Kloptdatwel?

onzin

Onzin herkennen met de ‘baloney detection kit’

by 99 Comments

De Amerikaanse skepticus Michael Shermer behandelt in deze video 10 vragen waarmee je onzin kunt opsporen:

1. How reliable is the source of the claim?
2.Does the source make similar claims?
3. Have the claims been verified by somebody else?
4. Does this fit with the way the world works?
5. Has anyone tried to disprove the claim?
6. Where does the preponderance of evidence point?
7. Is the claimant playing by the rules of science?
8. Is the claimant providing positive evidence?
9. Does the new theory account for as many phenomena as the old theory?
10. Are personal beliefs driving the claim?

http://www.youtube.com/watch?v=eUB4j0n2UDU

 

Foto voorpagina uit de video

‘Dog spinning’: een bizar ritueel

by 8 Comments

De Belgische krant De Standaard berichtte op 29 februari over een bizar ritueel. Op het Bulgaarse platteland knoopt men honden aan een touw, laat ze op hoge snelheid rondjes draaien waarna de doodsbange hond in het water van een beekje ploft. Op de video hieronder (die door youtube is aangemerkt als geschikt voor kijkers van 18 jaar en ouder) kun je zien hoe het werkt. Het ritueel is volgens De Standaard bedoeld als bescherming tegen hondsdolheid, maar uit de video wordt duidelijk dat het ook om volksvermaak gaat. Het hoeft geen betoog dat het ronddraaien van een hond en een daaropvolgend bad geen enkele bescherming biedt tegen hondsdolheid. Het is een zinloze en kwellende behandeling die de honden moeten ondergaan. En het is verboden. Volgens De Standaard:

‘De heidense traditie is sinds 2006 bij wet verboden maar wordt nog steeds uitgevoerd. Maar het ritueel werd dit jaar tegengewerkt na een campagne van dierenrechtenactivisten om de wreedheid bloot te leggen. Leden van de dierenrechtenorganisatie in Sofia bewaakten vorig weekend de oevers van een rivier om ervoor te zorgen dat de lokale bevolking alle nieuwe richtlijnen volgden. Volgens die richtlijnen worden de honden gewoon in het water gegooid en kunnen ze veilig naar de oever zwemmen. ‘Sommige van die tradities bestaan al meer  dan honderd jaar en dat verander je niet van de ene op de andere dag’, verklaarde een woordvoerder van de burgemeester van het dorpje Petko. ‘Je kan geen traditionele gewoonte stoppen met een eenvoudig regel.’

http://www.youtube.com/watch?v=SZAYEtxYjSg

 

Met dank aan een tweet van SKEPP, de Belgische zusterorganisatie van Skepsis. Foto voorpagina uit besproken video. 

Leven van licht of lucht

by 17 Comments

Kun je leven van licht of lucht? Dus: niet eten, niet drinken, maar in plaats daarvan gewoon even in de zon of lekker diep ademen? Sommige mensen zeggen dat ze dit kunnen. De claim is natuurlijk helemaal in strijd met wetenschappelijke inzichten. Echte bewijzen ontbreken dan ook. Toch blijven er berichten over licht- en luchtvoeding circuleren, onder andere in het laatste nummer van Happinez. Dat is niet ongevaarlijk – wie argeloos gelooft ‘dit is ook wat voor mij’  kan ondervoed of uitgedroogd raken – of zijn ogen beschadigen. Enkele volgelingen van de Australische Jasmuheen kwamen zelfs om het leven.

Dit artikel behandelt een aantal personen die claimen dat ze kunnen leven van licht of lucht. Wat zijn de bewijzen daarvoor?

Dit is volgens mij het eerste skeptische online artikel hierover in het Nederlands. De Nederlandse Wikipedia is wel informatief maar niet kritisch genoeg [het wikipedia-artikel is inmiddels aangepast, redactie Kloptdatwel, 30 augustus]. Hoogste tijd dus voor een Nederlandse skeptische bijdrage aan het discours.

Therese Neumann
Leven van licht of lucht 1
Therese Neumann (wikimedia commons, Bundesarchiv)

Al eeuwenlang worden door allerhande mystici zogenaamde ‘inedia’-claims gedaan, het vermeende vermogen om zonder drank en voedsel te leven. Volgens de Nederlandstalige Wikipedia zijn er sterke aanwijzingen dat dit inderdaad mogelijk is, waaraan wordt toegevoegd: ‘al kan het volgens de moderne wetenschap niet’ [het wikipedia-artikel is inmiddels aangepast, redactie Kloptdatwel, 30 augustus]. Waar die sterke aanwijzingen dan te vinden zouden zijn wordt niet vermeld. Wel dat de tot nu toe onderzochte claims vrijwel allemaal door de mand zijn gevallen.

Zo had je de de rooms-katholieke Therese Neumann (1898-1962). De kerkelijke autoriteiten hebben haar onderzocht en vonden redenen voor ‘verdenking’. Onderzoek van haar urine toonde aan dat ze in de vijftien dagen dat ze bewaakt werd waarschijnlijk niets at, maar Ian Wilson (1988 p. 114-5) schrijft dat toen de bewaking werd
 gestopt, ze weer gewoon ging eten en drinken, te oordelen aan de urine.

Alfonsina Cottini

In de zeventiger jaren van de vorige eeuw trok in Italië Alfonsina Cottini veel toeristen, doordat ze niet zou eten. Uiteindelijk bleek dat zij ‘s nachts voedsel tot zich nam en haar behoefte deed. Toeristen waren dan natuurlijk niet aanwezig….

Ram Bahadur Bomjan

In Nepal heeft Ram Bahadur Bomjan volgens eigen opgave sinds mei 2005 – hij was toen net 15 – geleefd zonder eten en drinken. Discovery Channel maakte in 2006 een documentaire over de jongen waarbij hij 96 uur continu gefilmd werd. Vier dagen en nachten zonder eten en vooral drinken is best lang maar natuurlijk nog geen bewijs dat hij er voor altijd zonder kan.
De documentaire is te zien op YouTube als ‘Documentary about Buddha Boy 1/5-5/5’.

Jasmuheen / Ellen Greve

Leven van licht of lucht 2
Jasmuheen (wikimedia.commons, Wouter Hagens)

In de jaren negentig van de vorige eeuw leek een nieuwe dimensie aan het verschijnsel te zijn toegevoegd. Inedia werd niet meer alleen geclaimd maar ook verkondigd als een methode die door iedereen te leren is. De beroemdste voorvechtster hiervan was de Australische Jasmuheen (werkelijke naam: Ellen Greve).Ze heeft diverse boeken geschreven waarin zij de methode uitlegt.

Zij beweerde: ‘
Ik kan maandenlang leven op niets anders dan een kop thee’. Mijn lichaam draait op een ander soort voeding.
 Diverse interviewers constateerden dat zij volop voedsel in huis had, maar dat, beweerde zij, ‘was voor haar man’. In 1999 stemde zij erin toe om onder strenge controle van het Australische programma 60 Minutes haar methode te demonstreren en een week lang niet te eten . Dit mislukte—naar Greve beweerde doordat zij de eerste dag van het onderzoek in een hotelkamer aan een drukke weg verbleef. Stress en milieuverontreiniging, zei zij, beletten haar de benodigde voedingsstoffen uit de lucht op te nemen. ‘Ik heb om frisse lucht gevraagd. Zeventig procent van mijn voedingsstoffen komt uit frisse lucht. Ik kon niet eens ademhalen’, zei zij.
Op de derde dag werd de test verlegd naar een bergachtig gebied, waar zij volop frisse lucht kon opnemen en tevreden kon leven. Toen Greve vier dagen had gevast, deed de voorzitter van de afdeling Queensland van het Australisch Medisch Genootschap, dokter Berris Wink, een beroep op haar om het onderzoek af te breken. Volgens de arts waren Greves pupillen verwijd en sprak zij langzaam. De arts: ‘[Greve is] sterk uitgedroogd, … Haar hartslag was 
aan het eind van de test ongeveer tweemaal zo snel als toen ze begon. Als ze doorgaat, loopt ze het risico dat haar nieren uitvallen. 60 Minutes zou aansprakelijk zijn als het programma haar ertoe aanzette door te gaan. Ze moet nu ophouden’. 
Het onderzoek werd stopgezet.

Een aantal volgelingen van Jasmuheen hebben het ‘dieet’ niet overleefd (klik hier). Verity Linn (een 49-jarige Schotse van Australische afkomst), Timo Degen (een 31-jarige kleuteronderwijzer uit München) en Lani Marcia Roslyn Morris (53 jaar, uit Melbourne).
 Jasmuheen ontkende iedere betrokkenheid bij de drie sterfgevallen, en stelt dat zij niet verantwoordelijk is voor de handelwijze van haar volgelingen. Over de dood van Lani Morris zei zij dat Morris misschien ‘niet op een basis van integriteit leefde en niet de juiste motivatie had’.

Wiley Brooks

Leven van licht of lucht 3
Wiley Brooks ziet er niet slecht uit voor iemand die leeft van lucht (website Brooks)

Een andere verkondiger is de Amerikaan Wiley Brooks, oprichter van het Breatharian Institute of America. Hij beweert al dertig jaar ‘breathariaan’ te zijn, en heeft twintig jaar cursussen gegeven over de leefwijze. Eens werd hij betrapt toen hij uit  een restaurant kwam, waar hij fast food had ingeslagen. Het blad Colors tekende uit zijn mond op dat hij het vasten van tijd tot tijd onderbreekt met een Big Mac en een cola. Brooks zei dat overal om hem heen de wegwerpcultuur en het slechte voedsel domineerden, en dat het gebruiken van fast food hem in evenwicht hield. De methode Brooks is hilarisch, hij raadt potentiele volgelingen aan te beginnen met een dieet van junk food gecombineerd met een meditatie op een aantal magische woorden. Brooks legt uit: ‘Een dubbele hamburger van de McDonalds bezit een speciale basisfrequentie die erg geschikt is voor beginnende breatharians’. Hij adviseert er cola light bij te drinken want dat is ‘vloeibaar licht’. De cursussen zijn niet goedkoop: ‘100.000 dollar voor de beginnerscursus tot 1 miljard voor gevorderden’. Of hier ook doden bij gevallen zijn weet ik niet, het zou best kunnen dat de meeste van zijn cursisten in de junkfoodfase zijn blijven steken, al was het alleen maar vanwege het geld.

Hira Ratan Manek

Van Jasmuheen heb ik al een tijd niet veel meer gehoord en Wiley Brooks schijnt te zijn gestopt met zijn breatharian-cursussen. Het stokje lijkt te zijn overgenomen door Hira Ratan Manek (geboren op 12 september 1937).

Volgens het recent in Kloptdatwel besproken artikel in Happinez leeft hij sinds 1995 op vrijwel alleen zonlicht en water (en soms en soms op wat thee, koffie en karnemelk). De techniek waarmee hij dit doet heet ‘sungazing’ oftewel rechtsreeks in de zon kijken. Behalve dat je bijna niet meer hoeft te eten zou dit ook het bewustzijn verhogen, zorgen voor een snellere genezing van beschadigde lichaamscellen en pijn en depressie verminderen. Echter volgens oogartsen kan de techniek onherstelbare schade aan het oog veroorzaken.

Leven van licht of lucht 4
Hira Ratan Manek kijkt devoot naar de bron van zijn voeding: zonlicht (website HRM)

Manek reist over de wereld om zijn method te verkondigen. Hij zegt dat het licht van de zon de sleutel vormt tot zijn gezondheid.
 Behalve dat Hira Ratan Manek claimt dat hij geen eten nodig heeft, beweert hij ook nog eens dat hij drie keer door wetenschappelijke en medische teams is geobserveerd terwijl hij een langdurige vastenperiode hield. Maar klopt dat wel? Volgens zijn eigen website was het eerste onderzoek in 1995–96 in het Indiase Kozhikode onder leiding van Dr. C.K. Ramachandran en duurde maar liefst 211 dagen. Het tweede onderzoek, in 2000–01 in het Indiase Ahmedabad duurde nog langer: 411 dagen en stond onder supervisie van een eenentwintigkoppig team van artsen en wetenschappers onder leiding van Dr. Sudhir Shah.
Het derde onderzoek duurde 130 dagen. Het vond plaats aan de Thomas Jefferson Universiteit en de Universiteit van Pennsylvania in Philadelphia en stond onder leiding van Dr Andrew Newberg and Dr. George Brenard.
 Volgens de Engelstalige Wikipediaontkent Dr. A. Newberg dat hij heeft meegewerkt aan die studie van 130 dagen. HRM nam in Pennsylvania slechts deel aan brainscan studies naar meditatie, zijn vermogen om te vasten werd niet getest. Als de andere onderzoeken betrouwbaar zouden zijn, zou het natuurlijk wereldnieuws zijn, veelzeggend is dan ook dat er vrijwel niets over te vinden is.

‘In the Beginning There Was Light’

Leven van licht of lucht 5
P.A. Straubinger (van zijn eigen website)

Onlangs stond het verschijnsel weer in de belangstelling door het uitbrengen van de film ‘In the Beginning There Was Light’ van de Oostenrijkse filmmaker P.A. Straubinger. Straubinger was al jaren geïnteresseerd in inedia en besloot er een documentaire over te maken. Hij brengt een bezoek aan verschillende mensen die beweren van licht te leven. Op zoek naar een verklaring gaat hij te rade bij esoterici, wetenschappers en medici. Zijn conclusie is dat de moderne wetenschap een te materialistisch wereldbeeld heeft en daarom tekortschiet om dit verschijnsel te kunnen verklaren. Zelf is hij er in elk geval van overtuigd geraakt dat het kan. De stijl doet mij een beetje denken aan ‘What the bleep…’ hier is een voorstukje te zien: http://amanfangwardaslicht.at/videos-und-trailer.html:. De film kreeg in Duitstalige landen vrij veel media-aandacht. Op de website van Straubinger wordt de film gepromoot als discussiefilm voor kinderen vanaf 12 jaar en aangeboden aan scholen.

Leven van licht of lucht 6
Het besproken nummer van Skeptiker (gwup.de)

De Duitse skeptische organisatie GWUP reikte op 2 juni jongstleden aan Straubinger de prijs ‘Het gouden bord (voor je kop)’ uit. Een jaarlijkse onderscheiding voor degene die het voor elkaar heeft gekregen de meest onzinnige theorieën onder een zo breed mogelijk publiek te verspreiden. Hier een link naar het artikel naar aanleiding van de film in  het blad Skeptiker.

Happinez geeft advies – begin voorzichtig

In het zomernummer van Happinez met het thema wijsheid, waar Rosalinde onlangs een recensie over schreef, is een aantal pagina’s gewijd aan ‘De kracht van de zon’. De eerste pagina van dit item heeft als titel: ‘Leven op zonne-energie’ en gaat over de ‘zonnegoeroe’  Hira Ratan Manek.

Happinez raadt lezers die dit willen proberen dan ook aan zich eerst goed in te lezen, bijvoorbeeld met het boek ‘Sungazing’ van Ron van Dijen. Verder worden als tips gegeven het sungazen langzaam op te bouwen, te beginnen met 10 seconden per dag, het eerste uur na zonsopgang of het laatste uur voor zonsondergang. Dit moet worden uitgevoerd zonder lenzen of bril en liefst met je blote voeten op de aarde.

Tja, ik denk ook dat het beter is om met beide benen op de grond te blijven staan.

 

Foto voorzijde: zo ziet sungazing er uit. Van de webste: http://www.sungazing.tk/

Niburu bestaat niet – geen zorgen!

by 16 Comments

Niburu bestaat niet - geen zorgen! 7
David Morrison is ‘senior scientist’ bij NASA waar hij op dit moment werkt bij het NASA Lunar Science Institute en hij het blog ‘ask an astrobiologist’ bijhoudt. Ook is hij actief bij SETI (de instelling die zoekt naar buitenaards leven) en is hij ‘fellow’ bij de Amerikaanse Skeptici (het ‘Committee for Skeptical Inquiry’) (foto: NASA).

Het internet staat vol met doemsdag-voorspellingen dat de planeet ‘Niburu’ (ook wel aangeduid als ‘planeet X’) de aarde in 2012 zal verwoesten. In het blad Skeptical Inquirer legt de astrofysicus David Morrison uit dat Niburu niet bestaat. Morrison probeert bezorgde mensen gerust te stellen. Morrison vertelt dat hij vooral via zijn blog ‘Ask an Astrobiologist’ regelmatig vragen krijgt van mensen die erg bezorgd zijn over Niburu en het lot van de aarde, soms zó bezorgd dat ze zelfmoord overwegen.

Morrison legt in het juli/augustus-nummer van de Skeptical Inquirer uit waarom Niburu niet bestaat. Op YouTube vind je ook een video van Morrison waarin hij de Niburu-claim en andere eindtijd-voorspellingen voor 2012 ontkracht (zie aan het einde van dit stukje).

De claim is als volgt: Niburu is een planeet of een kleine ster die om de zon draait en eens in de 3.600 jaar de baan van de aarde kruist. In 2012 is het weer zover en zal Niburu de aarde heel dicht naderen. Dat zal op aarde leiden tot enorme verwoestingen.

David Morrison legt uit waarom er niets kan kloppen van deze theorie:

1. De huidige banen van de planeten bewijzen dat het niet mogelijk is dat een groot object in ons zonnestelsel eens in de 3.600 jaar de banen van de binnenplaneten (waartoe ook onze aarde behoort) kruist. Berekeningen tonen aan dat onze maan dan niet in een baan om de aarde zou kunnen blijven.

2. Omdat Niburu volgend jaar wordt verwacht zou deze zich nu al binnen de baan van Jupiter moeten bevinden en met het blote oog waarneembaar moeten zijn. Zelfs als Niburu heel klein zou zijn, zouden astronomen hem al lang hebben moeten zien. Maar er is niets gezien.

3. Elk groot object dat onderdeel vormt van het zonnestelsel kan door telescopen worden waargenomen. Maar Niburu is niet waargenomen.

4.  NASA onderzoekt het heelal ook met infrarood-antennes. Deze manier van waarnemen is nog gevoeliger dan met behulp van telescopen. Als Niburu bestond, zou deze zeker door de infrarood-antennes al lang moeten zijn gezien.

5. Als een massa met de omvang van een planeet de zon zou naderen, dan zouden we afwijkingen moeten kunnen zien in de banen van planeten zoals de aarde en Mars. Zulke afwijkingen zijn niet waargenomen.

De enige manier om de Niburu-theorie overeind te houden is om te veronderstellen dat alle astronomen op aarde (het gaat om duizenden professionele astronomen en vele tienduizenden amateur-astronomen) deelnemen aan een gigantisch complot om de waarheid over Niburu te verzwijgen. Ik voel meer voor de andere theorie: Niburu is flauwekul.

Hieronder de video van David Morrison (waarin hij ook uitlegt dat andere 2012-doemsdag theorieën niet kloppen):

 

Foto voorzijde: deze foto van de ster V838 wordt vaak misbruikt als bewijs voor het bestaan van Niburu (foto: wikipedia)

Bepalen letters in de naam het karakter van je puppy?

by 13 Comments

Puppydogname.com denkt dat de beginletters van de naam de persoonlijkheid van de hond bepalen: ‘you can add strength of character or take away shyness just by combining letters’. Deze website geeft allerlei voorbeelden van deze hilarische theorie. Zo denkt de website dat je een verlegen hondje zelfverzekerder kunt maken door het een naam te geven die begint met de letter ‘E’. De website legt verder uit:

Bepalen letters in de naam het karakter van je puppy? 8
Een Border Collie (wikipedia)

‘”E” named dogs rarely sleep, especially if they have more than one “E” in the name.  They might miss something and that’s an event that will bother them more than anything.  The “E” puppy isn’t the calmest dog on the block either.  So, be smart and give a stabilizing influence to name.  Then you’ll be using the name to help your dog getting the characteristics you need for a calm family life’.

Niet alle letters zijn goed. Zo waarschuwt Puppydogname dat je héél voorzichtig moet zijn met een naam die met een ‘A’ begint. Daardoor wordt je hond namelijk dominant en agressief. Ook al klinkt ‘Alfie’ lief en vriendelijk, toch betekent deze naam dat je hond niet makkelijk vrienden zal maken:

‘Starting your dog’s name with an “A,” if his or her personality is already one that doesn’t play well with others, can possibly make him or her less likely to have any friends, human or furry’.

Natuurlijk is de gedachte dat de naam het karakter bepaalt totaal ongefundeerd. Toch liggen er oeroude wortels ten grondslag aan de overtuiging dat de naam een bepaalde kracht geeft aan mens of dier. De wikipedia legt uit:

‘In the ancient world, particularly in the ancient near-east  … names were thought to be extremely powerful and to act, in some ways, as a separate manifestation of a person or deity. This viewpoint is responsible both for the reluctance to use the proper name of God in Hebrew writing or speech, as well as the common understanding in ancient magic that magical rituals had to be carried out “in [someone’s] name”. By invoking a god or spirit by name, one was thought to be able to summon that spirit’s power for some kind of miracle or magic (see Luke 9:49, in which the disciples claim to have seen a man driving out demons using the name of Jesus.) This understanding passed into later religious tradition, for example the stipulation in Catholic exorcism that the demon cannot be expelled until the exorcist has forced it to give up its name, at which point the name may be used in a stern command which will drive the demon away’.

Bepalen letters in de naam het karakter van je puppy? 9
Een boek van Alfred J. Parker

Ook nu zijn er nog geloofsgemeenschappen waar de betekenis en de kracht van de naam centraal staat. Een voorbeeld is de Kabalarians, een Canadese sekte, opgericht in 1964 door Alfred J. Parker, die mensen aanmoedigt om hun naam te veranderen. De sekte predikt: ‘je naam bepaalt wie je bent’. Dat zou niet alleen voor mensen gelden, maar bijvoorbeeld ook voor bedrijven. De naam ‘Ivon Shearing’ voorspelt niet veel goeds. Dat is de naam van de leider van de Kabalarians die in 1997 veroordeeld werd voor een groot aantal gevallen van ontucht met minderjarigen. In de Skepdic vind je meer informatie over de Kabalarians. Daar vind je ook een paar mooie voorbeelden van ‘Kabalarische naamduiding’. De Skepdic concludeert:

‘Of course, some of these descriptions are correct. They would be true of almost anybody. Some of the more specific claims are correct, but most are not. An analysis of this sort of personality profiling is taken up in the entry on the Forer effect‘.

Het Forer Effect (ook wel het Barnum effect genoemd) is op Kloptdatwel al eerder aan de orde geweest. Dit is de naam van het verschijnsel dat mensen al snel denken dat vage en algemene omschrijvingen (zoals in horoscopen) die op heel veel mensen kunnen slaan juist zeer accuraat en persoonlijk zijn. Daarbij beseffen ze niet dat diezelfde omschrijving voor bijna iedereen opgaat.

Vreemd genoeg heeft puppydogname het helemaal bij het juiste eind bij de inmiddels beroemde Border Collie Chaser. Chaser is erg intelligent en beheerst meer dan 1.000 verschillende woorden. Dat is eigenlijk geen wonder, want voor honden met een naam die begint met de letter ‘C’  geldt: ‘These lucky pets are some of the most brilliant’. Dat klopt dan voor een keer. Of is dit ook het Forer effect?