Kloptdatwel?

alternatieve behandelwijzen

Bronwaterkuur springlevend in Tsjechië

by 2 Comments

Het lijkt een 19e eeuws tafereel – tientallen mensen met kopjes bronwater. Ze wandelen bedachtzaam van de ene naar de andere geneeskrachtige bron. Maar dit is niet de 19e eeuw. Het is 2011 en ik ben in Karlovy Vary (Karlsbad) in Tsjechië. De bronwaterkuur blijkt hier springlevend. De waterbronnen zijn deels te vinden in prachtig gerestaureerde gebouwen. Je kunt hier al sinds het begin van de 18e eeuw terecht voor een waterkuur.  Maar er zijn ook waterbronnen in moderne hallen van beton en glas, aangelegd in de tijd van het socialisme (1945-1989). Het water uit Karlsbad bevat veel mineralen (vooral natriumsulfaat, ook wel ‘Karlsbader zout’ genoemd) en zou goed zijn voor van alles en nog wat: spijsverteringsstoornissen, diabetes, jicht, overgewicht, paradontose, ziekten van het bewegingsapparaat, lever- en galziekten en zelfs zou het water ‘oncologisch lijden’ verlichten (bron: wikipedia.de). Klopt dat wel?

Ik besloot de proef op de som te nemen. De aanpak is simpel – je begint met het kopen van een kuurbekertje: een gat van boven voor het opvangen van water uit de bron en een slurfje waarmee je het water kunt opzuigen (zie de illustratie op voorpagina). Daarmee kun je langs de tientallen bronnen die door de binnenstad van Karlovy Vary verspreid liggen. Het water is warm en smaakt niet lekker, het doet denken aan een oplossing van roestige spijkers, zout en ei dat over de datum is.

Je hoeft het water overigens niet in alle gevallen te drinken. Er zijn ook vermeende positieve effecten bij andere toepassingen, zoals in de foto hiernaast is te zien.

Is er bewijs voor de werkzaamheid van bronwater? Volgens de Duitse vereniging van producenten van ‘heilwasser’ wel. In een brochure presenteren ze allerlei toepassingen voor het geneeskrachtige bronwater. In Duitsland heeft het geneeskrachtige bronwater zelfs een beschermde wettelijke status. Ook kom je makkelijk aan positieve testimonials van mensen die de waterkuur hebben gedaan. Ook artsen die mensen hebben doorverwezen melden positieve resultaten. Maar dat zegt eigenlijk niets – elke behandelwijze kent mensen die deze verdedigen met een gloedvol betoog. Maar het zijn natuurlijk wel deze verhalen die er voor zorgen dat gezondheidszoekers nog steeds in groten getale de waterkuur nemen.

De bottom line: er is geen wetenschappelijk bewijs voor het nut van de waterkuur. De Amerikaanse skepticus Joe Nickell heeft er in 2005 een serie artikelen over geschreven in de Skeptical Inquirer, het blad van de Amerikaanse skeptici. Nickell concludeert dat moderne medicijnen de waterkuur hebben ingehaald. Tegenwoordig heeft het zoute water geen meerwaarde meer voor het bestrijden van ziektes. Nickell wijst wel op het placebo-effect van de waterkuur (een placebo is een geneesmiddel zonder werkzame stoffen). Ook merkt hij terecht op dat veel mensen baat hebben bij een paar weken rust in de bergen. Ik voeg daar nog een eigen theorie aan toe. Het bronwater in Karlovy Vary smaakt zo vies, dat je er alles aan doet om weer snel beter te worden!

Joe Nickell concludeert in de Skeptical Inquirer:

‘Seemingly supportive of the sweeping grandiose claims made for mineral springs is the fact that many visitors offered testimonials in their favor. However, according to psychologist Terence Hines (1988, 236-237), ‘One can find testimonials attesting to the effectiveness of almost anything,’such as those given for ‘snake oils’ that allegedly cured even ‘consumption’ (tuberculosis). Hines adds: ‘It is safe to say that if testimonials play a major part in the ‘come on’ for a cure or therapy it is almost certainly worthless. If the promoters of the therapy had actual evidence for its effectiveness, they would cite it and not have to rely on testimonials.’ Even some spa advocates who touted the beneficial effects of various inclusions in the water conceded they were not solely due to them. Benefits were also attributed to the water’s mechanical and thermal effects on the body-hot- and cold-water applications being commonly prescribed for various therapeutic purposes-not to mention, of course, psychosomatic benefits, the so-called placebo effect (Swanner 1988, 32-37; Kršling 2002). Potential negative effects were rarely considered. For example, at Saratoga laws on radioactivity required the posting of signs warning that radium content might be harmful to health, while spa-advocate Swanner (1988, 37) found that ‘ridiculous,’ saying, “If the mineral waters have deleterious physiologic effects, they have yet to be demonstrated.’ This seems rather an attempt to shift the burden of proof and to suggest, counter intuitively, that a wide variety of positive effects could come from ingesting certain substances but never any negative effects. Nonetheless, quite obviously the spas-offering a change of scenery, rest, the distraction from one’s ills provided by almost any physical treatment, and the power of positive thinking-represented a successful, if temporary, prescription for many ailments’.

 

Zwitserland geeft alterneuten zes jaar vrij spel

by 2 Comments

Zwitserland gaat in de komende jaren een aantal alternatieve therapieën onderzoeken op werkzaamheid: homeopathie, holistische behandelingen, kruidentherapie, traditionele Chinese behandelwijzen (waaronder acupunctuur) en neuraaltherapie (injecties met procaïne). Dat meldde de website swissinfo.ch op 14 januari 2011. Zowel de Zwitserse reguliere artsen als de irreguliere genezers gaven aan dat ze blij waren met deze aanpak. Maar de praktijk is dat de alternatieve therapieën de komende 6 jaar vrij spel hebben – ze zijn voorlopig weer opgenomen in  de Zwitserse ziektekostenverzekering.

Een nader te bepalen internationaal erkend onderzoeksinstituut moet het oordeel vellen of een behandelwijze al dan niet werkzaam is. Dit moet op basis van bestaande gegevens, anders zou het niet lukken om voor 2018 tot conclusies te komen. De Zwitserse regering overweegt twee serieuze instituten:

‘The government is now considering which international institute to approach. It could be a state-sponsored body such as the United States’s lead agency for scientific research on complementary medicine, the National Center for Complementary and Alternative Medicine. The National Institute of Clinical Excellence in Britain has been name-checked by others’.

De website van het National Center geeft b.v. een duidelijk beeld van het ontbrekende bewijs voor werkzaamheid van homeopathie. Ook over de andere therapieën geeft de website de nodige info, en die is van goede kwaliteit.

Waarom vindt Zwitersland dan aanvullend onderzoek nodig? Waarom is een websearch bij het Amerikaanse topinstituut niet voldoende? Waarom al die moeite en kosten? Dat heeft te maken met de unieke Zwitserse vorm van democratie. In 2005 schrapte Zwitserland de alternatieve behandelwijzen uit de ziekteverzekering. Wie een niet-bewezen behandeling wilde, moest die dus zelf betalen. Maar in 2009 stemde tweederde van de Zwitsers in een referendum voor opname van de alternatieve behandelingen in de ziektekostenverzekering. Ondertussen concludeerde een nationale onderzoekscommissie in december 2010 dat er geen enkel bewijs was voor de werkzaamheid van de vijf alternatieve behandelingen. Die conclusie was niet voldoende – de feiten spreken blijkbaar in Zwitserland niet voor zichzelf.

Het compromis is dus dat de alternatieve genezerij de komende zes jaar weer in de Zwitserse ziektekostenverzekering zit. En in dit Alpenlandje gaat het dan om big business – Zwitserland heeft de meest alternatieve behandelaars per hoofd van de bevolking van alle landen ter wereld. Op dit moment zijn er ruim 17.000 geregistreerd bij de ziektekostenverzekeraars.  Ik ben benieuwd wat de Zwitsers in 2017 concluderen.

Met dank aan Arjen Rienks

Japan wijst oeroude westerse geneeswijze af

by 2 Comments

Ongeveer een half jaar geleden kwam het Franse persbureau AFP met het bericht dat Japanse onderzoekers homeopathie hadden afgedaan als ‘absurd’. Op 30 augustus verscheen dit bericht op Google News. Het persbericht vermeldt dat de keizerlijke arts en toponderzoekers een oproep doen om homeopathische middelen niet te gebruiken. Ze zijn bezorgd omdat de populariteit van homeopathie in Japan toeneemt. Kort voor de oproep van de Japanse wetenschappers was in Japan een baby overleden na een homeopathische behandeling. Enkele passages uit het bericht:

‘The physician to Japanese Emperor Akihito and top scientists have slammed homeopathy as an “absurd” medicine, urging health workers to stay clear of the alternative treatment as it grows in popularity. “I cannot help but feel strong bewilderment” over the recent rise in homeopathy’s use as a treatment in Japan, said Ichiro Kanazawa, who chairs the prestigious Science Council of Japan. “The reason is that it ignores science,” Kanazawa, who is also the medical supervisor for Japan’s Imperial Household Agency, said in a statement.

The controversy has been fuelled by reports that a two-month-old baby girl died last year of a cerebral haemorrhage in Japan after she was given a homeopathic remedy instead of the normal treatment of vitamin K’.

Meer achtergronden? Onze eigen Nederlandse Jan Willem Nienhuys heeft een paar dagen geleden in het Skepsis blog een uitgebreid artikel geschreven over de onzin van homeopathie.

Angst voor vaccinaties zeer schadelijk voor derde wereld

by 3 Comments

Onlangs schreven we dat de angst voor vaccinaties enorm is aangejaagd door de wetenschappelijke fraude van Andrew Wakefield. Die liet zich betalen voor een bij elkaar gefantaseerd onderzoek dat vaccinaties kunnen leiden tot autisme. Zijn artikel in The Lancet heeft veel schade aangericht, schreef het het British Medical Journal onlangs.

Angst houdt niet alleen in het Westen mensen af van vaccinaties, dat is ook het geval in derdewereldlanden. En daar zijn de gevolgen nog groter dan in de rijke landen. Daarover schreef de Engelse krant The Guardian in een recent artikel.

Het artikel vertelt dat angst voor vaccinaties van alle tijden is. Toen het pokkenvaccin ter beschikking kwam, stonden cartoons in de krant van mensen met een koeienkop. Ieder land lijkt zijn eigen angsten te hebben. In Frankrijk leidde een hepatitisvaccin tot angst voor MS. De vaccinatieangst slaat over naar de derde wereld. In Zuid-Afrika is weerstand ontstaan tegen het vaccin tegen mazelen, rode hond en de bof. Dit heeft geleid tot een mazelenepidemie met honderden sterfgevallen. In India ziet de overheid ervan af om kinderen in te enten tegen Hib. Dit tegen adviezen van deskundigen in. In India overlijden volgens de WHO jaarlijks 80.000 kinderen aan Hib.

De vaccinatieangst in het Westen jaagt de angst in derdewereldlanden aan:

‘Our anti-vaccine fears, and the groups set up to highlight them in the developed world, may not directly cause these problems, but are “fuelling and amplifying them”, according to Dr Heidi Larson of the vaccine programme and policy group at Imperial College London. Shockingly, just five minutes spent looking at websites critical of vaccines increases your perceptions of the risks, and reduces the perceptions of the risks of not being inoculated, according to a recent paper from a German group published in the Journal of Health Psychology. Rumours about vaccines quickly gain credence in the internet hothouse, with sites feeding off each other’.

De angst wordt aangejaagd door desinformatie op het internet. Daar vind je bijvoorbeeld op allerlei plaatsen het verhaal van vier Indiase meisjes die overleden binnen 24 uur nadat ze het HPV-vaccin hadden gekregen. Wat er niet bij wordt verteld is dat twee overleden door een auto-ongeluk, de derde door een slangenbeet en de laatste door verdrinking in een waterput.

Wat kan dienen als tegengif? Hoe kunnen we verzekeren dat kinderen wel hun injecties krijgen? Het antwoord kunnen we misschien vinden in Zuid-Amerika. Daar is een beweging ontstaan met vertegenwoordigers die zich op lokaal niveau inzetten voor vaccinaties:

‘In South America, which has astonishingly high rates of vaccination, ownership clearly works. Brazil’s rates are 98% of children across all of the childhood vaccines. This is partly because campaigners such as Ciro de Quadros, the legendary former director of the Pan American Health Organisation, have made vaccination rates a matter of local pride. “Every mayor in Brazil can tell you the vaccination rate in their town,” he told me at the recent International Paediatric Congress in Johannesburg. Grassroots advocacy has also been a powerful counter force to rumour in countries such as Bolivia and Peru, which are as poverty-stricken and with infrastructure as poor as some in Africa’.

Wie nog eens de feiten over inentingen tegen kinderziektes op een rijtje wil zien, kan naar deze video kijken (klik hier als je geen scherm ziet).

Vaccines: Separating Fact from Fear from Mind and Body on Vimeo.