijk erg lastig om goed gedocumenteerde gevallen aan te leveren, omdat veel patiënten te arm zijn om aanvullende diagnostiek te bekostigen (röntgenfoto’s en pathologisch onderzoek). Op zijn eigen website staat evenwel: “The long family experience with millions of clinical trials and the use of modern diagnostic tools such as detailed blood examinations, X-rays, CAT Scans, MRI techniques further helped the treatments of Prasanta Banerji.”
Van die veertien gevallen vonden de Amerikanen er maar vier net goed genoeg beschreven om op te nemen in hun Best Case Series. De erkenning gaat niet verder dan dat dit gevallen zijn, waarvoor de Banerji’s voldoende informatie hadden aangeleverd die door onafhankelijke partijen bevestigd is. In deze vier gevallen vond OCCAM het aannemelijk dat er vooraf sprake was van tumoren en dat na behandeling een reductie van de tumoren heeft plaatsgevonden. Heel overtuigend vind ik de gevalsbeschrijvingen (twee keer slokdarm- en twee keer longkanker) overigens niet en de follow-up is uiterst summier te noemen. De beschreven gevallen betreffen op één na allemaal hoogbejaarden, die inmiddels wel overleden zullen zijn. Van obductieverslagen waaruit meer informatie over de tumoren te halen zou kunnen zijn wordt niet gerept, maar misschien is dat ook wel niet zo’n gebruikelijke praktijk in India.

OCCAM vond het bij elkaar genomen wel voldoende om eens nader te bekijken:

The results of the review were deemed to be sufficient to warrant NCI-initiated prospective research follow-up in the form of an observational study.

In de beschrijving (pdf) van het Best Case Series Program staat expliciet dat de werkzaamheid niet werd beoordeeld:

Does the NCI Best Case Series Program evaluate CAM therapies for their effectiveness as a cancer treatment?
No. An evaluation of a treatment’s effectiveness is generally done by analyzing the results of well-designed and well-conducted clinical trials. Rather, the goal of the NCI Best Case Series Program is to provide an assessment of the quality of available clinical data and its utility as support for the justification of NCI-initiated research.

Wat is er verder mee gedaan? Nog niet veel lijkt het. Het is ook niet zo dat er vanuit de VS geld toegezegd werd voor dat aangeraden vervolgonderzoek. Het is alleen met positief advies doorgestuurd naar de Indiërs. Lekker vrijblijvend:

an application for approval of this project has been submitted to the Indian Council for Medical Research.

Dat schijnt nu inderdaad toch gebeurd te zijn. Ghulam Nabi Azad, minister van Volksgezondheid in India, zei dat in ieder geval toen hij in juni het nieuwe boek van de Banerji’s in ontvangst nam. Op de website van de Indian Council for Medical Research vond ik er echter nog niets over.

Borstkankercellen in petrischaaltjes

Een veel genoemd onderzoek van de Banerji’s is een in vitro experiment waarbij gekeken werd naar de effecten van hun middelen op borstkankercellen: Cytotoxic effects of ultra-diluted remedies on breast cancer cells (Int. Journ. Oncology, 2009). Homeopaten vinden dit weer overtuigend bewijs dat er wel degelijk werking uitgaat van ultra verdunde oplossingen, maar als je er goed naar kijkt, blijkt dat grootspraak.

In vitro onderzoek heeft sowieso beperkte zeggingskracht.
In vitro onderzoek heeft sowieso beperkte zeggingskracht.

De middelen werden toegediend in een oplossing van 87 procent alcohol, wat sowieso al een vrij agressief goedje is voor kankercellen. De onderzoekers claimen dat hun experiment laat zien dat de homeopathische oplossingen meer kankercellen doden dan de controles (de alcohol oplossing zonder homeopathische toevoegingen). Maar je moet het artikel behoorlijk goed lezen om er achter te komen dat die controle-oplossing ook een vrij dodelijke effect had, ongeveer 30 procent van de kankercellen legde het loodje. Om te laten zien dat het verschil in werkzaamheid waarschijnlijk geen toevalstreffer is en significant, moet je op zijn minst een statistische analyse doen. De auteurs volstaan echter met een reeks histogrammen zonder betrouwbaarheidsintervallen. Uiterst merkwaardig dat dit zo langs de reviewers kwam, vindt dr. Rachael Dunlop, die het onderzoek uitvoerig (en vernietigend) besprak:

There is a distinct lack of statistics in this paper, by which I mean there are none at all. As my friend Jo said; “Nary a p-value nor a confidence interval to be seen”. Which begs the question, how can you get a paper accepted in a peer reviewed journal without doing an statistical analysis?

Really? No, I mean REALLY? This is why I suspect the reviewers were dozing or drunk.

Interessant is dat in de discussie onder dat stuk, één van de auteurs van de studie (Alison Pawlus), vertelt dat zij helemaal niet als mede-auteur genoemd had willen worden. Ze geeft aan dat de tests om uit te sluiten dat het gevonden effect veroorzaakt werd door verschillende alcoholpercentages van de gebruikte oplossingen niet goed werden gedaan. De controle oplossingen werden niet op hetzelfde moment gemaakt en ook niet zo geschud als de homeopathische middelen. Die laatste werden vermoedelijk weken eerder geprepareerd in India (door Boiron) in plastic reageerbuisjes die stoffen bevatten die oplosbaar zijn in alcohol en opgestuurd naar de Verenigde Staten waar het experiment werd uitgevoerd. Is het heel raar om te veronderstellen dat wat van de alcohol in de homeopathische oplossingen is verdampt?
David Gorski (‘Orac’) besprak de studie ook en sluit af met de opmerking: “You know what’s more irritating than homeopaths? Peer reviewers and editors who let dreck like this see print, giving homeopaths something to irritate me with.”

Wijnruit

Een iets ouder gepubliceerd artikel is Ruta 6 selectively induces cell death in brain cancer cells but proliferation in normal peripheral blood lymphocytes: A novel treatment for human brain cancer (Int. Journ. Oncology, 2003, volledige pdf). Hierin beschrijven ze de behandeling van vijftien patiënten met verschillende hersentumoren met het middel Ruta 6, dat een homeopathische verdunning is van Wijnruit (Ruta graveolens). Eigenlijk niet alleen wijnruit, ze deden er ook nog calciumfosfaat bij en dat niet bepaald in ultraverdunde toestand (1:1.000). Ook staan er in vitro experimenten in beschreven. Het is van nog lager niveau dan de artikelen over borstkanker en de Best Case Series. De patiëntcasussen stellen weinig meer voor dan ‘we gaven ze dit middel en ze deden het beter’. De in vitro experimenten zijn allemaal weer zonder statistische analyse en het homeopathische middel werd gecombineerd met het agressieve waterstofperoxide.
In de enige kritische bespreking, die ik vond, trekt Bart B. Van Bockstaele (een Canadese skepticus) de volgende terechte conclusie:

In other words, this study is meaningless. Even if we accept that the patients gradually improved, which is uncertain at best, there is absolutely no way that we can conclude that the treatment was the cause of this improvement.

‘Medisch Dossier’

De gebakken lucht van de familie Banerji wordt driftig verspreid via allerlei alternatieve websites en bladen. In het blad ‘Medisch Dossier’ verscheen in mei 2012 een artikel over de Banerji protocollen (pdf). Als je dat leest, krijg je een heel ander beeld. Maar het is hopelijk duidelijk, na het lezen wat ik hierboven heb geschreven, dat het vol onzin staat en de zaken volkomen verkeerd voorstelt. Dat is niet zo vreemd. ‘Medisch Dossier’ is de Nederlandse vertaling van het Engelse ‘What Doctors Don’t Tell You’, een blad dat uitgegeven wordt door Lynne McTaggart die bekend staat om het verkopen van allerlei soorten onzin.

Duidelijke taal van Andy Lewis (van www.quackometer.net)
Duidelijke taal van Andy Lewis (van www.quackometer.net)

In het Verenigd Koninkrijk voerden skeptici (o.a. Simon Singh) de laatste weken een kleine campagne om de grote supermarktketen Tesco te bewegen het blad niet langer via hun schappen aan te bieden. Dat is een kleine rel geworden, McTaggart beschuldigd haar critici van censuur en een poging tot inperking van de vrijheid van meningsuiting. En ze claimt dat ze nooit beweerd heeft dat kanker te genezen is met homeopathie (of AIDS met vitamine C). De covers van het blad spreken echter boekdelen. In het november nummer wordt wederom aandacht besteed aan de Banerji protocollen: “Homeopathy is a nonsense, at least according to scientists and skeptics. Yet Indian doctors are using it every day to treat cancer – and now the US government is interested.” U bent gewaarschuwd. De Nederlandse versie wordt overigens uitgegeven door Ode – The Optimist.

De Vereniging tegen de Kwakzalverij schreef  vorig jaar een stukje over de Banerji’s, toen ze ook al in Almelo optraden.

Update 4-11-2013. Op de website What ‘What Doctors Don’t Tell You’ Don’t Tell You (WWDDTYDY), waar sinds vorige week in hoog tempo  stukken verschijnen (soms nieuw geschreven en soms ge-herblogd van andere skeptische blogs) die ingaan op de misleidende artikelen van het blad van Lynne McTaggart, is nu ook een uitgebreid stuk verschenen over het artikel over de Banerji’s wat in Medisch Dossier in vertaling verscheen: Like water for chemo

 

EO geeft vrij baan aan christen-psycho-oncoloog Hans Schilder

by 48 Comments

EO geeft vrij baan aan christen-psycho-oncoloog Hans Schilder 1
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Vivian Oei.

Op 13 november 1996 promoveerde aan de EUR de basisarts Schilder op Spontane regressie van Kanker: Een onderzoek naar de aard en oorzaken van psychologische veranderingen in de pre-regressionele periode. Promotor was de oprichter van het Helen Dowling Institute (HDI), Marco de Vries. Subsidie voor het onderzoek werd verstrekt door het HDI in Rotterdam.

De onderzochte hypothese van dit onderzoek betrof het idee, dat spontane regressie van kanker (SRK) gevolg kan zijn van veranderingen in karakter of wijze van coping. De onderzoeker voerde diepgaande gesprekken met negen patiënten met een SRK, waarvan overigens drie later toch een recidief zouden krijgen. In een recensie van dit proefschrift schreven wij: ‘Wat kan de onbevooroordeelde lezer anders uit dit proefschrift concluderen, dan dat er geen enkele serieuze aanwijzing is gevonden dat er bij de zeer zeldzame gevallen waarin kanker schijnbaar spontaan geneest psychologische factoren een rol spelen? Het onderzoek kan in dat opzicht als mislukt beschouwd worden.’ (Actieblad tegen de Kwakzalverij, 1999(5):5-7 zie http://www.kwakzalverij.nl/268/Actieblad_tegen_de_Kwakzalverij_december_1999 ).

De auteur van het proefschrift formuleerde e.e.a. wat meer omfloerst (p.169): ‘Dit onderzoek staat geen algemene uitspraken toe over een mechanisme van verandering. (…) Een enigszins passend kernbegrip kan slechts in zeer abstracte termen worden gedaan en bevat de term ‘wezenlijk’. (…) Hooguit kan als veronderstelling worden geformuleerd dat de confrontatie met diagnose en prognose en besef van de situatie (‘awareness’) in een context van toegenomen verbondenheid (‘connectedness’) de kans heeft vergroot op desidentificatie – en daarmee op wezenlijke veranderingen in tot dan toe gangbare activiteiten en belevingen – en op toegang tot wezenlijke activiteiten en belevingen.’

Schilder bewerkte zijn gebrekkige onderzoek in de hoogtijdagen van de psycho-oncologie en De Vries c.s. lieten hun arme kankerpatiënten met elkaar praten tot ze een ons wogen en stuurden ze de natuur in om daar te boetseren. De suggestie dat men zo langer kon blijven leven werd daarbij nadrukkelijk geuit. Prinses Irene was beschermvrouwe en het HDI kreeg een half miljoen gulden subsidie per jaar. In 2002 werd besloten verder onderzoek naar de relatie tussen psychosociale factoren en kanker te staken wegens de steeds maar weer negatieve resultaten. De Vries raakte in het Erasmus MC gemarginaliseerd en eindigde zijn leven als zeer spiritueel bewogen joodse rabbijn. Zijn Helen Dowling Institute overleefde alle onderzoek waaruit is gebleken dat psychologische factoren geen invloed hebben op het beloop of ontstaan van kanker (gevolg immers van DNA-schade) en schakelde over op meer pastorale zorg.

De enige Nederlandse arts die nu nog beweert dat psychotherapie dan wel psychodrama de overlevingsduur bij kanker kan verlengen is dezelfde Schilder. In zijn therapie laat hij kankerpatiënten met hun tumor praten. De EO gaf hem op 2 december 2012 een uur lang het woord in hun veelbeluisterde radioprogramma Dit is de zondag. Zijn brutale claims kunnen ook worden nagelezen op zijn website: http://www.psycho-oncologie.nl/psycho-oncoloog.html. Hij praktiseert in Kampen, de plaats waar hij geboren is, naar wel wordt beweerd als een van de tien kinderen van de gereformeerde scheurmaker en theoloog H.J. Schilder. De ‘Kamper Ui’ Schilder is ook geestelijk weer thuisgekomen, want in zijn favoriete dromen gaat het steevast over Israël en Jerusalem. Naast psycho-oncologie is droomuitlegging een van zijn favoriete hobby’s. De dag voor een ‘behandeling’ van een kankerpatiënt bidt Schilder om het welslagen van de sessie. Tachtig euro per uur en de verzekering betaalt meestal niet. ‘Als uw tumor niet reageert, dan verbetert gegarandeerd uw kwaliteit van leven’, aldus de psychokwak. Waar blijft de tuchtrechter, die hier ingrijpt?

Handelaren in valse hoop

by 47 Comments

LEES DIT MET CHROME. ‘Toen Sabine Gieben te horen kreeg dat haar man ongeneeslijk ziek was, werd ze al snel bestookt met allerlei goedbedoelde adviezen over alternatieve therapieën. Gieben ging er niet op in. En nu legt ze uit waarom: ‘de kruiden die werken heten medicijnen. De andere gebruik je voor de groentesoep’.

Handelaren in valse hoop 2
Sabine Gieben schrijft in Park Magazine hoe ze met haar verloofde Adriaan Jaeggi (foto) had afgesproken dat ze geen onbewezen behandelingen zouden gebruiken (foto: ikon tv).

Dit is de inleiding van een uitstekend onderbouwde en snoeiharde aanval van journaliste Sabine Gieben op de alternatieve geneeskunst. Die verscheen in de mei/juni-uitgave van Park Magazine (‘de journalistieke glossy’). Gieben vertelt over de ziekte en het overlijden (in 2008) van haar verloofde, de journalist Adriaan Jaeggi. Ze beschrijft hoe een lange rij bekenden en relaties onzinnige therapieën komen adviseren toen duidelijk werd dat Jaeggi leed aan een ongeneeslijke vorm van darmkanker. Het artikel begint met een kennis die de magnetische stoombaden van de Russische raketgeleerde Essaïdi komt adviseren:

‘Ik weet niet hoe jullie er tegenover staan’ zei hij ‘en ik weet dat ik me misschien teveel in jullie zaken meng, maar ik wilde toch de kans niet laten voorbij laten gaan om jullie iets te vertellen wat Adriaan misschien nog helpen kan’. … En hij vertelde over een atoomgeleerde in Eindhoven die kankerpatiënten schijnt te genezen. Hij stelt ze in hermetisch afgesloten cabines bloot aan magnetische waterdamp, gekruid volgens oud-Egyptisch recept. De therapeut, dr. Essaïdi, is een echte Russische raketgeleerde, dus met de wetenschappelijke onderbouwing van deze therapie zit het wel snor. … De farmaceutische industrie is er nog niet achter, maar dat is slechts een kwestie van tijd.’

Handelaren in valse hoop 3
Gieben maakte als kind kennis met elektro-acupunctuur. Het hielp niet.

Gieben zet de brenger van de ongewenste adviezen de deur uit een vertelt hoe zij Adriaan ooit had laten beloven dat hij nooit onbewezen therapieën op hem en haar zou uitoefenen. Die afspraak werd niet gemaakt zonder reden. Ze vertelt hoe ze als kind slachtoffer werd van Coen van der Molen, de ‘godfather van de elektro-acapunctuur’ (lees over Van der Molen op de website van de VtdK). Ze had last van eczeem. Die bestreed hij door zonder enige vorm van diagnostiek elektrodes op haar lichaam te plakken die waren verbonden met een zoemend apparaat. Nadat hij enkele bezweringen had gemompeld en haar borsten had bevoeld, mocht Gieben naar huis met een arsenaal aan homeopathische middeltjes. Toen dit alles niet hielp wist haar omgeving het zeker: het zou er wel aan liggen dat Gieben haar pilletjes niet op tijd innam. Het vertrouwen in Van der Molen was eindeloos. Geïnspireerd door het jaren ’80 geloof dat ‘gezondheid een keuze is’ bezocht Gieben een groot aantal alterneuten. Niets hielp. Uiteindelijk belandt ze met haar huidklachten in het ziekenhuis.

Ze verzucht dat voor een leek het verschil tussen een kwakzalver en een dokter moeilijk is te zien. Ze hebben allebei een witte jas aan en gebruiken onbegrijpelijke termen. Maar toch is er een cruciaal verschil: orthodoxe therapieën zijn gebaseerd op kennis. Dat geldt niet voor alternatieve therapieën:

‘Alternatieve therapieën hebben één ding gemeen met religie: ze zijn niet gebaseerd op hedendaagse anatomische, chemische of welke wetenschappelijke kennis dan ook, en meestal daarmee in tegenspraak. Hun ongefundeerde theorieën lijken even valide als die van gewone dokters. Doordat de meeste mensen, inclusief politici, de meest elementaire kennis over de werking van ons lichaam ontberen, wordt de alernatieve genezers geen strobreed in de weg gelegd’. … ‘Veel mensen geloven dat het woord ‘natuurlijk’ staat voor veilig, veiliger in elk geval dan synthetische medicijnen. Dat is een misverstand. Tabak en arsenicum zijn ook natuurproducten. En een Chinees met aids gaat niet naar een kruidendokter als hij AZT kan betalen. En ook niet naar een acupuncturist’

 

Handelaren in valse hoop 4
In het boek Antikanker vertelt David Servan-Schreiber dat kanker veroorzaakt wordt door negatieve gedachten. Een goed humeur zorgt voor je genezing. Sabine Gieben is niet overtuigd.

Niet alleen worden Jaeggi en Gieben bestookt met behandeladviezen. Er komen ook mensen over de vloer die komen uitleggen dat kanker je eigen schuld is, een gevolg van ’emotionele wonden’ en ‘negatief denken’ zoals de David Servan-Schreiber orakelt in zijn bestseller Antikanker (meer dan 100.000 exemplaren verkocht in Nederland). Het recept: je moet je stress de baas worden en weer een goed humeur krijgen. Dan maak je weer antistoffen tegen kanker aan. Aldus Servan-Schreiber. Een paar weken voor zijn dood bestrijdt Jaeggi dit absurde idee in zijn column in de krant Het Parool.

In haar artikel bespreekt Gieben een groot aantal onzinnige therapieën en een aantal spraakmakende gevallen. Ze beschrijft hoe Sylvia Millecam onder invloed van de adviezen van Jomanda, kwak-artsen en andere alterneuten afzag van behandeling van haar borstkanker en overlijdt. Ook bespreekt ze behandeling tegen kanker met maretak en natriumbicarbonaat, spiritueel werk, de zweetanalyse van Essaïdi en bioresonantie.

Ze concludeert terecht dat alternatieve behandelingen ‘big business’ zijn. Ze haalt Cees Renckens aan die de omzet van de ‘handelaren in valse hoop’ raamt op € 756 miljoen per jaar, ofwel bijna 6% van de ziektekosten buiten het ziekenhuis. De meeste kosten worden vergoed door verzekeraars. En dat gaat ten koste van echte werkzame medische behandelingen, aldus Sabine Gieben. Maar mensen hunkeren naar een goede afloop, ook als een dokter die niet kan bieden. Niets is zo moeilijk als je neerleggen bij het onvermijdelijke, weet Gieben. Toch kozen Adriaan Jaeggi en Sabine Gieben daarvoor. De laatste maanden van zijn leven hebben ze niet besteed aan kruidensauna’s, maretakinjecties of bioresonantie.

‘In plaats daarvan  hebben we in de drie maanden die hem restten de kinderen geknuffeld, de krant gelezen, met vrienden rondgehangen, ons wezenloos aan elkaar geërgerd en het weer goed gemaakt. We hebben asperges gegeten, door de grachten gevaren, geschreven, gepraat, gelachen en gehuild. We hebben geleefd’.

 

Tot slot dit: jammer genoeg valt het doek voor Park. De belangstelling voor het tijdschrift was niet voldoende. Gelukkig kunnen we Happinez blijven bespreken.

Over 80 kilometer en 17 meegerookte sigaretten

by 13 Comments

Het begon met een tweetje dat ik voorbij zag komen. Kandidaat Tweede Kamerlid voor GroenLinks Niels van den Berge brengt de wens van zijn partij onder de aandacht om de snelheid op snelwegen rond steden te beperken tot 80 kilometer per uur. In het krantenartikel (AD) waar Van den Berge naar verwijst, staat waarom: ‘Structureel rustiger rijden beschermt de gezondheid én de nachtrust van deze omwonenden. Daarom willen we dat op drukke stadssnelwegen maximaal 80 kilometer gereden [wordt].’ (citaat van zittend kamerlid Jesse Klaver). Dat is natuurlijk een mooie gedachte, maar ik vond de tweet zelf intrigerender:

 

Over 80 kilometer en 17 meegerookte sigaretten 5
‘zeventien sigaretten meeroken’ klinkt natuurlijk als iets dat niet zo goed voor je is (screenshot 2-8-2012)

Ik vond het maar een rare vergelijking: ‘een drukke snelweg‘ klinkt niet zo precies, maar ‘17 sigaretten p/d meeroken‘ weer wel. Het zal wel weer ergens uit rapportje komen, dacht ik. Op de site van GroenLinks komt het zo uit de mond van Klaver: “Wonen nabij de snelweg staat op dit moment gelijk aan het meeroken van zeventien sigaretten per dag. Je hoeft geen arts te zijn om te kunnen bedenken dat dit voor iedereen slecht is“. OK, maar ik was toch nieuwsgierig genoeg om Van den Berg te vragen waar het uit kwam en daarmee begon een speurtochtje op Internet …

Van den Berge antwoordde een dag later met een link naar een artikel uit de Rotterdamse Milieukrant: “Overschie wil meer groen en betere lucht.” En daar staat het inderdaad: “De GGD stelde al jaren geleden dat het wonen langs de A13 gelijk staat aan het meeroken van 17 sigaretten per dag!“. Die politici van tegenwoordig hebben hun bronnen gelukkig paraat! Het viel me echter op dat dit bericht uit 2009 was en dan zou het aantal van 17 sigaretten dus nog een stukje ouder moeten zijn … Verder zoeken! Eerst maar bij de GGD Rotterdam. Daar stond wel iets:

Luchtkwaliteit en gezondheid

De krantenkoppen liegen er niet om: ‘Bewoners eisen schone lucht’, ‘Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht’, ‘Zo vuil als 17 meegerookte sigaretten per dag’, ‘18.000 levens 10 jaar verkort’. Berichten met een dergelijke strekking lezen we steeds vaker in de krant. Hoe erg is het nu eigenlijk echt met de buitenlucht? En hoe zit het in Rotterdam? Wat betekent dit voor uw gezondheid?

Nu kan ik de GGD Rotterdam wel gaan mailen, dacht ik, maar ik zoek eerst zelf nog even verder. Die genoemde krantenkoppen kon ik inderdaad terugvinden: “Zo vuil als 17 meegerookte sigaretten per dag” schrijft de Volkskrant op 6 april 2005. Het gaat dus inderdaad om een ‘feitje’ van alweer een paar jaartjes terug. Nog maar een keertje Google aanslingeren leverde een verslag van een toespraak van toenmalig minister Pieter van Geel: “Van Geel pleit voor schoner, stiller, zuiniger verkeer” (congres Gezond Verkeer, 15 april 2004) met daarin de zin  “Het maakt het wonen in de buurt van een drukke snelweg ongeveer even ongezond als het meeroken van 17 sigaretten per dag.” We zijn inmiddels alweer afgezakt naar 2004.
Ik probeerde het rapport te vinden op de website van VROM, omdat in verschillende stukken stond dat de uitspraak daar vandaan kwam. Maar dat ministerie is opgegaan in het nieuwe ministerie van Infrastructuur en Milieu en daar kon ik het niet zo snel vinden. Toen had ik eindelijk toch beet met een betere zoekopdracht. Ik vond het document getiteld: “Stad en Milieu Overschie, Luchtkwaliteit en Gezondheid” van de GGD Rotterdam (op een website, waarvan de hoofdpagina niet meer actief is, vreemd genoeg). Hoewel het rapport uit 1999 stamt en cijfers uit 1995(!) gebruikt, moet dit toch de bron zijn van de “17 sigaretten per dag meeroken”. Meteen in de samenvatting (blz. 4) kom je het al tegen:

Over 80 kilometer en 17 meegerookte sigaretten 6
Is dit de bron voor het “ongeveer even ongezond als het meeroken van 17 sigaretten per dag”?

Hè, hè, kunnen we eindelijk opzoeken hoe het nu precies zit met die sigaretjes. Die blijken gebruikt te zijn om op een begrijpelijke manier het gecombineerde risico van de verschillende stoffen in de lucht bij de snelwegen rond Overschie weer te geven. Overschie ligt in de hoek waar de snelwegen A13 en A20 bij elkaar komen en de bewoning staat er akelig dicht op de wegen. Erg fris is het daar dan ook niet.
Per vieze stof is ongeveer bekend hoeveel die de kans op longkanker vergroot in een bepaalde concentratie. En dat is ook ongeveer bekend voor het meeroken. Dus kun je het totale risico op longkanker uitdrukken in meegerookte sigaretten. In het rapport rekenen ze met benzeen, benzo(a)pyreen, koolmonoxide, zwaveldioxide, stikstofdioxide en fijnstof. Als we even wat doorbladeren, zien we dat eigenlijk alleen de fijnstof er echt toe doet.

Over 80 kilometer en 17 meegerookte sigaretten 7
Wonen aan de A13 bij Overschie leverde je in 1995 een extra risico op longkanker op dat vergelijkbaar was met het meeroken van 16 à 17 sigaretten.

Nu zou ik uit kunnen gaan zoeken of die omrekening naar meerooksigarettenrisico wel zo zinnig is, maar dat laat ik maar even zitten. Die is ook alleen maar gebruikt om de vergelijking van de verschillende toekomstscenario’s voor de verkeerssituatie rond Overschie op gezondheidsaspecten mogelijk te maken. In 2010 zou bij doortrekken van de A4 het extra risico dalen tot 14 à 15 meerooksigaretten en als alleen de A20 verbreed zou worden, blijft het onveranderd.

Over 80 kilometer en 17 meegerookte sigaretten 8
De aanleg van de verbinding A13/A16 vermindert de blootstelling aan fijnstof aanzienlijk voor de bewoners van Overschie

Interessanter is de variant waartoe nu besloten schijnt te zijn, namelijk de verbinding A13/A16. Dan blijkt uit het gebruikte model dat het extra risico daalt tot 8 sigaretten meeroken per dag! Overigens is het allemaal niet zo heel precies. Het 95% betrouwbaarheidsinterval om die 8 loopt van 4 tot 66 meerooksigaretten per dag.

Wat me nog opviel in het rapport is dat de onderzoekers niet zoveel effect verwachten van de ontwikkeling van schonere dieselmotoren specifiek voor fijnstof. Voor de vergelijking van de varianten onderling maakt dat waarschijnlijk ook niet zoveel uit.
Het Compendium voor de Leefomgeving geeft echter aan: “De emissie van fijn stof door het wegverkeer is in de periode 1990-2010 met 55% afgenomen. Dit is vooral te danken aan schonere dieselmotoren in zware bedrijfsvoertuigen.”
Misschien is het te kort door de bocht gerekend, maar het lijkt erop dat we die 8 meerooksigaretten nog wel mogen halveren. Als die snelwegverbinding tussen de A13 en A16 dan eindelijk gerealiseerd wordt, roken de Overschieërs dus zo’n 12 sigaretten minder mee dan in 1995!

Maar wat had dit ook al weer precies te maken met die 80 kilometer per uur? Hoe zit het bij andere snelwegen? Wat is eigenlijk nu de gemiddelde snelheid in die rare bij bocht bij Overschie? En, en  … ach laat ik maar even ophouden voor vandaag. Laat ik me tevreden stellen met het achterhalen dat die zeventien meerooksigaretten al zeventien jaar oud zijn.

Ach nee toch! Vind ik daar per ongeluk toch nog wat ‘recente’ cijfers over die situatie bij Overschie. Bij de milieudienst Rijnmond staat een stukje over de effecten van de invoering van die 80 kilometer per uur op de A13 (mei 2002) én een rapport met metingen van TNO van vóór en ná die maatregel. Toch maar even inkijken. Die metingen blijken dan toch wat ingewikkelder te interpreteren dan in dat rapport uit 1999 naar voren komt. Met name de windrichting heeft veel invloed en die varieert gemiddeld behoorlijk per jaar. De onzekerheden zijn dan waarschijnlijk ook nog wel wat groter dan ik uit dat oude rapport opmaakte.
Nou ja, even stug doorrekenen. Vóór invoering van die 80 km/h was het risico ongeveer 12 meerooksigaretten extra per dag en daarna iets van 5. Maar als je dat windeffect mee neemt (TNO gebruikt daarvoor een ingewikkeld model) was de echte winst waarschijnlijk maar 3 uitgespaarde meerokertjes. Misschien moet Jesse Klaver zijn slogan dus maar even aanpassen naar: Weer 80km/h bij Overschie voor gezondheidswinst van 3 meegerookte sigaretten minder p/d voor mensen die 50m van A13 wonen! Past ruim genoeg binnen 140 tekens om goed retweetbaar te zijn.

 

Kanker is een kado

by 49 Comments

Kanker is een kado. Dat staat op de voorpagina van de website van Yvette van Boven, zelf genezen van kanker. Op haar website probeert Van Boven zieke mensen het idee aan te praten dat ze kanker hebben gekregen met een reden die ze zelf hebben veroorzaakt. Nu ze eenmaal kanker hebben, kunnen ze het aangrijpen om eens echt goed naar zichzelf te kijken, de reden van de kanker te ontdekken, blokkades in hun energieveld op te lossen en voortaan gezondheid en geluk ‘aan te trekken’.

Fijn he? Echt prettig zo’n positieve boodschap. Ik kan je vertellen dat ik hem zelf ook ooit heb verkondigd tegen een naaste met kanker. Ja echt. Ik geloofde vroeger ook dat ziek zijn een keuze was (als kerngezond persoon had ik daar gek genoeg geen vraagtekens bij) en als er echt iets mis met je was moest je maar eens bij jezelf te rade gaan. En dat is positief want het geeft je zo’n lekker fijn gevoel dat je er iets aan kan doen!

En toen werd ik kaal.

En ik kon er geen flikker aan doen. Want tja, zulke dingen overkomen mannen nou eenmaal. Net zoals kanker. Dat overkomt mensen ook nu eenmaal.

Op Van Bovens website valt te lezen:

Iemand zei laatst: ‘Bij mij is het anders. Ik kan niet meer beter worden.’ Maar is dat zo? Er is geen kankersoort waarvan niet iemand is genezen. Er zijn mensen geweest met een agressieve tumor en maar 2% overlevingskans. Toch hebben ze het overleefd.

(…)

Na m´n diagnose ben ik honderden boeken gaan lezen over mensen die maar 2% kans hadden om te overleven en die het toch overleefd hebben en gekeken wat zij daarvoor gedaan hebben.

(…)

Maar ik weet ook van een vrouw die nog maar twee procent overlevingskans werd gegeven. Zij geloofde echter dat ze in leven zou blijven en het gebeurde!

Er zijn ook boeken over mensen die de loterij hebben gewonnen –> maar ook dat is gewoon toeval en het lezen van die verhalen zal je niet helpen een loterij te winnen.

Het leven is hard en wat betreft ziektes kun je veel doen om ze te voorkomen (vaccinaties, regelmatig sporten, gezond eten, niet-roken, weinig alcohol etc, om maar even het standaardlijstje op te noemen), alleen 100% preventie is niet realistisch.

Maar wat is er nu precies mis met het idee dat je ziektes zelf veroorzaakt en ook zelf kunt oplossen?

Simpel: buiten dat het niet waar is geef je mensen een vals gevoel van hoop. Men voelt zich daardoor misschien wat beter (placebo-effect) maar het heeft geen effect op de ziekte zelf, alleen denken mensen vaak van wel (“maar ik voel me toch beter?”). Door dat gevoel ontstaat het gevaar dat men een echte behandeling met aangetoond effect gaat uitstellen, of mogelijk zelfs de keuze maakt helemaal geen behandeling te willen ondergaan!

En dat is een reëel gevaar. Terwijl zelfs Jomanda na het debacle met Silvia Millecam geleerd heeft dat je altijd moet zorgen dat mensen naar een arts gaan voor een behandeling, heeft Yvette van Boven op haar website die moeite niet genomen (ik kon het in elk geval nergens ontdekken).

Wat doet Van Boven eigenlijk? Wat promoot zij?

Op haar webpagina ‘Genezen via Arcturian lichtveld therapie’ valt te lezen:

Arcturian lichtveld therapie is een energie die wordt doorgegeven door de Arcturianen. Arcturianen zijn multidimensionele wezens die in de vijde [sic] dimensie leven. In deze dimensie worden zij de cirkel makers genoemd. Ze zijn meesters in het werken met frequentie. Zij zijn mede verantwoordelijk voor het transformeren van holografische pictogrammen in graancirkels.

Right…

Zelf werk ik met helend licht wat doorgegeven wordt vanuit de vijfde dimensie. Het wordt doorgegeven door de Arcturians. Het licht werkt echter alleen bij mensen die hiervoor open staan. Wanneer jij je ervoor afsluit kan het niets voor je doen.

Handig. Het werkt dus, en als het niet werkt, dan ligt het aan jezelf. Waar kennen we dat nog meer van?

Eventuele succesverhalen van Van Bovens methode zijn logisch te verklaren: degenen die toch al spontaan zouden genezen, genezen spontaan en zeggen dat het komt door Van Boven’s therapie. Net zoals diegenen die tegelijkertijd (‘voor de zekerheid’) een reguliere behandeling ondergaan. Veel negatieve verhalen (op een enkele na) zullen er niet komen want degene die overblijven hebben geen tijd of energie om te klagen, omdat ze te druk zijn met het overlijden aan hun ‘kado’.