Kloptdatwel?

Uit het nieuws

Nekkraken en maanstanden

by 45 Comments

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) vindt nekkraken niet verantwoord. In 2012 waren er drie meldingen binnengekomen van calamiteiten. Drie patiënten kregen na nekkraken (hoog in de wervelkolom) door een manueeltherapeut een beroerte. In 2009 had zich zoiets ook al voorgedaan, met dodelijke afloop. Deze complicatie, voorheen als uiterst zeldzaam ingeschat, komt blijkbaar vaker voor dan tot nu toe werd aangenomen en wordt nu dus ernstig afgeraden. Het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie (NVMT) trekt zich dit advies aan en raadt haar leden daarom af nog langer nekken te kraken bij de behandeling van hoofdpijnklachten en nekpijn. Op 18 november wordt een advies over dit ‘hoog cervicaal manipuleren’  op de algemene ledenvergadering in stemming gebracht.  Op het FysioForum leidde deze kwestie tot een discussie met een opmerkelijke bijdrage van chiropractor advocaat mr. Job van Broekhuijze:

Opmerkelijk commentaar van Mr. J. van Broekhuijze. Een verband tussen maanstanden en complicaties bij nekkraken?
Opmerkelijk commentaar van mr. J. van Broekhuijze. Een verband tussen maanstanden en complicaties bij nekkraken?

Is het nodig om uit te leggen dat dit volstrekte kolder is? Is het een originele poging om twee dwaalleren als astrologie en chiropraxie met elkaar te verbinden? Cees Renckens, ere-voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij en columnist hier op Kloptdatwel, vroeg zich in een reactie af of iemand hier Van Broekhuijze niet een poets probeerde te bakken door deze bizarre reactie aan hem toe te schrijven. Maar de redactie van FysioForum bevestigde dat het een origineel ‘Van Broekkuijze’-tje is. Deze advocaat is nauw verbonden aan drie (kleinere) organisaties van chiropractors in Nederland en verdedigde chiropractor Molina uit Assen in de rechtzaak wegens titelfraude. Molina werd hierin veroordeeld voor het zich onterecht betitelen als ‘Dr.’, iets wat alleen mag in Nederland als je gepromoveerd bent.

Dat gemanipuleer van nekken is zeker niet zonder risico’s en zelfs als je welwillend aankijkt tegen de (tijdelijke) positieve effecten die sommigen zien, dan moet je concluderen dat het niet beter werkt dan behandelingen met minder risico. Gewoon niet doen dus. Die gevaren werden onlangs weer eens al te concreet: in Australië brak een chiropractor de nek van een vier maanden oude baby en dat was bijna fataal afgelopen. Een klacht daarover bij de  Chiropractic Board of Australia, leidde er slechts toe dat de chiropractor in kwestie extra onderricht moet krijgen van een ‘expert op het gebied van kinderchiropraxie’.* Er gaan inmiddels stemmen op om een minimum leeftijd in te stellen waarop iemand aan chiropraxie mag worden blootgesteld. In Zweden is die er al voor alle alternatieve zorg en staat op acht jaar (zie symposium van de VtdK).

* Update 2-10-2013
Het laatste woord over die Australische casus is waarschijnlijk nog niet gesproken: volgens de Chiropractors’ Association of Australia zou het duidelijk zijn dat het kind een zogenaamde Hangman’s fracture zou hebben gehad (niet veroorzaakt door die chiropractor).

Misser van WRR: ‘slechts’ 25 procent van Nederlanders vond homeopathie wetenschappelijk

by 4 Comments

Dat was even schrikken. Op de website DUB, het medium van de Universiteit Utrecht, staat een stukje over hoe de samenleving aankijkt tegen het wetenschappelijk gehalte van een aantal vakgebieden. De resultaten van een steekproef zijn in een kek grafiekje samengevat, met daarin per vakgebied het percentage dat als ‘wetenschappelijk’ en ‘niet wetenschappelijk’ was aangeduid door de ondervraagden. Niet verrassend aan die cijfers is dat ‘harde’ wetenschappen Natuurkunde en Wiskunde hoog scoren met respectievelijk 94 en 90 procent voor ‘wetenschappelijk’. Dat geneeskunde de lijst aanvoert met 97 procent is al iets vreemder, maar ronduit verbazingwekkend zijn de cijfers van de hekkensluiters in de tabel. Niet omdat die onterecht onderaan staan, maar omdat ze nog zo hoog scoren. Het gaat namelijk om homeopathie en astrologie, die volgens de gegevens nog door 55 en 34 procent van de ondervraagden als wetenschappelijk gezien worden! Hoe kan dat nu weer?

Een verontrustende tabel (bron: DUB)
Een verontrustende grafiek (bron: DUB)

De gegevens komen uit onverdachte bron, het recente rapport van de Wetenschappelijk raad voor het Regeringsbeleid (WRR) onder de titel ‘Hoeveel vertrouwen hebben Nederlanders in wetenschap?‘ (pdf). Inderdaad staat daarin op pagina 14 het volgende tabelletje:

Tabel 2 uit rapport van de WRR
Tabel 2 uit rapport van de WRR

Hiermee kunnen we verder op zoek naar de bron. Die is niet al te moeilijk te vinden, het gaat om ‘Europeans, Science and Technology‘ (pdf) van Eurobarometer in opdracht van de Europese Commissie, gepubliceerd in juni 2005. Daar komt toch een wat ander beeld uit naar voren. In de enquête werd namelijk niet gevraagd om ‘wetenschappelijk’ of ‘niet wetenschappelijk’ aan te kruisen, maar om je mening te geven op een vijfpuntsschaal, lopend van ‘volstrekt niet wetenschappelijk’ tot ‘zeer wetenschappelijk’. De laagste twee categorieën werden samengevoegd tot ‘niet wetenschappelijk’ en de hoogste twee tot ‘wetenschappelijk’.
Als je dan kijkt naar de cijfers voor de EU als geheel, vind je dat 33 procent van de EU-burgers homeopathie ‘wetenschappelijk’ vindt (blz. 35). Zou Nederland dan zou veel meer vertrouwen hebben in de werking van geschud water of in de wetenschappelijke capaciteiten van de homeopathische proefjesnemers? Nou, nee. In de bijlagen staat per lidstaat de uitsplitsing, voor Nederland zien de cijfers er als volgt uit (blz 198 en 208,  bladzijdenummering van pdf):

 N 1 2 3 4 5 DK
groep A 486 20% 26% 27% 16% 10% 1%
groep B 519 17% 26% 33% 16% 7% 1%

De enquete was in tweeën gesplitst, groep A kreeg soms andere vragen dan groep B, maar niet bij homeopathie. ‘DK’ staat voor ‘Don’t know’ neem ik aan. Als je nu de cijfers netjes bij elkaar voegt kom je uit op 45 procent die homeopathie als ‘niet wetenschappelijk’ en 25 procent die het als ‘wetenschappelijk’ karakteriseert. Dat laatste cijfer is wel wat minder schokkend dan de 55 procent van de WRR. De opstellers van het WRR-rapport hebben blijkbaar de categorie ‘wetenschappelijk’ zelf opnieuw gedefinieerd als 100 procent minus ‘niet wetenschappelijk’ en daarbij de neutrale categorie (3) ook maar bij ‘wetenschappelijk’ genomen. Slordig op zijn minst.

Dat er met twee groepen gewerkt werd, maakte het mogelijk om bijvoorbeeld bij astrologie te onderzoeken of de hoge score in 1993 en 2001 misschien voor een groot deel verklaard kon worden door een verwarring met het woord astronomie (dat zou er achter kunnen zitten, denk ik tenminste , hoewel astronomie zelf ook in het lijstje staat). Groep A werd ondervraagd met ‘astrologie’ en groep B met ‘horoscopen’ en dat gaf het volgende resultaat (voor NL, blz 193 en 203 van de pdf):

1 2 3 4 5 DK
Astrologie 486 27% 15% 21% 19% 16% 2%
Horoscopen 519 65% 21% 6% 4% 3% 1%

Als je het bij elkaar neemt en weegt, kom je op 66 procent voor ‘niet wetenschappelijk’ en 21 procent voor ‘wetenschappelijk. De WRR maakte weer dezelfde blunder en geeft 34 procent voor ‘wetenschappelijk’. Natuurlijk is het nog steeds zorgelijk dat er zoveel Nederlanders homeopathie en astrologie als wetenschappelijk karakteriseren (en zelfs nog 7 procent vindt dat ook van horoscopen), maar zo erg als de WRR het voorschotelt, is het dus lang niet. En ‘we’ doen het dus zelfs wat ‘beter’ dan het Europees gemiddelde.

Update: het rapport is overigens in samenwerking met het Rathenau Instituut geschreven, dus misschien gaat het iets te ver om van een ‘WRR-rapport’ te spreken

Alternatief kennisplatform over straling zaait verwarring

by 85 Comments

Deze week weer volop aandacht voor de mogelijke schadelijk effecten van straling van mobiele telefoons. In België mogen kinderen tot 7 jaar over een paar maanden niet meer zelf een telefoon kopen, maar zullen ze daarvoor een ouder tussenpersoon moeten inschakelen. Eigenlijk worden dit soort beschermende maatregelen altijd verantwoord met verwijzing naar het voorzorgsprincipe en de classificatie door het IARC van mobiele telefoonstraling als ‘mogelijk kankerverwekkend’. GSM-straling staat sindsdien in dat afschrikwekkende lijstje naast augurken, koffie en talkpoeder.
In Nederland wordt er wat nuchterder gekeken naar die classificatie. Het Kennisplatform ElektroMagnetische Velden verwijst in zijn persbericht naar aanleiding van de nieuwe Belgische mobieltjeswet ook naar een lijstje aanbevelingen om de blootstelling aan  GSM-straling  te verlagen. Voor als je daar toch bang voor bent. Wat niet zo opvalt, is dat van die pagina een maand geleden een uiterst nuttige waarschuwing is weggehaald. Op aandrang van … een concurerend stralingskennisplatform.

Twee kennisplatforms over straling?
Twee kennisplatforms over straling?

Het Kennisplatform ElektroMagnetische Velden (KEMV) is opgericht ‘om kennis op het gebied van elektromagnetische velden te bundelen met als doel wetenschappelijke informatie over het onderwerp te duiden en beschikbaar te maken’. Dat gebeurt onder andere door ‘Kennisberichten’ en ‘Eerste Indrukken’ die vaak zinnige achtergrondinformatie geven of reageren op ophef (in de media) rondom straling. Ook organiseert het KEMV tweejaarlijks een bijeenkomst met de zogenaamde klankbordgroep, waarin naast vertegenwoordigers van de industrie ook mensen het woord voeren namens clubjes die waarschuwen tegen de vermeende schadelijke effecten van straling.
Iemand die bij die klankbordgroepbijeenkomsten (verslag laatste 8/11/2012, pdf) aanwezig was en gebruik maakte van de inspraakmogelijkheid vanaf de publieke tribune, was blijkbaar niet meer zo te spreken over dit gepolder en richtte onlangs een eigen ‘kennisplatform’ op, de Stichting Kennisplatform Elektromagnetische Straling. Een vehikel van Peter van der Vleuten, hier op Klopdatwel eerder langsgekomen als de man die in NOS op 3 zijn nanofolie tegen GSM-straling mocht komen aanprijzen. Die hele stichting lijkt er alleen op uit om verwarring te zaaien. Zo gebruikt Van der Vleuten bijna dezelfde naam als het KEMV, de website heeft dezelfde kleurstelling en er wordt misleidende informatie aangeboden in de vorm van  ‘kennisberichten’. Het echte Kennisplatform wordt door hem aangeduid als ontkenningsplatform.
Het was via één van die ‘kennisberichten’, dat ik tegen de site aanliep. Op het blog van TU Delft profje Michiel Haas stond een pseudowetenschappelijk stuk van Andrew Goldsworthy (een bekende uit het stralingsangstwereldje), met een verwijzing naar de bron, zo’n ‘kennisbericht’. Ik was even in verwarring, zou het KEMV die onzin echt doorgeven als Kennisbericht? Maar ik zag snel wat voor vlees ik in de kuip had.
Wat verder rondkijkend op de site viel mijn oog op een nieuwsbericht  van 1 augustus waarin Van der Vleuten zich beklaagt over een stukje tekst in de ‘Praktische tips om blootstelling te verlagen’ op de site van het echte Kennisplatform. Het gaat om de volgende waarschuwing:

De waarschuwing waarover Peter van der Vleuten zich druk maakte
De waarschuwing waar Van der Vleuten zich druk over maakte (rode omranding door mij)

Lijkt me niets mis mee, toch? Al meerdere keren hebben we aandacht gegeven aan dit soort producten op Kloptdatwel (zie Floww, spininversion, Memon) en ook de slachtoffers daarvan (RSG Enkhuizen). Dat Van der Vleuten zich er aan ergert, is te begrijpen. Hij is immers zelf bezig zo’n product te ontwikkelen, die nanofolie. Ik begreep echter niet zo goed waarom het KEMV op basis van de volgende opmerkingen van Van der Vleuten besloot wat te doen aan die waarschuwing:

Wij hebben redenen om aan dit onvoorwaardelijk advies en aan deze stellige uitspraken te twijfelen en hebben de algemeen secretaris van het Kennisplatform EMV gevraagd aan te geven op welke gronden dit advies is gebaseerd en welke onderzoeksuitkomsten voorliggen, die een dergelijke uitspraak rechtvaardigen.

Tot op heden hebben we nog geen reactie op deze vragen ontvangen.

Wij kunnen ons ook niet voorstellen dat alle genoemde productgroepen, waarvan de goede werking door de leveranciers wordt geclaimd en onderbouwd, door of in opdracht van het Kennisplatform EMV zijn onderzocht en dat sluitend bewijs voor de benaming “onzinproducten” is gevonden.

Als je nu kijkt op die pagina, staat die waarschuwing tegen onzinproducten er niet meer (zie Update onderaan). Bovenstaand screenshot komt van een oudere versie uit het Internet Archive.

Fantastische escherming tegen straling van je telefoon! Een uitvoering voor smartphones is ook op aanvraag leverbaar.
Fantastische bescherming tegen straling van je telefoon! Een uitvoering voor smartphones is op aanvraag leverbaar.

Als je erg precies wil zijn, kun je inderdaad wel iets aanmerken op dat stukje tekst. Je kunt immers best een product leveren dat je drastisch ‘beschermt’ tegen de straling van je mobiele telefoon (pak ‘m in in aluminiumfolie, of zoiets), alleen kun je er dan natuurlijk niet meer mee bellen. In de praktijk claimen de aanbieders van die ‘stickers, stenen, armbanden, halskettingen, antennes, magneten, piramides, potten, zuilen en zouten’ allemaal zaken die natuurkundig helemaal niet mogelijk  zijn.
Het is de wereld op zijn kop zetten om van het KEMV te verwachten dat het eerst al die onzinproducten onderzoekt en aantoont dat die de claims niet waarmaken, voordat het zo’n algemene waarschuwing zou mogen plaatsen. Laat die producenten maar eens fatsoenlijk onderzoek doen (en dan bedoel ik niet zo’n onzincertificering op basis van metingen met bioresonantieapparatuur!).

Ik vroeg bij het KEMV na hoe het zit. Inderdaad was de reden voor verwijdering van de tekst dat die te stellig zou zijn. Maar het goede nieuws is dat er gewerkt wordt aan een nieuwe tekst. Hier iemand een goede suggestie? Aandacht voor de status van die stichting van Van der Vleuten, lijkt me overigens ook wel een onderwerpje voor de Frequently Asked Questions, kan me voorstellen dat het voor mensen die minder goed opletten toch verwarrend kan zijn.
Update 17-9-2013
De tekst is inmiddels weer aangepast (per 11 -9-2013) en luidt nu:

Producten die claimen de blootstelling te verlagen

Er zijn producten in de handel waarvan wordt beweerd dat ze de hoeveelheid zendsignalen van mobiele telefoons tegenhouden, verminderen of neutraliseren. Hieronder kunnen producten zijn die de blootstelling aan elektromagnetische velden verlagen, maar er zijn ook producten die dat niet doen. Een voorbeeld van dat laatste is het aanbrengen van een sticker op de mobiele telefoon.

Dat is in ieder geval iets, maar mij nog wat te voorzichtig.

Vi-Aqua – magisch water uit Ierland laat planten sneller groeien

by 63 Comments

Engels - UK vlag 30x24Goed nieuws voor de milieuliefhebber! The Irish Independent, in oplage de grootste dagelijkse krant van Ierland, bericht: “Wave goodbye to global warming, GM and pesticides.” Water dat met elektromagnetische straling behandeld wordt, zou de opbrengst van gewassen tot wel 30 procent verhogen. En dat met een apparaatje niet veel groter dan een schoenendoos. Eenvoudig (ook thuis) ergens tussen de waterleiding te plaatsen. Zo fantastisch, dat de krant opmerkt dat “dit wel eens de grootste agriculturele doorbraak sinds de ploeg kan zijn”. Klinkt toch enigszins als een sterk verhaal, niet? Maar het product zou in Ierland en andere landen uitvoerig getest zijn en ook een echte professor van de universiteit van Limerick is er enthousiast over. Niet zo vreemd overigens, want die heeft de ‘technologie’ zelf ontwikkeld en is oprichter van de bedrijven die deze Vi~Aqua aan de markt proberen te brengen. 

Een wat gedateerd aandoend filmpje op de website moet ons doen geloven dat het water echt anders werkt na de behandeling:

– video helaas niet meer beschikbaar –

Die professor Austin Darragh is inderdaad werkzaam geweest aan Limerick University en de andere wetenschapper die in het verhaal voorkomt, dr. J. Leahy, werkt er nog steeds aan het department voor Chemistry and Environmental Science. Hoe het bijzondere water precies zou moeten werken, wordt niet echt duidelijk als je website van Vi~Aqua bekijkt. Daarop staat dat de gebruikte straling niet ioniserend is, dus de watermoleculen niet uit elkaar slaat en geen andere radicalen laat ontstaan. Hoe er dan toch een wezenlijke verandering in het water zou kunnen optreden, op een minimale opwarming na, is niet te begrijpen. Dat wordt er niet beter op als je dit leest in een document dat opgevoerd op de pagina die de technische documentatie en testresultaten geeft (in Inducing the fourth state of plasma in water, pdf):

It is now becoming apparent that the phenomenon of latent magnetic energy in water is a magneto-hydro-dynamic product similar to plasma which fills all of the space of the universe and forms nebulae and stars. Electromagnetic activation of water, by introducing an electromagnetic low frequency field into it with a suitable technology, produces at the gas liquid interface of nano bubbles in water, a plasma.

Mooi klinkende nonsense. Met allerlei termen die kwakzalvers en pseudowetenschappers maar al te graag gebruiken. Maar misschien hebben de heren wel een werkzaam wondermiddel ontdekt, zonder dat ze begrijpen hoe het werkt. Laten we daarom eens kijken hoe het zit met die geweldige resultaten uit de praktijk. Het document met de veelbelovende titel Full Scientific Report (pdf) zal dan toch wel wat serieuze ondersteuning voor de claims bevatten? Nou, nee.
Er staan drie experimenten in beschreven, allemaal uit 1998. Bij het eerste werd een grassoort gebruikt, gezaaid in vier verschillend behandelde groepen emmers van telkens 10 stuks. Alle groepen kregen meer of minder van het bestraalde water, en één groep alleen gewoon water. Op heel veel momenten werd de groei vergeleken, maar desondanks werd er geen significant verschil gevonden. Alleen achteraf konden ze constateren dat er een significant verschil was in de ‘droge stof’ die overbleef na het oogsten van het gras, dat te drogen in een oven en vervolgens te malen tot milimeter grote stukjes. Maar allemaal niet blind en er werd zoveel vergeleken dat ze altijd wel iets gevonden zouden hebben. Van corrigeren voor meervoudig toetsen lijken ze in ieder geval nooit gehoord te hebben.
De tweede test ging met zaden van verschillende bloemen. De groep met behandeld water had weer een wat hoger ‘droog gehalte’, maar ook hier is van blindering geen sprake. Ook wordt er wel gerept van eerdere mislukte experimenten, dus moet je je afvragen of ze niet net alleen van het ‘gelukte’ experiment een enthousiast verslagje hebben gemaakt. Het derde experiment is weer vergelijkbaar, alleen zijn er nu helemaal geen objectieve gegevens verzameld, lijkt het. Alleen een minimaal verschil in aantallen ontkiemde zaden, maar verder zijn er alleen observaties beschreven van hoe de verschillende groepen er uit zagen. Vanzelfsprekend zagen de ‘behandelde’ groepen er beter uit.
Deze laatste experimenten werden uitgevoerd door Harold Lawlor van het Warrenstown Horticultural College, die ook in bovenstaande video optreedt. Opvallend is dat hij daarin opmerkt dat het niet alleen gaat om het water, maar dat je ook je best moet doen om goed voor de plantjes te zorgen. Als die zorg veel kan uitmaken, is het ook goed voorstelbaar dat dat onder niet geblindeerde omstandigheden net het verschil heeft uitgemaakt. Vanzelfsprekend heeft geen van deze experimenten geleid heeft tot een artikel in een serieus wetenschappelijk tijdschrift.

En hoe zit het met die aanbeveling van de Royal Botanic Gardens, waarover het krantenartikel bericht en die natuurlijk ook op de website van Vi~Aqua staat? Een woordvoerder van de tuinen reageerde als volgt op de mail van een reageerder op het blog dat dit artikel van The Independent aan de kaart stelt:

Thank you for your email dated 29 August. The Royal Botanic Gardens, Kew has not endorsed the Vi-Aqua products since 2009. A recent press article in the Irish Independent that mentioned this endorsement and activities by Kew around it, was inaccurate.

Daar blijft dus ook niet veel van over, hoewel het een beetje genant is om te moeten concluderen dat ze er vóór 2009 wel in geloofden [zie Update 28-9-2013].

De apparaten van Vi~Aqua zijn er voor elke soort gebruiker. Van de boer die wel eens 25.000 liter per uur nodig kan hebben om zijn akkers te besproeien tot de mensen die thuis aan een gietertje genoeg hebben om hun plantjes van water te voorzien. Het is denk ik slechts een kwestie van tijd voordat de technologie simpelweg als een app voor je mobiele telefoon aangeboden wordt. Maar wacht eens even, straling was toch heel slecht voor plantjes?

Voor iemand met een kleine tuin of balkon
Voor iemand met een kleine tuin of balkon

Zie ook: Question: Has Ireland’s biggest newspaper lost its goddamn mind? (en de commentaren) en Energized Water: pseudoscientific snake oil.

Update 28-9-2013

In antwoord op een Freedom of Information request heeft Royal Botanic Garden, Kew, nu openheid van zaken gegeven. In 2003 zijn ze een driejarige overeenkomst aangegaan met Vi~Aqua. In ruil voor gratis gebruik van de apparatuur mocht Vi~Aqua opschrijven dat ze aanbevolen werden door de koninklijke tuinen. Zo gemakkelijk gaat dat dus. Uiterst merkwaardig dat je als instituut zelf de apparatuur nog uitgebreid zegt te testen (en tot de conclusie komt dat iets anders, hoe onverwacht, beter werkt), maar alvast wel je naam er aan wil verbinden.

 

 

Chemtrail hoax

by 35 Comments

Vandaag maken over de hele wereld clubjes mensen een wandelingetje in het kader van de “Global March Against Chemtrails and Geoengineering“. Ook in Nederland (in Den Haag en Groningen) zijn ze als het goed is van de partij. En ook bij onze zuiderburen in Brussel, hoewel het daar een stationair gebeuren wordt. Een mars mocht niet van de politie. gmacag-smallEen feestelijk gebeuren dus, voor mensen die geloven dat overheden wereldwijd ons besproeien met enge chemicaliën en op andere wijze het klimaat en de omgeving beïnvloeden. Gelukkig is de weersvoorspelling voor zondag  in ieder geval voor Nederland zodanig (bewolkt), dat de deelnemers dan weinig last zullen hebben van intimiderende streepjes in de lucht.

Zo’n mars is natuurlijk het betere protestwerk en zal de Nederlandse regering vast veel meer onder druk zetten dan zo’n knullig WOB-verzoek van een tijdje terug, of niet soms? Dat het allemaal onzin is die ideeën over chemtrails en geo-engineering is na te lezen in de uitgebreide artikelen van Dirk Koppenaal op de Skepsis-site: ‘Valse vliegtuigsporen, Contrails, chemtrails en complotten‘ en ‘Weermakerij, Kunnen we het klimaat beheersen?‘ Je moet wel erg graag in complotten willen geloven om te denken dat het logistiek mogelijk zou zijn om overal op vliegvelden die stoffen aan boord van vliegtuigen te krijgen, zonder dat de piloten en ander grondpersoneel er van afweten. En zonder dat de duizenden mensen die er wél vanaf moeten weten uit de school klappen. Nu gebeurde dat laatste onlangs misschien toch  …

Een bekende chemtrailgelovige, Max Bliss, publiceerde op 4 augustus jl. een enorm uitgebreide blog op zijn site, waarin hij precies uiteenzet hoe het allemaal in zijn werk gaat. Belangrijke informatiebron is een klokkenluider van wie Bliss een aantal onthullende e-mails kreeg. Laten we daar maar even een stukje van lezen, dan weten we het snelst hoe het zit:

Fragment van de e-mail van de klokkenluider (onderstrepingen door PvE)
Fragment van de e-mail van de klokkenluider aan Max Bliss (onderstrepingen door PvE)

Naast zijn blog, maakte hij ook nog een aantal YouTube video’s, waarin hij de autoriteiten met deze bevindingen confronteert. Misschien had Bliss er verstandig aan gedaan om wat beter naar de teksten te kijken. De eerste letters van de e-mails bevatten namelijk een niet mis te verstane boodschap. In het hier opgenomen fragment staat “This is a fraud”. De complete tekst in alle mails samen luidt: “This is a fraud. You are so gullible. This message is a con. There are no chemtrails. How easy it is to fool you, naive, gullible, credulous, unskeptical.” Degene die deze hoax creëerde doet een dag later zijn verhaal op de site Metabunk.com.
De blog van Bliss en zijn video zijn inmiddels overgenomen door een flink aantal andere sites die aan chemtrails gewijd zijn en ook via social media worden die veel gedeeld. Slechts een enkele site heeft het inmiddels door en merkt daar iets over op, ondanks de opmerkingen in de commentaren die er vaak op wijzen. Misschien is het ook iets te veel gevraagd om van complotdenkers te verwachten dat ze echte nepinformatie van neppe nepinformatie kunnen onderscheiden. Of dat het ze wat uitmaakt.