Kloptdatwel?

Pepijn van Erp

Bang voor een bomaanslag? Denk aan ‘718914391’!

by 6 Comments

Duitse skeptici uit Freiburg berichten over hun bezoek aan een lezing over ‘Russische geneeswijzen’ gehouden op de plaatselijke Vrije  School. Een bijzondere uiteenzetting van de raarste methoden om je gezondheid te bevorderen of je van ander onheil te vrijwaren. Het meest bizarre wat langs kwam, zijn misschien wel de getallenrijtjes van Grigori Grabovoi. 

Een filmpje van een van zijn volgelingen maakt duidelijk hoe je ermee moeten werken:

Grabovoi (1963) is een gebedsgenezer en sekteleider. Hij claimt naast kanker en aids te kunnen genezen ook mensen uit de dood te kunnen laten opstaan. Met dat laatste kunstje werd hij in 2005 wat wijder bekend, omdat hij ouders van bij het gijzelingsdrama van Beslan omgekomen kinderen aanbood om hun kinderen weer tot leven te wekken voor 1.000 euro. In 2006 werd hij gearresteerd voor deze oplichterspraktijken toen een journalist Grabovoi zijn overleden stiefbroer uit de dood liet verrijzen. Die zou zich vervolgens ergens in de buurt van St. Petersburg verstopt houden. Ook al bijzonder, omdat deze stiefbroer überhaupt niet bestond. In 2008 werd Grabovoi veroordeeld tot een lange gevangenisstraf, maar die werd verkort en na vier jaar liep hij al weer vrij rond.

Griogri Grabovoi
Grigori Grabovoi

Naast Rusland lijkt het vooral Duitsland waar Grabovoi zakelijk gezien succes heeft. Behoorlijk wat websites bieden seminars en workshops aan op basis van zijn ideeën. Het belangrijkste verkoopkanaal is het SVET Centre. In Nederland trof ik eigenlijk niets noemenswaardigs aan op dit gebied.
Tussen alle onzin die Grabovoi uitkraamt, springen de getallenrijtjes er als populaire methode tussenuit. Door te mediteren met die rijtjes getallen zou je je omringende realiteit dus kunnen beïnvloeden. Dat beperkt zich niet alleen tot gezondheidsclaims. Een rijtje met voorbeelden:

  • Borstkanker: 5432189
  • Huidkanker: 8148957
  • Multiple Sclerose: 51843218
  • Overgewicht: 4812412
  • Normalisering van financiële problemen: 71427321893
  • Bescherming tegen terroristische aanslagen – bommen: 718914391
  • Bescherming tegen terroristische aanslagen – gifgassen: 99817
Nepdiploma van de Russische Academie voor Natuurwetenschappen
Nepdiploma van de Russische Academie voor Natuurwetenschappen

Grabovoi heeft een indrukwekkende lijst met diploma’s van nepinstellingen op zijn site staan. Hij is onder andere lid van de Russische Academie voor Natuurwetenschappen, een nepinstituut dat alleen in naam lijkt op de prestigieuze Russische Academie van Wetenschappen. Hij is dus bijvoorbeeld ook ‘collega’ van Wladimir Sagrjadski die aan de basis staat van het Prognos systeem voor elektroacupunctuur (zie Esoterische ruimtetechnologie, Skepter 26.1).

Is uw bloeddruk wat verhoogd na het lezen van al deze onzin? Denk dan aan ‘8145432’. Maar een waarschuwing: als u ook maar een beetje twijfelt aan de werking van deze methode, dan werkt het niet meer!

Meer over Grabovoi bij PSIRAM

Via GWUP Ortsgruppe Freiburg, h/t JW Nienhuys

Homeopaten in Liberia: ‘Mission Ebola’

by 19 Comments

Engels - UK vlag 30x24Er waren al homeopaten die met gezond verstand uitgeruste mensen versteld deden staan met hun ideeën over een mogelijke behandeling van ebola; er zijn er echter ook die hun waanbeelden daadwerkelijk in de praktijk willen gaan brengen. Op de website ‘Spirit, Science & Healing’ schreef homeopaat en Huffington Post columnist Larry Malerba op 21 oktober jl. een berichtje met de titel ‘Update: Team in Liberia Using Homeopathy for Ebola.’ Natuurlijk werd dit nieuws snel vol verbazing opgepikt op Twitter en Facebook. Het bericht verdween. Maar echt iets laten verdwijnen op Internet is niet zo eenvoudig. Wat verder zoeken leert dat deze missie van homeopaten waarschijnlijk uiterst serieus genomen moet worden.

Het verwijderde bericht veiliggesteld in een online archief
Het verwijderde bericht veiliggesteld in een online archief

Het bewuste bericht staat nog in de Google cache en nu ook op archive.today. Vier homeopathische artsen, Richard Hiltner (VS), Edouard Broussalian (Zwitserland), Medha Durge (India) en Ortrud Lindemann (Duitsland), vormen dus dit team. In eerste instantie leek het mij misschien nog wel om pure bluf te kunnen gaan. Wie kan het zich nu voorstellen dat deze lieden ergens daadwerkelijk aan de gang zouden kunnen gaan met ebolapatiënten en dan ook nog met hun onwerkzame suikerpilletjes?

Broussalian was echter een bekende naam voor me, hij had in Haïti al een keer een proef gedaan tijdens een cholera-epidemie. Dat verhaal staat opgetekend in het blad ‘Spectrum of Homeopathy‘ (Nr 2. 2011) van de uitgever Narayana Verlag uit Duitsland. Zijn werkwijze is uiterst dubieus. Broussalian en zijn team mochten blijkbaar meehelpen bij het behandelen van de cholerapatiënten. Die kregen gewoon een infuus, maar Broussalian gaf ze daarnaast nog zijn homeopathische middel Phosphorus 200C middels een spuitflesje. In de rare gedachtewereld van de homeopaten was het meestal voorspoedige herstel van de patiënten natuurlijk vooral toe te schrijven aan dat homeopathische middel. Op het einde van het stuk staat een omineus stukje:

At the end of our stay, we were no longer providing new patients with an infusion, but immediately gave them the phosphorus spray.

Over het herstel van deze patiënten wordt niets opgemerkt, vermoedelijk was Broussalian al weg. Het is maar te hopen dat ze alsnog snel een infuus kregen. Op YouTube heeft Broussalian zijn ‘onderzoek’ ook in een video gepresenteerd. Ik embed die niet in dit bericht, omdat ik vermoed dat de patiënten geen toestemming hebben gegeven voor het gebruik van de beelden. Er blijkt overigens uit dat Broussalian de patiënten volstrekt niet informeert over de spray die hij hun achteloos toedient.

Dit soort onverantwoordelijk en onethisch gedrag voorspelt niet veel goeds voor zijn verblijf in Liberia. Op een eigen weblog (van 12 okt.) onder de titel ‘Mission Ebola‘ vertelt hij wat ze van plan zijn. Je kunt er niet zomaar bij, het is afgeschermd met een password, maar na een paar keer proberen, ontdekte ik dat het simpelweg ‘ebola’ is. Lees het maar snel, voordat dat ook weer verwijderd is (1/11/2014 zoals ik verwachtte is het bericht verwijderd, zie update onderaan het bericht.). Hij schrijft over de tweedaagse cursus om met die beschermende pakken te leren omgaan. Ook dat het niet zeker is dat ze de ebolapatiënten in een vroeg stadium te zien krijgen, maar misschien duurt dat iets langer, zoals dat ook zijn ervaring in Haïti was.
Doel is om uit te zoeken welk homeopathisch middel het beste is en daarbij streeft hij naar een mortaliteit van nul procent. En waarschijnlijk krijgen ze ook wel de kans om talrijke andere ziektes te behandelen die nu net iets minder ‘in de mode’ zijn. Hij sluit af met:

Enfin, c’est une occasion unique de démontrer la valeur de l’homéopathie. On nous dénigrera bien sûr, on contestera que les malades guéris fussent malades, mais nous espérons en soigner un si grand nombre qu’il n’y aura pas de contestation possible. Les marchands de vaccins expérimentaux pourront alors aller se rhabiller.

Gevaarlijke grootspraak. Ze zullen er in hun tijdschriften en op YouTube wel weer een succesverhaal uit weten te destilleren. Als het allemaal doorgaat zoals gepland, tenminste. Ganta Hospital, het ziekenhuis van de Methodisten waar de vier volgens plan aan de slag gaan, is inmiddels natuurlijk wel op de hoogte gesteld van de aard van het vlees dat ze in de kuip hebben genomen om hun nieuwe ebolakliniek mee te bemannen.

Update: ik kwam nog een Facebook update tegen met een bericht van het team van 19 oktober. Als het allemaal klopt, zou het goed kunnen zijn dat ze nu aĺ aan de gang zijn in Ganta Hospital.

Update 1-11-2014: het bericht ‘Mission Ebola’ van Broussalian blijkt te zijn verwijderd op 31 oktober, hier is een screenshot van de inhoud zoals die te zien was na invoeren van het wachtwoord.

Update 13-11-2014: er staat een update op de website van de Liga, de homeopaten zijn er dus (gelukkig) niet in geslaagd om daadwerkelijk ebolapatiënten te behandelen met hun suikerbolletjes. In het bericht wordt wel gesproken over ‘indrukwekkende resutlaten’ bij ernstig zieken die geen ebola hadden. De propaganda machine zal er binnenkort wel mee worden aangezwengeld.

Update 14-11-2014: het voelt een beetje raar om een artikel in de Daily Mail aan te prijzen, maar met het volgende stuk ben ik wel in m’n nopjes:  ‘Homeopaths sent to deadly Ebola hotspot to treat victims with ARSENIC and SNAKE VENOM‘

Hoe debatteer je met creationisten? – Bill Nye op TAM 2014

by 13 Comments

Eerder dit jaar ging Bill Nye, ‘The Science Guy’, in debat met Ken Ham, een bekende creationist en oprichter van het Creation Museum. Er was veel discussie op Internet in skeptische kringen of dat wel zo verstandig was. Wat heb je immers te winnen met zo’n debat, geef je niet de indruk dat je de argumenten van creationisten toch zo serieus moet nemen dat je ze op hetzelfde podium, als het ware op hetzelfde niveau, moet bestrijden? Uiteindelijk viel het debat veel van die sceptici niet tegen en kreeg Nye behoorlijk wat complimenten dat hij het toch gedaan had. Op The Amazing Meeting legde Nye meer uit over zijn motivatie en voorbereiding voor het debat, maar hij snijdt ook nog wat andere zaken aan (MH370, meteorietinslagen). Als altijd een uitermate positief gestemd verhaal over wat we allemaal niet met wetenschap kunnen bereiken.

Zie ook ‘Creationismedebat tussen Bill Nye en Ken Ham‘ voor het gevoerde debat en de discussie die omstreeks die tijd gevoerd werd. Een compacte samenvatting van het debat hieronder in een cartoon.

NyeHamCartoon600x300

 

 

‘The Memory Factory’ – Elizabeth Loftus op TAM 2014

by 35 Comments

Het menselijk geheugen is niet zo betrouwbaar. Valse herinneringen ontstaan makkelijk en onderzoekers weten die ook gericht aan te brengen bij proefpersonen. Elizabeth Loftus  distuingished professor aan de Universiteit van Californië, Irvine, hield dit jaar een lezing hierover op The Amazing Meeting, de jaarlijks conferentie van de James Randi Educational Foundation in Las Vegas. Ze bespreekt een aantal interessante wetenschappelijke onderzoeken die de laatste paar jaar zijn verschenen op dit gebied.

Ecobeach – hoe een mislukt experiment beloond werd met een staatsbonus

by 6 Comments

Tussen 2006 en 2011 vond er bij Egmond aan zee een experiment plaats met een Deense uitvinding om het strand te beschermen: project Ecobeach. Aannemer BAM voerde het uit in samenwerking met Rijkswaterstaat. Op no-cure no-pay basis. Zo groot was blijkbaar het vertrouwen van BAM in het merkwaardige systeem waarvan wetenschappers niet konden bedenken waarom het zou werken. Na afloop waren BAM en Rijkswaterstaat heel tevreden en BAM haalde de maximale bonus binnen. Volgens wetenschappelijk instituut Deltares was er echter geen reden om aan te nemen dat de Deense buizen iets gedaan hebben. Onduidelijkheid troef. Na een Wob-verzoek zijn documenten openbaar gemaakt, die iets meer helderheid verschaffen.

Ecobeach, een proef opgezet door BAM in samenwerking met Rijkswaterstaat
Ecobeach, een proef opgezet door BAM in samenwerking met Rijkswaterstaat

Net voor kerst 2013 schreef ik hier op Kloptdatwel over de uitvinding van de Deen Poul Jakobsen en de proef die in Nederland werd uitgevoerd onder de naam Ecobeach: ‘Kustbescherming met Poul Jakobsen, innovatie of pseudowetenschap?‘ Daarin schrijf ik dat de proef goed doordacht opgezet lijkt te zijn, maar dat die volgens de wetenschappelijke evaluatie van Deltares eigenlijk laat zien dat het systeem niet werkt. Toch werd de maximale bonus uitgekeerd aan BAM, die het project op no-cure no-pay basis zou hebben uitgevoerd. Merkwaardig. Met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) heb ik geprobeerd erachter te komen hoe de vork nu in de steel steekt.

Wob-verzoek

Mijn verzoek diende ik nog net in 2013 in en uiteindelijk kreeg de laatste stukken die onder mijn verzoek vielen ergens in maart van dit jaar; het werd intussen dus wel eens tijd dat ik daarover iets terugkoppel. De beantwoording van het verzoek nam wel zo’n beetje de maximaal toegestane tijd in beslag, omdat BAM bezwaren had tegen het openbaar maken van bepaalde documenten, maar die heeft de Wob-coördinator niet zwaar genoeg bevonden. Als het goed is, heb ik dus alle stukken ontvangen die er toe doen (of ik heb mijn verzoek niet ruim genoeg geformuleerd, dat kan natuurlijk ook nog). Hier een lijst met de stukken en een korte beschrijving:

Document met link (pdf) Toelichting
Beantwoording Wob-verzoek begeleidende brief Toelichting op hoe de procedure is verlopen en welke documenten aangetroffen zijn en geopenbaard worden.
Praktijkproef met BAM Ecobeach Dit is de projectovereenkomst, het contract met afspraken over de bonus en de eindrapportage.
Diverse facturen Betalingen door RWS aan o.a. Deltares en BAM
Vragen nav concept eindrapport Ecobeach Deltares Kritiek van Rijkswaterstaat en BAM op de rapportage van Deltares
Eindvergoeding Ecobeach Verantwoording en berekening van de bonus aan BAM
Eindafrekening Ecobeach Factuur van de bonus

Een aantal opmerkelijke zaken in de stukken zal ik in het vervolg bespreken.

Het contract

Wie het contract bestudeert, zal zich af vragen “hoezo no-cure no pay?” Voor tal van kostenposten zijn er namelijk vaste bedragen afgesproken. In plaats van no-cure no-pay is het beter te spreken van een contract waarin een prestatieafhankelijke bonus kan worden uitgekeerd bovenop een vaste vergoeding. Het is lastig in te schatten wat het risico van BAM was in dit project. Als de bonus op nul euro zou uitkomen, welke kosten zou BAM dan niet gedekt hebben? De bonus is in het contract gerelateerd aan een netto-groeivolume, dus niet aan een toename in absolute zin. Die netto toename zou je logischerwijs toch zien als het verschil tussen de (mogelijke) toe- of afname van het stuk strand met de buizen en het controle stuk zonder die buizen, maar heel precies gedefinieerd is dat niet in het eerste aanhangsel bij het contract:

Er vindt jaarlijks een volumevaststelling plaats. Als Ecobeach een positieve waarde (besparing op onderhoudskosten) genereert in de vorm van een gemiddelde zandtoename in het proefvak nr. 2 dan zal dit in de [sic] totale groeivolume na 3 jaar worden samengebracht.

Het ‘positieve waarde genereren’ suggereert toch sterk dat het moet gaan om zandtoename die toegeschreven kan worden aan Ecobeach en niet om toename door natuurlijke schommelingen. Waarom zou je anders ook de moeite te nemen een controlevak aan te wijzen? En had je met het innovatieve project ‘de natuur zijn gang laten gaan’ dan misschien ook Rijkswaterstaat kunnen verleiden tot zo’n bonusregeling? Grote kans op het vangen van een vette bonus en dat met nog lagere kosten.

Het eindrapport

De partijen hechten ook aan een zorgvuldige evaluatie staat in de overeenkomst. Uit de publieksfolder (pdf) was echter al duidelijk geworden dat er geen eindrapport meer komt, tenminste niet eentje die de goedkeuring kan wegdragen van Rijkswaterstaat, BAM én Deltares. Bij de geopenbaarde stukken zit een fors document waarmee BAM en Rijkswaterstaat gaten proberen te schieten in de analyse van Deltares. Veel van de vragen zijn helemaal niet gericht op het vinden van een goed antwoord of de vinding nou werkt of niet. Het lijkt er meer op dat het rapport van Deltares (pdf) vanwege de conclusie ondermijnd moest worden en niet vanwege de gevolgde methodiek. Of die bijeenkomst überhaupt nog doorgang heeft gevonden? Deltares heeft het rapport in ieder geval niet meer gewijzigd op grond van deze laatste aanval en zelf maar gepubliceerd op zijn website.

De bonus

Volgens het contract zou het rapport een voorwaarde zijn voor afronding van het project. Daar heeft Rijkswaterstaat echter voor het vaststellen van de bonus niet op gewacht. Al in 2011 werd de maximale bonus van ongeveer drie ton overgemaakt aan BAM. In het memo ‘Eindvergoeding Ecobeach’ van september 2011 staat hoe de berekening ging. Daar vallen een paar zaken aan op. Ten eerste wordt er tussen neus en lippen opgemerkt dat de projectgroep al in 2009 besloten had om het referentiejaar van 2006 naar 2007 te verschuiven. Waarom? Nou, begin 2007 was er een flinke storm die voor behoorlijk wat afslag zorgde. In het contract is wel opgenomen dat er onder dat soort omstandigheden mogelijk een ander basisjaar gekozen kon worden, maar waarom eigenlijk? Gaat het dan inderdaad niet om het netto-verschil, dat tussen de proef- en controle strook? De berekening laat zien, dat dat logische idee, als het al de bedoeling van het contract was, is losgelaten en dat de bonus is berekend op basis van de absolute groei! Dan komt het voor BAM natuurlijk wel erg goed uit om het referentiejaar zo te verschuiven dat begonnen wordt met meten vanaf een niveau dat zo laag mogelijk ligt.

In een spreadsheetje dat bij het memo zit, kunnen we zien dat er wel degelijk discussie is geweest over de grondslag van de berekening, in ieder geval over welk beginpunt genomen moest worden voor de berekening van de strandaanwas. Als ik het goed nagerekend heb, leverde die verschuiving een voordeel op van ongeveer twee ton voor BAM. Toch een fors bedrag, en dat op basis van een beslissing die volgens een voetnoot niet eens schriftelijk blijkt te zijn vastgelegd op het moment dat die genomen werd! De gekozen interpretatie van ‘netto-groeivolume’ is al discutabel, maar het wordt nog gekker: die toename wordt verdubbeld door te stellen dat die ook wel zal hebben plaatsgevonden op de andere proefstrook (waar geen controle-strook tegenover stond). Een winstverdubbelaar zonder enig risico voor BAM!

Totale kosten

Op basis van de stukken kunnen we proberen het kostenplaatje rond te maken. In de publieksfolder wordt gesproken over een totaal van 960.000 euro, waarvan 510.000 euro voor installatie, licentie, onderzoek, onderhoud en verwijderen en 450.000 euro voor monitoring en analyse. Dit is zover ik uit de stukken op kan maken allemaal door Rijkswaterstaat betaald. Die 510.000 bestaat uit de 70.000 euro vaste vergoeding per jaar (3 keer) plus die maximale bonus. Van die 450.000 kan ik in de facturen ongeveer 240.000 euro terugvinden. Wat de rest van dat bedrag behelst, weet ik niet, misschien zijn het projectkosten (uren) van Rijkswaterstaat zelf. Een integrale begroting is nooit opgesteld en hoefde dus ook niet openbaar gemaakt te worden naar aanleiding van mijn Wob-verzoek. Het zou natuurlijk ook interessant zijn om te weten wat BAM betaald heeft aan Jakobsen voor het gebruik van zijn systeem. En of daar nog resultaatafhankelijke afspraken bij gemaakt zijn. Daar zullen we echter niet zo snel achter komen.

Conclusies

Rijkswaterstaat was er blijkbaar veel aan gelegen om dit als een succes van publiek-private samenwerking te verkopen aan de buitenwacht. Lees bijvoorbeeld de folder ‘Innoveren en leren‘ (pdf, blz. 35 t/m 57).  In de discussie of het systeem nou werkt of niet lijkt Rijkswaterstaat volledig aan de kant van BAM te zijn gaan staan. Met name op de berekening van de bonus valt wel wat aan te merken. Er is eigenlijk geen goede reden gegeven dat alle keuzes daarin zo gemaakt zijn dat ze het gunstigst uitvallen voor de aannemer. Helemaal natuurlijk als je weet dat het systeem volgens de wetenschappers helemaal geen bijdrage heeft geleverd.
Deltares zal wel in een lastig parket gezeten hebben. Enerzijds stonden (en staan ze nog steeds) achter hun rapport en conclusies, maar anderzijds zijn ze natuurlijk grotendeels afhankelijk van opdrachten van de overheid en in het bijzonder Rijkswaterstaat. Te hard zeuren in die situatie is dan misschien linke soep. Niet zo verwonderlijk dat ze er geen zin in hadden om mij te vertellen hoe dit allemaal verlopen was.

Website van BAM over Ecobeach, met wel heel positieve kijk op de resultaten van de proef
De Ecobeach-website van BAM geeft een wel heel positief beeld van de resultaten van de proef

BAM lijkt spekkoper. Ze kregen de maximale bonus en kunnen het Nederlandse ‘succes’ natuurlijk goed gebruiken in hun PR bij het aan de man brengen van het systeem in het buitenland. De vraag is of dat zo’n vaart zal lopen. In Denemarken visten ze in ieder geval in januari dit jaar achter het net, maar daar kennen ze de uitvinding van Jakobsen (en de man zelf) natuurlijk al wat langer. Onlangs was BAM op een beurs in Seoul met een posterpresentatie en er is ook een nieuwe, gelikte website opgezet met informatie over Ecobeach in het Nederlands en Engels. Maar de mogelijk geïnteresseerde partijen zullen zich toch ook wel afvragen hoe het nu kan dat Nederland zo enthousiast was over het systeem met de buizen, maar het zelf nergens geïmplementeerd heeft?

Ik zou denken dat als de betrokken ambtenaren wat behoudender met het belastinggeld waren omgesprongen en het BAM wat lastiger hadden gemaakt met een striktere, maar goed verdedigbare uitleg van het contract, er van een bonus geen sprake zou zijn geweest. Maar ja, wat is nu die drie ton voor het vieren van een ‘succesvolle’ publieke-private samenwerking als er zo weinig andere projecten zijn waarover je de bewindslieden goed nieuws kunt laten brengen op dit gebied.