Kloptdatwel?

complot

Heeft Sarah Palin haar zwangerschap gefaket?

by 93 Comments

De Amerikaanse hoogleraar journalistiek Brad Scharlot heeft kort geleden een artikel online gezet waarin hij uitlegt dat er geen solide bewijs is dat Sarah Palin de moeder van Trig is. Al direct na de geboorte van Trig (nu 3 jaar geleden) doken er geruchten op dat Sarah Palin niet zijn moeder zou zijn. Maar hoewel het artikel van professor Scharlot er wetenschappelijk genoeg uitziet (29 pagina’s met voetnoten), deugt er niets van zijn verhaal.

In het politieke discours in Amerika is een strikt persoonlijke zaak zoals de geboorte van een kind een aanvaardbaar (en ook in de ogen van veel kiezers belangrijk) gespreksonderwerp. Daarover gaat het hier niet, wij vragen ons af wat er klopt er van het artikel van Scharlot.

Het artikel van Scharlot begint met de vraag hoeveel journalisten eigenlijk weten over de zwangerschap van Palin. Hebben zij wel genoeg onderzoek gedaan? Scharlot schrijft:

‘This article looks at what American journalists knew, and when they knew it, concerning the fake birth rumor — and it finds there was insufficient evidence for the press to conclude that Palin was telling the truth about Trig’.

Palin zou haar zwangerschap gefaked hebben. Vaak wordt gesuggereerd dat dochter Bristol de echte moeder zou zijn. In zijn artikel licht Scharlot zijn vermoedens toe met een aantal foto’s van Palin die moeten bewijzen dat ze er een paar weken voor de geboorte van Trig nog helemaal niet zwanger uitzag. Ook laat hij een foto zien van enkele dagen voor de geboorte van Trig waarin Palin ineens juist wel een dikke buik heeft. Kan die buik in een paar weken zo dik geworden zijn? Ook zegt Scharlot dat de dikke buik in tegenspraak is met de beweringen van Palin dat haar zwangerschap nauwelijks zichtbaar was. Zo spoort hij allerlei ogenschijnlijke inconsistenties op in het verhaal van Palin om zijn theorie te onderbouwen.

Toch is het artikel van Scharlot een klassiek voorbeeld van een samenzweringstheorie. Allerlei snippertjes informatie worden in een niet bestaand verband gezet. Kloptdatwel heeft eerder al vaak geschreven over samenzweringstheorieën en hoe ze ontstaan. Klik op de tags ‘complot’ of ‘complottheorieën’.

De theorie van Scharlot werd snel en vakkundig ontkracht in het tijdschrift Salon. Daar komt een journalist aan het woord die de zwangerschap van Palin volgde. Hij vertelt over een ontmoeting met Palin op 5 maart 2008, anderhalve maand voor de geboorte van Trig, waarin Palin hem liet zien dat ze zwanger was. Salon schrijft in een ander artikel op 22 april 2011 dat ze uitvoerig onderzoek hebben gedaan en dat er geen enkele reden is om te twijfelen aan de zwangerschap van Palin:

‘In light of the recent attention this subject has received and the considerable passion it has stirred, Salon embarked last week on an investigation of the circumstances surrounding Trig’s birth. The exhaustive review of available evidence that we conducted, along with new interviews with multiple eyewitnesses who interacted with a pregnant Sarah Palin up-close in early 2008 — most of whom had never spoken publicly about the matter before — has produced one clear conclusion: Sarah Palin is, indeed, Trig’s mother and there is no reason to suspect any kind of a coverup.

We’ve learned, for instance, that an Associated Press reporter in Alaska who was covering Palin during her pregnancy in early 2008 (before she became a national figure) thoroughly investigated rumors that the pregnancy was a hoax. The reporter directly questioned Palin about the matter in a private meeting in her Juneau office before she gave birth. Gov. Palin responded by voluntarily lifting her outer layer of clothing, offering a clear look at her round belly. The reporter quickly concluded that there was no truth to the rumors and never wrote about them’.

Palin verzet zich heftig tegen de theorie dat ze haar zwangerschap heeft gefaked. In een radio-show in 2009 zei ze er het volgende over:

‘Hey, you know, that’s a great point, in that weird conspiracy-theory freaky thing that people talk about that Trig isn’t my real son. And a lot of people say, “Well you need to produce his birth certificate! You need to prove that he’s your kid!” Which we have done’.

Sarah Palin is nog niet van deze samenzweringstheorie af. Ze heeft aangekondigd dat haar nieuwe boek veel aandacht zal besteden aan Trig en de theorieën rond zijn geboorte. Een beetje wrang is natuurlijk dat Sarah in feite een koekje van eigen deeg krijgt. Zij heeft immers de twijfels over de geboorteplaats van president Obama actief aangewakkerd.

 

Complotdenken in actie: de maan bestaat niet

by 1 Comment

The Mad Revisionist – een website ontstaan uit bewondering van de methoden die Holocaust-ontkenners gebruiken om de historische waarheid te ontdekken. Het enige falen van de holocaust-ontkenners volgens the Mad Revisionist: het niet toepassen van hun logica op andere gebieden. The Mad Revisionist gaat door waar Holocaust-ontkenners zijn opgehouden en ontkent vrolijk de maan.

Complotdenken in actie: de maan bestaat niet 1
Als de maan nep is, hadden ze hem dan niet in leuke kleurtjes kunnen maken in plaats van saai grijs?

You can see it. But think about it – without the help of so-called “experts”, how do you really know what you’re looking at? It could be a hologram, projected from various government installations throughout the world. It could be a large, crudely painted balloon, held in place by helium and propelled by tiny sails and rudders (which is why it moves across the sky so slowly).

They ingeniously concocted the idea of “cycles of the moon”, and as their resources increased, were able to create the illusion that this object in the sky actually went through such changes. To make their hoax more plausible to early, superstitious societies, they arranged for these cycles to coincide with the months of the year.

But don’t all qualified scientists and astronomers agree that there is a moon? Indeed, but shouldn’t one be suspicious of such unanimity, when universities are supposed to be forums for open debate of controversial issues. (…) You will never see the revisionist perspective on the moon being taught in institutions of higher learning, even as a controversial opposing view. (…)  Could you imagine a student who argued the revisionist viewpoint on the question of the moon being awarded a degree? He would be hounded out of the university in an instant! How can one explain such behavior from institutions that are supposed to serve as forums for the free exchange of ideas, except to conclude that the establishment has something to hide?

But don’t the astronauts who claim to have walked on the moon count as eyewitnesses? And just how much money did each of these men receive, on record, for their services? And this doesn’t count the unaccounted millions that have probably bought their continued silence since.

And what about the “moon rocks” that these astronauts brought back with them? I’m sure their backyard gardens are just that much poorer. It will take more than a few phony space artifacts to prove the existence of a 74,000,000,000,000,000,000 ton object orbiting the earth.

Hasn’t the moon been mentioned in texts and literature throughout history? There is no mention of the moon in the English language prior to the year 1066. This is a proven fact, so rarely spoken of in these controlled academic institutions.

En zo gaat het nog wel even door.

Het moge duidelijk zijn dat The Mad Revisionist een humoristische site is. Maar de manier van argumenteren zal voor velen herkenbaar zijn. Het is de manier van veel complottheoretici.

Wanneer iemand met een bewijs voor je neus staat, zeg je dat het gefabriceerd is.

Wanneer een expert een uitspraak doet zeg je dat diegene geld heeft ontvangen om die uitspraak te doen.

Wanneer ‘iedereen’ een bepaalde (andere) mening heeft zeg je dat “zij er allemaal bij horen”.

Op die manier kan een complottheorist altijd in het complot blijven geloven: ontkrachtende bewijzen behoren ook tot het complot.
Als je meer wilt weten over complotten: het Skepsiscongres 2010 ging er dieper op in (en de presentaties zijn gefilmd).

Waar ligt Atlantis?

by Leave a Comment

Een pareltje uit de begintijd van Kloptdatwel (21 oktober 2010) gaat over een briljante lezing waarin Matt Harding in 5 minuten uitlegt dat een denkbeeldige lijn een hele serie belangrijke monumenten op aarde verbindt – de imaginary line of ancient cosmic weirdness. De Nazca lijnen in Peru zijn verbonden met de grote piramide in Gizeh en op die lijn liggen ook andere mysterieuze plekken zoals Paaseiland en oeroude monumenten waarvan sommige nooit goed verklaard zijn. Zelfs de kaart van Piri Reis die de kustlijn van Zuid Amerika toonde voordat Columbus er ooit was geweest komt in een ander daglicht te staan. De lijn loopt namelijk over een eiland op deze kaart dat nooit is teruggevonden. Is dit soms Atlantis? Of is het historisch complotdenken?

 

4e spreker Skepsis-congres 2010: Jan-Willem van Prooijen

by 2 Comments

4e spreker Skepsis-congres 2010: Jan-Willem van Prooijen 2
Jan-Willem van Prooijen is de laatste spreker van het Skepsis-congres 2010: de psychologie van het geloof in complottheorieen.

Dit bericht is eerder gepubliceerd op 26-11-2010. UPDATE 28-01-2011: onderaan de pagina staat de video van deze presentatie samen met de gebruikte powerpoint presentatie.

Dit is een samenvatting van de lezing:

De psychologie van het geloof in complottheorieën.

Jan-Willem van Prooijen is Associate professor aan de Vrije Universiteit van Amsterdam

In deze lezing gaat Jan-Willem van Prooijen in op de psychologische aspecten van het geloof in complotten. Daarbij is het niet relevant of een complottheorie waar is of niet: het gaat om hoe en waarom mensen in complotten geloven, vooral om welke psychologische factoren mensen gevoelig maken voor geloof in complottheorieën.

Van Prooijen verstaat onder een complottheorie: de verdenking dat een bedreiging van de sociale orde opzettelijk gepland en uitgevoerd werd door een kwaadaardig complot, vaak van legitieme autoriteiten of instituten. Een complottheorie ontstaat vooral na bedreiging van de sociale orde; deze bedreiging kan reëel en objectief zijn, maar ook irreëel en subjectief.

De 2 hoofdstellingen van Van Prooijen zijn:
1.  Complottheorieën zijn psychologisch gezien functioneel: mensen hebben behoefte om betekenis te verlenen aan stressvolle sociale gebeurtenissen en complottheorieën komen tegemoet aan deze behoefte.
2.  Complottheorieën zijn een reactie op grote maatschappelijke gebeurtenissen: mensen zoeken voor een groot gevolg graag naar een grote oorzaak.

Uit onderzoek blijkt (Whitson & Galinsky, 2008; Science) dat onzekerheid en gebrek aan controle de behoefte om betekenis te verlenen versterken. Mensen zien eerder onterecht patronen nadat ze een situatie in herinnering hebben geroepen waarin ze geen controle hadden. Uit ander onderzoek blijkt dat het identificeren van specifieke, benoembare vijanden effectiever is in het reduceren van angst dan het erkennen van het bestaan van toeval. Mensen vrezen toeval meer dan onrechtvaardigheid.

Van Prooijen heeft samen met anderen een vijftal studies uitgevoerd, waarvan hij de resultaten kort belicht. Voor de toehoorders is het wel even goed opletten, want in de getoonde statistieken begint de schaal van de staafjes niet bij 0!

Studie 1: Noord-Zuidlijn in Amsterdam
Insteek: manipulatie van controle.

Dit onderzoek had dezelfde opzet als dat van Whitson & Galinsky en besloeg o.a. vragen over corruptie bij gemeenteraadsleden. In de antwoorden maakte het verschil of mensen vooraf hadden gedacht aan een situatie met veel controle, een situatie met weinig controle, of een controleneutrale situatie.

De waargenomen immoraliteit van een autoriteit blijkt een goede indicator voor geloof in complottheorieën te zijn. Wanneer iemand als moreel goed wordt gezien, is complotdenken minder aan de orde. Denk bijv. aan de gestegen populariteit van George W. Bush na de aanslagen van 11 september 2001, of het geloof in God na rampspoed. Immoraliteit is zelfs een randvoorwaarde voor complotdenken. Oftewel gebrek aan controle leidt tot geloof in complotten mits de betreffende autoriteit als immoreel wordt gezien.

Studie 2: Aanslagen van 11 september 2001 (‘9/11’)
Insteek: behoefte aan structuur.

Dit onderzoek besloeg vragen over de regering van George W. Bush en onderzocht de invloed van de behoefte aan structuur, het kunnen omgaan met onzekerheid. De correlatie tussen waargenomen immoraliteit en geloof in complotten bleek sterker voor mensen die behoefte aan structuur hebben.

Studie 3: Westerse oliemaatschappijen
Insteek: manipulatie van moraliteit.

Dit onderzoek besloeg vragen over westerse oliemaatschappijen en de oorlog in Irak. Vooraf hadden mensen een stuk te lezen gekregen waarin westerse oliemaatschappijen als moreel of juist als immoreel werden afgeschilderd. In de antwoorden maakte het verschil of mensen vooraf hadden gedacht aan een situatie met weinig controle of een controleneutrale situatie.

Uitkomst: combinatie onzekerheid + immoraliteit = complotdenken.

Studies 4 en 5: Het ongeluk van ‘Yayi Godo’ uit Benin
Insteek: manipulatie van emotionele betrokkenheid.

Yayi Godo is een fictief persoon in een fictief krantenbericht in studie 4. Godo is oppositieleider in Benin en krijgt een auto-ongeluk. De mate van dreiging in het bericht kon zijn: groot (Godo overlijdt) of klein (Godo herstelt). In de antwoorden maakte het verschil of mensen vooraf het subjectieve perspectief hadden genomen van Godo zelf of afstand hadden genomen voor een objectieve beschrijving.

Uitkomst: combinatie subjectief perspectief + grote dreiging = complotdenken.

De opzet van studie 5 was gelijk aan die van studie 4, maar dan met het perspectief van een inwoner van Benin i.p.v. Godo zelf. Dit lost het mogelijke probleem op van het moeten nemen van het perspectief van een overleden persoon. De uitkomst is gelijk aan die van studie 4.

Ten slotte
Er dient zich een nieuwe onderzoeksvraag aan: Hoe kunnen we complotdenken tegengaan? De hypothese is dat transparantie helpt. Ter afsluiting geeft Van Prooijen daarom ‘openheid van zaken’ en laat weten dat zijn onderzoek gefinancierd werd door de CIA, MI6, de Mossad en het Nederlandse ministerie van Defensie. Dus in hoeverre wij hem kunnen geloven…

 

3e spreker Skepsis-congres 2010: Stef Aupers

by 1 Comment

3e spreker Skepsis-congres 2010: Stef Aupers 3
Stef Aupers geeft als 3e spreker tijdens het Skepsis-congres 2010 zijn presentatie: De paranoïde samenleving

Dit bericht is eerder gepubliceerd op 25-11-2010. UPDATE 21-01-2011: onderaan de pagina staat de video van deze presentatie samen met de gebruikte powerpoint presentatie.

Dit is een samenvatting van de lezing:

“De paranoïde samenleving, naar een sociologie van de complottheorie”

door Stef Aupers, universitair hoofddocent aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Paranoia
DSM-IV, het classificatiesysteem dat door de meeste hulpverleningsinstellingen gebruikt wordt om vast te stellen of sprake is van een psychiatrische stoornis, omschrijft een paranoïde persoonlijkheidsstoornis als volgt:

“Een diepgaand wantrouwen en achterdocht ten opzichte van anderen waardoor hun beweegredenen worden geïnterpreteerd als kwaadwillig (…)”.

Op het moment dat veel mensen deze eigenschap vertonen en de samenleving erdoor verandert, wordt het onderwerp van sociologisch onderzoek. Of een samenzweringstheorie nu waar is of niet, is voor een socioloog niet relevant; het gaat erom wat mensen voor waar houden en hoe die ‘waarheid’ verklaard kan worden vanuit bredere maatschappelijke ontwikkelingen.

Collectief wantrouwen
Dat complottheorieën niet iets zijn van de laatste eeuwen, bleek al uit het overzicht dat Jan Willem Nienhuys gaf, maar hoe komt het nu dat complottheorieën dusdanige vormen aannemen dat men zelfs kan spreken van een paranoïde samenleving? Volgens het SCP is 60% van de Nederlanders het eens met de stelling “Tegenwoordig weet je echt niet wie of wat je moet vertrouwen”. Tegelijkertijd geeft men aan dat het persoonlijk goed gaat maar met de samenleving slecht. Voorwaarde voor de ontwikkeling van complottheorieën is de aanwezigheid van wantrouwen, met name wantrouwen ten opzichte van overheden. In de Verenigde Staten is wantrouwen ten opzichte van de overheid gegroeid van 20% in 1964 naar 75% in 1998. Zo’n 80% gelooft dat de overheid van de VS informatie achterhoudt over buitenaardse wezens en voor 9/11 staat het percentage op 42%. Europa vertoont een vergelijkbare tendens. Wie herinnert zich niet de Mexicaanse griep waarover het gerucht ging dat in het vaccin vergif zat en dat de overheid het H1N1-virus zelf geproduceerd had?

Het feit dat sommige complotten wél waar zijn (denk aan Watergate) maakt het er niet makkelijker op.

Van ‘secure paranoia’ naar ‘insecure paranoia’
In de maatschappij was het tijdperk van ‘secure paranoia’ overzichtelijk: er was sprake van ‘exotische, gevaarlijke buitenstaanders’ die als groep te lokaliseren was en daardoor te bestrijden. Denk bijvoorbeeld aan geheime genootschappen, de communisten, de Joden et cetera.

‘Insecure paranoia’ is als fenomeen ongrijpbaarder en daardoor gevaarlijker. De eigen instituties en de eigen elite zijn niet meer te vertrouwen; er is geen sprake meer van één groep maar van verschillende (coalities van) ‘samenzweerders’.

Absolute kennis is problematisch
De positie van ‘autoriteiten’ in de maatschappij is ook veranderd; de tijd van absolute autoriteiten is voorbij. Dit geldt voor de autoriteit van de kerk, voor de autoriteit van personen en in toenemende mate ook voor de autoriteit van de wetenschappelijke kennis. ‘De’ expert bestaat niet meer. Via het internet wordt veel zinnigs en onzinnigs verspreid en iedereen heeft er een mening over. Kortom: er is sprake van een informatiechaos. Complottheorieën streven naar de waarheid, maar dragen eerder bij aan verwarring.

Sociale systemen zijn ondoorgrondelijk
Globalisering heeft een einde gemaakt aan overzichtelijke overheden. De afstand is groot en inzicht in de werking klein. Men raakt vervreemd van het systeem en vreest de almacht ervan. Wantrouwen is er ook ten opzichte van de werking van de financiële markt; ook die is ongrijpbaar hetgeen onzeker maakt. Wantrouwen is zoals gezegd een voorwaarde voor de ontwikkeling van complottheorieën maar hoeft niet per definitie uit te monden in paranoia. Er blijft voor sociologen genoeg werk aan de winkel.