Twee denkstijlen: kritisch denken en wensdenken (‘wishful thinking’): welke gebruik je het meest?
Kort
Spokenjagers lossen wekelijks belangrijke levensvraag op, maar niemand die het boeit?
Op The Onion kwam ik het volgende artikel tegen, dat ik hieronder even snel heb vertaald:
Ondanks het feit dat in de hele geschiedenis van de mensheid niet één persoon ooit definitief bewijs heeft geleverd dat er leven na de dood is, shockeert de crew van het televisieprogramma Ghost Hunters zowel statistici als theologen met een ongelofelijke score van 100 procent in het documenteren van bewijs van spirituele aanwezigheid van overleden entiteiten. “Tja, we hebben erg goede apparatuur”, zegt een crewlid, een man van in de 30 die elke week wel een geest ziet, iedere keer dat hij erop uit trekt om er een te gaan zien. “Wat kan ik zeggen? We zijn gewoon hele goede onderzoekers, denk ik”. Bij het ter perse gaan, ondanks herhaaldelijk de centrale levensvraag van het menselijk bestaan te hebben opgelost, stond het programma op een of andere manier toch niet op de voorkant van iedere krant, magazine en wetenschappelijk tijdschrift ter wereld.
Het moge duidelijk zijn: The Onion is een satirische website.
De opmerking in de laatste zin is echter wel een hele rake. De vraag of er leven na de dood is wordt al een tijdje gesteld en wereldwijd zijn er talloze programma’s waarin er op spoken wordt gejaagd. In praktisch elke aflevering tonen deze programma’s (vage) beelden die als bewijs moeten dienen voor het bestaan van geesten of ‘entiteiten’. Het antwoord op een van de grootste vragen der mensheid zou, als we hen mogen geloven, dus allang bekend zijn. Hoe komt het toch dat er, behalve dan in het wereldje zelf, nergens serieus aandacht aan wordt besteed?
Ik kan natuurlijk zelf wel wat verzinnen, maar ben ook benieuwd naar eventuele antwoorden van spokenjagers zelf: wat denken zij dat de reden is dat wat zij als algemeen geaccepteerde kennis zien, door de rest van de wereld niet serieus genomen wordt?
Ik hoop stiekem op een antwoord in de trant van “omdat zelfs onze sterkste bewijzen van het paranormale teveel ruimte overlaten voor andere, normale interpretaties (bijvoorbeeld infrageluid)”, maar ben bang dat ik teleurgesteld zal gaan worden. Ik ben van plan binnenkort een paranormaal beurs te bezoeken, wellicht dat ik daar iemand tegenkom waar ik mijn vraag aan kan stellen, dus wie weet.
Afbeelding voorkant: Syfy.com
TED Talk van Michael Shermer over ‘self deception’
In deze interessante lezing vertelt Michael Shermer over het werk van de Californische Skeptic Society. De lezing is weliswaar uit 2006, maar nog steeds actueel. Hij legt volgens mij heel goed uit wat de waarde is van een theorie als je onderzoek doet – maar tegelijkertijd ook wat het risico is van te lang vasthouden aan een theorie (het artikel over Wakefield op kloptdatwel is daarvan een voorbeeld).
Enjoy. De lezing heeft NL ondertiteling (als je deze niet kunt vinden, kun je naar de TED-site gaan).
Oplichter gespot rond Jaarbeurs Utrecht?
Eergisteren kwam een vriendin naar me toe met het volgende verhaal:
Ik liep vandaag [dinsdag 19 april] op het plein bij de Jaarbeurs, komt er een kerel met een zwarte tulband al pratend op me af. Hij zei dat ik een vrolijk meisje was met een leuke persoonlijkheid maar dat er van binnen van alles met me aan de hand was. Ik zou volgens hem slecht slapen, niet gelukkig zijn en mensen zouden me niet begrijpen. Ondertussen drukte hij een propje papier in mijn handen. Hij zei vervolgens dat in juli alles goed zou komen en dat dat een leuke maand voor me zou worden. Vanaf die tijd zou mijn leven op rolletjes lopen.
Daarna moest ik een Engelse bloem noemen en een willekeurig cijfer onder de 5. Ik zei een roos* en het getal 3. Ik mocht het propje openmaken en tadaaa: er staat een roos op en het getal drie.
En toen vroeg hij om 3 euro, want dat zou goed zijn voor mijn karma. Ik ben toen maar doorgelopen.
* (geen idee of een roos uit Engeland komt, maar het was het eerste bloem waar ik zo snel de Engelse benaming voor wist)
Het lijkt mij zeer waarschijnlijk dat het hier gaat om een oplichter. Net zoals de email die jaren geleden mensen liet kiezen voor een “rode hamer”, ligt “rose” als Engelse bloem erg voor de hand. Het is een mooi voorbeeld van de prototypetheorie: voor een bepaald concept hebben we in ons brein prototypen opgeslagen, zodat “noem een meubel”, veel vaker ‘stoel’ zal geven dan ‘dressoir’ bijvoorbeeld. In dit geval riep ‘bloem’ een roos op en ‘Engelse bloem’ riep simpelweg de vertaling ervan op –> ‘rose’. Dat de twee woorden bijna hetzelfde uitgeproken worden zal waarschijnlijk ook wel meehelpen.
Buiten dat is de roos ook nog eens een nationaal Engels symbool en komt terug in allerlei logo’s zoals bijvoorbeeld van de Engelse rugby unie en de Labour partij, om maar wat te noemen.
En bij het noemen van een getal onder de vijf zullen veel mensen niet aan de nul denken en dan zijn er nog maar vier mogelijkheden (en trouwens, in “nee, een getal, nul is geen getal” zullen denk ik best veel mensen trappen) wat een een kans van 25% geeft om het goed te hebben. Maar mensen zijn niet echt willekeurig en uitersten worden regelmatig vermeden.
Laat me dit illustreren aan het hand van deze XKCD comic:
Kom je de tulband-kerel tegen, zeg dan dus iets als “Cannabis” (om maar wat te noemen) en “1”. Hoewel ik me kan voorstellen dat hij zich daar ook wel weer uitkletst vraagt hij je hopelijk maar om 1 i.p.v. 3 euro voor je goede karma.
ET didn’t make it home?
Uit het nieuws van gisteren 18 april het volgende filmpje:
En weer zijn we geen steek verder gekomen: of het echt is kunnen we aan de hand van deze video niet beoordelen. Of het nep is waarschijnlijk ook niet. Ik stel me een gesprek tussen believers en eh, nouja, ‘ons’ ongeveer zo voor:
De een zal zeggen dat het absoluut niet nep kan zijn met als argument “kijk maar eens naar de details! zoiets kan je niet namaken!”. Waarop de ander zal zeggen “natuurlijk wel, heb je onlangs nog weleens een film gekeken? een beetje special effects en je hebt al geloofwaardigere aliens dan wat je hier ziet”.
Maar als het echt is, dan zou het toch heus wel heel snel door ‘de overheid’ van internet zijn gehaald, om paniek te voorkomen? Nee nee, dat doen ze juist niet omdat ze het tegenovergestelde willen doen van wat mensen denken anders zou het alleen nog maar verdachter worden.
Als het echt is, waarom is er dan geen bloed? Nou, misschien hebben deze aliens wel iets anders dan bloed.
Het is wel erg klein, zo’n smurf kan toch nooit een ufo besturen? Waarom niet, en misschien was het wel een kind of worden ze gewoon niet groter of besturen ze het helemaal niet met hun ledematen.
Wat zeggen ze eigenlijk op de video? Weet ik veel, ik spreek geen Russisch.
Ook deze video zal dus weer aangegrepen worden door voorstanders om te ‘bewijzen’ dat aliens echt de aarde al bezoeken. Net zoals tegenstanders hem zullen ‘debunken’ en proberen aan te tonen dat het nep is.
Persoonlijk zeg ik: bel me maar als er echt bewijs is, zoiets als in de films Independence Day, Contact, District 9 of Star Trek: First Contact etc. Tot dan!