• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

frans de waal

Nederlandse primatoloog verhevigt Amerikaans debat

8 April 2013 by Martin Bier 43 Comments

De Nieuwe Atheïsten hebben Frans de Waal altijd als een bondgenoot gezien.  Hij stelde vast dat het sociale leven van bonobo’s, chimpansees en andere primaten meer is dan een eenvoudig survival of the fittest.  Primaten werken samen, hebben een gevoel voor eerlijkheid en ze onderhouden structuren om conflicten op te lossen.  Ook zorgen ze voor de geestelijk en lichamelijk gehandicapten in hun midden.  Kortom, je hebt geen godsdienst nodig om op een beschaafde manier met elkaar om te gaan.  Maar De Waal heeft de Nieuwe Atheïsten steeds op een afstand gehouden.  In verschillende artikelen heeft hij te kennen gegeven dat hij de nieuwe assertievere vorm van atheïsme ziet als een evenknie van religieus fundamentalisme.  Een lang artikel van De Waal op salon.com heeft de discussie weer verhevigd.

Nederlandse primatoloog verhevigt Amerikaans debat 1
Frans de Waal (Wikimedia Commons)

De carrière van Frans de Waal begon aan de universiteiten van Nijmegen en Groningen.  Voor z’n vertrek, in 1981, naar de Verenigde Staten deed hij een baanbrekende studie over het politieke reilen en zeilen op het chimpansee-eiland van Burgers’ Dierenpark.  Time Magazine rangschikte hem in 2007 als één van de honderd meest invloedrijke mensen op de planeet.  De ontdekking dat chimpansees elkaar op foto’s aan de kont kunnen herkennen, leverde hem in 2012 een IgNobelprijs op.  En in 2010 bevorderde de Majesteit hem zowaar tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Salon.com is een invloedrijke progressieve Amerikaanse nieuwssite.  Op 25 maart 2013 verscheen er een hoofdstuk uit De Waal’s nieuwe boek, “De Bonobo en de Tien Geboden“, als artikel op de website.  In dit hoofdstuk beschrijft De Waal hoe hij als katholiek werd grootgebracht in het Nederland bezuiden de grote rivieren.  Hij stelt dat er in de katholieke cultuur waarin hij opgroeide ruimte was voor plezier en losbandigheid.  Het was als student op de universiteit dat hij voor het eerst in contact kwam met noordelingen van gereformeerde origine.  Hij kwam tot de vaststelling dat het geloof voor hen een verstikkende dwangbuis was geweest.  Ook zag hij hoe er nog altijd rancune en emotioneel onbehagen was onder gereformeerd opgegroeiden die zich van de kerk hadden losgemaakt.  Volgens De Waal vindt het radicaal atheïsme z’n oorsprong in dat misnoegen.  Het Nieuwe Atheïsme is volgens hem weinig anders dan een verbitterd ageren tegen het protestants fundamentalistische nest.  De reactie is, aldus De Waal, net zo verbeten dogmatisch als datgene waar ze tegen reageert.  Op “whyevolutionistrue” staat een felle reactie op De Waals artikel waarin een aantal oude argumenten worden herhaald.

De omslag van het laatste boek van Frans de Waal.
De omslag van het laatste boek van Frans de Waal.

In Europa zijn kerk en staat na de Tweede Wereldoorlog steeds  meer ontkoppeld en heeft de godsdienst langzaamaan veel van z’n greep op de samenleving verloren.  Op veel Europeanen maakt de hele discussie over het Nieuw Atheïsme derhalve een  nogal onzinnige indruk.  Maar in de Verenigde Staten leeft het heel erg.  Atheïsme heeft altijd al een nogal negatieve connotatie gehad onder het grote Amerikaanse publiek, maar in het algemeen bleven kerken en overheden weg uit elkaars invloedssferen.  Edoch, sinds de jaren 70 zijn politiek en godsdienst steeds inniger verstrengeld geraakt.  Het is heden ten dage bijna onmogelijk om in de VS als politicus gekozen te worden zonder getuigenis te hebben afgelegd over trouwe kerkgang en oprechte geloofsbeleving.  Het Nieuw Atheïsme is een radicale tegenbeweging – een beweging die eigenlijk pas na 11 september 2001 goed op gang kwam.  “Science makes you fly to the moon.  Religion makes you fly into buildings.” is de alleszeggende kwoot van de fysicus en schrijver Victor Stenger.  De situatie is aan het escaleren.  Daar waar kerken voorheen doorgaans apolitiek waren, daar hebben zich de laatste jaren decennia steeds meer vereenzelvigd met een invloedrijke vleugel binnen de Republikeinse Partij waar zelotisch campagne wordt gevoerd tegen homo’s, tegen wetenschap en tegen abortus.

Het valt te betwijfelen of de bijdrage van Frans de Waal aan het debat wel zo’n constructieve is.  Zijn inbreng is een klassieke ad hominem in de trant van “Jij zegt wat je zegt omdat je zus bent opgevoed en ik begrijp de kwestie beter omdat ik zo ben opgevoed.”  Dergelijke ad hominems zijn eigenlijk een vorm van anti-argumentatie waarmee een goede discussie óf wordt afgekapt, óf ontaardt in een ordinaire scheldpartij.

In Nederland zijn uit verschillende hoeken reeds hele positieve recensies verschenen over De Waals boek.  De Nijmeegse theoloog en godsdienstfilosoof Taede Smedes is op dit forum al eerder ter sprake gekomen (zie hier en hier) in z’n hoedanigheid als pleitbezorger voor Coen Vermeeren en de UFO’s.  Op z’n blog geeft Taede een juichrecensie van De Waals boek.  Hij zou willen “dat meer atheïsten dergelijke boeken schreven.”  Ook Marcel Hulspas, wetenschapsjournalist en mede-oprichter van de Stichting Skepsis, is laaiend enthousiast over De Waals boek.  Hulspas is in z’n nopjes als hij uit De Waals primatenwerk concludeert dat er een “geest” bestaat en dat het “wij-zijn-ons-brein”-materialisme onhoudbaar is.  Het is eigenlijk allesbehalve zeker of De Waal zelf zijn werk wel zo zou willen interpreteren.  Maar De Waal, als Nederlands meest vooraanstaande wetenschapper, is als Jezus zelf in dat je blijkbaar alle kanten op kan met z’n woorden.
Geïnteresseerd geraakt in het boek? Bestel het via een van de onderstaande links bij Bol.com en steun daarmee Kloptdatwel.nl!

Filed Under: (Bij)Geloof, Buitenland, De ideeën van, Wetenschap Tagged With: bonobo, frans de waal, New atheists, religie, wetenschap

Vrijheidslezing 2012 – “Van aap tot engel”

16 May 2012 by Barbara van der Hoeven 18 Comments

Waar komt onze moraliteit vandaan? Dit is een vraag die mensen al lang bezig houdt.De vrijheidslezing van dit jaar in Leiden zal over dit onderwerp gaan en wordt gegeven door vooraanstaand gedragsbioloog Frans de Waal.
De Waal doet onderzoek naar gedrag en emoties die, hoewel deze vaak alleen aan mensen worden toegeschreven, bij zowel mensen als dieren voorkomen. Hierbij moet je denken aan zaken als conflictresolutie, empathie en onrecht. Enkele goede voorbeelden van zijn onderzoek zijn te zien in de TED-lezing:  “Do animals have morals?”.

Hierin zitten een stel erg leuke filmpjes waarin te zien is dat apen en olifanten besef hebben van onrecht en wederkerigheid. Apen kunnen bijvoorbeeld samenwerken om een doel te bereiken ook als ze zelf niks aan de beloning hebben. Of verontwaardigd zijn als een andere aap een betere beloning krijgt voor hetzelfde klusje.
De lezing is maandag 4 juni om 15.00 uur in de Pieterskerk in Leiden.
Aanmelden kan hier: https://forms.lumc.nl/lumc2/vrijheidslezing
Eerder hadden we over dit onderwerp een bericht op Kloptdatwel (menselijke moraliteit is aangeboren)
Plaatje voorpagina uit besproken video: twee apen leggen hun conflict bij.

Filed Under: Algemeen, De ideeën van, Kort, Wetenschap Tagged With: frans de waal, video, vrijheidslezing

Frans de Waal: menselijke moraliteit is aangeboren

19 October 2010 by Gert Jan van 't Land 2 Comments

Frans de Waal: menselijke moraliteit is aangeboren 2
Frans de Waal

De Nederlands primatoloog Frans de Waal legt in een artikel in de New York Times op 17 oktober 2010 uit dat moraliteit vermoedelijk in onze genen zit. De mens deelt moreel gedrag met andere primaten. Het is niet nodig om te veronderstellen dat dit onderdeel van het menselijke gedrag  bepaald wordt door een hogere macht. Het artikel van Frans de Waal is te vinden via deze link, wellicht is inloggen nodig.

De Waal zegt in het artikel dat hij zich altijd wat ongemakkelijk voelt als mensen zeggen dat hun geloof of overtuiging hun moraliteit bepaalt. De Waal legt de vraag op tafel of iemand serieus kan denken dat onze vroege voorouders niet over moraliteit beschikten voordat ze met het geloof in contact kwamen. Creationisten en aanhangers van intelligent design veronderstellen dat de menselijke moraliteit tot onze ‘ontwerp blauwdruk’ behoort en ons uniek maakt. Ze zijn volgens De Waal vaak op zoek naar argumenten om wetenschappelijk onderzoek te ontkrachten dat een andere kant op wijst. Zo voeren ze de recent ontdekte wetenschappelijke fraude van de Harvard primatoloog Hauser op als bewijs dat wetenschappelijke verklaringen voor moraliteit bij apen niet deugen. De Waal vindt dit een achterhoedegevecht, volgens hem heeft elk veld van de wetenschap te maken met fraude, primatologie is niet bijzonder in dat opzicht. Net zoals fraude bij natuurkundigen niet leidt tot een einde van de natuurkunde, zal dit bij primatologie en diergedragkunde ook niet gebeuren, vertelt De Waal in de New York Times.

De Waal haalt uit zijn onderzoek naar apengedrag veel voorbeelden aan van altruïstisch gedrag onder apen. Apen helpen en steunen elkaar op allerlei manieren. De Waal vertelt over  een oude aap die hulp krijgt van andere apen bij water halen. Het plaatje op de voorpagina laat een aap zien die het met een uitgestoken hand goed wil maken na een ruzie. Ook laten apen zien dat ze over rechtvaardigheidsgevoel beschikken. Ze doen graag hun best om een stukje komkommer te bemachtigen. Maar als ze zien dat een andere aap een lekker stuk fruit krijgt, dan worden ze boos, ze houden op met hun best te doen om de komkommer te pakken te krijgen, ze gaan in werkstaking. Heel begrijpelijk gedrag dat een mens zich goed kan voorstellen. Hier vind je meer over dit onderzoek (een artikel van De Waal in de New Scientist).

De Waal concludeert dat apen, mensen en ook andere dieren moraliteit nodig hebben om samen te kunnen leven. Daarvoor zijn spelregels nodig die mensen en dieren van binnen uit voelen (‘bottom up’ zoals De Waal het noemt). Dit alles ontkent volgens mij niet dat het geloof voor veel mensen een inspiratiebron biedt voor het versterken van hun moraliteit. De Waal breekt geen lans voor atheïsme, wel verzet hij zich volgens mij met succes tegen een onderdeel van de theorie van intelligent design. Hij laat zien dat moraliteit via evolutie aan de mens is doorgegeven.

Hieronder zie je een discussie tussen De Waal en de journalist Robert Wright. Als je geen scherm ziet, klik dan hier.

Filed Under: (Bij)Geloof, Kort, Wetenschap Tagged With: creationisme, frans de waal, intelligent design, primatologie, religie, video, wetenschappelijke fraude

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Skepter 35.4 – Winternummer 2022
1 December 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.4 – Winternummer 2022

Brengen genetici de mammoet, de dodo en de buidelwolf weer terug? Komt kernfusie er sneller dan velen denken? Het nut van sciencefiction als lesmateriaal. Een interview met pendelwinnaar Marieke Kuypers, en nog veel meer in dit nummer. Het bericht Skepter 35.4 – Winternummer 2022 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Piramidependelprijs voor Marieke Kuypers en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met 35-jarig bestaan
20 November 2022 - Pepijn van Erp

Marieke Kuypers onderscheiden door Skepsis voor haar video's op TikTok en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met een feestrede met het 35-jarig bestaan Het bericht Piramidependelprijs voor Marieke Kuypers en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met 35-jarig bestaan verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 35.3 – Herfstnummer 2022
24 August 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.3 – Herfstnummer 2022

Artikelen over de beroemde uitspraak van Galileo, hervonden herinneringen, Bess Houdini, een dubieus apparaat om vocht in muren tegen te gaan en veel meer. Het bericht Skepter 35.3 – Herfstnummer 2022 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Desmet dwaalt, draait en duikt
9 January 2023 - Paul De Belder

Hoewel de uitspraken van Desmet over de coronamaatregelen al langer op veel kritiek van factcheckers stuiten, kwam hij pas recentelijk echt flink in opspraak. Op een tournee langs verschillende Amerikaanse talkshows en podcasts om de Engelse vertaling van zijn boek te promoten, was hij ook te gast bij Infowars, de show van Alex Jones. Het optreden bij deze veroordeelde complotdenker en het doen van nogal stellige uitspraken over openhartoperaties onder hypnose waren de aanleiding voor een hausse aan kritische artikelen in de Vlaamse media. [...]

QAnon
26 October 2022 - Ledenadmin Skepp

In de herfst van 2016 verspreidde zich het gerucht dat de Amerikaanse Democratische Partij vanuit de kelder van een pizzeria in Washington D.C. een pedofielennetwerk organiseert. De pizzeria met de grappige naam Comet Ping Pong was allesbehalve willekeurig gekozen. Met zijn eigenzinnige atmosfeer is het een hotspot voor excentriekelingen: punkers, holebi’s, kunstenaars, outsiders en linksen1. Het was een voor de hand liggend doelwit voor mensen uit de alt-rightbeweging2,die vatbaar zijn voor complotdenken. [...]

Van bijtende nonnen tot needlespiking
16 October 2022 - tayson

Ziekte en gezondheid, lichaam en geest Voor we aan een wetenschappelijk artikel kunnen beginnen, moeten we duidelijk maken waarover we het hebben. Ik vraag dus even het geduld van de lezer: die wordt achteraf beloond met een uitgebreide bespreking van boeiende voorbeelden van ‘massahysterie’. Om de clichés te overstijgen en een echte poging tot wetenschappelijke bespreking van dit fenomeen te doen, moeten we eerst wat medische context schetsen. [...]

CAM for the Management of Heart Failure
2 February 2023 - Scott Gavura

A new report provides a comprehensive summary of the evidence for and against CAM in patients with heart failure The post CAM for the Management of Heart Failure first appeared on Science-Based Medicine. [...]

ChatGPT as a Medical Expert System
1 February 2023 - Steven Novella

Will ChatGPT and applications like it transform medicine? If we want it to. The post ChatGPT as a Medical Expert System first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Medical Conservatives: A High Rate of COVID-Myocarditis is “Good News”, A Low Rate of Vaccine-Myocarditis is “Deeply Concerning”
30 January 2023 - Jonathan Howard

Doctors who repeatedly and blatantly contradict themselves, convincing parents that rare vaccine side effects are a fate worse than death, don't deserve our trust. The post Medical Conservatives: A High Rate of COVID-Myocarditis is “Good News”, A Low Rate of Vaccine-Myocarditis is “Deeply Concerning” first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarIk denk toch eerder aan de dikke duim van Moeder de Gans. Wat een aaneenrijging van flauwekul!
  • Renate1 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarGeschreven door de Deepak Chopra generator?
  • Frank Verhoft on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarIn de wereld van Keshe verwijst 'gans' niet naar chemische elementen of naar een chemische verbinding. Als ik zijn wartaal
  • Hans1263 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarMevrouw maakt alle fouten die gebruikelijk zijn voor kwakzalvers. Ze raaskalt in voor haar onbekende materie. Gallium zal hier niet
  • Renate1 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarU heeft gelijk met Gallium. Helaas zijn de lettertjes van de voluit geschreven namen van de elementen op de kaart

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2023 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in