Kloptdatwel?

Archives for 2012

Waarom de media wetenschap verprutsen

by 7 Comments

Deze video gaat over het onderzoeken van bronnen. En de bronnen van die bronnen. En als het even kan, daar dan weer de bron van.

En hoe de media dat regelmatig achterwege laten. En hoe daardoor verhalen de wereld in geholpen worden. En…joy 😉

Deze video wordt overigens gepresenteerd als ‘deel 1’. Het lukt mij echter tot nu toe niet om deel 2 te vinden. Als iemand dat wel mocht lukken: alvast bedankt voor het doorgeven!

Wegens een technisch probleem is dit artikel iets later gepubliceerd dan normaal.

TUfo Delft

by 20 Comments

Dap Hartmann – astronoom en onderzoeker aan de TU Delft – schreef 15 december 2011 een column met als titel “TUfo Delft”. 

In die column schrijft hij over ene heer V. die onlangs werd geïnterviewd door De Telegraaf. Niburu (een groep ufo-gelovigen) plaatste het artikel op hun website. Heer V. is beter bekend als Coen Vermeeren, waar we op Kloptdatwel al vaker over schreven (lees hier De ideeën van Coen Vermeeren en hier over het anekdotisch bewijs wat dhr. Vermeeren serieus neemt).

Vermeeren gelooft dat ufo’s buitenaards zijn. De U in ufo staat voor ‘unidentified’ (niet geïdentificeerd) maar dat lijkt Vermeeren te zijn vergeten. Vermeeren is luchtvaart- en ruimtevaartdocent aan de TU Delft en daarnaast is hij hoofd Studium Generale van dezelfde universiteit, hij zou dus beter moeten weten.

In zijn column stelt Hartmann simpele vragen naar aanleiding van uitspraken van Vermeeren:

Hoe kan meneer V. zulke onzin geloven? Is het omdat hij tweemaal met eigen ogen een ufo heeft gezien? ‘Samen met vrienden heb ik er eentje een meter of honderd boven onze buurt gezien, een grote oranje bol. Minutenlang.’ Nu staat de ‘u’ van ufo voor unidentified, maar meneer V. heeft die grote oranje bol in al zijn wijsheid geïdentificeerd als een buitenaards ruimteschip. Hoe hij dat zo zeker weet, blijft helaas onopgehelderd. Er is zelfs geen foto van: ‘Het kwam niet eens in me op om naar binnen te rennen en een camera te pakken’. Maar hoe wist meneer V. dat die ufo zich op honderd meter hoogte bevond? Om te bepalen hoe ver een object van je verwijderd is, moet je weten hoe groot het is of hoe snel het in transversale richting beweegt.

In het interview met De Telegraaf zegt Vermeeren het volgende:

Door Skepsis werd ik verguisd, maar die branden je altijd af zonder zinnig argument.

Eh… pardon? Die argumenten kan je hier lezen, want als er één ding is dat we bij Skepsis doen dan is het wel een standpunt beargumenteren!

Hartmann ziet het ook anders dan Vermeeren gezien zijn opmerking:

Dat hij door Stichting Skepsis werd verguisd, deert meneer V. in het geheel niet, want ‘die branden je altijd af zonder zinnig argument.’ In het comité van aanbeveling van Stichting Skepsis zitten onder meer biochemicus Piet Borst, astronomen Cees de Jager, Vincent Icke en Ed van den Heuvel, en fysicus en Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft. Waarschijnlijk geen van allen aliens.

De volledige lijst met leden van het Comité van aanbeveling van Stichting Skepsis kan je hier vinden.

Lees hier de volledige column van Dap Hartmann.

Naschrift:

Na het schrijven van bovenstaand artikel werd ik via verschillende bronnen op een recent verschenen artikel gewezen over dit onderwerp. In het artikel wordt uitgelegd dat naar aanleiding van een brief door Skepsis-voorzitter Frans Sluijter aan de rector magnificus van de TU Delft Vermeeren onder toezicht werd geplaatst. Doordat Vermeeren zich regelmatig in de media begeeft waar hij wordt voorgesteld als docent aan de TU Delft luidt de titel en de inleidende alinea:

Uitlatingen over ufo’s ondanks toezicht
Rector magnificus Karel Luyben is in gesprek met Coen Vermeeren, hoofd van Studium Generale, over de vraag of zijn opvattingen over onder meer ufo’s ‘voldoende onderscheiden kunnen worden van zijn taken bij de TU Delft’.

Lees hier het volledige artikel.

Wat dreef Diederik Stapel?

by 4 Comments

Op Kloptdatwel hebben we al verschillende keren aandacht besteed aan de omvangrijke wetenschapsfraude van de Tilburgse hoogleraar Diederik Stapel. Hij verzon jarenlang onderzoeksgegevens. Vaak stelden we de vraag: ‘hoe komt zo’n man daar nu toe, wat heeft hem gedreven?’ Een interessant artikel in het blad Nature geeft een aannemelijke verklaring.

Het artikel verwijst naar het bekende experiment van Stanley Milgram uit 1963. In dit experiment bleken veel mensen bereid om proefpersonen te straffen voor foute antwoorden. Dat gebeurde met stroomstoten. Bij de eerste fouten deelden de deelnemers aan het experiment een lichte straf uit (een stroomstootje van 15 Volt). Maar veel deelnemers bleken bereid om stapje voor stapje de straf te verhogen om uiteindelijk op dodelijke stroomstoten uit te komen. In latere onderzoeken gebeurde consequent hetzelfde. Het artikel in Nature noemt hiervoor de volgende reden: iedere keer wordt de laatst uitgedeelde straf de (nieuwe) norm om de volgende straf te beoordelen. Op die manier werden de normen van de deelnemers aan het Milgram-experiment stapje voor stapje opgerekt totdat ze dingen deden waarvan ze zelf niet hadden gedacht dat ze die ooit zouden (kunnen) doen. 

Wat dreef Diederik Stapel? 1
Toponderzoeker Diederik Stapel bekende onlangs dat hij onderzoeksgegevens heeft verzonnen

Nature veronderstelt dat dit effect ook bij wetenschapsfraudeurs optreedt. Ze zetten een eerste kleine stap, bijvoorbeeld een slordigheid die bewust niet wordt gecorrigeerd. Dit creëert een nieuwe norm, een nieuw uitgangspunt. Ineens lijkt het ook niet meer zo erg als een onwelgevallig meetresultaat wordt genegeerd. Ook dat gedrag creëert weer een nieuwe normaalsituatie. Het eindresultaat is dat het stapje voor stapje normaal wordt om alle onderzoeksresultaten te verzinnen. Onderwijl houdt de fraudeur zich voor dat zij of hij eigenlijk helemaal geen fraudeur is, iedere keer gaat het toch maar om een heel klein stapje in de verkeerde richting? Nature beschrijft dit proces als volgt:

‘To understand fraud in science, the useful lesson is the significance of that first tiny step. Every minor transgression — dropping an inconvenient data point, or failing to give credit where it is due — creates a threat to self-image. The perpetrators are forced to ask themselves: am I really that sort of person? Then, to avoid the discomfort of this threat, they rationalize and justify their way out, until their behaviour feels comfortable and right. This makes the next transgression seem not only easier, but even morally correct’.  

Het artikel wijst ook op een andere belangrijke consequentie van het Milgram-experiment: de meeste mensen zijn blijkbaar bereid om stapje voor stapje hun normen op te rekken om uiteindelijke dingen te doen die absoluut onaanvaardbaar zijn. Nature vraagt zich af of dit niet ook betekent dat in veel wetenschappers een potentiële wetenschapsfraudeur schuilt. Nature onderstreept het belang van controle en samenwerking in de wetenschap. De moraal is volgens Nature: ‘breng ons niet in verzoeking’.

 

De getoonde foto is gemaakt door fotograaf Jack Tummers. Klik hier voor zijn website en meer foto’s van Diederik Stapel.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing

by 6 Comments

In Slovenië is een beweging actief die er van overtuigd is dat de aarde de akeligste ziektes kan genezen. De aanhangers gaan naar speciale plekken die genezing kunnen geven. Rondjes lopen rond steenhoopjes of een aantal keren zitten op een steenhoopje of een slakkenhuisje van zand: dat is de behandeling.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 2
Een heuveltje met daaromheen structuren, in Slovenië

Toen ik afgelopen september in Slovenië was, ontdekte ik tijdens een bergwandeling een heuveltje met daaromheen een aantal opmerkelijke structuren. Er waren o.a. steenbultjes en slakkenhuisvormige structuren gemaakt. Dit kun je zien op de foto hiernaast.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 3
Op een bord staat dat deze plek een stralingskruispunt is en  dient voor genezing. Er worden gedetailleerde aanwijzingen verstrekt over welk steenhoopje in de buurt voor welke klacht moet worden bezocht en hoe lang en hoe vaak dat moet gebeuren.

Een bordje dat er naast stond maakte duidelijk waarvoor deze plek diende: genezing van allerlei kwalen (een foto van het bord vind je hiernaast). De titel van het bord kondigt aan waar het om gaat: ‘dit is het stralingskruispunt voor natuurlijke genezing in  Pokljuka Praprotnica’ (dit is de naam van de plaats). Daaronder een kaartje met de nummers van de structuren en een tabel die aangeeft welk nummer voor welke kwalen dient en welke behandeling er bij hoort. Zo kun je plek nummer 1 gebruiken voor hartproblemen en verbetering van de bloeddruk. Je moet dan wel 12 keer terugkomen en per keer 15 minuten op plek 1 zitten. En voor kanker (‘rak’ in het Sloveens) kun je naar nummer 7: je moet daar dan 15 keer 15 minuten naar toe. Verbeteren van de vruchtbaarheid kan op nummer 15.a: 10 keer 25 minuten. De lijst betreft vrijwel elke denkbare kwaal. Er zijn ook minder duidelijk omschreven heilzame werkingen van deze plek: zo is nummer 14 (de van zand geboetseerde spiraal) geschikt voor ‘het energetiseren en ontslakken van het lichaam’ (aanwijzing: ‘door het oog lopen, met de klok mee’) en nr. 17 is voor ‘vitalisering van de levenslijn van het lichaam’, wel tenminste 7 keer doen.

Met een beetje zoekwerk vond ik de website van een ‘stralingsvereniging’ uit Ljubljana. Daar is met behulp van google translate wat meer informatie te vinden over dit opmerkelijke geloof in genezing door de aarde (hier de Engelse vertaling van de Sloveense webpagina, die is wat beter dan de NL-vertaling). Het is een onnavolgbaar mengsel van merkwaardige ingrediënten: elektromagnetische straling, energielijnen die over de aarde lopen en die de Egyptenaren inspireerden om piramides te bouwen, berggebieden die vibreren en kosmische straling absorberen en deze weer afstaan in de vorm van schone energie om smog te bestrijden en mensen te genezen via het menselijke auraveld. Lees zelf (vertaling van google translate met enkele verbeteringen van eigen hand):

‘Scientists have found that the most powerful electromagnetic radiation [on the] Earth [is found] at 30 degrees north and south of the equator. On these parallels the Egyptians built the pyramids and temples … . The so-called dragon lines or power lines are belts of various widths and power, which lead to stronger beneficial energies [that are] reflected and can be found in soil minerals […] , which emit soothing energy. … Most of the mountain[-area] has a higher energy vibration than in the lowlands. Rocks absorb cosmic energy and accumulate[d] in the mountains is the energy [to counter] smog and other harmful effects of energy that could disrupt the harmony in nature, as we go into the mountains [they] become a source of clean energy that is absorbed through the auric field of our physical body’.

In Slovenië brengt de energie van de aarde genezing 4
De aardgenezing wordt echt gebruikt: mensen zitten aandachtig of ze lopen rondjes.

Over de plek waar ik was wordt opgemerkt:

‘ … Praprotnica Pokljuka, […], in [this place there are] so-called miracles of healing or improvement of health.’

Toen ik terug kwam van mijn wandeling waren er mensen die rondjes liepen rond de steenhoopjes of die er zaten. Ze zwaaiden vriendelijk naar me. Ik zwaaide terug en was blij dat ik lekker naar huis kon. Het was aan het einde van de dag en al behoorlijk kil.

Hoe word je binnen één jaar miljonair?

by 8 Comments

Twee jongens ontmoeten een meisje. Ze vallen allebei voor haar als een blok. Dat leidt tot een merkwaardige afspraak: als de twee jongens binnen een jaar een miljoen gulden bij elkaar krijgen, zal het meisje één van de twee kiezen als partner voor het leven. Hoe krijg je vanuit het niets zoveel geld bij elkaar? Je begint een sekte.

Hoe word je binnen één jaar miljonair? 5
De humoristische tekst op de kaft van de tweede druk uit 1971 van ‘Nacht op de kale berg’ van Karel van het Reve.

Dat is het uitgangspunt van het geestige boek ‘Nacht op de kale berg’ van de Nederlandse schrijver Karel van het Reve. Van het Reve ontleedt doeltreffend hoe mensen zich laten inpakken door volstrekte onzin –  en bereid zijn om daarvoor een flink bedrag te neer te leggen – zonder er ook maar iets voor terug te krijgen. Alleen de (onzichtbare) sekteleider die het geld incasseert wordt er beter van. Het enige dat de volgelingen krijgen is het zand dat hen in de ogen wordt gestrooid. En ze lijken er nog tevreden mee ook.

Bram van Heel en Joop Flavius (zo heten de jongens) piekeren zich suf hoe ze binnen een jaar één miljoen op tafel kunnen krijgen om daarmee het hart van Maartje te winnen. In de handel? Een succesvol schrijver of musicus worden? Speculeren op de beurs? Misdaad? Het lijkt allemaal niet zo makkelijk. Mismoedig gaan ze uit elkaar. Het lijkt niet veel te worden met het miljoen. ‘Het eerste miljoen is altijd het moeilijkst’ verzucht één van de twee.

Een tijdje later leest Bram van Heel in de krant over een nieuwe en succesvolle sekte: De Beweging. Haar boodschap is even mysterieus als onduidelijk: mensen hebben niet genoeg Brâm (met hoofdletter, één a en een circumflex). Ze moeten wachten totdat de De Alwaardige (ook wel aangeduid als Brâm) in de Tempel zal verschijnen in een zuil van vuur en daar de mensheid bekend zal maken hoe zij Brâm kunnen ontvangen. Voor de bouw van de Tempel is wel ƒ 10 miljoen nodig. En wie zich aansluit voordat De Tempel is gebouwd zal vooraan staan bij de uitdeling van Brâm.

Met deze basis-ingrediënten is De Beweging binnen korte tijd een doorslaand succes. In Het Grote Handvest en in vele Kleine Boodschappen worden de onnavolgbare heilsleer en mystiek van De Beweging uitgelegd. Een enthousiaste aanhanger legt uit:

‘De Beweging is een nieuwe religie, of eigenlijk mogen we dat niet zeggen. Het is het einde van alle religie, de eigenlijke verlossing der wereld. [Over hoe dat in zijn werk gaat] kan ik eigenlijk niet spreken. Eerst moet de tempel gebouwd zijn. Het Woord … kan niet bestaan zonder tempel. Als die eenmaal staat zal Brâm het Verlossende Woord spreken. …  Ziet u de rampen en droefenis om u heen? … Daar moet verandering in komen. Daartoe is de individuele inspanning van De Gemeenschap nodig. … Het woord zegt het al, nietwaar. Ge-meen-schap. Woorden hebben vaak een diepe betekenis’. 

Natuurlijk moet De Alwaardige Brâm een vertegenwoordiger hebben voor praktische zaken zoals de tempelbouw en het geld daarvoor bij elkaar zoeken. Het hoeft niet te verrassen dat Joop Flavius deze taak op zich heeft genomen. Zal het de twee vrienden lukken om het miljoen binnen een jaar bij elkaar te krijgen? Wat zal Maartje zeggen als het ze lukt? Om dat te weten te komen, moet je het boek lezen. Het is tweedehands en in sommige bibliotheken verkrijgbaar. Ook is het opgenomen in één van de delen van het verzamelde werk van Van het Reve (onlangs verschenen).

Karel van het Reve is een bekende  Nederlandse essayist, columnist en Ruslanddeskundige. Hij was gefascineerd door de bizarre  ideologie en en de kritiekloze heldenverering van de dictators van de Sovjet Unie. Vergelijkbare gekte vinden we tegenwoordig alleen nog in Noord-Korea. Hierover schreven we onlangs op Kloptdatwel.

Het is duidelijk dat zijn fascinatie voor bizarre geloofssystemen Karel van het Reve inspireerde bij het schrijven van ‘Nacht op de kale berg’. Zijn waarschuwing om je niet te laten inpakken door onzin is nog steeds actueel.

 

Foto voorzijde: geld (bron: wikimedia commons, Jon Eben Field).