• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

rechtszaak

Een rukje aan je nek

27 January 2016 by Laurens Dragstra 19 Comments

De nekwervels (Anatomography; CC BY-SA 2.1 jp).
De nekwervels (Anatomography; CC BY-SA 2.1 jp).

Het manipuleren van de nek door een manueel therapeut, chiropractor of osteopaat is niet zonder risico’s. Het kan leiden tot scheuren in de wervelslagaders (arteriae vertebrales), ook wel dissecties genoemd. Hoe groot dit risico is, is bij gebrek aan betrouwbare cijfers nauwelijks in te schatten. In oktober vorig jaar heeft het Gerechtshof Amsterdam in de zaak van een patiënte tegen een manueel therapeut vastgesteld dat er een causaal verband bestaat tussen de (aanzet tot een) nekmanipulatie die zij heeft ondergaan en de dissectie die daarna is ontstaan en die haar gedeeltelijk arbeidsongeschikt heeft gemaakt. De behandeling vond in 2005 plaats, en ook toen gold volgens het hof al dat de manueel therapeut zijn patiënte had moeten informeren over de potentiële risico’s van het manipuleren van de nek.

Casus

De patiënte in deze casus had haar nek tweemaal verdraaid en had sindsdien last van nek en hoofd. Via de huisarts kwam ze bij een fysiotherapeut, die een behandeling toepaste die bestond uit zachte massage. Deze behandeling was niet succesvol. De patiënte kreeg er hoofdpijn bij en kwam in april 2005 in de wachtruimte van het medisch centrum een manueel therapeut tegen die zij privé al kende. Daaruit kwam een afspraak voort. De manueel therapeut heeft aan haar nek gevoeld en aangegeven dat hij “fricties/rektechnieken” toe zou kunnen passen. Ik citeer nu even het hof:

“Hij heeft voorts gezegd hoe deze technieken zouden worden verricht, namelijk met bewoordingen als: “Ik ga een rukje aan je nek geven”. [geïntimeerde] heeft daarop gereageerd met woorden als: “Nee, dat vind ik eng, dat wil ik niet”, waarop [appellant 1] zei: “Niet bang zijn, ik gebruik de zachte methode.”

[appellant 1] is vervolgens – met toestemming van [geïntimeerde] – begonnen met de voorbereiding van de voorgenomen (korte snelheids)manipulatie, die zou bestaan uit het geven van een rukje aan de nek in verband met een op C0/C1-niveau gevonden beperking. De voorbereiding bestond uit het aanleggen van een tractie, inhoudende dat het hoofd in lateroflexie wordt gehouden waarbij de nek op spanning wordt gebracht en de zogenaamde eindstand wordt opgezocht.”

Eigenlijk kwam het in dit geval niet eens tot het beloofde rukje, want bij het aanleggen van de manipulatie ging het al helemaal mis. Bij de patiënte was sprake van een sterke lichamelijke reactie bestaande uit “zweten, duizeligheid, misselijkheid, oorsuizen, tintelingen in de handen, slikproblemen en niet meer kunnen lopen”. De manueel therapeut stopte direct met behandelen en riep een huisarts erbij. Die oordeelde na onderzoek dat de patiënte naar huis kon. Daar ging het al snel slechter. De vrouw moest per ambulance naar het ziekenhuis gebracht worden, waar de neuroloog meerdere herseninfarcten als gevolg van een scheur in de wervelslagader vaststelde. Een lang revalidatietraject volgde, maar de patiënte bleef gedeeltelijk arbeidsongeschikt.

De pijlen wijzen naar de rechter wervelslagader. Zie hoe deze een scherpe knik maakt bij de laatste wervel (bovenste pijl) (bron: Häggström, Mikael. "Medical gallery of Mikael Häggström 2014". Wikiversity Journal of Medicine 1 (2)).
De pijlen wijzen naar de rechter wervelslagader. Zie hoe deze een scherpe knik maakt bij de laatste wervel (bovenste pijl) (bron: Häggström, Mikael. “Medical gallery of Mikael Häggström 2014”. Wikiversity Journal of Medicine 1 (2)).

Rechtszaak

De patiënte stelde de manueel therapeut in april 2007 aansprakelijk voor de door haar geleden en nog te lijden schade. Partijen kwamen overeen twee medisch deskundigen te benoemen, een fysiotherapeut/manueel therapeut en een neuroloog. Deze brachten in september 2008 en november 2009 hun rapporten uit. De rechtszaak werd een moeizame, slepende affaire, waarin pas op 18 december 2013 een tussenvonnis van de rechtbank werd geveld. Partijen waren het over veel zaken oneens, en aangezien er maar twee personen lijfelijk bij het drama van het aanleggen van de manipulatie aanwezig waren, is het voor een rechter lastig vast te stellen wie nu gelijk heeft. Belangrijk is wel dat de rechtbank in haar tussenvonnis aannam dat het causaal verband tussen (het aanleggen van) de manipulatie en de dissectie van de wervelslagader was aangetoond. Bovendien had de manueel therapeut nagelaten zijn patiënte te informeren over de risico’s van nekmanipulaties, terwijl hij dat wel had moeten doen. Ten slotte achtte de rechtbank, behoudens tegenbewijs van de zijde van de manueel therapeut, bewezen dat de vrouw van de behandeling zou hebben afgezien als zij op de hoogte was gesteld van de risico’s.

Het civiele procesrecht biedt vaak de mogelijkheid tegen tussenvonnissen hoger beroep in te stellen, en ook dit draagt bij aan een verlenging van de procesduur. In dit geval ging de manueel therapeut samen met zijn verzekeraar in hoger beroep (zogenaamd “principaal appel”), waarna ook de patiënte nog de nodige grieven tegen het rechtbankvonnis aanvoerde (zogenaamd “incidenteel appel”). Het hof verwerpt echter alle grieven en bekrachtigt het vonnis van de rechtbank. Let wel: het tussenvonnis. De zaak gaat nu weer verder bij de rechtbank.

Het hof stelt net als de rechtbank vast dat de patiënte niet geïnformeerd was over het risico op een dissectie. Bij de beantwoording van de vraag of dit wel had gemoeten, sluit het hof net als de rechtbank aan bij een rapportage van een van de deskundigen:

“Uit de gezamenlijke rapportages van De Wijer volgt dat ten tijde van het onderhavige voorval in 2005 het risico op dissectie van de arterie vertebralis als gevolg van een nekmanipulatie in de beroepsgroep genoegzaam bekend was. De Wijer maakt melding van een proefschrift van prof. dr. R. Oostendorp, dat tot nationale en internationale discussie binnen de beroepsgroep heeft geleid, alsmede tot een groot aantal publicaties. Hoewel geen betrouwbare wetenschappelijke gegevens beschikbaar zijn over het exacte percentage, staat vast dat dit risico bijzonder klein is. Daarentegen is de ernst van de (mogelijke) gevolgen in geval van verwezenlijking van die kans bijzonder groot, terwijl ook goede alternatieven voorhanden waren. In de beroepsgroep werd dan ook reeds geruime tijd bepleit dat de patiënt over dit risico geïnformeerd moet worden, zo blijkt uit de rapportage van De Wijer.”

Genoegzame bekendheid, zeer ernstige gevolgen en goede alternatieven staan hier tegenover een volgens de rapportage bijzonder klein risico. Of dat risico echt zo klein is, weten we eigenlijk niet. Zoals oud-hoogleraar complementaire geneeskunde Edzard Ernst recentelijk nog betoogde: er wordt eigenlijk niet systematisch gemonitord. Er is daarnaast vrijwel zeker sprake van onderrapportage en de gevolgen van een dissectie kunnen ook pas veel later aan de oppervlakte komen, waarna niemand meer een verband legt met de nekmanipulatie die eerder heeft plaatsgevonden. Terwijl dat verband er uiteraard wel is.

Het hof wijst er verder op dat al in 2004 aan de beroepsbeoefenaren is gecommuniceerd dat een dissectie naar schatting ergens tussen de 1 op 20.000 en 1 op 1.000.000 manipulaties voorkomt. Het laatste mag je misschien een bijzonder kleine kans noemen, maar het eerste toch bepaald niet, zeker niet als je aanneemt dat daarin geen rekening is gehouden met onderrapportage. Zelfs een klein risico wordt onaanvaardbaar als de voordelen van een behandeling niet opwegen tegen potentiële nadelen. En het bewijs voor de effectiviteit van manipulatie bij bijvoorbeeld nekpijn is niet zo vreselijk sterk, aldus een recente Cochrane review. Tegenover enige steun voor de effectiviteit van nekmanipulatie (of mobilisatie) stelt die dat “results for cervical manipulation and mobilisation versus control are few and diverse. Publication bias cannot be ruled out.” Uiteraard worden ook de “rare but serious adverse events” genoemd en is er – u raadt het al – nog veel meer “high-quality research” nodig.

De manueel therapeut had nog aan de hand van het rapport van een neurochirurg aangevoerd dat pas in 2013 een beroepsnorm voor “hoog cervicale manipulaties” is vastgesteld. Deze is ook op Kloptdatwel? besproken. Maar daar wil het hof niets van weten, onder meer omdat deze neurochirurg zich ten onrechte alleen baseerde op het ontbreken van richtlijnen en protocollen. Ook bij het ontbreken daarvan kan volgens het hof een informatieverplichting bestaan en die bestond in dit geval dus ook.

Slot

Ook het hof neemt aan dat het causaal verband tussen (het aanleggen van) de nekmanipulatie en de dissectie “genoegzaam is komen vast te staan” (r.o. 3.13). De manueel therapeut had nog betoogd dat het ook een spontane dissectie kon zijn, maar dat argument veegt het hof van tafel omdat een van de deskundigen had gesteld dat die kans “verwaarloosbaar klein” was. De zaak moet nu weer voortgezet worden bij de rechtbank, die een definitief oordeel moet geven over de vraag of de patiënte, indien zij juist geïnformeerd was, van de behandeling zou hebben afgezien. De rechtbank had voorshands aangenomen dat de patiënte dat inderdaad zou hebben gedaan, maar de manueel therapeut mag tegenbewijs proberen te leveren. Dat lijkt een vrijwel onmogelijke opgave, alleen al gelet op de vaststaande eerdere reactie van de patiënte, “Nee, dat vind ik eng, dat wil ik niet”… Dan laat zich raden hoe ze gereageerd zou hebben als haar was verteld dat de behandeling een risico op dissecties en herseninfarcten met zich meebrengt.

Met de uitspraak van het hof zijn partijen nog maar een klein stapje dichter bij een einduitspraak in deze zaak die al sinds 2005 speelt en nog zich nog best een paar jaar voort kan slepen.

Filed Under: Alternatieve schade, Gezondheid Tagged With: chiropractie, chiropraxie, dissectie, hoofdpijn, nekkraken, nekmanipulatie, nekpijn, rechtszaak, wervelslagader

Vertoning “An Honest Liar” inclusief interview James Randi op zaterdag 27 juni

17 June 2015 by Björn 1 Comment

Op zaterdag 27 juni om 20:00 uur zal in De Balie aan het Leidseplein in Amsterdam een vertoning zijn van de documentaire ‘An honest liar’. Deze documentaire is een biografie van James ‘The Amazing’ Randi. Voorafgaande aan de vertoning is er een discussie met Herman de Regt (wetenschapsfilosoof aan de Universiteit Tilburg), Lars Gierveld (presentator van RamBam, een onderzoeksprogramma van de Vara) en Rob Mollien (mentalist en finalist van het programma “De nieuwe Uri Geller”).

Na de vertoning is er een live interview met James Randi vanuit Amerika! Hierbij zal het mogelijk zijn om vragen te stellen aan de bekende skepticus.

De toegangsprijs voor de hele avond is slechts 10 euro. Bestel kaarten!

 

 

Meer over James Randi en de documentaire:
James ‘The Amazing’ Randi, meester-illusionist, is de oprichter van de James Randi Educational Foundation (JREF). De JREF is bekend van ‘The Million Dollar Challenge’ die 1 miljoen dollar belooft aan iedereen die kan aantonen over paranormale gaven te beschikken. Hoewel Randi zijn faam verwierf als ontsnappingsartiest en goochelaar heeft hij uiteindelijk besloten zijn kennis en kunde in te zetten om oplichters en kwakzalvers te ontmaskeren. Want wie heeft er nou meer kennis van illusie en bedrog dan een illusionist?

Randi begon aan zijn waarheidsmissie door middel van onderzoeken naar oplichters en het opzetten van hoaxes. Met deze hoaxes hield hij de media, onderzoekers en een goedgelovig publiek voor de gek, maar altijd met een hoger doel, namelijk om het belang van bewijs en het gevaar van magisch denken te demonstreren. Ook behandelt de film Randi’s privéleven en volgen we Randi en zijn partner tijdens een dramatische wending in hun leven.

De vertoning wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Skepsis.

Filed Under: Skepticisme, Skeptische TV Tagged With: hoax, humor, james randi, jref, rechtszaak, skepticisme, telepathie, video

Stefan Lanka verliest Ravensburger mazelenproces

12 March 2015 by Pepijn van Erp 319 Comments

Terwijl de Verenigde Staten en Duitsland geconfronteerd worden met uitbraken van de mazelen, ging in Ravensburg vandaag het proces tegen de Duitse bioloog Stefan Lanka verder. Lanka gelooft niet in het bestaan van virussen die ziektes veroorzaken en loofde 100.000 euro uit aan diegene die bewijs kon leveren voor het bestaan van het virus. In Mazelenvirus voor de rechter schreef ik over deze rechtszaak die de jonge arts David Bardens tegen Lanka aanspande, omdat die weigerde het bedrag te betalen nadat Bardens hem een stapeltje wetenschappelijke literatuur had gestuurd die dat bewijs zou moeten vormen.

De rechter besloot vorig jaar dat een expert (een ‘Gutachter’) het bewijsmateriaal van Bardens moest beoordelen.  Daarvoor werd professor Andreas Podbielski, directeur van het Institut für Medizinische Mikrobiologie, Virologie und Hygiene van de universiteit Rostock, aangezocht. Die mocht in de rechtszaal eerst uitleggen hoe je wetenschappelijk überhaupt kunt bewijzen dat een virus bestaat en dat het de veroorzaker is van de ziekte die we kennen via de symptomen. En in tweede instantie moest hij zijn mening geven of het door Bardens aangedragen bewijsmateriaal afdoende was. Volgens Podbielski beantwoorden de zes artikelen waar het om draait inderdaad de vragen in de uitdaging van Lanka.

Masernvirus in Vero-Zellen
Mazelenvirus door de elektronenmicroscoop (ingekleurd) Bron: Gelderblom, Kaulbars. Schnartendorff (Robert Koch Institut)

In de rechtszaal ging het verder over de vraag wat wetenschappelijk bewijs in deze kwestie nu eigenlijk is. Natuurlijk zijn er altijd onzekerheden bij experimenteel onderzoek, het is geen wiskunde, maar zo betoogde Podbielski, “de wetenschap werkt zelfcorrigerend in de loop van de tijd. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat zoveel onderzoekers zich vergist hebben inzake het bestaan van het mazelenvirus.”

De advocaat van Lanka kwam met te verwachten vragen, die gaten zouden moeten schieten in het oordeel van de ‘Gutachter’; tegen de wetenschap in het algemeen: ‘hoe weten we dat wetenschappelijke artikelen wel te vertrouwen zijn?’, maar ook concreter ‘hoe groot is dat mazelenvirus dan eigenlijk?’ Uiteindelijk bleek de rechter weinig op te hebben met de bezwaren van het Lanka-kamp en kwam enigszins tegen de verwachting in, meteen al met de uitspraak:

“Wir haben keine Zweifel daran, dass die vorliegenden Publikationen ausreichen, um die Existenz des Masernvirus zu begründen.”

Nalezen hoe het er aan toeging in de rechtszaal kan via het liveblog dat Swäbische.de bijhield. Lanka gaat in beroep. Wordt vervolgd natuurlijk.

David Bardens was natuurlijk erg tevreden met de uitspraak.
David Bardens was natuurlijk erg tevreden met de uitspraak.

Update 13/3/2015: op het blog van GWUP een uitgebreider verslag van de discussie in de rechtszaal.

De zes artikelen die Bardens heeft aangedragen staan genoemd in een artikel van Lanka in zijn blad Wissenschaftplus (pdf), daar staat natuurlijk ook Lanka’s commentaar bij. Het gaat om de volgende artikelen:

  1. Enders JF, Peebles TC. Propagation in tissue cultures of cytopathogenic agents from patients with measles. Proc Soc Exp Biol Med. 1954 Jun;86(2):277–286.
  2. Bech V, Magnus Pv. Studies on measles virus in monkey kidney tissue cultures. Acta Pathol Microbiol Scand. 1959; 42(1): 75–85
  3. Horikami SM, Moyer SA. Structure, Transcription, and Replication of Measles Virus. Curr Top Microbiol Immunol. 1995; 191: 35–50.
  4. Nakai M, Imagawa DT. Electron microscopy of measels virus replication. J Virol. 1969 Feb; 3(2): 187–97.
  5. Lund GA, Tyrell, DL, Bradley RD, Scraba DG. The molecular length of measles virus RNA and the structural organization of measles nucleocapsids. J Gen Virol. 1984 Sep;65 (Pt 9):1535–42.
  6. Daikoku E, Morita C, Kohno T, Sano K. Analysis of Morphology and Infectivity of Measles Virus Particles. Bulletin of the Osaka Medical College. 2007; 53(2): 107–14.

Podbielski merkte overigens op dat er nog wel overtuigender bewijs gevonden kan worden in andere artikelen.

 

Filed Under: Gezondheid Tagged With: David Bardens, mazelen, mazelenvirus, rechtszaak, Stefan Lanka

Dr. Steven Novella aangeklaagd door dubieuze dr. Tobinick

17 November 2014 by Willem-Jan van Zeist 3 Comments

Velen van jullie zullen bekend zijn met Steven Novella, een zeer actief scepticus bekend van een populaire podcast, uitstekende blogs en sceptische cursussen. Met zo’n scala aan activiteiten schopt hij regelmatig en terecht tegen het zere been van kwakzalvers of pseudowetenschappers. Helaas voelen sommigen van hen zich dusdanig in hun eer gekrenkt dat zij een rechtszaak tegen dr. Novella aanspannen in een poging de legitieme kritiek de kop in te drukken.

Steven Novella op TAM 2013
Steven Novella op TAM 2013

Recentelijk is Novella (met o.a. Science Based Medicine) aangeklaagd om een stuk dat op mei 2013 verscheen waarin hij de activiteiten van ene dr. Edward Tobinick onder een sceptisch vergrootglas heeft gelegd. Tobinick beweert dat een middel genaamd Enbrel de ziekte van Alzheimer of effecten van beroertes zou kunnen tegengaan. In zijn pompeus benaamde ‘Institute of Neurological Recovery’ (in feite een eenmanszaak, schrijft hij dit middel voor zonder dat daar degelijk onderzoek naar gedaan is. Dit laatste houdt hem echter niet tegen om flinke bedragen van kwetsbare mensen te vragen voor zijn dubieuze therapieën.

Novella ziet de rechtszaak met vertrouwen tegemoet, en meer details over de zaak zijn onder andere hier te vinden. Helaas is er voor zo’n rechtszaak veel geld nodig, en aangezien Novella niet in ‘the pocket of Big Pharma’ blijkt te zitten, kan hij wat financiële steun goed gebruiken. Daarom wil ik jullie graag wijzen op de speciaal voor dit doel opgezette legal defense fund: http://www.theskepticsguide.org/legaldefense

Een interview over de rechtszaak met Novella is te horen op een recente aflevering van de Rationally Speaking podcast.

Filed Under: Pseudowetenschap, Skepticisme Tagged With: Edward Tobinick, rechtszaak, science based medicine, steven novella

Mazelenvirus voor de rechter

24 April 2014 by Pepijn van Erp 772 Comments

De Duitse bioloog Stefan Lanka gelooft niet in het bestaan van virussen die ziektes veroorzaken. Zo hoort hij bij de aids denialists die ontkennen dat hiv aids veroorzaakt en gelooft hij niet dat H5N1 verantwoordelijk is voor de Vogelgriep. In zijn gedachtewereld wordt mazelen ook niet veroorzaakt door een virus en hij loofde maar liefst 100.000 euro uit aan diegene die bewijs kon leveren voor het bestaan van het virus. De jonge arts David Bardens pakte de handschoen op en stuurde Lanka de wetenschappelijke literatuur waaruit blijkt dat Lanka ongelijk heeft. Lanka weigert echter te betalen en zodoende treffen beide heren elkaar nu in Ravensburg voor de rechter.

In zijn kennissenkring werd Bardens twee jaar terug geconfronteerd met een stervensgeval. Een veertienjarig meisje overleed aan SSPE, een zeldzame complicatie van de mazelen die zij in haar eerste levensjaar opliep (zie ook het Skepsis-blog). Bardens, toen nog studerend voor arts, verdiepte zich mede door dit tragische verhaal in de achtergronden van mensen die zich niet inenten tegen mazelen en de lieden die actief desinformatie over vaccinatie verspreiden. Zo stuitte hij ook op dr. Stefan Lanka. Die had in 2012 op Internet maar liefst 100.000 euro uitgeloofd voor diegene die hem een wetenschappelijk artikel zou kunnen leveren waarin het bestaan van mazelen aangetoond wordt en onder meer de doorsnede van het ‘zogenaamde’ mazelenvirus staat (pdf). Lanka beweert dat de mazelen veroorzaakt worden door vergiftiging van de huid, bijvoorbeeld door het gebruik van bepaalde crèmes, het afvoeren van giftige stoffen in het lichaam via de huid, of dat het een psychosomatische aandoening is.

Masernvirus in Vero-Zellen
Mazelenvirus door de elektronenmicroscoop (ingekleurd) Bron: Gelderblom, Kaulbars. Schnartendorff (Robert Koch Institut)

Bardens liet Lanka schriftelijk bevestigen dat hij dit geldbedrag inderdaad zou uitbetalen indien het bewijs werd geleverd en stuurde hem vervolgens een paar honderd wetenschappelijke artikelen waaruit onomstotelijk blijkt dat het mazelenvirus bestaat. Lanka weigert echter te betalen. Hoezo ‘onomstotelijk’? Dat bewijs slaat helemaal niet op mazelen, maar op iets anders, stelt hij.
Bardens dringt aan en heeft Lanka nu voor de rechter gedaagd. Op 10 april jl. zou de zaak dienen, maar het werd tot vandaag, 24 april uitgesteld. Vermoedelijk  zal de rechtbank  in eerste instantie uitmaken of de belofte van Lanka rechtsgeldig is en of hij er in principe aan gehouden kan worden. Lanka voert in zijn verdediging aan dat zijn uitdaging alleen een studie van het Robert Koch Institut zou betreffen; Bardens stelt dat Lanka die voorwaarde naderhand heeft toegevoegd.

Krijgt Bardens nu formeel gelijk, dan kan de strijd de volgende fase ingaan: is het door hem aangeleverde bewijsmateriaal voldoende om het bestaan van het mazelenvirus aan te tonen? Natuurlijk hebben de juristen daar niet voldoende kennis voor in huis en zullen experts geraadpleegd worden. Ook Lanka zal dan waarschijnlijk met de ‘Nobelprijswinnaars’ op de proppen komen waarmee hij zegt samen te werken. Het zou misschien kunnen gaan om Kary Mullis, die de Nobelprijs kreeg voor zijn werk aan de  polymerasekettingreactie (PCR), maar uiterst dubieuze denkbeelden heeft over aids, astrologie en buitenaards leven.

Als Bardens het geld van Lanka weet los te krijgen, is hij van plan het grotendeels in te zetten ten behoeve van inentingscampagnes in de derdewereldlanden. Hij is zeker van zijn zaak en ziet alleen een risico dat hij verliest door onvoorziene juridische spitsvondigheden.

Meer hierover bij GWUP, daar staan ook veel verwijzingen naar krantenartikelen over deze zaak. Als er vandaag meer duidelijkheid komt, zal ik dat hier toevoegen.

Update 14:45 de procesgang is te volgen via een liveblog van Swaebische.de
Volgens mij is het alweer voorbij, er wordt nu een deskundige aangewezen die het bewijsmateriaal van Bardens gaat beoordelen. En dan wordt later bepaald wanneer de rechtsgang verder gaat.

Update 12/3/2015: de rechter heeft uitspraak gedaan.

Filed Under: Alternatieve schade, Buitenland, Gezondheid Tagged With: David Bardens, mazelen, mazelenvirus, rechtszaak, Stefan Lanka

  • « Go to Previous Page
  • Page 1
  • Page 2
  • Page 3
  • Page 4
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter?
9 May 2025 - Ward van Beek
Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter?

.Het vorige congres ligt nog vers in ons geheugen, maar omdat ontwikkelingen steeds sneller gaan zijn wij alweer druk bezig met het Skepsiscongres 2025, op zaterdag 1 november a.s.  De maatschappij bekeken met een skeptische bril Je hoort het vaak:…Lees meer Inschrijvingen Skepsiscongres 2025 geopend: Was vroeger alles beter? › [...]

Graancirkels op European Skeptics Congress 2024
7 May 2025 - SkepsisSiteBeheerder
Graancirkels op European Skeptics Congress 2024

Voordracht van Francesco Grassi op ESC2024 in Lyon.Lees meer Graancirkels op European Skeptics Congress 2024 › [...]

SKEPP wordt 35… en dat vieren ze!
27 April 2025 - SkepsisSiteBeheerder
SKEPP wordt 35… en dat vieren ze!

Onze Belgische zusterorganisatie SKEPP bestaat dit jaar 35 jaar. Op zaterdag 10 mei vieren ze dat met een mooi programma. Hoofdgast is de bekende skepticus en emeritus hoogleraar psychologie Chris French die onlangs ook tot erelid van SKEPP werd benoemd.…Lees meer SKEPP wordt 35… en dat vieren ze! › [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

Dr. Vinay Prasad is Now the Medical Establishment. It’s His Job to Run RCTs, and It’s Our Job to Call Him a Lying Piece of $#!& if He Fails.
9 May 2025 - Jonathan Howard

"I wish Vinay all the best for his new role. It's a whole new state of play when the buck stops with you." The post Dr. Vinay Prasad is Now the Medical Establishment. It’s His Job to Run RCTs, and It’s Our Job to Call Him a Lying Piece of $#!& if He Fails. first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Breathing Easy: Treating Allergic Rhinitis
8 May 2025 - Scott Gavura

Spring is a miserable season for those with seasonal allergies. There are effective drug- and non-drug measures that can control most symptoms effectively. The post Breathing Easy: Treating Allergic Rhinitis first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Pig Heart Xenografts for Infants
7 May 2025 - Steven Novella

Organ transplant is a potentially lifesaving medical intervention, but there is a critical lack of donor organs. Even in a wealthy country like the US, there are about 100,000 people on the waiting list for an organ transplant, but only about 23 thousand organs become available each year. About 6 thousand people die each year while on the waiting list. For this […] The post Pig Heart Xenografts for Infants first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsOp https://archive.is/1Exnu staat een gearchiveerde versie van een recente posting van Ronald Meester op LinkedIn. In deze posting verwijst
  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsEen verbeterde versie van Hoofdstuk 6 van dit rapport van Ronald Meester en Marc Jacobs is op 22 april 2025
  • Hans1263 on Volgens Maurice de Hond beschikt hij over telepathische gavenHet filmpje waarin hij een trucje met Jeroen Pauw uithaalt, bewijst natuurlijk helemaal niets, ja misschien het denkniveau van De
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (17-2025)En de paashaas is er snel vandoor gegaan,
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (17-2025)@Renate1 Nee, de paashaas heeft het in een mandje op zijn rug. 😅😅😅

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in