Kloptdatwel?

onzinnige apparaten

Bijgeloof werkt

by 24 Comments

Een Power Balance armbandje doet het niet beter dan een willekeurig ander armbandje. We schreven gisteren dat Amerikaanse skeptici dit een dubbelblind onderzoek hebben aangetoond. De onderzoekers suggereren dat het Power Balance armbandje hetzelfde effect heeft als elke andere talisman. Het tijdschrift Quest (‘braintainement’) schreef een paar maand geleden (oktober 2011) dat sporters echt baat hebben bij bijgeloof. Maar je moet het niet te bont maken, schrijft Quest.

Bijgeloof werkt 1
De cover van Quest 10-2011: het blad toont een mediterende sporter op de cover als voorbeeld van bijgeloof in de sportwereld.

‘Voor elke wedstrijd stopt de Formulie 1-kampioen Sebastian Vettel een geluksmunt achter zijn schoenveter’ begint het artikel in Quest om daarna in te gaan op de gewoonte van mensen om overal verbanden te zien, ook waar die er niet zijn. Evolutiebiologen noemen vaak het voorbeeld van het ritselende struikgewas in de tijd dat de mensen nog op de savanne leefden. Is het de wind? Is het een tijger? Neem liever het zekere voor het onzekere: als je het op een lopen zet, dan ben je misschien wel buiten adem maar je leeft tenminste nog. Maar als je geen acht slaat op het geritsel, is er inderdaad een kleine kans dat een likkebaardende tijger ‘hap’ zegt terwijl jij nietsvermoedend verder loopt. Je rent vermoedelijk 99 keer voor niets, maar net die ene keer redt het je leven. Het kan kortom volgens de evolutiebiologen in je voordeel zijn om snel verbanden te zien, ook als die er niet zijn. Op deze manier wordt vaak onderbouwd dat mensen makkelijk geloof hechten aan complottheorieën. Dit is immers ook een vorm van het vinden van verbanden die er niet zijn. Maar op dezelfde manier wordt ook verklaard dat mensen gevoelig zijn voor bijgeloof.

Niet alleen mensen zijn gevoelig voor het zien van verbanden die er niet zijn. In het Quest-artikel wordt ook het bekende onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Skinner aangehaald. Die leerde duiven om allerlei bijgelovige handelingen te verrichten omdat ze dachten dat ze daarmee invloed konden hebben op het krijgen van voer. De Wikipedia schrijft hierover:

Bijgeloof werkt 2
De psycholoog Skinner leerde duiven bijgelovig gedrag aan (foto: flavinscorner.com).

‘He discovered that the pigeons associated the delivery of the food with whatever chance actions they had been performing as it was delivered, and that they subsequently continued to perform these same actions.[48] One bird was conditioned to turn counter-clockwise about the cage, making two or three turns between reinforcements. Another repeatedly thrust its head into one of the upper corners of the cage. A third developed a ‘tossing’ response, as if placing its head beneath an invisible bar and lifting it repeatedly. Two birds developed a pendulum motion of the head and body, in which the head was extended forward and swung from right to left with a sharp movement followed by a somewhat slower return’.[49][50]

Een sportpsycholoog legt in het artikel in Quest uit dat het uitvoeren van bijgelovige rituelen de sporter een gevoel van controle kan geven. Opmerkelijk is dat het blad onder bijgeloof ook allerlei modieuze visualisatie-oefeningen schaart die veel sporters uitvoeren.

Het aantrekken van sportkleding op precies dezelfde manier voor iedere wedstrijd kan een zelfverzekerd gevoel geven:

‘Voor de sporter is het nu eenmaal beter een verband te leggen dat er eigenlijk niet is, tussen de aankleedvolgorde en de uitslag, dan onzeker over de voorbereiding aan de wedstrijd te beginnen’. … ‘Dankzij dat bijgeloof is een sportman even niet met negatieve gedachten bezig. En als hij op die manier het gevoel krijgt dat de kans op succes groter wordt? Dan stapt hij veel zelfverzekerder het veld op’.

Bijgeloof werkt 3
Johan Cruijff werkte voor het begin van een wedstrijd altijd een hele waslijst aan bijgelovigheden af. Onderzoekers van de Universiteit van Keulen geven hem gelijk. Vermoedelijk maakt bijgeloof zelfverzekerder en dat leidt tot betere prestaties (foto: wikimedia commons, Pvt_Pauline).

Dat klinkt heel aannemelijk en volgens Quest is er ook onderzoek dat dit effect bevestigt. Het tijdschrift haalt een recent onderzoek aan van psychologen van de Universiteit van Keulen. In een experiment moesten mensen een bal door een gat schieten. Dat lukte aanmerkelijk beter als ze te horen hadden gekregen dat ze een ‘geluksbal’ mochten gebruiken. In een tweede proef lukte het de proefpersonen aanmerkelijk sneller om 36 balletjes in evenzoveel gaatjes te werken als ze te horen hadden gekregen dat er voor hun geduimd zou worden.

Een derde proef leidde tot het resultaat dat een persoonlijke talisman ook een positief effect heeft op de sportieve prestatie. En dat verklaart volgens het Amerikaanse onderzoek dat we gisteren bespraken het succes van de Power Balance armbandjes. De armbandjes werken alleen als je zeker weet dat je er een om hebt. Het idee dat veel topsporters met hetzelfde armbandje rondlopen, zal hierbij vermoedelijk helpen.

Maar je moet het niet te bont maken volgens Quest. Soms voeren mensen zulke lange en ingewikkelde rituelen uit om geluk of succes af te dwingen dat dit uitmondt in disfunctioneel of dwangmatig gedrag. Maar een Power Balance armbandje valt volgens mij beslist niet in die categorie.

Wie meer wil weten verwijst Quest naar het uitstekende boek van Richard Wiseman: Paranormality: waarom geloven mensen in het ongelooflijke? Als je dit boek koopt via de link naar bol.com hieronder steun je Kloptdatwel (dit is de Engelstalige versie).

 

Power Balance onderzocht: geen effect

by 15 Comments

De Amerikaanse skeptici hebben de Power Balance armbandjes (‘performance technology’) aan een serieus dubbelblind onderzoek onderworpen. ‘De uitkomst van het onderzoek zal geen enkele skepticus verbazen’ aldus het onderzoeksverslag in het blad Skeptical Inquirer. Volgens onderzoeker James Underdown heeft de Power Balance armband niet meer of minder effect dan iedere andere talisman.

Power Balance onderzocht: geen effect 4
Een Power Balance armbandje met hologram. Onderzoek laat zien dat het armbandje geen effect heeft op sportieve prestaties. Foto: CSI.

Armbandjes met diverse vermeende effecten zijn al enkele keren besproken op Kloptdatwel. Een paar dagen geleden schreef Pepijn van Erp over de reisziekte-armbandjes die de Hema in de winkel legt ondanks het feit dat er onvoldoende bewijs is voor de werkzaamheid ervan. We schreven ook al enkele keren over de Power Balance armbandjes: hoewel Power Balance in Australië is veroordeeld tot teruggave van het aankoopbedrag (zie dit artikel op het Skepsis Blog) en onze eigen Reclame Code Commissie Power Balance veroordeelde tot aanpassen van reclame-teksten moesten we begin 2011 melden dat Power Balance doorging met het aanprijzen van het armbandje. Ook nu nog meldt de Nederlandse website van Power Balance: ‘De Power Balance producten helpen je meer uit jezelf te halen’. Hetzelfde gebeurt op de Amerikaanse website van Power Balance, hoewel ze daar de aanprijzingen laten uitspreken door bekende sporters. Zo zegt de pro-golfer Ricky Barnes: ‘Power Balance has been great for me. It gives me what I need to perform at the highest level each week, on and off the golf course’.

Power Balance onderzocht: geen effect 5
Een vrijwilliger op het onderzoekscircuit. Foto: CSI.

De Amerikaanse skeptici hebben de Power Balance armbandjes onderworpen aan een eenvoudige dubbelblinde test. Als tegenwicht tegen de hordes topsporters die het armbandje aanbevelen op de website van Power Balance deed ook Olympisch Atlete Dominique Dawes mee aan het CSI-onderzoek. 16 vrijwilligers voltooiden een parcours met hindernissen. Er waren vier armbandjes, slechts één van de vier bevatte het door Power Balance als werkzaam aangemerkte hologram, drie armbandjes bevatten geen holgram. De bandjes waren netjes ingepakt, zodat zowel de onderzoekers als de vrijwilligers niet konden weten of een bandje wel of niet echt was. De uitkomst van het onderzoek laat zich raden: er was geen enkel verschil tussen de prestaties van de sporters met of zonder Power Balance armbandje. Onderzoeker James Underdown:

‘Our initial conclusion was that Power Balance bracelets have no discernable effect when the wearer doesn’t know whether or not he or she is wearing one with a hologram. In other words, the bracelet itself doesn’t seem to be doing anything. These results are consistent with work done by Richard Saunders for the Australian Skeptics (see “Power Balance Down and Out,” SI, News and Comment, September/October 2011) and by John Porcari at the University of Wisconsin at Lacrosse, both of whom conducted blinded tests of Power Balance’s efficacy and found no difference between Power Balance products and dummy stand-ins used to blind the user’.

Je bent kortom nogmaals gewaarschuwd: als je gelooft dat een klavertje vier geluk brengt of als je op vrijdag de 13e liever in bed blijft liggen, dan is de Power Balance misschien wel wat voor je.

 

Pseudowetenschap als dekmantel?

by 18 Comments

Aan de Université Paul Sabatier in Toulouse werd van 20 tot en met 22 maart een symposium georganiseerd in samenwerking met de Telesio-Galilei Academy of Science. Bij deze gelegenheid kreeg een aantal gerenommeerde wetenschappers een mooie medaille uitgereikt namens de stichting die is opgericht om openheid in wetenschap te bevorderen. Met die openheid zou het namelijk niet zo best gesteld zijn in reguliere wetenschappelijke kringen; de Telesio-Galilei Academy of Science geeft daarom ruimte aan tal van wetenschappers die zich bezighouden met theorieën aan de randen van wat algemeen als wetenschappelijk aanvaardbaar wordt gezien. Het is opmerkelijk dat de stichting bij het eerste lustrum van de uitreiking van haar prijzen een platform gevonden lijkt te hebben bij een respectabele universiteit. Maar deze stap richting bredere erkenning zou wel eens het begin van het einde kunnen zijn van deze wat geheimzinnige stichting. Ik neem je mee in een netwerk van stichtingen, prijzen, medailles, spookbedrijven en fantastische claims…. Er is zelfs een Nederlandse connectie.

Pseudowetenschap als dekmantel? 6
Francesco Fucilla

De ene vage club onderzoekt de andere

De Telesio-Galilei Academy of Science (TGA) is in 2007 opgericht door Francesco Fucilla, in eerste instantie onder de naam Santilli-Galilei Foundation, waaraan ik al eerder kort aandacht heb gegeven in het artikel de fantastische wetenschap van Ruggero Santilli. Toen heb ik de stichting beschreven als een club wat aparte wetenschappers die er plezier aan beleven om elkaar bij toerbeurt mooie medailles uit te reiken. Ik had me al voorgenomen om het eens wat verder uit te zoeken, maar nu komt er opeens een heleboel naar boven over de achtergrond van Francesco Fucilla. Vreemd genoeg vanuit een bron die door skeptici in eerste instantie niet serieus genomen zou worden, maar even fools are right sometimes.

Een van de beoogde laureaten bedankte voor een onderscheiding van de TGA. Het gaat om Arkadiusz Jadczyk, een mathematisch fysicus, verbonden aan de Universiteit in Toulouse. Maar hij leidt samen met zijn vrouw, Laura Knight-Jadczyk, ook de Quantum Future Group. De website (www.sott.net) die door deze organisatie wordt bijgehouden, oogt in eerste instantie als een soort ‘Niburu light’ en besteedt aandacht aan allerlei ‘alternatief’ nieuws. In het bijbehorende forum ontspon zich de afgelopen weken een interessante zoektocht naar de achtergronden van de TGA en die zijn nu samengevat in een artikel getiteld Corruption in Science: Francesco Fucilla and the Telesio-Galilei Academy of Science. Ik kwam toevallig uit op het bewuste draadje in het forum, omdat er ergens een stukje uit mijn artikel hier op kloptdatwel wordt aangehaald.

Ik begon te lezen en volgde het met steeds groter wordende verbazing.

Het zakelijke netwerk van Fucilla cs.

Het bestuur van de TGA bestond tot voor kort uit de volgende personen:

  • Francesco Fucilla, Founding Father (Scientist)
  • Waldyr Alves Rodrigues Jr., Chairman (Physicist – Mathematician)
  • Franco Selleri, Deputy Chairman (Physicist – Mathematician)
  • Jeremy Dunning-Davies, President (Physicist – Mathematician)
  • Terrance Clifford Amos, Vice President (Scientist)
  • Christian Corda, (Physicist – Mathematician)
  • Jacques S. Boedels, Legal Advisor To The Board
  • William A. Fucilla, Legal Advisor To The Board

Deze namen kom je in verschillende samenstellingen ook tegen in de directies van enkele tientallen bedrijven die ingeschreven zijn op hetzelfde adres in Londen. Francesco Fucilla staat meestal te boek als eigenaar of directeur van deze firma’s die zich voor een groot deel bezighouden met (alternatieve) energie of grondstoffen. Opmerkelijk is dat al een heel stel van deze bedrijven inmiddels failliet zijn en dat een aantal financiële dienstverleners die nauw verbonden zijn met dit netwerk boetes hebben gekregen van Financial Services Authority (FSA), een financiële toezichthouder in het Verenigd Koninkrijk. Een aantal bedrijven houdt zich bezig met de verkoop van producten die skeptici wel bekend zullen voorkomen. Global Energy Technology richt zich bijvoorbeeld op de ontwikkeling van de H-Booster, een waterstofgenerator voor in je auto, (onzintechnologie waar ik eerder over schreef). En Steriwave Quantum Computer Plc levert allerlei apparaatjes die met vage filmpjes worden aangeprezen voor een hele berg aandoeningen:

“Steriwave QC Plc–AltiMed” offers a wide spectrum of innovative ground breaking medical equipment. These devices are based on a pioneering, quantum chemistry approach to diagnosing and treating a wide range of medical conditions.

Ik kon deze apparaten overigens nog niet zo snel terugvinden op de lijst met ‘rare apparaten’ op de website van de Belgische sceptici (Skepp).

Penny stocks en vermeende  ‘pump-and-dump’ praktijken

De schrijvers van het artikel op Sott.net, Joe Quinn en Niall Bradley, zijn er redelijk zeker van dat het hier gaat om een netwerk dat er op gericht is om onder valse voorwendselen geld van investeerders aan te trekken. De bedrijven schrijven zogenaamde ‘Penny Stocks‘ uit, aandelen die heel laag geprijsd zijn, vaak minder dan één euro per stuk. Het totale bedrag dat met de aandelenuitgifte opgehaald moet worden, bedraagt echter dikwijls enkele miljoenen. Dit soort aandelen wordt meestal niet via de beurs verhandeld, maar via tussenhandelaren (brokers).

Een veel voorkomende fraude met dit soort aandelen heet pump-and-dump: via een misleidende marketing campagne worden de aandelen aangeprezen als zeer interessant, waarna de prijs omhoog gaat. Dat kan via allerlei trucjes, één ervan is de aankoop van een grote hoeveelheid aandelen door een bevriende partij, waardoor het voor de niet-ingewijde lijkt alsof er grote belangstelling bestaat voor het aandeel. Ook zijn er voorbeelden van agressieve telefooncampagnes om mogelijke klanten over te halen.

Pseudowetenschap als dekmantel? 7
Een gedeelte uit de aanbieding van aandelen in Global Energy Technology. Opmerkelijk is dat er meteen 40% van de inleg verdwijnt naar twee firma’s die al boetes hebben gekregen van de FSA. (klik voor vergroting)

Na verloop van tijd blijkt dat het bedrijf eigenlijk helemaal geen economische activiteiten ontplooit en bijvoorbeeld alleen salarissen betaalt aan directieleden en consultants van buiten af. Op die manier kan redelijk snel het opgehaalde vermogen weggesluisd worden en blijft er een lege huls over. De investeerders kunnen dan fluiten naar hun geld.

Twee bedrijven die optraden als brokers voor de uitzet van de aandelen van bedrijven van Fucilla, blijken door één van zijn zoons geleid te zijn. Op zich is daar niets crimineels aan, maar het geeft toch wel te denken dat die twee bedrijven flinke boetes hebben gekregen van de FSA en werden opgedoekt vanwege overtreding van de regels. De voorbeelden die genoemd worden in het artikel wekken de suggestie dat de zaken van Fucilla niet helemaal koosjer zijn. De geïnteresseerde kan het allemaal nalezen op sott.net. De beschuldiging is natuurlijk fors te noemen, in de woorden van de auteurs:

If this was just a case of wealthy philanthropists throwing money at scientists in hopes of realising life-long dreams (and maybe making a buck or two along the way), then there would be nothing to see here. It would just be business as usual, as much as it would just be ‘science as usual’. Where there is cause for concern, however, is the fact that many of these companies operated or directed by Fucilla et al also appear to raise public funding for their ventures through the persistent use of high pressure sales tactics and misleading information to sell customers shares they do not want or cannot afford. There is also evidence that the companies themselves fit the profile of ‘shell companies’ that engage in little if any actual work.

Het stuk op sott.net ziet er op zich goed onderbouwd uit en de gebruikte bronnen zijn voor iedereen te vinden op het Internet. Het zal financiële experts echter nog best veel tijd en moeite kosten om het helemaal uit te pluizen, denk ik. Aangezien ik die expertise niet in huis heb, zal ik me van een definitief oordeel onthouden.

De auteurs van het artikel hebben inmiddels naar eigen zeggen al hun gevonden informatie over het zakelijke netwerk van Fucilla aan Interpol doorgegeven. Fucilla is er niet zo blij mee natuurlijk, maar de manier waarop hij sott.net onder druk probeert te zetten, komt hilarisch over op een buitenstaander. De liefhebbers raad ik aan het volgende draadje op het Cassiopaea-forum te lezen: Francesco Fucilla & Co. Steriwave Stock Scam. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat ik de authenticiteit van de e-mails van Fucilla niet kon checken, maar het taalgebruik is wel in lijn met wat hij elders bezigt. Intussen verschijnen op de website van TGA en die van Global Energy Technology verklaringen waarin Fucilla juist de mensen achter sott.net beschuldigt (link1, link2).

Wat zou Fucilla dan eigenlijk aan de TGA hebben?

Waarom doen Fucilla en zijn zakenpartners zoveel moeite om de schijn te wekken dat ze ook een wetenschappelijke organisatie runnen. Is dat dan echt zo’n aanbeveling voor de activiteiten die ze ernaast ontplooien? Misschien wel. Bij de oprichting in 2007 was de belangrijkste ‘wetenschappelijke coryfee’ in de organisatie Ruggero Santilli en was de stichting zelfs naar hem genoemd. Kort na de eerste uitreiking van prijzen is er blijkbaar een breuk ontstaan met Santilli. Dat is volgens mij gekomen door het binnenhalen van Professor Waldyr A. Rodrigues Jr.

Pseudowetenschap als dekmantel? 8
Professor Waldyr A. Rodrigues Jr. ontvangt de eremedaille van de Université Paul Sabatier

In zijn relaas ‘A sad story‘ rekent hij af met Santilli en je kunt er duidelijk uit opmaken dat hij alleen door wilde gaan met de TGA van Fucilla als die de relaties met een aantal vage wetenschappers verbrak (met name Santilli en Myron Evans). Aangezien Rodrigues nog steeds te boek staat als een serieus wetenschapper, heeft Fucilla blijkbaar gedacht dat het verstandiger was alleen met hem door te gaan. Rodrigues lijkt inderdaad een vettere vis dan Santilli. Intussen zit hij zelf ook  in flink wat van de directies van de bedrijven van Fucilla, maar ik houd het nog wel voor mogelijk dat hij (de omvang van) de mogelijk dubieuze zaakjes tot nu toe niet doorzien heeft.

De Franse Université Paul Sabatier belegde van 20-22 maart een symposium dat werd georganiseerd door het wiskundig instituut  C.A.I.R.O.S (Clifford Algebras International Research Open Studies), waar Rodrigues assistent-coördinator van is, niet geheel toevallig waarschijnlijk. De universiteit heeft waarschijnlijk nooit onderzoek gedaan naar de achtergronden van de TGA en beloonde Rodrigues en Fucilla bij dezelfde gelegenheid in Toulouse met een eigen eremedaille.

Dat gedoe met die medailles werkt bij mij nogal op de lachspieren, maar blijkbaar streelt het de ego’s van alle betrokkenen nogal. Voormalig minister van onderwijs in Frankrijk, Luc Ferry, hield op het symposium bijvoorbeeld ook een lezing en werd alvast een Telesio-Galilei award voor 2013 aangeboden. En die heeft hij ook geaccepteerd volgens de TGA.

De ledenlijst van de TGA is momenteel nogal aan verandering onderhevig: opeens is nu ook Pierre Anglès, de baas van C.A.I.R.O.S., toegetreden tot het bestuur. Maar er zijn ook wat gewone en ere-leden die zich hebben laten schrappen van de lijst. Het rommelt dus nogal, waarschijnlijk naar aanleiding van de berichtgeving op sott.net. Ik denk overigens dat de TGA iedereen die ooit iets met ze maken heeft gemaakt ‘lid’ noemt, in de zin dat je op hun mailinglist staat, of zo. Luc Ferry staat er inmiddels ook bij.

Een Nederlandse connectie?

Een belangrijke Nederlandse connectie met de Telesio-Galilei Academy of Science vond  ik tot dusver niet. Zakelijk gezien zijn er wel relaties. Ik heb inmiddels contact gehad met een Nederlander die in een rol speelt in één van de bedrijven van Fucilla. Later deze week meer daarover.

Wordt vervolgd!

 

 

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing

by 6 Comments

In Slovenië is een beweging actief die er van overtuigd is dat de aarde de akeligste ziektes kan genezen. De aanhangers gaan naar speciale plekken die genezing kunnen geven. Rondjes lopen rond steenhoopjes of een aantal keren zitten op een steenhoopje of een slakkenhuisje van zand: dat is de behandeling.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 9
Een heuveltje met daaromheen structuren, in Slovenië

Toen ik afgelopen september in Slovenië was, ontdekte ik tijdens een bergwandeling een heuveltje met daaromheen een aantal opmerkelijke structuren. Er waren o.a. steenbultjes en slakkenhuisvormige structuren gemaakt. Dit kun je zien op de foto hiernaast.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 10
Op een bord staat dat deze plek een stralingskruispunt is en  dient voor genezing. Er worden gedetailleerde aanwijzingen verstrekt over welk steenhoopje in de buurt voor welke klacht moet worden bezocht en hoe lang en hoe vaak dat moet gebeuren.

Een bordje dat er naast stond maakte duidelijk waarvoor deze plek diende: genezing van allerlei kwalen (een foto van het bord vind je hiernaast). De titel van het bord kondigt aan waar het om gaat: ‘dit is het stralingskruispunt voor natuurlijke genezing in  Pokljuka Praprotnica’ (dit is de naam van de plaats). Daaronder een kaartje met de nummers van de structuren en een tabel die aangeeft welk nummer voor welke kwalen dient en welke behandeling er bij hoort. Zo kun je plek nummer 1 gebruiken voor hartproblemen en verbetering van de bloeddruk. Je moet dan wel 12 keer terugkomen en per keer 15 minuten op plek 1 zitten. En voor kanker (‘rak’ in het Sloveens) kun je naar nummer 7: je moet daar dan 15 keer 15 minuten naar toe. Verbeteren van de vruchtbaarheid kan op nummer 15.a: 10 keer 25 minuten. De lijst betreft vrijwel elke denkbare kwaal. Er zijn ook minder duidelijk omschreven heilzame werkingen van deze plek: zo is nummer 14 (de van zand geboetseerde spiraal) geschikt voor ‘het energetiseren en ontslakken van het lichaam’ (aanwijzing: ‘door het oog lopen, met de klok mee’) en nr. 17 is voor ‘vitalisering van de levenslijn van het lichaam’, wel tenminste 7 keer doen.

Met een beetje zoekwerk vond ik de website van een ‘stralingsvereniging’ uit Ljubljana. Daar is met behulp van google translate wat meer informatie te vinden over dit opmerkelijke geloof in genezing door de aarde (hier de Engelse vertaling van de Sloveense webpagina, die is wat beter dan de NL-vertaling). Het is een onnavolgbaar mengsel van merkwaardige ingrediënten: elektromagnetische straling, energielijnen die over de aarde lopen en die de Egyptenaren inspireerden om piramides te bouwen, berggebieden die vibreren en kosmische straling absorberen en deze weer afstaan in de vorm van schone energie om smog te bestrijden en mensen te genezen via het menselijke auraveld. Lees zelf (vertaling van google translate met enkele verbeteringen van eigen hand):

‘Scientists have found that the most powerful electromagnetic radiation [on the] Earth [is found] at 30 degrees north and south of the equator. On these parallels the Egyptians built the pyramids and temples … . The so-called dragon lines or power lines are belts of various widths and power, which lead to stronger beneficial energies [that are] reflected and can be found in soil minerals […] , which emit soothing energy. … Most of the mountain[-area] has a higher energy vibration than in the lowlands. Rocks absorb cosmic energy and accumulate[d] in the mountains is the energy [to counter] smog and other harmful effects of energy that could disrupt the harmony in nature, as we go into the mountains [they] become a source of clean energy that is absorbed through the auric field of our physical body’.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 11
De aardgenezing wordt echt gebruikt: mensen zitten aandachtig of ze lopen rondjes.

Over de plek waar ik was wordt opgemerkt:

‘ … Praprotnica Pokljuka, […], in [this place there are] so-called miracles of healing or improvement of health.’

Toen ik terug kwam van mijn wandeling waren er mensen die rondjes liepen rond de steenhoopjes of die er zaten. Ze zwaaiden vriendelijk naar me. Ik zwaaide terug en was blij dat ik lekker naar huis kon. Het was aan het einde van de dag en al behoorlijk kil.

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken

by 24 Comments

In februari van dit jaar besteedde Kloptdatwel.nl aandacht aan de Ecowasbal die sinds 2009 in Nederland aan de man wordt gebracht door het bedrijf GreenHabits: de Ecowasbal werkt niet. De consumentenbond had de bal getest en geconstateerd dat je net zo goed zonder die bal kunt wassen, maar dat je inderdaad wel uit kunt met veel minder wasmiddel dan fabrikanten voorschrijven. De wasbal bleef me bezighouden door wat ik er over aantrof op Internet en vooral omdat ik ‘m op steeds meer plekken aangeboden zag worden.

EcowasbalBij webwinkels van gerenommeerde bedrijven als ING en NUON en via tijdschriften als Vrij Nederland (intussen niet meer) en Opzij is ie nu ook al verkrijgbaar (dat ook de Happinez ‘m aanbiedt, verbaast me dan weer minder). Vandaag, 11 november, is het dag van de duurzaamheid, en dat leek me wel een aardige aanleiding om nu in dit artikel de resultaten van mijn verdere onderzoek naar de wasballen te geven.

Hoe zit het nu met die testen die uitgevoerd zouden zijn door testinstituten als TNO en TüV? Wat zit er eigenlijk in die korrels? En waar komen ze vandaan? Een gedeelte van mijn bevindingen is al aan de orde gekomen in de commentaren op het eerdere artikel op deze site, maar er is meer!

De geheimzinnige testen
Er was behoorlijk wat onduidelijkheid over de test die TNO wel of niet gedaan zou hebben met de Ecowasbal. Alles op de website van Ecowasbal duidt erop dat er wel degelijk een test gedaan is door TNO. Zo heeft zelfs de pdf van het testrapport ‘TNO’ in de bestandsnaam staan en wordt er gesproken over de test door ‘Nederlands bekendste onderzoekbureau’. GreenHabits doet voorkomen dat ze van TNO niet mogen melden dat de test door TNO is uitgevoerd. In een stuk op P+ geeft initiatiefnemer van GreenHabits, Jaap Elzas,  als reden: ”Om de  gegevens ook naar de consument te mogen communiceren, moet iedere twee maanden onderzoek gedaan worden en dat kost geld. En dat hebben we als beginnend bedrijf nog niet.”

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 12
Tweet van TNO

TNO maar eens benaderd via Twitter om te vragen hoe het zit. Het antwoord is ‘duidelijk’ (zie screenshot hiernaast).

Waarom GreenHabits dan niet zo mogen vermelden dat de test gedaan is door TNO Quality BV, desnoods met de vermelding dat het nu overgegaan is in TüV Rheinland Nederland, is mij nog steeds een raadsel. Want daarover mailde ik met TüV. Een aantal simpele vragen dacht ik:

1. Heeft TüV Rheinland Nederland, voorheen TNO Quality BV, dat bewuste testrapport opgesteld?

2. Zo ja, mag Ecowasbal de naam van TNO Quality BV inderdaad niet gebruiken en waarom dan niet? En zouden ze wel mogen verwijzen naar TüV Rheinland Nederland als opsteller van het rapport?

3. Als u het onderzoek heeft uitgevoerd, was dit dan een eerste verkennend onderzoek met oog op latere uitgebreidere testen?

4. Heeft u ook de inhoud van de Ecowasbal onderzocht op samenstelling?

5. Bent u ook bekend met de test die het Duitse TüV heeft uitgevoerd zoals vermeld door Ecowasbol.com of gaat het hier in feite om dezelfde test?

Na maanden van aandringen is geen vraag beantwoord. Het enige dat ik te weten ben gekomen is dat TüV geen uitspraken wil doen over testen die ze hebben uitgevoerd en zelfs niet wil bevestigen óf ze die heeft uitgevoerd.

Geachte heer van Erp,

Voor informatie cq bewijsvoering of-, en welke producten door ons zijn getest, kan ik u slechts adviseren om zelf de rapporten bij de fabrikant / importeur ter inzage op te vragen. Zoals eerder gemeld verstrekken wij hierover geen informatie naar derden.

Met vriendelijke groet, Kind regards,

Henk-jan Pieters

Managing Director

TÜV Rheinland Nederland B.V. / TÜV Rheinland EPS B.V.

Alleen als er sprake is van certificatie kun je op de website van TüV opzoeken of dat klopt, losse tests niet. Blijkbaar vindt TüV het niet eens echt vervelend  hoe dit op de consument overkomt, want ze doen weinig aan het opheffen van mijn  verwarring.
Nu hadden die testen al weinig betekenis in mijn ogen. Er is maar een paar keer gewassen ten opzichte van de 1000 keer waarvan Ecowasbal claimt dat hun wasbal meegaat. De verschillen met en zonder wasbol zijn minimaal en niet op een zinnige manier kwantitatief gemaakt.  En de controlewassing is ook niet echt eerlijk, dan hadden ze een lege bol (of één gevuld met knikkers) mee moeten wassen. Conclusie: die tests zijn flut en de enige die er iets mee opschiet is de leverancier die er op niet te controleren wijze goede sier mee kan maken.

Waar komen die bollen met keramische korrels vandaan?
‘Hoe het precíes werkt, kan alleen de Koreaanse ingenieur die het kleinood bedacht heeft, uitleggen.’ vermeldt het interview in VK-banen. Natuurlijk nodigde dat uit tot een zoektocht op Internet. De enige serieuze kandidaat die ik vond voor deze Koreaanse ingenieur is Dr. Jeon Hyoung Tag, CEO van de firma Biocera. Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 13Een bedrijf met een interessant aanbod van producten die iets met water doen. De hele website staat boordevol verwijzingen naar fraaie certificaten. Dr. Jeon is onder andere trotse bezitter van de ‘New Intellectual Award’ van de republiek Zuid-Korea (waar ik als andere dragers zo gauw alleen een theebedrijf en een Engels taleninstituut kon vinden).
Maar al die mooie diploma’s, eervolle vermeldingen en certificaten zeggen helemaal niets over de werking van de keramische korrels. Zo zegt ISO 9001 iets over het kwaliteitsmanagement en ISO 14001 iets over het milieumanagement van een organisatie. En je kunt best op een goed vastgelegde manier onzinnige producten maken, waarbij je ook nog eens goed weet wat de milieurisico’s zijn. Veel van de producten lijken bij voorbaat al onzinnig en de geclaimde werkingen worden doorgeprikt op sites als http://www.chem1.com/CQ/index.html
In ieder geval levert Biocera van die keramische korrels met allerlei mooie eigenschappen die je op veel sites, die wasballen aanbieden, vaak letterlijk weer aantreft. Vooral de ‘alkaline ceramic balls’ moeten we even in het achterhoofd houden.
Gefabriceerd zullen de ballen wel in China worden. In talloze versies worden ze aangeboden op een site als alibaba.com waaronder ook sommige met een echt TüV certificaat! Als je de regels goed leest blijkt het dan een certificaat te zijn dat eigenlijk niet genoemd mag worden van TüV!? Ik snap intussen steeds minder van die certificeringsbusiness. Deze bal lijkt bijvoorbeeld verdacht veel op de Ecowasbal (en is niet echt duur met een prijs van hooguit anderhalve dollar!)

Hoe die wasballen zouden werken is te zien in talloze filmpjes op YouTube en de volgende is heel wat spectaculairder dan die van GreenHabits uit het eerdere bericht op Kloptdatwel.nl.

  • video helaas niet meer beschikbaar

De Ecozone wasbal
Ik had zelf ooit wasballen van het merk Ecozone gekocht en was daar al snel niet zo tevreden over. Die bollen moesten na een keer of 150 wassen wel hervuld worden, anders dan bij de Ecowasbal. In de beschrijving van het product staat dat de korrels onder andere de pH-waarde van het waswater verhogen. Dat kon ik wel testen, omdat ik ook nog een hervulzakje had met korrels. Hieronder de korrels van de ‘uitgewassen’ bollen en de nog niet gebruikte navulling en de pH meting.

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 14
Ecozone – uitgewassen korrels

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 15
Ecozone – navulkorrels

Ecozone wasbal - uitgewassen korrels - pH meting
Ecozone – uitgewassen korrels – pH neutraal

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 16
Ecozone – navulkorrels – pH >=10

Ecozone blijkt vooralsnog geen onzin te verkopen. De resultaten van het wassen vielen me dan tegen, maar de werking van de bollen en de beschrijving van de samenstelling van de korrels lijken wel te kloppen, ook volgens deze blog. Die geeft als ingrediënten (staan ook wel op de verpakking vermeld, overigens):

  • higher alkyl sulfate
  • non-ionic surfacant
  • sodium metasilicate
  • calcium carbonate
  • sodium carbonate

Er zit dus o.a. gewoon soda in! Samen met groene zeep de manier waarop men vroeger waste, zoals prof. Hans Fraaije vertelde in het eerder aangehaalde artikel uit Trouw. Beoordelen of het product iets bijdraagt aan een duurzamere manier van wassen, kan ik niet. Dan moet je wel erg veel factoren meenemen en nergens vond ik een goede onderbouwing daarvan.

Hoe zit het met de Ecowasbal?

Maarten Koller kreeg ook een paar pH-teststripjes van me om de Ecowasbal van zijn schoonmoeder te testen. Ik had dit simpele testje al een paar keer aan GreenHabits voorgesteld via Twitter, maar die reageerden niet meer nadat ik openlijk aan TNO had gevraagd hoe het nu zat met dat testrapport (zie boven). Ecowasbal claimt duidelijk op de website dat er niets oplost van de korrels en met een positief resultaat van de test (pH > 7) zouden we die claim in ieder geval meteen kunnen verwerpen (zoals dat bijvoorbeeld kan bij de ‘chemical free’ Biowashball).
Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 17
Uit de ‘Meest gestelde vragen’ op ecowasbal.com

Ik moest wel een week in spanning wachten op het resultaat, want Maarten besloot de test te doen op een bijeenkomst van de Skepsiswerkgroep Utrecht. Toevallig kreeg ik het weekend voor Maartens test zelf nog een spiksplinternieuwe Ecowasbal in handen! Natuurlijk meteen testen, maar het door mij verwachte resultaat bleef uit. De pH bleef 7 …

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 18
Ecowasbal pH neutraal

Het water ook nog even geproefd, niets vreemds. Zal er inderdaad wel niets oplossen. Het zijn in ieder geval echt andere korrels dan die in mijn Ecozone-ballen. Ook de pH-metingen, die Maarten uitvoerde, leverden een negatief resultaat.

Ik ontdekte intussen ook andere filmpjes op internet met ballen, sterk gelijkend op de Ecowasbal, die hetzelfde resultaat geven (link , link).

De gelijkenis met de Ecobola Irisana gaf een verdere hint naar de herkomst: er worden een Koreaanse patent (0359994) en design nummer (0383630) genoemd. Zoeken bij KIPRIS geeft beetje verwarrende resultaten. Bij de patenten kan ik niets vinden, wel bij de designs: ze wijzen naar MB Aura.

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 19
uit de database van KIPRIS (Korean Intellectual Property Rights Information Service)

Waar de korrels vandaan komen, kan ik niet met zekerheid achterhalen. Maar Biocera lijkt me toch de beste kandidaat, ook omdat ze juist trots laten zien dat hun korrels anders zijn dan die van concurenten.

Maar kan het dan toch werken? Dat verhaal met hydroxylionen die zouden ontstaan aan het oppervlakte van de korrels, blijft volstrekt ongeloofwaardig. Lees daarvoor de heldere uitleg van Jan Willem Nienhuys in de commentaren op het eerdere bericht over de Ecowasbal. Het verhaal van Dr.Jeon Hyoung Tag gaat als volgt:

In contact with water, the ceramic contained in the Laundry Ball releases electrons, thus forming active oxygen and hydrogen peroxide (oxygenated water).

The water that comes in contact with Washing Ball, either gains or loses electrons. The reaction generates powerful oxidized reducing power. The term oxidized reducing powermeans the phenomena that gives or receives electrons to a substance.

When a substance loses electrons by combining with oxygen, it is called oxidization, and the phenomenon receiving the electrons that lose oxygen is called reduction.

The electrons, released from the ceramic, dissolve the water (H2O), and perform purification repeatedly with the chemical reaction with the hydrogen-generated ion and the active oxygen provided with electrons.

① H2O + e- → H+ (hydrogen ion) + OH- (hydroxyl group ion)

② O2 + e- → O2 – (active oxygen)

③ O2 – + H2 O → OH- + HO2

HO2 + 2H+ → H+ + H2O2 (oxygenated water)

The reactions on the surface of the ceramic ball with water occur every fraction of a second at very quick speed. In this case, electrons are very unstable and used to make H+ and OH- fromH-O-H by catalyst and is used in the formula No.4 [HO2 + H2 →H + H2O2]. All these reactions from formula No.1 to No.4 occur in every second.

Maar dat is dan nog maar één werkingsmechanisme uit een heel rijtje met o.a. ‘clusters van watermoleculen’ die verkleind worden en ‘Far Infrared Rays’. Leuk bedacht, en zo geformuleerd dat het niet eens helemaal gelogen is: nergens staat namelijk dat deze processen, die vanzelf optreden in water in verwaarloosbare hoeveelheden, door de korrels opeens wel bruikbare concentraties OH- zouden opleveren. Correct zijn die reactievergelijkingen trouwens toch niet helemaal want in reactie 1 verdwijnt er opeens lading…

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 20Wat me wel opviel dat er zo’n logootje van TüV op de verpakking van de Ecowasbal stond (naast de volstrekt zinloze vermeldingen van ISO 9001 en 14001). Toch maar weer eens gezocht in de TüV database, want misschien mag GreenHabits de certificering wel overnemen als de producent die heeft laten uitvoeren.
Inderdaad geeft het zoeken met ‘washing ball’ een paar treffers, waaronder de eerder genoemde bol van Wellos, maar ook een wasbal van Biocera! Dat certificaat is echter nogal verrassend te noemen (klik  op de afbeelding voor een vergroting):

 

TÜV Rheinland Group – Certificate No. 50189593
TÜV Rheinland Group – Certificate No. 50189593

Gecertificeerd volgens normen voor speelgoed! Op brandveiligheid en zo … maar ja misschien moet dat wel, omdat kinderen het voor speelgoed kunnen aanzien.

De schijn tegen
Als de claims van de wasbal leveranciers waar zouden zijn, was het natuurlijk erg mooi. Maar het heeft er alle schijn van dat de meesten doelbewust een onzinnig product verkopen. Dat is af te lezen aan de belachelijke claims over de werking die je aantreft, het schermen met de certificaten die niet gaan over wat er gesuggereerd wordt en aan de waarschuwingen dat je moet oppassen voor namaak (en dat zij zelf natuurlijk wél de echte bollen leveren). Heel vermakelijk is ook het lezen van de verklaring van Smartklean over de ‘misleidende’ informatie die je op Wikipedia en andere sites kunt aantreffen. Ook wordt er op diverse sites naar unieke patenten verwezen, die als je dat uitzoekt alleen maar de plastic omhulsels blijken te betreffen.
Het product is niet vreselijk duur, zo’n € 25 en werkt in sommige gevallen waarschijnlijk wel een tijdje. Voordat je door hebt dat het minder goed werkt dan beloofd, ben je al snel een paar weken verder. Het vervelende gevoel dat je misschien € 25 hebt weggesmeten over zo’n periode is veel minder erg dan de reactie als het meteen bij de eerste wasbeurt duidelijk tegen zou vallen. Geen wonder dat er nauwelijks teleurgestelde reacties op de websites van webwinkels zijn aan te treffen, al zijn ze er wel. Veel klanten zullen uiteindelijk misschien genoegen nemen met de ontdekking dat er inderdaad wel met minder wasmiddel gewassen kan worden (ook zonder bal). Alle webwinkels die ik benaderde met de vraag of ze eigenlijk wel wisten wat ze aanboden, gaven als antwoord dat ze afgingen op het verhaal van de leverancier, maar ook nooit klachten kregen.
Intussen moet er aardig wat geld aan verdiend zijn. In 2009 had GreenHabits er in de eerste drie maanden van bestaan al 9000 verkocht. Met een winstmarge die snel € 10 of meer per bal zal bedragen, mag je wel van een goudmijntje spreken.

Wat zou het?
Maar als het nu allemaal wel gewoon fijn is voor het milieu en uiteindelijk ook onze portemonnee dat we door de wasballen minder wasmiddel gaan gebruiken? Als de critici zich vergissen? Als de geschetste werkingsmechanismen niet helemaal kloppen, maar de ballen wel gewoon werken? Mag een bedrijf als GreenHabits er dan ook niet een leuk centje aan overhouden? 1000 keer wassen met zo’n bolletje oftewel bijna 4 jaar voor een gemiddeld huishouden! Dan is het toch zeker wel tijd voor een feestje?
Inderdaad, in juli dit jaar gaf het echtpaar Jaap Elzas en Lisbeth van As een feestje. Helaas was Kloptdatwel niet uitgenodigd, maar we hebben de beelden!

Een feestelijke wasballenlunch ter gelegenheid van … de verkoop van hun aandeel in GreenHabits! De oprichters (vergiste me bijna één letter hier) verkopen de hele handel binnen de halve levensverwachting van zo’n Ecowasbal! En dat is ook nog eens binnen de ‘niet goed geld terug’-garantie periode van twee jaar. Erg vertrouwenwekkend, als je het mij vraagt …

Even opfrissen: de wasballen nader bekeken 21
Hé Ecowasbal, ik sta op jullie site!

Naschrift: natuurlijk heb ik Ecowasbal aangeschreven om een aantal zaken te verifiëren. Zo vroeg ik ze o.a. of Biocera inderdaad de bedenker is van deze wasbal, hoe het zat met die test(en?) bij TüV, of ze zelf de samenstelling van de korrels kennen, of die Ecobola Irisana inderdaad hetzelfde is en of ze vaak klanten hun geld moeten teruggeven onder hun garantievoorwaarden.  Ze waren wel nieuwsgierig waarvoor ik het artikel wilde schrijven, maar tot op heden ze hebben niet inhoudelijk gereageerd. Ook niet op de vraag welk TüV-certificaat het logo op de verpakking impliceert…
Overigens kreeg ik van Ecozone op gestuurde mailtjes niet eens een reactie.

Update 3-5-2012: eind december werd er wel gereageerd door Ecowasbal, zie Ecowasbal afgekeurd.

Tenslotte: ik kwam nog een interessant Canadees sceptisch onderzoek tegen uit 2007, in het Frans. Sowieso is er veel meer te vinden op Internet over wasballen als je niet alleen in Engelstalige bronnen zoekt, maar ook Spaanstalige en Italiaanse bronnen raadpleegt.