Kloptdatwel?

Wetenschap

Effe een sokalletje doen

by 6 Comments

In 1996 schreef Alan Sokal een artikel vol met mooi klinkende maar nietszeggende pseudowetenschappelijke termen. En pijnlijk genoeg werd dit gepubliceerd (in een tijdschrift dat toentertijd niet ‘peer-reviewed‘ was). Dit deed toen nogal wat stof opwaaien, lees hier meer over deze ‘Sokal-affaire‘.

Skepsis heeft dhr. Sokal zelfs geïnterviewd.

Als je zelf een sokalletje wilt proberen dan is er een website die je daarbij helpt: The Postmodernism Generator. Daar vind je de mooiste nietszeggende teksten.

Hieronder de eerste alinea van een voorbeeld. Je zult de rest van de tekst niet kunnen vinden, iedereen keer dat je de site bezoekt is de tekst namelijk anders:

——————————————————————————–

Cultural Narratives: Preconceptualist capitalism in the works of Gaiman

Anna Long
Department of Future Studies, Yale University

Francois A. H. Sargeant
Department of Sociology, Miskatonic University, Arkham, Mass.


1. Expressions of meaninglessness

“Reality is intrinsically used in the service of sexism,” says Sartre. The masculine/feminine distinction intrinsic to Gaiman’s Black Orchid emerges again in Death: The High Cost of Living.

In the works of Gaiman, a predominant concept is the distinction between within and without. Therefore, any number of deconstructions concerning the bridge between class and consciousness exist. The subject is interpolated into a material theory that includes truth as a reality.

It could be said that Foucault uses the term ‘preconceptualist capitalism’ to denote a postcultural totality. If patriarchial situationism holds, the works of Gaiman are empowering.

In a sense, many narratives concerning social realism may be found. The main theme of the works of Gaiman is not dematerialism per se, but predematerialism.

Therefore, the failure, and therefore the dialectic, of substructuralist capitalist theory depicted in Gaiman’s Death: The Time of Your Life is also evident in Neverwhere, although in a more mythopoetical sense. Cameron[1] suggests that we have to choose between social realism and the precultural paradigm of discourse.

But several discourses concerning the common ground between sexual identity and art exist. The characteristic theme of Brophy’s[2] analysis of deconstructivist socialism is the fatal flaw, and eventually the defining characteristic, of neodialectic class.

Etc etc.

Er wordt ook nog een mooie referentielijst gegenereerd:

1. Cameron, K. U. ed. (1989) Social realism in the works of Smith. University of Oregon Press
2. Brophy, Q. (1998) Contexts of Failure: Preconceptualist capitalism in the works of Eco. Harvard University Press

Veel plezier ermee 😉

Met dank aan Dick Swart voor de tip.

Waarom de media wetenschap verprutsen

by 7 Comments

Deze video gaat over het onderzoeken van bronnen. En de bronnen van die bronnen. En als het even kan, daar dan weer de bron van.

En hoe de media dat regelmatig achterwege laten. En hoe daardoor verhalen de wereld in geholpen worden. En…joy 😉

Deze video wordt overigens gepresenteerd als ‘deel 1’. Het lukt mij echter tot nu toe niet om deel 2 te vinden. Als iemand dat wel mocht lukken: alvast bedankt voor het doorgeven!

Wegens een technisch probleem is dit artikel iets later gepubliceerd dan normaal.

Wat dreef Diederik Stapel?

by 4 Comments

Op Kloptdatwel hebben we al verschillende keren aandacht besteed aan de omvangrijke wetenschapsfraude van de Tilburgse hoogleraar Diederik Stapel. Hij verzon jarenlang onderzoeksgegevens. Vaak stelden we de vraag: ‘hoe komt zo’n man daar nu toe, wat heeft hem gedreven?’ Een interessant artikel in het blad Nature geeft een aannemelijke verklaring.

Het artikel verwijst naar het bekende experiment van Stanley Milgram uit 1963. In dit experiment bleken veel mensen bereid om proefpersonen te straffen voor foute antwoorden. Dat gebeurde met stroomstoten. Bij de eerste fouten deelden de deelnemers aan het experiment een lichte straf uit (een stroomstootje van 15 Volt). Maar veel deelnemers bleken bereid om stapje voor stapje de straf te verhogen om uiteindelijk op dodelijke stroomstoten uit te komen. In latere onderzoeken gebeurde consequent hetzelfde. Het artikel in Nature noemt hiervoor de volgende reden: iedere keer wordt de laatst uitgedeelde straf de (nieuwe) norm om de volgende straf te beoordelen. Op die manier werden de normen van de deelnemers aan het Milgram-experiment stapje voor stapje opgerekt totdat ze dingen deden waarvan ze zelf niet hadden gedacht dat ze die ooit zouden (kunnen) doen. 

Wat dreef Diederik Stapel? 1
Toponderzoeker Diederik Stapel bekende onlangs dat hij onderzoeksgegevens heeft verzonnen

Nature veronderstelt dat dit effect ook bij wetenschapsfraudeurs optreedt. Ze zetten een eerste kleine stap, bijvoorbeeld een slordigheid die bewust niet wordt gecorrigeerd. Dit creëert een nieuwe norm, een nieuw uitgangspunt. Ineens lijkt het ook niet meer zo erg als een onwelgevallig meetresultaat wordt genegeerd. Ook dat gedrag creëert weer een nieuwe normaalsituatie. Het eindresultaat is dat het stapje voor stapje normaal wordt om alle onderzoeksresultaten te verzinnen. Onderwijl houdt de fraudeur zich voor dat zij of hij eigenlijk helemaal geen fraudeur is, iedere keer gaat het toch maar om een heel klein stapje in de verkeerde richting? Nature beschrijft dit proces als volgt:

‘To understand fraud in science, the useful lesson is the significance of that first tiny step. Every minor transgression — dropping an inconvenient data point, or failing to give credit where it is due — creates a threat to self-image. The perpetrators are forced to ask themselves: am I really that sort of person? Then, to avoid the discomfort of this threat, they rationalize and justify their way out, until their behaviour feels comfortable and right. This makes the next transgression seem not only easier, but even morally correct’.  

Het artikel wijst ook op een andere belangrijke consequentie van het Milgram-experiment: de meeste mensen zijn blijkbaar bereid om stapje voor stapje hun normen op te rekken om uiteindelijke dingen te doen die absoluut onaanvaardbaar zijn. Nature vraagt zich af of dit niet ook betekent dat in veel wetenschappers een potentiële wetenschapsfraudeur schuilt. Nature onderstreept het belang van controle en samenwerking in de wetenschap. De moraal is volgens Nature: ‘breng ons niet in verzoeking’.

 

De getoonde foto is gemaakt door fotograaf Jack Tummers. Klik hier voor zijn website en meer foto’s van Diederik Stapel.

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld!

by 29 Comments

Spontane zelfontbranding (‘Spontaneous Human Combustion’, ofwel ‘SHC’) is nog nooit wetenschappelijk aangetoond. Toch stelde een lijkschouwer in Ierland in september van het afgelopen jaar officieel vast dat een 76-jarige man er aan was overleden. Dat meldden de BBC en Ierse en Engelse kranten (zie b.v. hier). SHC is het proces waardoor een mens zonder oorzaak van buiten tot ontbranding zou kunnen komen. 

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld! 2
Zo zie je het nooit – de vermeende zelfontbrandingen vinden altijd plaats als er niemand bij is (bron: NPR.org).

De Belfast Telegraph meldde op 23 september 2011:

‘A man who burnt to death in his own home died from spontaneous human combustion in what is believed to be the first case of its kind in Ireland. Michael Faherty (76) — also known as Micheal O Fatharta — died as a result of the phenomenon, spontaneous human combustion, according to west Galway coroner Dr Kieran McLoughlin’.

De krant meldde verder dat de politie en de brandweer geen verklaring hadden voor de verbrande heer Faherty, ze dachten dat de open haard waar hij voor lag geen verklaring kon zijn. Het was de eerste keer dat in Ierland spontane zelfontbranding officieel als doodsoorzaak werd vastgesteld.

Genoeg reden voor de skeptische onderzoeker Joe Nickell om onderzoek te doen. Hij brengt verslag uit in het blad van de Amerikaanse sceptici (Skeptical Inquirer, jan-feb 2012, p. 6-7). Volgens Joe Nickell was de lijkschouwer door het uitsluiten van andere oorzaken tot zijn conclusie gekomen. De redenering van de lijkschouwer was volgens Nickell: ‘als er geen enkele normale verklaring is, dan moet het wel iets bovennatuurlijke zijn geweest’. Volgens Nickell een schoolvoorbeeld van een logische redeneerfout (dit wordt redeneren vanuit ontbreken van kennis genoemd, ofwel ‘an argument from ignorance’).

Nickell stelt vast dat de Ierse autoriteiten niet op de hoogte zijn van het vele onderzoek naar spontane zelfontbranding. Als ze dat hadden gelezen, dan hadden ze vermoedelijk een andere conclusie getrokken. Nog nooit is een geval van spontane zelfontbranding wetenschappelijk bevestigd. Hoe werkt het dan wel? Waardoor kan iemand vrijwel restloos verbranden zonder dat de omgeving erg beschadigd wordt (zie de foto hier naast)? De Nederlandse Wikipedia vat het goed samen:

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld! 3
Bij vermeende spontane zelfontbranding wordt de omgeving niet ernstig aangetast, ook blijven grote organen met veel vocht en weinig vet soms geheel of gedeeltelijk intact. Dit is te zien op deze akelige foto waar het hart en (een deel van de) darmen nog aanwezig zijn (bron: ukskeptics.com).

‘ … uit praktijkonderzoek [is duidelijk] dat lichaamsweefsel, door de aanwezigheid van vet, langzaam en smeulend kan verbranden. Dit kan verklaren hoe het mogelijk is dat een lichaam geheel of gedeeltelijk kan opbranden zonder de omgeving te beschadigen. Mogelijk wordt de verbranding in gang gezet door een ongeluk, bijvoorbeeld met een sigaret of een kaars’. 

Volgens Joe Nickell is het waarschijnlijk dat de onfortuinlijke Faherty voor het haardvuur onwel is geraakt. Vervolgens is een vonk ergens op hem geland en is hij langzaam opgesmeuld. Akelig om je voor te stellen, maar wel een verklaring die veel logischer (en daarom ook waarschijnlijker is) dan spontane zelfontbranding. En door proeven op overleden dieren is bevestigd dat een lichaam zo kan opsmeulen. Soms blijven grote en meer natte organen zoals het hart over. Kleding kan in dit proces werken als een soort pit van een waxinelichtje. Het onderzoek toont aan dat lichaamsvet tijdens het proces vloeibaar wordt en op die manier langzaam kan opbranden. Je moet er niet aan denken.

In de Engelse Wikipedia wordt terecht de volgende vraag gesteld: als zelfontbranding regelmatig zou voorkomen, waarom is het dan nog nooit live gezien? Je ziet b.v. nooit iemand die in de V&D of op het strand spontaan vlam vat. Het gebeurt altijd als er niemand bij is. Betekent dat niet dat een andere verklaring voor de verbranding logischer is? Inderdaad, naar mijn mening. En die hebben we hiervoor gegeven.

Gelukkig wordt in Ierland de stem van de rede ook gehoord. Op 24 november 2011 meldde de krant Irish Times dat de Ierse patholoog anatoom Prof. Marie Casidy in de rechtszaal brandhout had gemaakt van het idee van spontane zelfontbranding. Ze noemde dat ‘een sprookje van science fiction schrijvers’.

Spontane zelfontbranding officieel vastgesteld! 4
Joe Nickell gaat in een investigative brief in op de vermeende zelfontbranding in Ierland. Zie de link hiernaast (bron: CSI)

Wie meer wil lezen kan naar dit artikel van Joe Nickell gaan op de website van de Amerikaanse sceptici (CSI). Ook kun je een artikel uit Skepter lezen waarin Jan Willem Nienhuys door grondig speurwerk een vermeend geval van spontane zelfontbranding naar het land der fabelen verwijst. Via deze link is een heel lezenswaardig artikel van de UK Skeptics.

 

Foto voorzijde: deze foto is afkomstig van topten.net. Met dergelijke foto’s wordt spontane zelfontbranding als iets griezeligs voorgesteld.

Kun je doodgaan aan een gebroken hart?

by 8 Comments

Kun je doodgaan aan een gebroken hart? 5
Bron: wikipedia

Soms slaan volkswijsheden de spijker op de kop. Uit recent onderzoek blijkt dat je echt kunt overlijden aan een gebroken hart. Vorige week publiceerde het blad Circulation: Journal of the American Heart Association een onderzoek van de Harvard Medical School waaruit dit blijkt. Vreemd genoeg is dit het eerste onderzoek naar dit fenomeen, aldus de onderzoekers. Een overzicht van gebruikte bronnen vind je aan het eind van dit artikel.

De dag na het overlijden van een dierbare is de kans op een hartaanval meer dan 20 keer hoger dan normaal. In de week daarna is de kans daarop 6 keer hoger dan anders. Daarna wordt de kans op een hartaanval geleidelijk weer normaal. Onderzoeker Elizabeth Mostofsky ziet een verklaring voor dit fenomeen:

“Als iemand sterft worden de nabestaanden vaak overstelpt door depressieve, angstige en boze emoties. Daardoor kan hun bloeddruk verhogen, hun hartslag toenemen en kunnen er bloedklonters gevormd worden. Deze kwaaltjes kunnen dan weer een hartaanval uitlokken” zo citeert de Belgische krant Het Nieuwsblad. 

‘At the beginning of the grieving process, people are more likely to experience less sleep, low appetite and higher cortisol levels, which can also increase heart attack risks. Elizabeth Mostofsky, lead author of the research, said grieving people also sometimes neglect regular medications, possibly leading to adverse heart events’, voegt de Engelse krant Telegraph toe.

Een eerdere studie (2005) uit het blad New England Journal of Medicine had al aangetoond dat partners van een overledene op lange termijn een grotere kans lopen om te sterven door hartfalen of beroertes. Dat wordt aangeduid als het ‘gebroken hart syndroom’. De rouwende kan lijden aan somberheid, verzorgt zichzelf minder goed en eet en slaapt onvoldoende. Dit beïnvloedt het immuunsysteem negatief waardoor de kans op hart en vaatproblemen toenemen.

Kun je doodgaan aan een gebroken hart? 6
Steun van naasten is belangrijk bij een gebroken hart (bron: wikimedia commons, Nevit Dilmen).

De artsen stellen vast dat steun en waakzaamheid van vrienden en familie belangrijk is na het overlijden van een dierbare.

 

Dit artikel is gebaseerd op publicaties in de Engels krant Telegraph, de New York Times, de Belgische krant Het Nieuwsblad en het Nederlands blad Rendement.

Meer achtergrondinformatie is te vinden op de website van TheHeart.org.

Het artikel waarin het onderzoek wordt beschreven: Mostofsky E, Maclure M, Sherwood JB, et al. Risk of acute myocardial infarction after the death of a significant person on one’s life. The determinants of myocardial infarction onset study. Circulation 2012; DOI: 10.1161/CIRCULATIONAHA.111.061770. Available at: http://circ.ahajournals.org.

 

Illustratie voorzijde:  een deel van een schilderij van Ivan Nikolaevitsj Kramskoi (1837-1887) getiteld ‘ontroostbaar verdriet’ (neoetesjnoje gorje).