Kloptdatwel?

Valt Philips voor energetische kwakzalverij?

by 54 Comments

‘Onze’ elektronicagigant richt zich steeds meer op medische toepassingen. Dan gaat het om geavanceerde toestellen als röntgenapparaten en MRI-scanners, maar ook om apparaten die de consument zelf kan gebruiken. Het is niet zo verwonderlijk dat het concern nieuwe ontwikkelingen op dit gebied nauwgezet volgt. Niet alles wat je bekijkt zal even zinnig blijken te zijn en veel belandt in de prullenbak. Zo gaan die dingen. Toen ik echter gewezen werd op de workshop ‘Energy Medicine meets Technology‘ die Philips volgende week organiseert, viel mijn mond van verbazing open.

NB de website van de workshop is op 21-10-2016 verwijderd, in de tekst hieronder staan verwijzingen naar gearchiveerde kopieën.

NB2 Een woordvoerder van Philips heeft laten weten dat de workshop als interne aangelegenheid bedoeld was en dat de website dus eigenlijk niet extern toegankelijk had moeten zijn. De workshop is nu echter na breder overleg afgelast vanwege het onderwerp.

phlips-energy-medicine-workshop

Waar gaat die workshop [gearchiveerde kopie] over?

The workshop intends to give an overview of the emerging scientific field of Energy Medicine, based on a combination of ancient eastern medicine and current technology developments. This field is concerned with wellbeing, prevention of disease and stress, diagnosis, and potentially healing of disease by focusing on imbalances in the human energy system.

A human body emanates various subtle fields, which can be measured as they are a reflection of processes in the body, and externally influenced to improve health and wellbeing. Energy medicine deals precisely with this. The promise is that further understanding of human body fields and their balance can result in a far better wellbeing, prevention of disease and a more rapid healing.

Ik zal deze pure kwakzalvertaal maar onvertaald laten. Bij de sprekers [gearchiveerde kopie] kom ik een aantal bekende namen tegen:

  • Mauk den Boer, MSc. CEO and founder of Raymedy.
    Den Boer heeft zijn bedrijf i-Health omgedoopt in ‘Raymedy‘ en lijkt inmiddels wat steviger aan de weg te timmeren. Hij heeft o.a. een vestiging in Eindhoven geopend naast zijn hoofdkantoor in Arnhem. Den Boer is geen onbekende van de Vereniging tegen de Kwakzalverij en ikzelf onderzocht de herkomst van zijn apparaat voor elektroacupuctuur, de I-tronic. Deze ‘technologie’ zou gebaseerd zijn op kennis die opgedaan was in het Russische ruimtevaartprogramma (Prognos-systeem). Dit blijkt echter een totaal verzonnen verhaal. Bij het instituut dat biomedisch onderzoek doet voor het ruimtevaartprogramma hadden ze nog nooit van de uitvinder Sagrjadski (Zagriadski) gehoord en ook niet van het Prognos-systeem. Zie mijn artikel dat in Skepter verscheen:  Esoterische ruimtetechnologie – voor koeien in Wageningen
  • Dr. Hendrik Treugut, MD, Ehrenpräsident der Deutschen Gesellschaft für Energetische und Informations Medizin/energy medicine DGEIM, Germany.
    Treugut heeft ook met dat Russische onzinapparaat te maken en had of heeft connecties met het bedrijf van Den Boer. Hij houdt zich volgens PSIRAM verder o.a. bezig met Kirlianfotografie en de Zapper van Hulda Clark. Hij zit dus ook zeer diep in de pseudowetenschappelijke onzin.
  • Prof. Beverly A. Rubik, PhD, Professor, Energy Medicine University, Sausalito; President Institute for Frontier Science, Oakland, California and Adjunct faculty College of Integrative Medicine and Health Science, Saybrook University, Oakland, USA.
    Deze dame draait ook al heel wat jaartjes mee in de pseudowetenschappelijke wereld. Ze was o.a. adviseur bij het Amerikaanse Office of Alternative Medicine, het  geldverspillingsorgaan dat  opgevolgd werd door het National Center for Complementary and Alternative Medicine en tegenwoordig onder de naam National Center for Complementary and Integrative Health voortleeft. Rubik is van alle kwakmarkten thuis, Heart Rate Variability,  Therapeutic Touch, biovelden – heel holistisch allemaal. Ze gelooft ook in homeopathie en magnetische mensen. In een artikel van Martin Bier in Skepter over het misbruik van kwantummechanica voor allerlei pseudowetenschap komt ook wat van haar werk ter sprake:

    Het is een artikel uit 2002 van Beverly Rubik dat in wezen weinig anders is dan een slecht verhulde advertentie voor een apparaat dat mensen zou beschermen tegen de schadelijke effecten van stress door het organisme ‘homeodynamisch te stabiliseren.’ Het gaat hier om een gepatenteerd fabrieksgeheim en daarom lezen we: ‘Presently, the precise engineering details of Sympathetic Resonance Technology are proprietary, a trade secret. Only a general description of Sympathetic Resonance Technology can, therefore, be provided here.’ In de alinea daarna worden we vervolgens vergast op absurditeiten als ‘The output is the proprietary non-Hertzian fields generated by the proprietary frequencies.’ Blijkbaar kan men dus ook patent hebben op een frequentie.

  • Martin Ouwerkerk, PhD, Romhild Hoogeveen, PhD – workshop background, science and clinical business potential for Philips.
    Deze personen organiseren vanuit Philips deze workshop. Ouwerkerk blijkt Reiki Master te zijn en meer vage interesses te hebben (astrologie bijvoorbeeld). Daar zal de interesse voor deze energetische kwakzalverij wel vandaan komen.

Ze moeten het natuurlijk helemaal zelf weten bij Philips. Ik hoop maar dat er ook wat werknemers met gezond verstand naar de workshop gaan. Die kunnen dan hartelijk lachen om de onzin die verkocht gaat worden door de gastsprekers die hun collega Ouwerkerk heeft uitgenodigd.

Reclame Code Commissie: Kanker

by 1 Comment

Ernstige ziekte die helaas soms niet te genezen valt. Mede daardoor zijn kankerpatiënten een aantrekkelijk doelwit voor goedgelovige, zichzelf schromelijk overschattende alternatieve behandelaars en regelrechte profiteurs.

Er zijn in de databank 9 uitspraken van de RCC over kanker.

1. RCC 22 december 2016 (dossiernummer: 2016/00690)

Reclame Code Commissie: Kanker 1Samenvatting reclame-uiting: in de reclame wordt gerept van “een genezende werking” van homeopathie bij borstkanker. De ziekte van Lyme zou ook met homeopathie te behandelen zijn. Homeoprofylaxe zou vele malen veiliger zijn dan reguliere vaccinaties en bovendien bewezen effectief.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak Voorzitter RCC: De voorzitter acht de kans reëel dat de uiting mensen met borstkanker ertoe kan brengen zich te wenden tot adverteerder in plaats van de reguliere gezondheidszorg in de onjuiste veronderstelling dat adverteerder hen kan genezen. Dat maakt dat de reclame een bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid vormt. Soortgelijke overwegingen heeft de voorzitter ten aanzien van de beweringen over de ziekte van Lyme. De voorzitter acht de kans ten slotte reëel dat de uiting mensen ertoe kan brengen af te zien van reguliere vaccinaties in de veronderstelling dat deze meer voor- dan nadelen hebben [het omgekeerde zal zijn bedoeld, LD], en dat adverteerder hen een beter alternatief biedt in de vorm van homeopathische profylaxe. Adverteerder heeft de mededelingen over de nadelen van reguliere vaccinatie respectievelijk de effectiviteit van haar behandeling echter niet (in de vereiste mate) onderbouwd, waardoor deze niet als juist kunnen worden beschouwd. Ook deze mededelingen zijn een bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid.

Samenvatting uitspraak RCC: Adverteerder gaat er ten onrechte van uit dat de betreffende voorzitter “lid of sympatisant van de Vereniging tegen de Kwakzalverij/Stichting Skepsis” is. Onderbouwing van dat door adverteerder verondersteld gebrek aan onafhankelijkheid van de betreffende voorzitter heeft adverteerder niet gegeven. Niet aannemelijk is dat homeopathie borstkanker kan genezen, dus er is sprake van een bedrieglijk beweren dat een product een ziekte kan genezen. De adverteerder heeft ook niet voldoende aannemelijk gemaakt dat de ziekte van Lyme met homeopathie kan worden genezen. Dat adverteerder meermalen verbetering heeft gezien bij mensen “na” gebruik van homeopathische middelen, betekent nog niet dat die verbetering het gevolg is van het gebruik van homeopathische middelen. Ten slotte lag het op de weg van adverteerder om aannemelijk te maken dat homeoprofylaxe de in de uiting gestelde werking heeft. Ook in de onderhavige bezwaarprocedure heeft adverteerder dat niet gedaan. De enkele verwijzing naar onderzoeken van Isaac Golden, die bovendien zijn betwist door de klager, is onvoldoende. De uitingen zijn misleidend en oneerlijk, maar niet van dien aard dat ze een bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid vormen.

*****

2. RCC 11 oktober 2016 (dossiernummer: 2016/00737)

crab-silhouetteSamenvatting reclame-uiting: uitlatingen op twee websites. Onder de kop “De échte oplossing voor kanker” staat onder meer: “Ik heb een olie gemaakt, waar dit alles zich in bevindt en die je op je huid kunt smeren, op de plek waar je een tumor hebt. Daarnaast heb ik een tinctuur ontwikkeld, waar deze mineralen ook in zitten en die je kunt innemen. Dat is namelijk eveneens nodig om echt helemaal te genezen van kanker.” Verder staat er: “Omdat die fout in je DNA en ook de héle tumor niet zomaar weg zijn, is het aan te raden ook een paar healings te laten doen door mij. Anders verloopt de genezing erg langzaam; misschien wel zo langzaam dat je situatie ondertussen verslechtert. Ik verwijder de tumor in die healings en ik maak je DNA in orde, zodat het zich corrigeert.”

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: Nu de olie en de tinctuur worden gepresenteerd als substanties die geschikt zijn om een ziekte (kanker) bij de mens te genezen, moeten deze middelen worden aangemerkt als geneesmiddelen in de zin van de Geneesmiddelenwet. De uitingen bevatten aldus een aanprijzing van geneesmiddelen. Reclame voor geneesmiddelen waarvoor geen handelsvergunning is verleend, is ingevolge artikel 84 lid 1 Geneesmiddelenwet verboden. Adverteerder heeft geen enkele onderbouwing voor het beweerde effect van de healings aangevoerd. Misleidend, oneerlijk. De RCC merkt nog op dat de uitingen zijn gericht op een kwetsbare groep mensen, te weten zij die kanker hebben.

Extra informatie: de RCC heeft de uitspraak door middel van een Alert onder de aandacht van een breed publiek gebracht. Het gaat om deze genezeres.

*****

3. Voorzitter RCC 28 juli 2016 (dossiernummer: 2016/00548)

Acupuncture_chart_with_a_series_of_points_indicated_on_the_Wellcome_L0012239Samenvatting reclame-uiting: advertentie met de kop “Ziekteverloop van drie patiënten met longkanker”. Adverteerder ageert tegen “westerse medicijnen” en stelt: “Hoest en longkanker zijn mijns inziens namelijk vaak niet de hoofdproblemen. Het echte probleem komt vaak van de Nier en de Lever die zwak en beschadigd zijn.” Chinese geneeskunde zou een goede keuze zijn om kanker mee te behandelen.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: De hier bedoelde mededelingen houden naar het oordeel van de voorzitter onmiskenbaar de boodschap in dat patiënten met longkanker verkeerd zijn gediagnosticeerd en dat zij baat hebben bij het stoppen met reguliere behandelingen en medicijnen indien zij daarna door adverteerder verder worden behandeld. In die situatie zou adverteerder hen kunnen genezen (“van hun klachten afhelpen”). De voorzitter constateert in dit verband dat adverteerder geen wetenschappelijke onderbouwing heeft overgelegd waaruit blijkt dat hij met zijn behandeling (blijkbaar met “Chinese kruiden”) effectief longkanker kan genezen. De voorzitter acht de kans reëel dat de uiting longkankerpatiënten ertoe brengt te stoppen met hun reguliere geneeskundige behandelingen en daarbij voorgeschreven medicijnen, in de onjuiste veronderstelling dat adverteerder hen in dat geval kan genezen van longkanker. Dat adverteerder in de uiting meedeelt dat patiënten in overleg met hun arts moeten stoppen met westerse medicijnen, brengt niet mee dat sprake is van een toelaatbare uiting. De voorzitter acht het aannemelijk dat de uiting patiënten ertoe kan brengen uit eigen beweging te stoppen met reguliere behandelingen en medicijnen dan wel dat zij het andersluidende advies van hun arts zullen negeren in de veronderstelling dat zij dan zullen genezen indien zij door adverteerder worden behandeld. De gevolgen hiervan zijn dermate ernstig te achten dat de onderhavige uiting in strijd met artikel 4 NRC is, omdat deze een directe bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid inhoudt. Daarbij overweegt de voorzitter dat patiënten met longkanker een zeer kwetsbare groep zijn.

*****

4. Voorzitter RCC 28 juli 2016 (dossiernummer: 2016/00416)

Acupuncture_chart_with_a_series_of_points_indicated_on_the_Wellcome_L0012239Samenvatting reclame-uiting: teksten op website met koppen als “Kanker te lijf met Chinese geneeskunde” en “Behandeling kanker met Chinese geneeskunde”. In beide reclame-uitingen staan ervaringen van kankerpatiënten met de door adverteerder aangeboden diensten (acupunctuur, Chinese kruiden en massage) centraal. Adverteerder is zeer negatief over “westerse geneeskunde” en “westerse medicijnen”. “Chinese Geneeskunde kan kanker beter aanpakken”, aldus adverteerder. Een van de kankerpatiënten blijkt inmiddels te zijn overleden.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: onmiskenbaar wordt gesuggereerd dat adverteerder beter dan artsen en door hen voorschreven reguliere behandelingen en medicijnen in staat is kankerpatiënten te genezen, waarbij bovendien geen bijwerkingen optreden en de conditie van de patiënt duidelijk verbetert. In uiting 1 wordt deze boodschap versterkt door de mededeling dat cliënt 1 is overleden nadat hij de behandelingen van adverteerder heeft gestaakt. De voorzitter acht de kans reëel dat de uitingen kankerpatiënten ertoe brengen te stoppen met hun reguliere geneeskundige behandelingen en daarbij voorgeschreven medicijnen, in de onjuiste veronderstelling dat adverteerder hen in dat geval kan genezen van kanker. De gevolgen van het voorgaande (het patiënten ertoe brengen te stoppen met reguliere geneeskundige behandelingen en geneesmiddelen) zijn dermate ernstig te achten, dat de onderhavige uitingen in strijd zijn met artikel 4 NRC, omdat deze een directe bedreiging voor de lichamelijke volksgezondheid inhouden. Daarbij overweegt de voorzitter dat patiënten met kanker een zeer kwetsbare groep zijn die tegen elke bedreiging met een onjuist te achten behandeling dienen te worden beschermd.

*****

5. RCC 22 september 2014 (dossiernummer: 2014/00508)

269px-Epigallocatechin_gallate_3D_spacefillSamenvatting reclame-uiting: reclame over “de stille kracht van EGCG” (EGCG capsules). Slokdarm- , maag-, pancreas-, blaas- en prostaatkanker komt minder vaak voor bij groene thee consumptie. Uit bevolkingsonderzoeken is gebleken dat het drinken van 10 of meer koppen groene thee de kans op het krijgen van kanker verkleint dan wel uitstelt. Vooral slokdarm- , maag-, pancreas-, blaas- en prostaatkanker komt minder vaak voor bij consumptie van EGCG. EGCG is de belangrijkste component uit groene thee waaraan de werking kan worden toegeschreven. Recent is ook de werking van EGCG aangetoond bij mannen met een verhoogd risico op prostaatkanker. Daarnaast is er in een wetenschappelijk onderzoek de werking aangetoond bij ovariumcarcinoom (kanker aan de eierstokken), een kleiner onderzoek gaf sterke aanwijzingen van het effect van EGCG bij Chronische Lymfatische Leukemie.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: EGCG wordt in de onderhavige uiting gepresenteerd als geschikt voor het genezen of voorkomen van kanker bij de mens. Het is dus een geneesmiddel, waarvoor echter geen handelsvergunning is verleend. Reclame is daarmee in strijd met artikel 84 Geneesmiddelenwet.

Extra informatie: de adverteerder is apotheker en al eerder op de vingers getikt voor reclame over EGCG. Zie RCC 9 juli 2012 onder AFSLANKEN (daar is het wondermiddel kennelijk ook geschikt voor).

*****

6. Voorzitter RCC 18 januari 2013 (dossiernummer: 2012/01071)

PillsSamenvatting reclame-uiting:  Bio Chlorella Pyrenoidosa tabletten (500gr) hebben als mogelijke voordelen onder meer: helpt kanker voorkomen en bij de groei van tumoren, helpt de bloeddruk normaliseren en stabiliseert de bloedsuikerspiegel.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: Nu aan dit middel eigenschappen worden toegeschreven inzake het voorkomen, behandelen of genezen van een ziekte van de mens, dan wel toespelingen op zodanige eigenschappen worden gemaakt, is er sprake van verboden claims in de zin van artikel 20 lid 2 onder a van de Warenwet. De adverteerder heeft ook niet aangetoond dat de tabletten helpen bij de in de uitingen opgenomen aandoeningen. Misleidend en oneerlijk.

*****

7. RCC 12 maart 2012 (dossiernummer: 2012/00068)

mmsSamenvatting reclame-uiting: Miracle Mineral Solution (MMS) verwijdert binnen 3 weken kanker, aids, reuma, diabetes, astma en giftige materialen. Kennelijk als onderdeel van “Fred’s kankervrij dagmenu”, dat tevens suiker- en fruitloos is. Genoemde Fred is zonder operatie, bestraling en chemo, binnen enkele maanden genezen van keelkanker middels dit dagmenu.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: volgens de RCC wordt bedrieglijk beweerd dat het menu een ziekte kan genezen. Misleidend en oneerlijk.

Extra informatie: diverse artikelen over MMS op Klopdatwel?

*****

8. Voorzitter RCC 26 januari 2012 (dossiernummer: 2012/00006)

logoSamenvatting reclame-uiting: op de website www.massagespa.nl stond de tekst “Door een goede verzorging van uw borsten kunt u borstkanker voorkomen en de kans op ziektes verminderen”. Kennelijk ging het om een massagemethode. Genoemde website spreekt van “therapeutische, Chinese Tui Na, Thaise massage of Shiatsu therapie, organische gezichtsbehandeling”.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: In de gewraakte mededeling wordt gesuggereerd dat met de behandeling van adverteerder borstkanker kan worden voorkomen en de kans op ziektes kan worden verminderd. Er zijn echter door adverteerder geen nadere stukken overgelegd waarmee deze claims worden bewezen. Misleidend, oneerlijk.

*****

9. RCC 23 augustus 2007 (dossiernummer: 2007/07.0367)

Roy Martina

Samenvatting reclame-uiting: deze bevat de zinsnede “Schaf de CD Welterusten aan. Deze CD (zie Roys shop) helpt het lichaam te ontgiften, te ontstressen, te verjongen, te regenereren, te vitaliseren en om het te ontdoen van kankercellen, afvalstoffen en micro-organismen”.

Oordeel: klacht gegrond.

Samenvatting uitspraak: ten aanzien van Roy Martina overweegt de RCC dat door hem niet aannemelijk is gemaakt dat het luisteren naar de CD Welterusten één of meer van de effecten heeft die in de uiting daaraan worden toegeschreven. Uiting is in strijd met de waarheid en misleidend. Dat zich, naar Roy Martina stelt, steeds meer artsen en wetenschappers achter de ideeën van Roy Martina scharen, doet daaraan niet af.

*****

Gouden Bord voor Ryke Geerd Hamer

by 5 Comments

De Weense afdeling van GWUP, die Gesellschaft für Kritisches Denken, heeft hun prijs voor de grootste onzinverkoper in het Duitse taalgebied toegekend aan Ryke Geerd Hamer. 

rykegeerdhamerHamer is een ontspoorde Duitse arts. Volgens hem zijn er helemaal geen medicijnen nodig om kanker te genezen. Hamer ziet kanker namelijk als het gevolg van een traumatische gebeurtenis, en om er van te genezen moet de patiënt het ‘conflict’ op te lossen. Met zijn behandelingen heeft hij een flink aantal slachtoffers gemaakt, wat hem diverse malen op gevangenisstraf is komen te staan in meerdere Europese landen. Inmiddels leeft hij in Noorwegen, veilig net buiten de Europese Unie. Zijn Germaanse Nieuwe Geneeskunde kent vreemdgenoeg nog steeds een grote schare aanhangers.

Meer over Hamer op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij: Ryke Geerd Hamer – Germaanse Nieuwe Gevaarlijke Kwakzalverij 25 jaar (Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalver, 2008) en op de website PSIRAM, waar ook meer te lezen is over het antisemitisme van Hamer.

De onlangs in opspraak geraakte praktij van Heilpraktiker Klaus Ross was ook genomineerd, maar moest het dus afleggen tegen Hamer. Ook bij kwakzalvers is er nog altijd baas boven baas.

goudenbord2016-hamer

Over Nederlandse Nobelprijswinnaars

by 6 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

De Groningse hoogleraar organische scheikunde Feringa heeft dit jaar, tezamen met een Brit en een Fransman, de Nobelprijs voor de scheikunde gekregen. Hij kreeg de prijs wegens zijn baanbrekende vindingen op het gebied van de moleculaire nanomachines. Dat zijn moleculen die onder invloed van ultraviolet licht gaan ronddraaien en daardoor kunnen fungeren als nano-voertuigen, 80.000 maal zo klein als een haar. Ons land is niet rijkelijk gezegend met Nobelprijswinnaars, al staat er natuurlijk wel een in de adviescommissie van Skepsis: de theoretisch natuurkundige ‘t Hooft, die er in 1999 een ontving.

Hoe anders was dat in de eerste jaren van de twintigste eeuw: tussen 1901 en 1913 werden er maar liefst vijf Nobelprijzen uitgereikt aan Nederlandse schei- en natuurkundigen: Van ‘t Hoff, Lorentz, Zeeman, Van der Waals en Kamerlingh Onnes. De historicus Bastiaan Willink schreef over die bloeiperiode van de vaderlandse natuurwetenschap een boek getiteld De Tweede Gouden Eeuw. Nederlandse Nobelprijswinnaars in de natuurwetenschappen 1870-1940.
Willink ging ook op zoek naar een verklaring van dit fenomeen en kwam uit op de oprichting van de HBS in 1863 door Thorbecke, waarmee een groot cohort talentrijke studenten afkomstig uit de opkomende burgerlijke klasse een grondige natuurwetenschappelijke scholing kreeg. Ook in de medische wetenschap presteerden landgenoten zeer goed, want Einthoven ontdekte in 1901 het elektrocardiogram en Eijkman identificeerde in diezelfde periode vitamine B 1. Beiden zouden ook een Nobelprijs krijgen, wat later dan de eerder genoemde heren.

Je zou verwachten dat al die vooruitgang in de wetenschap en in de geneeskunde ertoe zou leiden dat het gezag van haar beoefenaren zou toenemen. Toch beschreef een historicus van onverdachte huize als Jan Romein, dat er juist in hetzelfde tijdsgewricht simultaan een opbloei was van de kwakzalverij. In zijn Op het breukvlak van twee eeuwen stelde Romein, dat het in die periode ‘wemelt van natuurgenezers, gezondbidders, ziektebanners, masseurs en masseuses, vegetariërs, homeopaten, kneippkuurders, naaktlopers, magnetiseurs, kleurvereerders, kruidkundigen, christian scientists en hele of halve occulten naast “gewone” kwakzalvers.’ Zelfs rekening houdend met de ‘overgevoeligheid’ van de medici – die duizelig van hun op basis van biologie en chemie bereikte successen volgens Romein af en toe ‘op hol sloegen’ en daardoor geen geduld meer konden opbrengen voor afwijkende geneeswijzen – kon de bloei van de kwakzalverij met cijfers worden gestaafd. Critici van Romein zouden veel later wel vraagtekens plaatsen bij diens sweeping statement over de vermeende populariteit van de ‘kleine medische geloven’ in die periode.

Dat Romein het wel degelijk bij het rechte eind had bleek ons recent weer eens toen wij in het archief van de Vereniging tegen de Kwakzalverij de collectie kwakzalversbrochures en reclames eens onder de loep namen. Van de honderden brochures uit die collectie maakten die uit de periode 1875-1925 verreweg het grootste aantal uit. Besloten werd de kostbare en tamelijk unieke verzameling over te dragen aan de Bijzondere Collectie van de Amsterdamse universiteit, die daarmee zeer verguld was. Dit geschiedde begin september 2016.
Men zegde ons toe er zeer zuinig op te zijn en e.e.a. te gaan inventariseren en digitaliseren. Het zal nog wel even duren voor de verzameling op die manier te bekijken is, maar er werd ter gelegenheid van dit heuglijke feit een aardig en rijk geïllustreerd boekje Beter is er niet gepubliceerd dat gemakkelijk verkrijgbaar is. Daarmee kunnen geïnteresseerden al een aardig inzicht in die collectie krijgen.

Xlens heeft een leesbril nodig

by 39 Comments

De firma Xlens verkoopt gekleurde brillen als hulpmiddel tegen dyslexie. Artikelen op de website van Skepsis laten zien dat er nauwelijks bewijs is voor de werkzaamheid van hun product. Dat is Xlens een doorn in het oog. Het bedrijf probeert op slinkse wijze tegengas te geven. Wie nu in Google zoekt op “Skepsis” kan de volgende Google Ads tegenkomen:

xlens-google-ad1

en

xlens-google-ad2

Als je de link van de advertentietekst volgt naar het artikel op de website van Xlens, kom je de volgende openingszinnen tegen:

Teksten met een wetenschappelijk karakter misleiden de oppervlakkige lezer. Nader onderzoek toont aan dat Skepsis (auteur dhr. Van Erp) haar lezers bewust op verkeerde been zet.

De tekst is een kritiek op het artikel Een gekleurde kijk – Peperdure brillen tegen dyslexie dat op de website van Skepsis staat en in 2005 verscheen in Skepter. Het is echter niet geschreven door ‘dhr. Van Erp’ (ik dus), maar door Leen van der Linden wat er toch vrij duidelijk boven staat.

roze-bril-600x327Misschien zijn ze bij Xlens een beetje in de war geraakt. In 2014 hadden ze zich beklaagd bij de redactie van Skepter over dat stuk van Van der Linden. Toen heb ik (Pepijn van Erp, dus) hun klacht onderzocht en het zogenaamde nieuwe wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van de gekleurde bril bekeken. Dat bleek wederom uiterst dun. Het stuk dat ik daarover schreef staat ook op de website van Skepsis: De woorden door een gekleurde bril.

Als belangrijkste argument voor de vermeende werking van hun brillen stuurde Xlens toen het n=1 onderzoekje van neuropsycholoog dr. Edwin Verstraeten. Xlens wilde duidelijk niet dat ik zelf contact zou opnemen met Verstraeten ( “Verder wilt hij zich niet mengen in een nieuwe discussie betreffende Skepsis versus Xlens.”). Dat deed ik natuurlijk toch en kreeg van hem te horen dat hij het voorbarig vond dat Xlens deze ene casus als bewijs voor effectiviteit van de bril brengt.
Xlens had ook nog de conclusies van onderzoekjes van studenten van de Universiteit Utrecht in hun voordeel verdraaid. Daar was de universiteit niet zo over te spreken en zij dwong Xlens hun reclameteksten aan te passen.

Meer sterke claims van Xlens
Meer sterke claims van Xlens

Maar Skepsis is niet de enige partij die het moet ontgelden. Ook de Vereniging tegen de Kwakzalverij komt aan de beurt: hun artikel over de klachten die ze indienden bij de Reclame Code Commissie (ze kregen gelijk) zou misleidend zijn. En ook hier heeft Xlens doelgerichte Google Ads ingezet: wie op “kwakzalverij” googelt kan nu advertenties van Xlens met de tekst “Xlens is geen Kwakzalverij – Xlens helpt wel degelijk” aantreffen.
Misschien dat de VtdK nog eens goed naar de claims van Xlens moet kijken, ze beweren nu ook doodleuk dat de bril helpt bij ADHD en ADD (zie hiernaast).

Xlens gaat dus alleen maar tekeer tegen het Skepter-artikel uit 2005 en waagt niet in te gaan op mijn recente artikel waarin hun nieuwe bewijs wordt besproken. In een stuk over de tik op de vingers die ze kregen van de Reclame Code Commissie schrijft Xlens dat ze “inmiddels met een gerenommeerde Universiteit en dyslexie specialisten de eerste stappen aan het maken [zijn] voor een degelijk wetenschappelijk onderzoek.” Wat dat werkelijk voorstelt, moeten we maar afwachten. Intussen doet het bedrijf alsof een klanttevredenheidsonderzoek de discussie over het wetenschappelijk bewijs door Skepsis al heeft weerlegd.

Tevreden klanten?

‘Gerenommeerd’ vindt Xlens een fijn woord, zo noemen ze ook de website waarop ze hun klanttevredenheidspeiling draaien. “In een tijd waarin negatieve reacties gemakkelijk en zonder omwegen gedeeld worden, zijn we hier bijzonder trots op”, schrijft Xlens. Die peiling gooit echter tevredenheid over de behandeling als klant en de vermeende werkzaamheid op een hoop. Dat is ook wel duidelijk als je wat reviews doorleest. Iemand die schrijft “De Xlens bril heeft totaal geen toegevoegde waarde. Achteraf gezien dus weggegooid geld.” geeft toch nog een 4 als cijfer. En een ander schrijft: “Onze zoon van net 7 heeft de Xlens sinds april. Zijn lezen is zeer vooruit gegaan. Omdat hij zo jong is vind ik het lastig te zeggen of het door de bril komt of doordat hij het lezen door heeft. Maar we gaan het niet uitproberen. Hij houdt zijn bril gewoon op” en geeft een 8. Zo’n onderzoek zegt sowieso erg weinig als je niet kunt zien of de verwerkte reviews representief zijn voor de tevreden én ontevreden klanten.

Xlens schrijft boven een advertentie in het Algemeen Dagblad: “Uitkomsten onafhankelijk tevredenheidsonderzoek spreken critici tegen”, maar dat klanttevredenheidsonderzoek kunnen we volgens mij vooralsnog veel beter samenvatten als: “Klanten die zich (nog) niet bekocht voelen, zijn heel positief over Xlens”.