Kloptdatwel?

Pepijn van Erp

Alternatieve huisartsen werken 15 procent goedkoper? Een verzinsel!

by 95 Comments

Engels - UK vlag 30x24Op Internet worden door verdedigers van alternatieve zorg onder andere de volgende mythes verspreid: de Zwitserse overheid zou in een rapport hebben aangetoond dat homeopathie werkt en alternatieve huisartsen zouden maar liefst 15 procent goedkoper werken dan hun reguliere collega’s. Dat Zwitserse onderzoek is echter niet het standpunt van de overheid en ook niet door de overheid uitgevoerd (link, link). Inhoudelijk is het ook niet zo best. Maar dat belemmerde de in homeopathische kringen populaire Dana Ullman niet om het als een ‘Remarkable Report‘ weer te geven op The Huffington Post. Dat bericht werd door allerlei alternatieve sites overgenomen.
In zijn volgende stuk herhaalde Ullman zijn verkeerde weergave van het ‘Zwitserse rapport’, maar haalde nu ook het Nederlands onderzoek aan van professor dr. Peter Kooreman en dr. Erik  Baars. Daaruit zou blijken dat de patiënten van huisartsen, die naast gewone zorg ook homeopathie, acupunctuur of antroposofische geneeswijzen toepassen, 15 procent minder kosten zouden opleveren voor hun zorgverzekeraar. Die 15 procent staat echter nergens in het artikel en kan ook niet uit de resultaten afgeleid worden. Waar komt die mythe dan vandaan?

dr. Erik Baars
dr. Erik Baars

Eerste kritiek
Het onderzoek van Kooreman en Baars (K&B) kwam de wereld in via een bericht in de Volkskrant  (8 juni 2010) en werd vrij snel daarna besproken door Cees Renckens en Jan Willem Nienhuys op de site van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Een probleem met een directe vergelijking tussen de kosten van de patiëntenpopulaties van reguliere en alternatieve huisartsen is dat die nogal van elkaar kunnen verschillen. Bekend is dat de belangstelling voor alternatieve geneeswijzen vaak samengaat met een hoger opleidingsniveau, en een in het algemeen hogere sociaaleconomische status , precies de parameters die ook statistisch gesproken samengaan met minder ziekte en een langer leven. In de studie van K&B is daarvoor gecorrigeerd door te vergelijken binnen postcodegebiedjes; binnen zo’n klein gebiedje zijn die verschillen in sociaaleconomische status niet zo groot.
Renckens en Nienhuys merken op dat vreemd genoeg alleen van de vergelijking op basis van de ongecorrigeerde gegevens een totaalresultaat wordt gegeven: een niet-significant verschil van 7%. Zij vragen zich af waar die 15 procent uit het Volkskrantartikel eigenlijk op slaat. Ook valt ze op dat de (gecorrigeerde) kosten voor 75-plussers bij antroposofen enorm veel lager zijn (400 euro per kwartaal op een totaal van ruim 1300 euro), maar dat dit toch maar net significant is. Het gaat daarom misschien maar om heel kleine aantallen of de spreiding is door enkele uitschieters enorm (of allebei). Volgens de VtdK liet Kooreman in een reactie weten dat ‘uit het bovenstaande duidelijk is dat in de VtdK de competentie ontbreekt om het genoemde onderzoek te beoordelen‘. Renckens en Nienhuys besloten hun commentaar met de opmerking dat we misschien eerst maar moeten wachten met in het gegoochel met cijfers te duiken tot de auteurs het in een fatsoenlijk tijdschrift weten te publiceren. Het stond immers alleen nog als ‘submitted article’ op de eigen website van Kooreman.

Gepubliceerd en becommentarieerd
Uiteindelijk werd het artikel in december 2012 gepubliceerd in The European Journal of Health Economics als Patients whose GP knows complementary medicine tend to have lower costs and live longer (Open Access). Voor de duidelijkheid: GP staat voor General Practioner en is dus een huisarts, CAM staat voor Complementary and Alternative Medicine, wat ik gemakshalve maar alternatieve zorg blijf noemen. Via een linkje van Rbutr werd ik geattendeerd op die publicatie en het recente commentaar daarop van onder andere Christopher Sampson. De reactie van deze Engelsen is wel open op de site van Sampson te vinden (pdf). Hun kritiek omvat onder andere de volgende punten:

  • Ten eerste wijzen ze er op dat K&B niet corrigeren voor meervoudig toetsen. Er worden vergelijkingen gemaakt bij tal van subgroepen (naar leeftijd, soort medische handeling en per soort alternatieve zorg) en dan moet je erg oppassen dat je niet toevallige uitschieters als significant bestempelt;
  • In het artikel staat ook maar één uitkomstmaat die iets met de gezondheidstoestand van patiënten te maken heeft, het sterftecijfer. Dit is mijns inziens een heel belangrijke observatie. Er is geen enkele relatie te leggen op grond van de gegevens in de studie tussen het soort handeling (alternatief of regulier) en de kosten. Je had het hele onderzoek in feite net zo goed kunnen doen met een opdeling van de huisartsen naar hun favoriete automerk. De uitkomst (neigend naar significantie, of zo) was dan misschien wel geweest dat Mercedes rijdende artsen goedkoper werken, maar dat had vast niemand dan serieus genomen;
  • De conclusie van het artikel, 0 tot 30% lagere kosten en mortaliteit bij de alternatieve patiënten, vinden ze onoprecht, gezien wat de auteurs aanvoeren aan gegevens en analyse;
  • Ten slotte wijzen ze er op, dat je erg voorzichtig zou moeten zijn met het zo weergeven van het onderzoek. Juist omdat lobbygroepen voor alternatieve zorg het als propaganda zouden kunnen gebruiken, terwijl het resultaat helemaal niet zo duidelijk is. Sampson et al. hierover in hun conclusie:  ‘The study does not demonstrate that GP-CAM training is associated with either reduced healthcare costs or reduced mortality. Academics have a responsibility to communicate their research carefully and without misinterpretation. Kooreman and Baars have failed to do this.’

In hetzelfde nummer staat ook de reactie van K&B op deze kritiek. Met betrekking tot dat meervoudige toetsen stellen ze dat ze zoveel significante resultaten vonden (17-21%) dat die niet allemaal toegeschreven kunnen worden aan fout-positieve resultaten. Statistisch gezien een uiterst merkwaardige opvatting over de problematiek van meervoudig toetsen. Over de weergave van de resultaten merken ze op dat de 30% zowel slaat op de 400 euro die minder werd uitgegeven ten behoeve van de 75-plussers bij antroposofische artsen als de lagere mortaliteit, die ook 30% lager was (bij mannen). Ook wijzen ze erop dat ‘0%’ in het gegeven interval ligt. Misschien moeten we hieruit opmaken dat ze een niet al te harde claim neerleggen, maar ik vind het een uiterst onduidelijke manier van samenvatten van het resultaat. Ze besluiten met:

Throughout, we have been careful to stress the limitations of our study and the need for further research based on better datasets (and we continue to do so in our contacts related to this study with the media, practitioners, and other parties). The commentators have not provided any insights beyond those already available in our original paper. We hope that their future contributions (and the associated journal space) will take the form of substantive research on this important topic.

Ik was eerlijk gezegd nogal verbijsterd over dit commentaar. Sampson et al. hadden mijns inziens goed beargumenteerd gehakt gemaakt van het stuk van K&B en die dachten het met zulke slappe argumenten af te kunnen doen?

Waar komt die 15 procent toch vandaan?
Ik werd na het lezen van deze stukken ook nieuwsgierig naar de herkomst van die ’15 procent’. Ik besloot eerst eens te mailen met Sampson. Die had het commentaar van K&B nog niet gezien en was ook verrast dat het onderzoek al lang en breed gebruikt werd op Internet door diverse organisaties die de alternatieve gezondheidszorg promoten. Die ’15 procent’ was hem onbekend, omdat die immers niet in het artikel staat. Ook was hij nogal geschrokken van de reactie van K&B die hun bezwaren ontzettend gemakzuchtig afdoen. Ze zijn van plan er binnenkort op terug te komen [Update: inmiddels gebeurd].
In eerste instantie dacht ik dat die ’15 procent’ wel eens kon komen van een verkeerde interpretatie van het resultaat dat K&B gaven in hun artikel:

Patients whose GP has additional CAM training have 0–30% lower healthcare costs and mortality rates, depending on age groups and type of CAM. The lower costs result from fewer hospital stays and fewer prescription drugs

Was dat interval van 0 tot 30% misschien opgevat als een betrouwbaarheidsinterval? Dan zou het wel voor de hand liggen om het gevonden resultaat precies in het midden daarvan te veronderstellen. Uit het commentaar van K&B was echter duidelijk dat het meer een grove aanduiding is van de mogelijke waarden van die besparing. Maar is het wel een eerlijke weergave? De cijfers waar het om gaat, moeten komen uit de tabel met de gecorrigeerde gegevens:

 

Tabel 3 uit het stuk van Kooreman en Baars. Hierin staan in de eerste drie kolommen de gecorrigeerde verschillen in kosten per categorie
Tabel 3 uit het stuk van Kooreman en Baars. De eerste drie kolommen geven de gecorrigeerde verschillen in kosten per categorie (per kwartaal in euro’s). Arcering door mij aangebracht.

Inderdaad treffen we die (ongeveer) 400 euro besparing aan van de antroposofische 75-plussers. Er staat echter ook in dat in de leeftijdsgroep tot 25 jaar de patiënten bij de homeopathische huisarts 100 euro meer kostten dan die bij de reguliere arts, 47 procent duurder! Is het dan niet eerlijker om het interval weer te geven als lopend van -47% tot 30%?  Om een wat beter beeld van het resultaat te krijgen, zouden aantallen patiënten per cel, standaarddeviaties en p-waardes goed uitkomen. Ik besloot daarom ook maar eens met Kooreman te mailen.

Het was niet een interpretatiefout van de Volkskrant geweest, het stond namelijk al in het persbericht van de Universiteit van Tilburg. En Baars noemde het ook in een radio-interview (Hoe?Zo! radio 9 juni 2010, vanaf 19.05). Kooreman had duidelijk niet veel trek in een discussie met mij en wees erop dat in het persbericht ‘ongeveer 15 procent’ staat en niet ’15 procent’. Ook ging hij niet in op mijn herhaalde verzoek om de achterliggende cijfers van de tabel te sturen. Van een (niet gecorrigeerd) niet significant verschil van 7 procent kan ik echter niet op een verantwoorde manier een verschil van ‘ongeveer 15 procent’ maken, liet ik hem weten. Daarop vernam ik niets meer van Kooreman. Jammer. Ik heb nog wel gevonden dat de ‘ongeveer 15 procent’ echt door beide heren zelf in het leven is geroepen. De aanleiding van het persbericht was het indienen van het stuk voor een congres in december 2010. De deadline voor de abstracts was 31 mei 2010 en in hun abstract schrijven ze:

Conclusions: There is evidence that treatment by GPs who completed additional training in complementary medicine (anthroposophic medicine, homeopathy or acupuncture) results in approximately 15% health care cost reduction.

prof. dr. Peter Kooreman
prof. dr. Peter Kooreman

In een opiniestuk in Trouw, ruim een jaar later, liet Kooreman die ‘(ongeveer) 15 procent’ achterwege en vat het resultaat zo samen: ‘Recent onderzoek laat zien dat huisartsen die zich na hun reguliere opleiding hebben geschoold in acupunctuur, antroposofische geneeswijzen of homeopathie goedkoper werken dan reguliere huisartsen, ook als zo goed mogelijk wordt gecorrigeerd voor de verschillende achtergrondkenmerken van patiënten. Hun patiënten leven bovendien langer‘.
Dit opiniestuk was onder andere bedoeld om de aandacht te vestigen op een boek waarin Kooreman een hoofdstuk schreef en daarin schrijft hij het nog wat voorzichtiger op: ‘Kooreman en Baars vinden op basis van gegevens van een Nederlandse zorgverzekeraar aanwijzingen dat huisartsen die zich na hun reguliere opleiding hebben geschoold in acupunctuur, antroposofische geneeswijzen of homeopathie goedkoper werken dan reguliere huisartsen.‘ (vetgedrukt telkens door mij).
Op diverse websites werd aan het stuk van K&B gerefereerd met een afwijkende titel: ‘Patients Whose GP Knows Complementary Medicine Have Lower Costs and Live Longer’ in plaats van ‘Patients whose GP knows complementary medicine tend to have lower costs and live longer’. Ik dacht in eerste instantie dat dit subtiele misleiding was van die websites (vooral, omdat ook Ullman het doet). De titel is echter tussen de aankondiging van het aanbieden voor publicatie en de daadwerkelijke publicatie veranderd in de wat minder stellige versie. Kooreman heeft op zijn site die oude versie gewoon vervangen door de gepubliceerde versie, zodat alle links verwijzen naar de recentste versie. De verschillende versies zijn ook te zien via de bibliotheek van de Universiteit van Tilburg.

Conclusie
Het heeft er alle schijn van dat Kooreman en Baars het echte resultaat van hun onderzoek, ‘we hebben geen significant verschil gevonden’, hebben geprobeerd weer te geven als iets dat hun beter uitkomt. Ook lijken ze niet te beroerd om collega-wetenschappers hiermee op het verkeerde been te zetten (zie bijvoorbeeld het naschrift bij deze column). Het is natuurlijk wat vervelend als mensen als Nienhuys, Renckens en ik daar lastige vragen over stellen. Die blogs van ons zijn nog wel af te doen als het te verwachten geluid van zelfbenoemde kwakzalversbestrijders maar de kritiek van vakgenoten als Sampson kon natuurlijk niet onbeantwoord blijven. Dat K&B ook die kritiek zo hooghartig menen af te kunnen doen, verbaast me toch wel.
Het contrasteert ook met de manier waarop Kooreman zelf zegt te hebben aangedrongen op een zorgvuldige interpretatie van de resultaten van de studie. Op het congres “Heel de Mens“ (4 oktober 2012) hield hij een voordracht waarin hij erop wees dat die veelal werd gebracht als bewijs dat alternatieve gezondheidszorg als zodanig goedkoper werkt, terwijl die volgens hem alleen aantoont dat huisartsen met kennis van die alternatieve zorg goedkoper werken, zonder dat direct duidelijk is of het komt door het toepassen van die alternatieve zorg. Ook wijst hij erop dat de prijs die Baars en hij kregen voor de studie op het European Congress for Integrative Medicine gesponsord is door de homeopathische firma Heel en dat veel van de sites die het bericht brengen dat detail weglaten.
Klinkt heel integer, maar nergens in zijn verhaal heeft hij het er over dat het echte resultaat van de studie zo misleidend is weergegeven door de auteurs zelf. Die misleiding is begonnen met hun abstract en het daaropvolgende persbericht van de Universiteit van Tilburg. Er wordt een cijfer genoemd als resultaat van een nog niet gepubliceerd onderzoek, maar daar blijkt het niet eens in voor te komen. Zouden universiteiten natuurlijk ook niet moeten doen, de ongecontroleerde stokpaardjes van hun medewerkers uitdragen, daar zijn vaker ongelukken van gekomen.

Naschrift
Kooreman en Baars deden hun rekenwerk nog eens over met een grotere dataset waarover ze in 2014 publiceerden, zie Verzekerde zorgkosten van patiënten bij alternatieve huisarts. Op het congres van de Vereniging tegen de kwakzalverij in 2017 besprak Marco Blanker deze studie, terug te zien op YouTube.

Nieuw van dr. Shui Yin Lo: Double Helix Water

by 46 Comments

Ja, dat water, waar ons lichaam tot wel 70 procent uit schijnt te bestaan, is een raar goedje. Zo neemt het het kleinste volume in bij 4 graden Celsius en niet in vaste vorm, en het heeft een veel hoger kookpunt dan vergelijkbaar kleine moleculen. Alsof alle goed beschreven vreemde eigenschappen niet genoeg zijn, verzon dr. Shui Yin Lo er nog eentje bij. Hij claimt een vierde fase van water gevonden te hebben, naast ijs, vloeibaar water en waterdamp: stabiele waterclusters die als deeltjes in water opgelost zijn. Nu is wel bekend dat watermoleculen in vloeibaar water kortstondige verbindingen met elkaar aangaan via waterstofbruggen, maar die formaties bestaan hooguit een paar picoseconden. Daarna worden ze verbroken en worden weer met andere moleculen verbindingen aangegaan. Lo heeft het over echte deeltjes, die stabiel zijn. 

doublehelixwater-fav-img

Dr.Shui Yin Lo verkoopt zijn vinding als Double Helix Water, heel zuiver water, waarin zijn waterclusters zijn opgelost. Het zou heel erg goed voor je zijn en misschien wel fundamenteel voor het leven. Dat laatste rechtvaardigt natuurlijk die DNA-keten in het logo van zijn bedrijf. Wat zegt hij over zijn stabiele water clusters?

With Dr. Shui Yin Lo’s research, it has been theorized that Stable Water Clusters are the material basis for the Meridian System and may be one of the precursors to DNA. Dr. Lo believes this infinitesimally small particle of water is part of the first movements of biological life. As one of the basic building blocks of our body’s innate self-repair system, Stable Water Clusters may help bypass blocked or misaligned Meridians and allow Qi, or energy, to flow freely.

Wow, dit klinkt natuurlijk wat al te fantastisch voor skeptische oortjes, er komt zelfs nog een snufje acupunctuur bij. Meer fraaie woorden: “Our understanding comes from a meeting of East and West: Eastern Meridian System Theory with Quantum Physics.“ Maar wacht eens even, hij heeft zijn ontdekking wel gewoon in prestigieuze peer reviewed tijdschriften gepubliceerd, hoor! Daarin beschrijft hij de ontdekking van zijn IE crystals, zoals hij zijn waterclusters noemt: “(I)ce formed under an (E)lectric field.” In 1996 staan er twee stukken van hem in Modern Physics Letters B: een theoretische verhandeling over hoe ze zouden kunnen ontstaan en een stuk met de resultaten van experimenten die die theorie zouden bevestigen.

Mooie plaatjes van de residuen van de NaCl-oplossing die het bestaan van de waterclusters zouden bewijzen.
Mooie plaatjes van de residuen van de NaCl-oplossing die het bestaan van de waterclusters zouden bewijzen.

In 2009 lukt het hem weer een artikel gepubliceerd te krijgen, ditmaal in Physics Letters A (pdf op doublehelixwater.info). Die waterclusters zouden ze hebben weten te maken door heel zuiver water met een piepklein beetje keukenzout op een microscoopglaasje te laten indampen. Bij hogere concentraties van het NaCl zouden de waterstofbruggen zich niet vormen door de overheersende ion-bindingen met de Na+ en Cl- ionen. Maar beneden een bepaalde verdunningsgrens (10-7 mol/l) vormen die clusters zich opeens rondom zo’n ion. Laat je het indampen dan blijven die clusters over en zijn zichtbaar te maken met een atoomkrachtmicroscoop. Ik vraag me dan af hoe het zit met met dat indampen: op een gegeven moment bereik je toch weer hogere concentraties van NaCl en dan zouden die clusters er toch niet kunnen zijn? Maar ik zal wel weer zout op slakken aan het strooien zijn.
Deze Letters, waarin de artikelen staan, zijn gericht op het snel onder de aandacht brengen van nieuwe ontwikkelingen en stellen niet al te hoge eisen aan de beschrijving van de experimenten en de peer review zal, als die al plaatsvindt, niet zo grondig zijn. De bedoeling is dan ook dat dat bij latere, uitgebreidere artikelen aan de orde komt. In dat laatste stuk uit 1996 staat dan ook een referentie naar een nog te publiceren artikel van Lo waar het allemaal uit de doeken zou worden gedaan, maar dat is intussen nog nergens te vinden. Andere onderzoekers toonden aan dat de effecten die Lo als bijzonder claimt, ook bij gewoon leidingwater te vinden zijn. Het gaat waarschijnlijk dus toch om gewone onregelmatigheden in het water en niet om waterclusters.

supglobe4
De SuperGlobe van American Technologies Group

Double Helix Water is niet het eerste product dat Lo op de markt brengt met zijn IE crystals. Eind jaren negentig van de vorige eeuw bracht het bedrijf waaraan hij verbonden was (American Technologies Group, ATG) via het multi-level marketingbedrijf TradeNet een wasbal op de markt. Dit bedrijf werd in 1997 in de staat Oregon veroordeeld vanwege fraude en later in nog 11 andere staten vervolgd.
Een ander product (‘The Force‘) was een filter dat je in de luchttoevoer van je automotor moest plaatsen, waardoor je veel zuiniger zou gaan rijden. Allemaal onzin en dat werd in de rechtzaken onder meer aangetoond met het overdoen van de experimenten van Lo en theoretische beschouwingen door onafhankelijke wetenschappers.
Het bedrijf ATG moest stevige boetes betalen en sinds 2001 is er niet veel meer van vernomen. Lo en zijn zakenpartners zijn echter vrolijk met andere ondernemingen en dezelfde IE crystals verder gegaan, maar nu meer in de richting van producten die iets met gezondheid van doen zouden hebben.

Double Helix Water is dus slechts de nieuwste verpakking van de niet bestaande waterclusters van Lo. Hij doet wederom weer zijn best om het heel wetenschappelijk verantwoord over te laten komen. Die publicaties, waar een leek niet zo snel doorheen prikt, worden weer genoemd, een interessant klinkend symposium aan het fameuze California Institute of Technology (eigenlijk de Faculty Club, waar je natuurlijk gewoon een zaaltje kan huren en door mensen verbonden aan je bedrijven een praatje kunt laten houden), wat flauwekulonderzoekjes met levend bloed analyses en vage warmtemetingen voor en ná het drinken van het wonderspul. En natuurlijk het stevig opleuken van je curriculum vitae. Wisten jullie eigenlijk wel dat hij zijn doctorstitel haalde (1966) bij een theoretische onderzoeksgroep onder leiding van latere Nobelprijswinnaar Yoichiro Nambu? En dat hij later onderzoek deed naar de ‘Baser‘, dat voortborduurde op werk waarvoor Roy Glauber later een Nobelprijs kreeg?

15 ml Double Helix Water voor maar 55 euro
15 ml Double Helix Water voor maar 55 euro

In Nederland kun je sinds kort ook dat double helix water aanschaffen. Niet goedkoop, 55 euro voor een flesje van 15 ml, waar je een maand mee zou kunnen doen. Twee maal daags 3 à 4 druppels in 100 ml gedemineraliseerd of gedestilleerd water doen en opdrinken.
De eigenaresse van die site was zelf een beetje in de war geraakt door het indrukwekkende cv van Shui Yin Lo en had op de homepage staan dat hij zélf een Nobelprijs had gekregen. Dat is inmiddels gewijzigd na de mailwisseling, die ik met haar had. Ik had haar ook voorgesteld om het bijzondere double helix water te laten testen middels een Skeptische proef, goed geblindeerd dus. Helaas had ze daar geen oren naar. De zelf verrichte proeven (ook  geblindeerd, hoor) met een bio-resonantie apparaat zijn voor haar overtuigend genoeg. Naast de eigen, zeer positieve ervaring, met het toverwater, natuurlijk.

Oh ja, onderaan de Amerikaanse site staat in kleine lettertjes, stijlvol donkergrijs op een lichtgrijze achtergrond:

Double Helix Water© does not endorse claims or have scientific proof that Stable Water Clusters are effective in the cure, mitigation, treatment or prevention of disease. Stable Water Clusters have not been evaluated by the Food and Drug Administration. They are not intended to diagnose, treat, cure or prevent any disease.

Lees verder:

Venndiagram van irrationele onzin

by 58 Comments

Er is zoveel onzin in deze wereld, dat zelfs skeptici die er toch in gespecialiseerd zijn, wel eens het overzicht kwijtraken. Crispian Jago heeft al eerder leuke overzichten gemaakt van ‘Irrational Nonsense’, maar nu heeft hij een mooi diagram gemaakt waarin ook de overeenkomsten tussen de diverse vage ideeën naar voren komt. Ik heb aan de oorspronkelijke versie links toegevoegd, zodat je meteen kunt doorklikken naar de desbetreffende onderwerpen in the Skeptic’s Dictionary. Klik voor die versie op de onderstaande verkleinde afbeelding.

VDOIN0.D.600
Klik op de afbeelding voor een grotere en ‘klikbare’ versie met links naar de onderwerpen in skepdic.com

Op Jago’s website the Reason Stick zijn intussen al een aantal vertalingen te vinden en je er zelfs t-shirts van bestellen. Er is nog geen Nederlandse versie (met links naar Nederlandse bronnen). Misschien een mooi klusje voor één van onze bezoekers? 😉 Er is ook een uitgebreidere versie gemaakt, met een extra dimensie (‘Conspiracy’), die zoveel nonsense omvat dat wel een heel klein lettertype nodig was om alles erop te krijgen.

 

 

Alles fout – de paragnosten in de zaak Vaatstra

by 37 Comments

Op vrijdag 19 april 2013 (gisteren) veroordeelde de rechtbank Jasper S. tot achttien jaar gevangenisstraf. De rechters vinden het overtuigend bewezen dat hij in de nacht van 30 april op 1 mei 1999 Marianne Vaatstra heeft verkracht en vermoord. Hiermee is deze geruchtmakende zaak (voorlopig) tot een einde gekomen. In de afgelopen jaren was de zaak Vaatstra regelmatig onderwerp van discussie en speculatie, omdat de moord maar niet werd opgelost. Uiteindelijk zou de inzet van een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek de dader aanwijzen. Maar er waren ook mensen en omroepen in de afgelopen jaren, die meenden er verstandig aan te doen om paragnosten in te zetten om dichterbij de waarheid te komen. Het RTL programma “Het Zesde Zintuig: Plaats Delict” zette in 2009 vier paragnosten aan het werk om nieuwe informatie van gene zijde te verkrijgen. Hoe goed was die informatie eigenlijk?

De hele uitzending van “Het Zesde Zintuig: Plaats Delict” terugzien, kan via RTL gemist.

 

Monster van Loch Ness legende viert 80ste verjaardag

by 14 Comments

Op 14 april 1933 reed mevrouw Aldi McKay met haar man langs de westkant van Loch Ness in de richting van Inverness. Uitkijkend over de stille wateren van het meer in de richting van Aldourie Castle, zag ze plotseling iets. “Stop! The beast!” riep ze naar haar echtgenoot en daarmee was de eerste waarneming van Nessie een feit. Ruim twee weken later werd haar verhaal opgetekend in The Inverness Courier en sindsdien zijn de waarnemingen van het monster bijna niet meer bij te houden.
Ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van het ontstaan van deze legende is een academicus van de universiteit van St. Andrew’s ruim 1.000 ooggetuigeverslagen aan het doorspitten. Wat opvalt is dat er nogal wat bij zitten van hoteleigenaren rond het meer. Ook Aldi McKay had zo’n connectie, ze was manager van het Drumnadrochit Hotel, dat nu het Loch Ness Centre herbergt. Het idee dat de plaatselijk horeca doelbewust de legende in het leven heeft geroepen om het toerisme te bevorderen is overigens niet nieuw. Dat het werkt is wel duidelijk: er wordt jaarlijks meer dan een miljoen pond verdiend aan het Nessie toerisme.

De iconische "Surgeon's Photograph" van Nessie uit 1934, die genomen zou zijn door een Londense arts
De iconische “Surgeon’s Photograph” van Nessie uit 1934, die genomen zou zijn door een Londense arts

Bovenstaande foto is misschien wel het bekendste beeld van Nessie. Lang gingen sceptici er vanuit dat het hier om een otter zou gaan, of misschien wel om een olifant (eventueel in een ander water genomen). De foto zoals die in de Daily Mail verscheen was bijgeknipt. Op het origineel is iets hoger op de foto de rand van het meer te zien, waaruit valt af te leiden dat het ‘model’ veel en veel kleiner is dan je in eerste instantie misschien zou denken. Inmiddels staat de foto bekend als een doelbewuste hoax: in 1994 bekende ene Christian Spurling vlak voor zijn overlijden dat het zou gaan om een speelgoedduikboot waarop hij een nek en hoofd had geknutseld. Doel van deze hoax was de Daily Mail een loer draaien.  Maar onder andere omdat indertijd geen van de hoaxers publiekelijk een lange neus heeft getrokken richting Daily Mail na publicatie, denkt  een Loch Ness onderzoeker als Henry Bauer, dat het verhaal niet klopt (zie The Case for the Loch Ness “Monster”: The Scientific Evidence (2002), blz 238-239). Misschien heeft hij hier een punt, maar op ander gebied heeft hij hele rare denkbeelden (zie AIDS-ontkenners).

Als het inderdaad een hoax was, dan heeft die een trend gezet. Vorig jaar verscheen ook weer een mooie foto (uit 2011) in The Inverness Courier :

Een foto van George Edwards, die al 26 jaar boottochtjes organiseert op Loch Ness. Deze foto nam hij vanaf zijn Nessie Hunter IV op 9 november 2011
Een foto van George Edwards, die al 26 jaar boottochtjes organiseert op Loch Ness. Deze foto nam hij vanaf zijn Nessie Hunter IV op 9 november 2011

Later werd duidelijk dat de fotograaf George Edwards waarschijnlijk een model van een ‘bult’ heeft gebruikt die tien jaar eerder was gemaakt en nog niet zo lang geleden gebruikt voor een National Geographic-documentaire (“Truth Behind the Loch Ness Monster“). Uitgebreide analyse van de foto (en ook van een claim uit 1986 van Edwards) is hier te lezen: An examination of the claims and pictures taken by George Edwards.

Veel mensen verdienen intussen een aardig centje aan de legende rondom Loch Ness en die moet daarom natuurlijk af en toe wel onderhouden worden met nieuwe ontwikkelingen.

Verder lezen: