Kloptdatwel?

Discussie met een creationist

by 8 Comments

Kent Hovind is een bekende Amerikaanse Jonge Aarde Creationist. Hij is nogal controversieel, niet alleen onder skeptici maar ook onder zijn eigen collega-creationisten. Naast het geloof in een unieke schepping door een god, en een aarde die niet ouder is dan zo’n 6.000 jaar, houdt hij er nog veel meer vreemde ideen op na. Hij heeft een dr-titel van een ‘diplomafabriek’ die ‘Bible Degrees’ verstrekt. Zijn persoonlijke levenswandel is dubieus: hij zit op dit moment een gevangenisstraf uit voor belastingontduiking en een faillissement. Niettemin is Hovind een niet te onderschatten spreker en debater. In de geluidsfragmenten hieronder ontmoet hij echter een tegenstander van formaat.

Discussie met een creationist 1
Hovind’s Dinosaurland (foto: wikipedia).

Hovind houdt lezingen voor grote groepen mensen in kerken maar ook op universiteiten. Daarnaast heeft Hovind gedebatteerd met vele bekende ‘evolutionisten’ zoals echte wetenschappers meestal worden genoemd door creationisten. Hij noemt zichzelf Dr. Kent Hovind, hij heeft een PhD van the Patriot Bible University een bekende ‘Diploma Mill’ en zijn dissertatie was lange tijd niet beschikbaar (in principe is wetenschappelijk onderzoek altijd publiek beschikbaar, dat is één van de fundamenten!) Hier is een link naar de uiteindelijk gelekte dissertatie van Hovind en ik wens met name de gepromoveerden (die echt 4 jaar of meer hebben gezwoegd) veel leesplezier bij het werk van dit miskende genie.

Hovind als ‘goede’ debater betekent niet dat zijn argumenten steekhoudend zijn. Maar hij heeft zich een debatmethode  eigen gemaakt waarbij vele (vaak zeer gekwalificeerde) opponenten er slecht vanaf komen. Het gaat bij Hovind om winnen van het publiek en niet om de feiten. Dit is veel voorkomend in dit soort debatten, ook met andere creationisten. De belangrijkste reden voor het debating-succes van de creationisten is naar mijn mening dat deze zich fulltime bezighouden met debatten en het ‘preken voor eigen parochie’, terwijl menig opponent vaak druk bezig is met echt wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast zijn deze creationisten goed in het zaaien van verwarring, springen ze van de hak op de tak en gebruiken veel drogredenen. Het herkennen van drogredenen is, denk ik, een kwestie van ervaring omdat ze best (misschien intuïtief) plausibel kunnen klinken als je de redeneringen niet herkent voor wat ze zijn.

Naast een hele organisatie (Creation Science Evangelism, tegenwoordig CreationToday) van misinformatie in de Verenigde Staten heeft Hovind vele lezingen op DVD (zie DrDino) geproduceerd (veel daarvan zijn op Youtube te vinden). Tevens heeft hij een soort ‘Dinosaur Adventureland’, een themapark dat laat zien hoe mensen en dinosauriërs tegelijk hebben geleefd. In de Verenigde Staten zien we ook vaak dat evangelisten een eigen radiostation hebben, zo ook Hovind, en in 2005 heeft hij schijnbaar een keer zijn lastpost gevonden. Een promovendus aan de universiteit van Uppsala, belt hem in zijn programma en gaat de discussie aan. De verstokte evo-crea-discussie volgers zullen de discussie misschien al wel hebben gezien. Het laat op een uitstekende wijze de misleidende methoden van Hovind zien, maar de promovendus laat zich niet van de wijs brengen! Niettemin is dit naar mijn mening een van de beste discussies waar je aan het einde echt kunt zeggen dat de ‘evolutionist’ heeft gewonnen.

Deel 1 (de uploader heeft de intro weggelaten)

http://www.youtube.com/watch?v=XZm0weL8r6o

Deel 2

http://www.youtube.com/watch?v=6QCuUu90lyI

Deel 3

http://www.youtube.com/watch?v=9KOfEmaEuso

Kent Hovind is in 2007 veroordeeld tot 10 jaar gevangenis straf en een restitutiebetaling van $600.000 aan de Amerikaanse federale overheid. Zijn zoon Eric heeft het bedrijf overgenomen en daar verspreidt hij nog steeds zijn vaders flauwekul. Hier een link naar CreationToday op youtube.

Discussie met een creationist 2
De ‘mug shot’ van Hovind (bron: Wikipedia)


Bestaan elfjes? Skeptische TV!

by 17 Comments

In deze video wordt de wetenschappelijke manier van denken over buitengewone verschijnselen op een heel duidelijke manier uitgelegd. De startvraag in de video is: worden heksenkringen van paddestoelen gemaakt door feeën? Als je deze video bekeken hebt, kijk je met een heel andere blik naar series zoals Ghost Hunters op SyFy. Als je hieronder geen scherm ziet klik dan hier.

 

 

Oudste Mayakalender: einde van de wereld niet in 2012

by 14 Comments

Breaking News: Het einde van de wereld is volgens de oudste Mayakalender niet in 2012 

Oudste Mayakalender loopt nog 7.000 jaar door!

 

De NOS berichtte gisteravond dat archeologen in de jungle van Guatemala de oudste Mayakalender ooit hebben gevonden. En het opzienbarende nieuws is: deze kalender loopt vanaf nu nog circa 7.000 jaar door in de toekomst. Dat maakt korte metten met alle veronderstellingen dat in 2012 een einde aan de wereld zou komen omdat de Mayakalender dan afloopt. Dat de Mayakalender bedoeld was om het einde van de wereld te voorspellen was natuurlijk al een vreemd, verkeerd idee. Als de Mayakalender zijn einde bereikt heeft, begint deze gewoon weer opnieuw.

Oudste Mayakalender: einde van de wereld niet in 2012 3
Zo ziet het einde van de wereld er uit volgens National Geographic

Het nieuws is afkomstig van National Geographic. Daar kun je een bericht vinden over een opzienbarende vondst die in Guatemala is gedaan (‘dit is een vondst van eens in de 500 jaar’). Naast prachtige schilderingen werd ook een kalender gevonden, de oudste Mayakalender die ooit is gevonden. Aldus National Geographic:

‘Working with epigrapher David Stuart and archaeologist and artist Heather Hurst, the researchers noticed several barely visible hieroglyphic texts, painted and etched along the east and north walls of the room. One is a lunar table, and the other is a “ring number,” something previously known only from much later Maya books, where it was used as part of a backward calculation in establishing a base date for planetary cycles. Etched nearby is a sequence of numbered intervals corresponding to key calendrical and planetary cycles. The calculations include dates some 7,000 years in the future, adding to evidence against the idea that the Maya thought the world would end in 2012—a modern myth inspired by an ancient calendar that depicts time starting over this year. (Related pictures: “2012 Doomsday Myths Debunked.) We keep looking for endings,” expedition leader Saturno said in a statement. “The Maya were looking for a guarantee that nothing would change. It’s an entirely different mindset’.

Een hele opluchting. Laten we er van uit gaan dat de oudste kalender ook de beste, meest oorspronkelijke oerkalender was!

Als je meer wilt weten over de Mayakalender en het vermeende einde van de wereld dat deze kalender zou voorspellen, kun je dit stuk uit het tijdschrift Skepter lezen: 21-12-2012 / 13.0.0.0 – het einde van de Mayakalender.

 

Illustratie voorzijde: imaginationbox.com

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven?

by 6 Comments

In februari van dit jaar bracht Paul McCartney een nieuwe CD uit (‘Kisses on the Bottom’) en zijn single ‘My Valentine’ stond op 9 januari 2012 op nr. 93 in de Nederlandse Single Top 100. Toch zou Paul al in 1966 om het leven zijn gekomen en zijn vervangen door een dubbelganger. Deze Urban Legend stak in 1969 de kop op en is sindsdien niet meer weggegaan. Onze Belgische Skepp-collega’s plaatsten een paar dagen geleden een artikel op hun website dat in detail de ‘Paul is dood’-mythe onderzoekt.   

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 4
Paul loopt op de cover van het album Abbey Road met blote voeten. Dat is volgens gelovigen één van de bewijzen dat Paul dood is (Foto: wikipedia).

Paul zou in 1966 om het leven zijn gekomen bij een auto-ongeluk. Er circuleren verschillende versies – Paul zou bij voorbeeld zijn afgeleid door een bevallige dame of hij zou dronken in slaap zijn gevallen achter het stuur. Over één ding zijn de versies het eens: Paul kwam om het leven en onder druk van de Engelse overheid die de belastinginkomsten van de Beatles nodig had, werd Paul snel vervangen door een dubbelganger. De andere Beatles kregen een zwijgplicht opgelegd.

Skepp onderzoekt wat de bewijzen zijn voor deze buitengewone bewering. Er zijn geen harde bewijzen, zoals een autowrak. Geen wonder, zeggen de gelovigen: alle bewijzen zijn weggehaald in een doofpotoperatie. Maar zou iedereen die bij deze operatie betrokken zou zijn geweest in de afgelopen (bijna) 50 jaar z’n mond hebben kunnen houden? Zou er nooit iets zijn uitgelekt? Niet erg waarschijnlijk.

De gelovigen halen vooral veel ‘circumstantial evidence’ aan, indirect bewijs. Paul zou er na het ongeluk anders uit zijn gaan zien (maar dat deden de andere Beatles ook), hij had ineens een litteken (dat kan kloppen, want hij had in 1966 een klein ongelukje), vergelijking van Pauls stem voor en na 1966 laat verschillen zien (maar volgens Skepp deugt het onderzoek hiernaar niet), Pauls relatie met Jane Asher loopt vrij snel na het vermeende ongeluk op de klippen (zou Jane het niet hebben gemerkt als Paul door een double was vervangen?) en zo gaat het door.

En dan zijn er nog de diehards die soundtracks achterstevoren draaien en tussen alle vreemde geluiden berichten menen op te pikken als ‘Paul is dead’. De verklaring die hiervoor wordt aangedragen is dat de andere Beatles het moeilijk kregen met hun zwijgplicht en rebelleerden door geheime boodschappen in tracks en foto’s te verstoppen. Elk schijnbaar betekenisloos detail wordt op deze manier een argument. Voorbeelden te over volgens Skepp:

‘Alleen al met betrekking tot de hoes van het album ‘Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ (1967) zijn de voorbeelden van overinterpretatie quasi eindeloos. Zo zouden de bloemen onderaan wijzen op een graf. De pop helemaal rechts heeft op haar schoot – veelbetekenend! – een speelgoed-Aston Martin liggen, de auto waarmee ook Paul reed, en links ervan ligt een ‘bebloede rijhandschoen’. De badge op McCartneys linkerschouder zou het opschrift ‘OPD’ dragen, ofte ‘officially pronounced dead’. Een plausibeler verklaring is echter dat er ‘OPP’ staat, een afkorting voor ‘Ontario Provincial Police’. Zo’n badge bestaat én McCartney heeft verklaard er één ontvangen te hebben na een optreden in Ontario. Ook de hoes van ‘Abbey Road’ is voorwerp geweest van hineininterpretierung. McCartney loopt er op blote  voeten (een verwijzing naar zijn dood), John Lennon is gekleed in het wit (de priester), Ringo Starr in het zwart (de begrafenisondernemer) en George Harrison draagt jeans (de grafdelver). De nummerplaat van de geparkeerde auto leest ‘28 IF’, Pauls leeftijd indien hij niet gestorven was’.

Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 5
Paul McCartney (volgens sommigen dus zijn dubbelganger) in 2010 tijdens een optreden (foto: wikipedia).

Skepp concludeert terecht dat de ontstaansgeschiedenis van de ‘Paul is dead’-mythe illustreert hoe gemakkelijk een klein verzinsel kan uitgroeien tot een samenzweringstheorie. Alles begon immers met een anoniem telefoontje aan een radiostation, waarna er een zekere hysterie ontstond en kritische vragen verstomden.

 

Lees meer details op de website van Skepp. Daar ook een literatuurlijst. 

 

De geciteerde tekst is eigendom van Joost Lambert, 2012 – Kwam Paul McCartney in 1966 om het leven? 6Copyleft, artikel uit het tijdschrift “Wonder en is gheen Wonder”, SKEPP. Woordelijk kopiëren en distribueren van dit artikel is toegestaan in elke vorm, mits behoud van deze copyleft-noot – 29-04-12

Op bezoek bij Biohorma (bekend van Echinaforce)

by 33 Comments

Leden van Skeptische werkgroepen gingen op bezoek bij Biohorma, naar eigen zeggen ‘de grootste producent van fytotherapeutische en homeopathische middelen … in de Benelux’.  We hebben gezien hoe de producten worden gemaakt. Ook hebben we het gehad over de gezondheidsclaims voor de producten die het bedrijf maakt. Er gaat een wereld schuil achter de claim ‘bevordert het herstel na ziekte’. Maar ben je na ziekte niet al weer beter?

Op bezoek bij Biohorma (bekend van Echinaforce) 7
Het bedrijfspand van Biohorma in Elburg

Het bedrijf is vooral bekend van de A. Vogel-producten en het bekende Echinaforce, waarover in het tijdschrift Skepter en op het Skepsis-blog al de nodige uiterst kritische stukken zijn geschreven. De nadruk ligt bij Biohorma op fytotherapie (kruidengeneesmiddelen). Tijdens het bedrijfsbezoek bleek dat homeopathische middelen slechts een zeer klein deel uitmaken van het assortiment en de omzet van het bedrijf. Sinds een aantal jaren richt het bedrijf zich ook op essentiële vetzuren.

‘Van plant tot klant’
Op bezoek bij Biohorma (bekend van Echinaforce) 8
Een medewerker van Biohorma bij de verwerking van de paardenbloemen-oogst van 2012. De paardenbloemen worden in een haksel-machine gevoerd (facebook pagina van Biohorma).

Het motto van Biohorma is ‘van plant tot klant’ en het bedrijf is dan ook actief in de hele keten. Het bedrijf had ook het motto kunnen kiezen: van zaadje tot in de winkel, want de meeste producten beginnen in het voorjaar in de grond van de A. Vogeltuinen (nabij Elburg). De oogst verzorgt Biohorma zelf, en in snij- en productiehallen wordt de oogst gereed gemaakt voor verwerking. De producten die uit de plant komen worden door middel van oplossen in alcohol en daaropvolgende droogtechnieken uit de plant gehaald en verwerkt in pillen, drankjes, zalven etc, waarna het bedrijf de distributie naar de verkooppunten verzorgt. Alles in één hand.

Enthousiaste medewerkers, veel aandacht voor contact met de klant

Het was voor ons duidelijk dat de mensen van Biohorma die we spraken erg enthousiast en trots op hun bedrijf en producten zijn. Het bedrijf besteedt veel energie aan het onderhouden van contact met de klant. Dat betekent bijvoorbeeld marktonderzoek (‘hoe denkt de consument over onze producten, hoe bekend zijn ze’), reclame-, informatie- en promotiemateriaal, en rechtstreeks contact met de klant (er is b.v. een telefonische hulplijn waar mensen terecht kunnen met vragen) en het bedrijf ontvangt graag bezoekers.

Gezondheidsclaims

We hebben bij ons bezoek aan Biohorma uitvoerig stilgestaan bij het type gezondheidsclaims dat het bedrijf maakt.

De gezondheidsclaims voor haar producten baseert Biohorma, zo begrepen wij, niet op eigen onderzoek. Biohorma maakt onder andere gebruik van beschrijvingen die o.a. zijn opgesteld door The European Scientific Cooperative on Phytotherapy(ESCOP) (zo blijkt uit informatie op het internet). De beschrijvingen werden met een Engels-klinkend woord aangeduid als ‘Monografen’ , het Nederlandse woord monografie is in het Engels Monograph. Er mag dan wel geen eigen onderzoek zijn naar de werkzaamheid van middelen, wel wordt veel aandacht besteed aan onderzoek naar de veiligheid van middelen en processen (veiligheid voor de eindgebruiker is topprioriteit). Ook wordt onderzocht of de samenstelling van preparaten in overeenstemming is met nationale en Europese voorschriften.

Deze manier om gezondheidsclaims te onderbouwen is in overeenstemming met de eisen die het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen stelt aan bepaalde alternatieve middelen. Cees Renckens schreef daarover in zijn recente column:

‘Voor […] middelen, samengesteld uit mengsels en voorradig in de zelfzorgschappen van drogist en apotheek, die wel een indicatie claimen, gold een aangepaste ‘bewijsvoering’, waarbij volstaan kon worden met verwijzingen naar monografieën over het preparaat’. 

Op bezoek bij Biohorma (bekend van Echinaforce) 9
De Europese Unie stelt eisen aan kruidenmiddelen (www.gaia-health.com)

Biohorma heeft te maken met een woud aan regels. Op sommige producten zijn Europese voorschriften van toepassing, bijvoorbeeld de Europese Richtlijn voor Traditionele Kruidengenees­middelen (zie deze Wikipedia-link). Sommige Biohorma-producten worden aangemerkt als ‘voedsel’, en vallen daarmee onder de Warenwet (‘Warenwetbesluit Kruidenpreparaten)’. Voor deze producten mogen geen therapeutische claims worden gemaakt. Andere producten (met een farmacologisch actieve stof en/of een therapeutische indicatie) (kunnen) vallen onder de geneesmiddelenwetgeving. Ten slotte zijn er de ‘medische hulpmiddelen’. De wetgeving hiervoor is net voor de eeuwwisseling zodanig aangepast, dat daar niet alleen voorwerpen, maar ook stoffen onder kunnen vallen, zoals een kruiden-gel voor aambeien.

Hoe breng je claims onder woorden?

Biohorma denkt veel na over hoe je claims zo kunt formuleren dat deze in overeenstemming blijven met alle regels. Zo dienen de aanprijzingen voor gezondheidsproducten basically beperkt te blijven tot: ‘in stand houden van een goede gezondheid’. De claim voor Echinacea is bijvoorbeeld dat dit ‘de natuurlijke afweer helpt/ondersteunt’ en dat dit ‘herstel na ziekte bevordert’. Achter deze formuleringen blijkt een wereld van overwegingen schuil te gaan, zo bleek tijdens ons gesprek: ‘herstel ná ziekte’ (toegelaten claim) is iets anders dan ‘herstel tijdens ziekte’ (niet toegelaten claim), helpen/ondersteunen van het afweersysteem (toegelaten claim) is iets anders dan een ‘genezen of vervangen van een gebrekkige eigen lichaamsafweer’ (niet toegelaten claim). Bekijk deze claims voor het Biohorma-topproduct Echinacea en vraag je af wat er eigenlijk heel precies gezegd wordt:

  • Verkleint de kans op griep en verkoudheid
  • Sneller herstel bij griep en verkoudheid
  • Stimuleert het immuunsysteem
  • Bewezen effectief
  • Werkt krachtig en natuurlijk
  • Echinacea purpurea wordt vers verwerkt

Bekijk ook het filmpje hierna over Echinacea (als je hieronder geen scherm ziet: klik dan hier):

http://www.youtube.com/watch?v=SQuogFeVJ88

Geen medische behandelingen

De claims voor de producten van Biohorma zijn in de kern tamelijk bescheiden. Dat blijkt ook uit onze vraag wat het bedrijf doet als mensen de hulplijn bellen met een concrete medische vraag. Het antwoord: ‘iedere beller met een medische vraag verwijzen wij door naar een arts’. 

Veranderende eisen: gevolgen voor Biohorma-producten?

In zijn column vertelde Cees Renckens dat de Raad van State onlangs bepaalde dat VSM niet langer mag zeggen dat Rinileen Neusdruppels geïndiceerd zijn bij neusverkoudheid, oorpijn en bijholteontsteking. De reden: VSM kan de werking van Rinileen Neusdruppels tegen deze klachten niet met onderzoek onderbouwen. Deze uitspraak betekent misschien nog meer dan voorheen dat gezondheidsclaims voor kruidenpreparaten op een goudschaaltje zullen worden gewogen. Hoe smal dit pad kan zijn, blijkt b.v. uit deze beschrijving van een claim van Biohorma die voor de Reclame Code Commissie werd behandeld (met dank aan onze lezer A. Atsou Pier, zie comment hieronder).

 

Ik heb dit artikel geschreven samen met Joke ten Hove

Foto voorzijde: Wikipedia