Kloptdatwel?

paragnost

Paraview geen onschuldig vermaak

by 10 Comments

In het weekend van 14 en 15 oktober daalde de temperatuur, en de Paraview-beurs streek neer in de sportzaal van de Hoornse Vaart in Alkmaar. Paraview houdt dit soort beurzen al meer dan 25 jaar en is in de weekenden vaak in een andere stad te vinden.

Paraview geen onschuldig vermaak 1

Opmerkelijk was dat er gelijktijdig ook een reptielenbeurs was. Dit lijkt te verwijzen naar het samengaan van complottheorieën met spiritualiteit, beter bekend als ‘conspirituality’. Bij nader onderzoek bleek het echter om normale soorten reptielen (en vogelspinnen) te gaan en niet om de mensachtige reptielen die worden genoemd in complottheorieën, zoals die van David Icke. De reptielenbeurs werd in ieder geval op zondag beter bezocht dan de Paraview-beurs.

[Read more…] about Paraview geen onschuldig vermaak

Uitkomst Wob verzoek naar de opgraving in de Oude Jeroenskerk in Noordwijk

by 5 Comments

Een maand geleden berichtte ik op Kloptdatwel over de schedel die gevonden was bij een opgraving in de toren van de Oude Jeroenskerk in Noordwijk. Die schedel zou mogelijk de verloren gegane reliek van de heilige Jeroen zijn. Opmerkelijk was dat een paragnost met zijn wichelroede de precieze plek zou hebben bepaald waar de archeologen moesten gaan graven. Hoe zit dat eigenlijk, kun je zomaar gaan graven in een monument als iemand alleen maar het gevoel heeft dat er iets ligt? Of had Harrie Salman, de initiatiefnemer voor de opgraving, nog serieuzere argumenten ingebracht? Om daar achter te komen, diende ik een Wob verzoek in bij de gemeente Noordwijk. Het antwoord kreeg ik vorige week.

In antwoord op mijn verzoek heeft de gemeente de volgende documenten openbaar gemaakt na her en der namen te hebben weggelakt:

– Mail van september 2016 aan het college van B&W (p. 1);
– Besluit college 14 februari 2017 (p. 2-3);
– Mail van 7 november 2017 aan wethouder Fles, voor zover betrekking hebbend op de toren van de Oude Jeroenskerk (p. 4-5);
– Advies van de Centrale Erfgoedcommissie van 7 maart 2018, inclusief Programma van Eisen (p. 6-27);
– Brief van de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed aan de omgevingsdienst van 23 maart 2018 (p. 28);
– Vergunning Omgevingsdienst West Holland van 23 maart 2018 (p. 29-32).

De pakketje documenten is hier als pdf te downloaden (de paginanummers in de opsomming hierboven verwijzen naar de paginanummering van de pdf, niet naar de nummering van de originele documenten).

De documenten bevestigen het beeld dat ik had na wat er eerder naar buiten was gekomen: de vergunning is afgegeven, omdat het bij zo’n kleine opgraving binnen de bevoegdheid van de gemeente ligt om er toestemming voor te geven en de aanvraag volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed niet adviesplichtig was. Geraadpleegde instanties hebben ook geen reden om er voor te gaan liggen als archeologen met kennis van zaken de opgraving netjes uitvoeren.
Blijft natuurlijk de vraag over waarom je er überhaupt zou gaan graven. Uit de stukken kan ik niets anders halen dan dat Harrie Salman stelt dat hij aanwijzingen had dat de schedel daar zou liggen en dat hij voor die aanwijzingen alleen maar het gevoel van paragnost Chris Zoet aanvoert.

Uit de eerste mail, die nagenoeg zeker van Harrie Salman afkomstig is:

Ik heb een aanwijzing dat de laatste pastoor van Noordwijk bij het uitbreken van de Reformatie in 1572 de schedel van St. Jeroen heeft verborgen bij de fundamenten van de toren, in een van de hoeken binnen de toren. Het lijkt mij de kosten waard om dit te onderzoeken.

en in zijn tweede mail:

Volgens de overlevering is de in 1572 verdwenen schedel van St. Jeroen in de toren van de kerk verborgen. Een paragnost heeft mij de plaats aangewezen. Dit is geen gebruikelijke wijze van onderzoek, maar de Nederlandse politie heeft in het verleden vaak de paragnost [naam weggelakt] ingeschakeld voor helderziend onderzoek, dat overigens in bepaalde landen, zoals Bulgarije, gebruikelijk is bij archeologisch onderzoek.

De hier weggelakte naam zal vermoedelijk die van Gerard Croiset zijn. Over de inzet van paragnosten door de politie kunnen we kort zijn, daar ziet de politie zelf ook niets in, maar die wordt toch regelmatig met paragnosten geconfronteerd, omdat die zichzelf (of op verzoek van familie van vermiste personen) opdringen.
Dat er bij sommige opgravingen in het buitenland paragnosten zijn ingeschakeld zal best kloppen, maar het gaat er natuurlijk om of archeologen die wetenschappelijk verantwoord bezig zijn dat ook zouden doen en of je het als gemeente genoeg reden vindt om toestemming te verlenen.

Het bureau IDDS dat de opgraving uitvoerde en het verdere onderzoek naar de gevonden schedel(s) doet, legt verder ook niet veel uit over de reden om juist op die plek te gaan graven: “De opdrachtgever [naam weggelakt] heeft aanwijzingen dat de schedel van de 9e eeuwse Noordwijkse heilige Sint Jeroen mogelijk in het torenportaal van de Oude Jeroenskerk begraven zou zijn.” En: “De exacte locatie zal worden aangegeven door [naam weggelakt]”. In een voetnoot staat:

Volgens paragnost [naam weggelakt] die in de toren een waarneming kreeg, zou door Jacob Starck in de zuidwesthoek van het torenportaal het hoofd van St. Jeroen begraven zijn. Starck was een monnik van de Egmondse abdij en was de laatste katholieke pastoor in Noordwijk. Hij diende de gemeente tussen 1541-1573.

Een paar andere interessante zaken die uit de stukken naar voren komen:

  • Harrie Salman betaalde de opgraving niet (direct) uit eigen zak, maar de Stichting Geschiedschrijving Noordwijk (waar Salman nu in ieder geval niet zelf in het bestuur zit) beheerde daar een fonds voor;
  • In het stuk van IDDS staat ook (p.12) dat bij een restauratie in 1909 binnen de fundamenten van het hoofdaltaar een losse schedel werd aangetroffen, waarvan men er toen van uitging dat dat de reliek zou zijn die vanaf 1316 als schedel van St. Jeroen werd vereerd. Het bleek de schedel van een vrouw te zijn, maar dat is niet echt een argument om de authenticiteit van die schedel als de befaamde reliek af te schieten. Want of er een echte Jeroen was, is maar helemaal de vraag en uit onderzoek blijkt dat de meeste relieken sowieso biologisch maar heel weinig te maken hebben met de personen aan wie ze worden toegeschreven;
  • Nergens in de stukken van overheidsinstanties wordt ook maar met een woord gerept over de paragnost.

Formeel lijkt dus alles wel in orde, maar de gemeente heeft dus toestemming gegeven voor een opgraving waarvoor slechts het onderbuikgevoel van een zelfbenoemde helderziende als reden is aan te wijzen. Toch wel beschamend. Je kunt zeggen dat de opgraving zelf dan niet direct gemeenschapsgeld heeft gekost, maar er zijn toch diverse instanties met deze aanvraag bezig geweest, die mijns inziens meteen in de prullenbak had moeten verdwijnen zodra het woord ‘paragnost’ erin opdook.

Zie ook het eerdere artikel over deze zaak:

Welke rol speelden de aanwijzingen van paragnost Chris Zoet bij de opgraving van een schedel in de Oude Jeroenskerk van Noordwijk?

Minister van Jusititie fan van paragnosten?

by 161 Comments

Een bericht in Trouw van 7 november jl. zette kamerlid Gert-Jan Segers van de ChristenUnie aan om kamervragen te stellen aan Minister van Justitie, Ivo Opstelten. Wat stond er in dat bericht? Uit een  enquête onder 180 politiemensen zou blijken dat er onduidelijkheid heerst over de toelaatbaarheid van inzet van paragnosten en over de waarde van aanwijzingen van paragnosten in opsporingsonderzoeken. De minister had gesteld dat er geen richtlijnen voor was, maar vreemd genoeg stuitte de student die dit onderzoek uitvoerde wel op zo’n instructie met als titel ‘Instructie Onorthodoxe Opsporingsmethoden‘.
Inderdaad reden genoeg om de minister daar eens opheldering over te vragen; of je nou tegen inzet van paragnosten bent op grond van het feit dat ze nooit zinnige tips geven, of omdat je het eigenlijk duivels werk vindt.

Antwoord van de minister

Minister van Jusititie fan van paragnosten? 2
Ziet Ivo Opstelten, Minister van Justitie, nu echt zinvolle inzet van paragnosten?

Vrijdag 21 december 2012 kwam de minister met zijn antwoorden. Die kwamen er kort gezegd op neer dat hij geen reden zag om de instructie (die dus wél bestaat en mee werd gestuurd met de beantwoording) aan te passen. Alleen in heel uitzonderlijke omstandigheden wil het Openbaar Ministerie de mogelijkheid open houden om deze onorthodoxe opsporingsmethoden toe te passen.
Naast de paragnosten gaat het om wat minder zweverige zaken als leugendetectie, narco-analyse, het ‘poppenspel’ en verhoor onder hypnose. Die methoden zouden onder bijzondere omstandigheden kunnen worden ingezet bij zeer ernstige delicten, waarbij de politie niet verder komt met gewone middelen.
In de beantwoording van de vragen stelt hij het zo:

Sommige delicten zijn zo ernstig in de gevolgen voor slachtoffers dan wel nabestaanden, dat de politie en het OM alle mogelijkheden om een delict op te lossen in overweging willen kunnen nemen. Gelet hierop wil het OM de in de instructie genoemde methoden niet op voorhand uitsluiten.

Grote hilariteit, verbazing en verontwaardiging viel Opstelten ten deel op de sociale media. De koppen op de nieuwssites luidden ‘Politie mag gebruik blijven maken van paragnosten‘ of varianten daarop; het nieuwsbericht is doorgaans overgenomen van het  ANP. De vraag is of deze berichten wel een eerlijk beeld geven van de instructie en hoe die in de praktijk uitpakt. Een kop als ´Opstelten blijft bij inzet paragnosten´(BNR) wekt zelfs de indruk dat het ministerie echt wat ziet in de kunstjes van paragnosten, maar het kan natuurlijk nog wat stelliger, zoals op DeJaap: ‘Opstelten: niks mis met de inzet van paragnosten‘. De NRC kwam met een wat neutralere kop: ‘Opstelten: inzet paragnost bij politieonderzoek mag soms‘.
Ook vragensteller Segers vindt het standpunt van de minister maar vreemd, zoals te beluisteren viel in het radioprogramma ‘Met het Oog op Morgen’ van zaterdag 22 december (van 29:10 tot 33:20).

Hoe staat het in de instructie?

Die begint goed:

Voor gebruikmaking van opsporingsmethoden die naar huidige wetenschappelijk inzichten geen zekerheid bieden omtrent de objectieve betrouwbaarheid van de resultaten, is in beginsel geen plaats binnen de zakelijke en professionele wijze waarop het Openbaar Ministerie de strafrechtspleging uitoefent.

en

Gebruikmaking van de resultaten van dergelijke onderzoeksmethoden als bewijsmiddel is (veelal) niet toegelaten

Nou dat is dan klaar, zou je denken. Waarom dan toch de mogelijkheid van toepassing openhouden en niet radicaal afwijzen?

Ook indien een onderzoek is vastgelopen dient tot gebruikmaking van de hier bedoelde opsporingsmethoden slechts met uiterste terughoudendheid te worden overgegaan. Veelal loopt de gebruikmaking van een van de in deze instructie bedoelde opsporingsmethoden opnieuw uit op een teleurstelling voor alle betrokkenen. Het inzetten van middelen voor deze opsporingsmethoden valt dan ook enkel in zeer uitzonderlijke gevallen te rechtvaardigen.

Wat zijn dan die rechtvaardigheidsgronden? Dat staat er niet in, dat wordt overgelaten aan het College van Procureurs-generaal:

Onder zéér bijzondere omstandigheden kan het College van procureurs-generaal op verzoek van de hoofdofficier van justitie of hoofdadvocaat-generaal toestemming verlenen een onder 1 of 2 bedoelde opsporingsmethode toe te passen. Indien de toestemming wordt verleend worden de resultaten van de opsporingsmethode alsmede de uitkomst van het opsporingsonderzoek of strafvervolging aan het College bericht.

en het moet gaan om onderzoeken naar een strafbare feit waarvoor het strafmaxiumum minimaal zes jaar is en waarbij de gebruikelijke recherchemethoden zijn uitgeput.

Hoe belachelijk is dit?

Het lijkt me voor de inzet van paragnosten nogal een drempel in de praktijk en de facto misschien wel net zo effectief als een verbod. Hoe zie je het nu voor je dat het daadwerkelijk tot inzet van zo’n paragnost komt? Dan moet het rechercheteam dus laten zien dat alle normale middelen zijn uitgeput (lijkt me al niet eenvoudig om toe te geven), vervolgens op het idee komen dat een paragnost informatie kan geven die ze niet als gewone tip kunnen checken en misschien gebruiken. Dan zullen ze bijvoorbeeld het idee hebben om zo iemand een reading laten doen of met een wichelroede een stuk land te laten afstruinen.
Om het binnen de regels te doen, moeten ze dan de hoofdofficier van justitie of hoofdadvocaat-generaal zien te overtuigen dat het een goed idee is en misschien nog wel belangrijker, hem/haar daar zo van doordringen dat die vervolgens zijn/haar nek durft uit te steken om datzelfde betoog bij het College van Procureurs-generaal te gaan houden! Ik zie het niet snel gebeuren.

Het is wel een beetje jammer dat de instructie niet verder ingaat op de bijzondere omstandigheden waarin het voorstelbaar is dat het College van Procureurs-generaal wél toestemming zou geven. Maar misschien een suggestie daarvoor: als de beoogde paragnost de ‘One Million Dollar Paranormal Challenge‘ van Randi heeft binnengesleept of dit jaar nog de Sisyphusprijs van Skepp, dan is er reden om eens serieus te kijken.

Wat in de praktijk eerder zal voorkomen, is dat paragnosten zich op eigen houtje opdringen aan al dan niet vastgelopen onderzoek, zoals Loet van der Gouw in de zaak Tanja Groen. Maar over hoe om te gaan met lastige amateurspeurders, die je mogelijk voor de voeten lopen, gaat deze instructie helemaal niet. En ook niet over wat je moet doen als zo iemand een fiets uit een kanaal vist en suggereert dat het de vermiste fiets is van Tanja Groen. Dat blijft een lastig parket voor de politie, vooral wanneer allerlei media zo’n medium of wichelroedeloper veel kritiekloze aandacht geven.

Update: paragnost vindt geen aanwijzingen over Tanja Groen

by 42 Comments

Update: paragnost vindt geen aanwijzingen over Tanja Groen 3
De helderziende Loet van der Gouw kijkt verbaasd

Gisteren besteedde het NOS-journaal aandacht aan het werk van de helderziende en wichelroedeloper Loet van der Gouw. Uit politieonderzoek blijkt dat de buis die hij had aangewezen nooit het lichaam van de sinds 1993 vermiste Tanja Groen heeft bevat.

Op 5 september schreef Pepijn van Erp op Kloptdatwel een artikel over Loet van der Gouw. Die claimt dat hij de fiets heeft gevonden van de sinds 1993 vermiste Tanja Groen. Pepijn schreef dat de politie had laten weten dat de fiets niet van Tanja kon zijn: de fiets is van het verkeerde merk, het framenummer is verkeerd en de ingegraveerde postcode ontbreekt. Loet van der Gouw was hierdoor vreemd genoeg niet uit het veld geslagen. Hij dreigde zelfs hoogleraar Van Koppen met een rechtszaak wegens smaad omdat die had uitgelegd dat paragnosten niet over bijzondere kennis of gaven beschikken. Ze doen volgens Van Koppen niets anders dan hun uitspraken ‘retrofitten’ totdat die voldoende op de werkelijkheid lijken. Voorspellen doen ze niets. We schreven eerder over de techniek van het retrofitten op Kloptdatwel naar aanleiding van een artikel van de hoogleraar Harald Merckelbach eind juni van dit jaar in de krant NRC Handelsblad.

De paragnost Loet van der Gouw claimde niet alleen dat hij de fiets van Tanja had gevonden. Hij had ook een buis aangewezen waarin het lichaam van Tanja zou hebben gezeten. Daarover schreef de NOS onlangs. Het NOS-journaal meldde gisteren dat uit politieonderzoek blijkt dat de buis nooit een lichaam heeft bevat.

Ik kijk met vertrouwen uit naar de rechtszaak die Van der Gouw wil aanspannen tegen Van Koppen. Ik vind het ondertussen erg zonde van alle moeite die de politie aan deze verkeerde sporen heeft besteed. Tijd die beter had kunnen worden besteed. Treurig is de zaak vanwege de valse hoop die de nabestaanden misschien even hebben gevoeld.

 

Foto voorzijde: Tanja Groen, uit een video begin jaren 1990 (Netwerk)

Wichelroedeloper vindt per ongeluk een fiets

by 49 Comments

Wichelroedeloper vindt per ongeluk een fiets 4
De gevonden fiets

Loet van der Gouw, heet hij, die paragnost en wichelroedeloper die zo nodig een paar duikers de Maas in moest sturen om te zoeken naar een buis of een vat. Dat zou iets te maken hebben met de verdwijning van Tanja Groen in 1993. Waarom dacht Van der Gouw dat? Al vier jaar lang loopt ie met zijn wichelroede ‘het spoor’ na, de route die de studente afgelegd zou hebben op weg naar huis, waar zij nooit aankwam.
De duikers vonden inderdaad wat: een fiets. Meteen suggereerde Van de Gouw dat het om de fiets van Groen zou gaan. En zelfs nu de politie heeft laten weten dat het die fiets niet kan zijn, vanwege het ontbreken van een ingegraveerde postcode, houdt de paragnost vol. Alsof de politie hem er nu van moet overtuigen dat het zeker niet die fiets is.

Hoogleraar Rechtspsychologie Peter van Koppen is duidelijk over de waarde van paragnosten in opsporingsonderzoek: die is er niet. Bij de ontvoering van Gerrit Jan Heijn bijvoorbeeld, bleek geen van de 1200 tips bruikbaar. Van Koppen tegen RTV Noord Holland: “Het is gevaarlijk, omdat het ontzettend veel politietijd opslokt en de schade die paragnosten nog meer aanrichten is dat ze families valse hoop geven.” Hij sluit daarmee aan bij een recent stuk in de NRC van zijn collega hoogleraar in Maastricht, Harald Merkelbach (zie Helderzienden hebben geen bijzondere kennis).

Volgens Merckelbach laten de paragnosten […] goed zien waarop hun succes berust: ze ‘retrofitten’ hun uitspraken totdat die voldoende lijken op de werkelijkheid.

Dat ‘retrofitten‘ lijkt hier ook weer sterk op te treden. Van der Gouw zocht een buis, vond een fiets en vertelt in het interview dat hij gaf (wederom aan RTV Noord-Holland) al weer dat de fiets ‘even op het tweede plan was gezet.’ Dus die speelde toch stiekem al door zijn hoofd moeten wij zeker denken. De skepticus vraagt zich natuurlijk meteen af hoe groot de kans is dat je een fiets aantreft in de Maas als je een gebied afzoekt dat net zo groot is als de duikers hebben gedaan. En hoe dicht was die nu eigenlijk aangetroffen bij de plek die Van der Gouw aanwees? Ze vonden namelijk eerst niets en gingen toen wat ruimer zoeken. Tsja, anders is het ook die zondagmiddag duiken voor niets geweest en er zat toch nog wat lucht in de cilinder, ofzo.
Ook over een eerder onderzoek ‘retrofit’ Van der Gouw er op los. Toen werkte hij nog volgens zijn oude methode: in een bootje varen totdat hij voelt dat er iets onder het water ligt. De auto waar hij naar op zoek was in Naarden, vond ie toen niet. Maar onlangs werd die alsnog gevonden (in Muiden). Dus als hij iets verder was gevaren, had ie die zeker gevonden.

Wichelroedeloper vindt per ongeluk een fiets 5
Loet van der Gouw

Blijkbaar is hij wel zo overtuigd van zijn kunnen dat hij meent een rechtzaak tegen Van Koppen aan te kunnen spannen wegens smaad. Die zou ook gezegd hebben dat alle paragnosten oplichters zijn. Maar, kom op zeg! Wat een flauwe kul om zo’n rechtzaakje aan te spannen. Wie schiet daar, behalve een paar advocaten, wat mee op?
Het moet toch simpel zijn om te laten zien dat hij niet net zo’n prutser is als al die paragnosten die hem voorgingen? Met een eenvoudig testje kan Van der Gouw ons overtuigen van zijn paranormale capaciteiten, of daar in ieder geval een begin mee maken.
Daar hebben we geen duikers, NFI’s en modderige buizen voor nodig. En er hoeft niemand opgezadeld te worden met valse hoop. Zou hij het bijvoorbeeld beter kunnen dan de wichelroedeloper die door Randi werd getest? Zie  James Randi test een wichelroedeloper.