Kloptdatwel?

Algemeen

Een TED-talk over ‘Why eyewitnesses get it wrong’

by 7 Comments

In het boek Mistakes were made but not by me komen mentale processen aan de orde die iedereen kent en die actief zijn als je geconfronteerd wordt met zogenaamde ‘cognitieve dissonantie‘. Cognitieve dissonantie is een psychologische term voor de onaangename spanning die ontstaat bij het kennis nemen van feiten of opvattingen die strijdig zijn met een eigen overtuiging of mening, of bij gedrag dat strijdig is met de eigen overtuiging, waarden en normen. Het gaat met andere woorden om de perceptie van onverenigbaarheid tussen twee cognities, waarbij het woord cognitie kan slaan op kennis, houding, emotie, geloof of gedrag. Volgens de theorie voelen mensen een sterke drang om dissonanties te verkleinen door hun opvattingen of gedrag aan te passen of te rationaliseren. Ze kunnen leiden tot het innemen van een standpunt of het nemen van een beslissing die achteraf gezien aantoonbaar fout was. Deze mechanismes kunnen tot gevolg dat je je gedrag, stellingname of beslissing achteraf gaat vergoelijken, rechtvaardigen of zelfs glashard ontkennen. Wie vindt het niet moeilijk om aan te erkennen dat je een fout gemaakt hebt gemaakt? Deze verdedigingsmechanismes treden bij iedereen op, bij sommigen duidelijker dan bij anderen. Het heilig blijven geloven in je eigen gelijk ook als dat dat diametraal tegenover een eerder ingenomen standpunt staat, kan bijvoorbeeld een handige eigenschap zijn voor een beroepspoliticus die iets wil bereiken.

Degenen die het boek Mistakes were made but not by me gelezen hebben zullen een ‘Aha erlebnis’ hebben als ze naar de TED-talk van Scott Fraser getiteld ‘Why eyewitnesses get it wrong’ bekijken:

De TED-talk zelf lijkt in eerste instantie niet helemaal aan te sluiten op het boek. Fraser beschrijft een moord – een drive by shooting – die ene Francisco Carrillo in 1992 pleegde en waarvoor hij tot tweemaal levenslang veroordeeld werd. Deze veroordeling was geheel gebaseerd op getuigenverklaringen. Jaren later toonde Fraser overduidelijk aan dat de getuigen onder de omstandigheden waarbij de moord plaatsvond (‘s avonds, bij slecht zicht en zelfs met tegenlicht) nooit een gezicht hebben kunnen herkennen. Op basis van dit bewijs werd Carillo na 20 jaar vrijgesproken. Met Frasers uitleg dat ons brein valse herinneringen kan creëren suggereert min of meer dat dit een rol gespeeld heeft in deze zaak.

Hoofdstuk 5 gaat Mistakes were made… een stap verder. Het behandelt ook dergelijke gerechtelijke dwalingen in de VS en en biedt ook zicht op andere fascinerende facetten die in deze TED-talk niet ter sprake komen. Denk hierbij aan zaken zoals vooringenomenheid bij de rechercheurs, het ‘primen’ van getuigen, valse herinneringen, het achterhouden van ontkrachtend bewijs maar vooral de ‘excuses’ die mensen verzinnen (uitzonderingen daargelaten) om maar niet toe te hoeven geven dat ze grove fouten hebben gemaakt. De zaak Lucia de B.. laat zien dit soort gerechtelijke dwalingen ook in Nederland voorkomen.

Doordat ik Mistakes were made… had gelezen keek ik met heel andere ogen naar deze presentatie en het deed mij afvragen hoe het in dit geval zal zijn gegaan met al de extra facetten van deze zaak die ik in hoofdstuk 5 had gelezen.

Geïnteresseerd geraakt in het boek? Koop het via de onderstaande link bij Bol.com en steun daarmee Kloptdatwel.nl!

Kloptdatwel gehackt

by 13 Comments

Ergens laat in de avond van vrijdag 28 september verschenen er vreemde meldingen op de schermen van Kloptdatwel bezoekers: Kloptdatwel klopte niet meer en zou mogelijk zelfs malware serveren — Kloptdatwel leek gehackt.

In de eerste instantie vond ik het eerste bericht over de problemen niet zo verontrustend, één persoon die problemen heeft, dat zal wel aan díe persoon liggen. Een paar uur later kwam de tweede melding binnen en over het algemeen kan je stellen dat slechts een handjevol mensen de moeite ook echt neemt om een probleem te melden wanneer zich dat voordoet: veel meer zullen het ondervinden. Er was dus wel degelijk wat aan onze kant aan de hand.

Helaas had ik juist het afgelopen weekend lange tijd geen toegang tot een computer en kon ik weinig doen. Via mijn mobieltje de site bezoeken gaf geen problemen. Na mobiel wat plugins een update te hebben gegeven leek het mij wel voldoende. Dat was het echter niet. Vervolgens heb ik een herinstallatie van WordPress uitgevoerd. Dat leek direct te helpen. Maar slechts even.

Het beveiligingsgat was blijkbaar niet gedicht want de probleemmeldingen bleven binnen komen. Zojuist heb ik een bevriende computerexpert naar de installatie laten kijken en die heeft 8 ‘backdoors’ (een manier die hackers gebruiken om de site binnen te komen) verwijderd. Zeker weten of er meer zijn doen we op dit moment niet, de site lijkt nu in elk geval schoon. Mocht er een 9e ‘backdoor’ zijn dan zitten we snel weer met hetzelfde probleem.

Daarom de twee volgende zaken:

A) Controleer uw computer goed: update uw software, scan uw computer eens met een goede virusscanner die ook naar malware zoekt.

B) Mocht u vanaf nu nog problemen ondervinden (met de site zelf, dus niet met Disqus) of via uw browser meldingen krijgen dat Kloptdatwel verkeerde dingen doet, dan horen wij daar graag over op info@kloptdatwel.nl.

Onze excuses voor het ongemak. Wij vinden het echt net zo vervelend als u.

Kwakzalverij en bijgeloof in de sport – Symposium VtdK

by 2 Comments

LEES DIT MET CHROME. De Vereniging tegen de Kwakzalverij organiseert jaarlijks een symposium. Dit jaar is het onderwerp: Kwakzalverij en bijgeloof in de sport.

Datum: zaterdag 6 oktober 2012. Locatie: Felix Meritis, Keizersgracht 324, Amsterdam. ER ZIJN NOG KAARTJES (verderop lees je hoe je kunt aanmelden)!

Nu Nederland weer wat bijgekomen is van de sportzomer 2012 met zowel het EK voetbal als de Olympische Spelen, lijkt het meer dan opportuun om eens een kritische blik te werpen op de andere manieren waarop sporters hun prestaties trachten te verbeteren dan met training (en eventueel doping).
Voor de talrijke trucs, geheime middeltjes, psychologische technieken, spirituele inspiratie, exotische rariteiten, haptonomen en masseurs c.q. fysiotherapeuten, die geblesseerde sportlieden sneller dan anderen weer klaarstomen voor hervatting van hun geliefde sport is de wetenschappelijke basis soms ver te zoeken. Op dit symposium zullen experts met een verschillende achtergrond hun licht over deze populaire, maar schijnbaar irrationele methoden laten schijnen.
Programma
14.00 -14.30 uur. ‘Sportsupplementen? Weggegooid geld? Of zitten er juweeltjes tussen?’
Dr. Stephan Peters, medisch biotechnoloog, manager Kwaliteit en Kennis, Voedingscentrum Den Haag

14.30 – 15.00 uur. ‘Bijgeloof in de sport, een placebo effect?

Dr. Michaéla C. Schippers, psycholoog en wetenschappelijk medewerker Department of Decision and Information Sciences van de Rotterdam School of Management (EUR)

15.00 – 15.30 uur. ‘Moderne hulpmiddelen of boerenbedrog?’

Prof. dr. Peter Hollander, emeritus hoogleraar Inspanningsfysiologie

Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam

15.30 – 16.00 uur. ‘Omgaan met kwakzalverij in de praktijk: hoe topsporters worden beïnvloed.’

Edwin Goedhart, sportarts, hoofd medische dienst voetbalvereniging Vitesse, tot 1 juli 2012 clubarts en hoofd medische zaken en sportwetenschap Ajax.

 

Over de sprekers

Biotechnoloog en voedingsdeskundige Stephan Peters zal ons meedelen of er met een aangepaste voeding iets bereikt kan worden en zo ja hoe dan: veel eiwit of juist veel koolhydraten? Eiwitsupplementen bestaan er ook, sportdrankjes en natuurlijk talrijke vitaminepreparaten en anti-oxidanten: hebben zij wel enige toegevoegde waarde? Veel topsporters laten zich vorstelijk betalen voor het reclame maken voor deze middelen.

Michaéla Schippers is psycholoog en zal in haar presentatie ingaan op het ‘psychologisch placebo-effect’ van bijgeloof. Veel sporters hebben bijgelovige rituelen voor wedstrijden, zoals het dragen van een bepaald shirtje en het rijden van een vaste route naar het stadion. Vaak wordt er wat lacherig over gedaan door de pers. De vraag is of bijgeloof werkt om prestaties onder topsporters te verbeteren. Hiernaar is onderzoek verricht o.a. met Amerikaanse basketbal spelers. Er is ook onderzoek gedaan onder sporters uit eredivisieclubs zoals Ajax en PSV, waaruit o.a. bleek dat sporters met name hechten aan rituelen bij belangrijke wedstrijden waarvan de uitkomst onzeker is. Rituelen lijken dan een spanning regulerende functie te hebben, maar is dat werkelijk waar?

Peter Hollander is inspanningsfysioloog en maakte twee jaar geleden furore toen hij proefondervindelijk aantoonde dat de Power balance armband, die tijdens het WK Voetbal door veel Oranjespelers werd, gedragen geen enkel meetbaar effect had. Maar niet alleen evidente kwakzalverij zoals die armbandjes van Wesley Sneijder zijn populair. Denk maar eens aan de neuspleister, de balansbandjes en de kinesiotape. Minder bekende methoden zijn moderne meetapparatuur/technieken zoals de OmegaWave en de Whole Body Vibration(trilplaat). De vraag is van welke van deze hulpmiddelen of technieken het positieve effect is aangetoond. Is er een kosten/baten analyse mogelijk? Peter Hollander vertelt wat de wetenschap er over te zeggen heeft.

Sportarts Goedhart werkte als clubarts bij clubs als Ajax, AZ en later opnieuw Ajax. Uit onvrede met het beleid bij Ajax vertrok hij per 1 juli 2012 bij de Amsterdamse club en ging aan de slag bij Vitesse. Wat kan je als wetenschappelijk geschoold sportarts doen als een sporter vastbesloten is zich met kalfsbloed en hanenkamkraakbeen te laten behandelen door een ongrijpbare maar befaamde genezer in het buitenland? Of als de beste spelers van je team zich willen laten behandelen voor hun blessures met Servische paardenplacenta. ‘Het werkt niet maar het helpt soms wel.’ En waarop is de reputatie gebouwd van beroemde fysiotherapeuten, die topsporters na een blessure weer veel sneller dan anderen fit krijgen? De specifieke problematiek van het werken met geblesseerde topsporters en hun Umfeld van raadgevers kan het best toegelicht worden met voorbeelden uit de praktijk. Goedhart heeft dat alles van nabij meegemaakt en is ervaringsdeskundige bij uitstek. Ook hij zal vertellen welke interventies door wetenschappelijk onderzoek worden ondersteund.

Praktische informatie

Datum: zaterdag 6 oktober 2012.

Locatie: Felix Meritis, Keizersgracht 324, Amsterdam.

Inschrijving: per e-mail via ledenadministratie@kwakzalverij.nl o.v.v. symposium 6 oktober. Graag in de email uw naam, adres, e-mailadres en telefoonnummer vermelden. Indien u uw accreditatiepunten via GAIA wilt laten registreren ook graag uw BIG-registratienummer vermelden. Een deelnemerscertificaat is op aanvraag te verkrijgen.

Kosten: Leden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) en zij die zich op het symposium als nieuw lid melden betalen €25,- (inclusief lunch na afloop van de jaarvergadering). Niet-leden betalen €70,-. De inschrijving is definitief als het verschuldigde bedrag op de rekening van de VtdK is binnengekomen: rekening nummer 32237 ten name van penningmeester VtdK te Sleeuwijk.

Accreditatie is aangevraagd voor alle specialismen.

Hersenverweking op de werkvloer

by 30 Comments

Hersenverweking op de werkvloer 7
Trevor Blake – “Geklaag aanhoren verschrompelt je brein”.

Door een collega werd ik geattendeerd op een claim dat geklaag van mensen, zoals je dat bijvoorbeeld tegen kunt komen op de werkvloer van menig Nederlands kantoor, leidt tot hersenbeschadiging bij de ontvanger (zie hier). Dit zou gestaafd worden door gedegen wetenschappelijk onderzoek. Het bericht blijkt afkomstig van een meneer Trevor G. Blake en wordt inmiddels op menige site klakkeloos overgenomen (zie hier , hier en hier). Want dit is natuurlijk een prachtig herkenbaar onderwerp. Wie zit er nou te wachten op geklaag van anderen, niet de hard ploeterende werknemer of zelfstandige. En daar is dan Trevor Blake die ons bevestigt dat er ook in onze fysiek een reden is om dat gezeur gewoon niet te pikken.

Trevor Blake, een Brit van geboorte die nu in de VS woont, noemt zich een “serial entrepreneur”, zeg maar iemand met een niet aflatende stroom frisse zakelijke ideeën. Als ondernemer is hij naar eigen zeggen en naar typisch Amerikaans model flink binnengelopen en nu wil hij anderen helpen om hetzelfde te bereiken. Dat doet hij onder andere door boekjes te schrijven met handige tips om vooruit te komen in de maalstroom des levens. Toevallig is juist zijn nieuwe boekje “Three Simple Steps, A Map to Success in Business and Life” uitgekomen. De markt van de succes-industrie waarin hij opereert is nogal omvangrijk. Voortdurend duiken nieuwe methodes in dit genre op die u ongelooflijk veel succes gaan brengen en u tot een gelukkig mens zullen maken. Een en ander uiteraard aangeboden op basis van de hoogst mogelijke vorm van altruïsme en gestaafd door echt wetenschappelijk onderzoek.

Blake zegt zich onder andere te baseren op het onderzoek van de bekende Amerikaanse professor Robert Sapolsky naar de invloed van stress op het brein. Dat zou aantonen dat de neuronen in ons brein gewoonweg wegkwijnen ten gevolge van een verhoogd cortisolniveau veroorzaakt door geklaag van anderen. Dat klagen leidt tot hersenverweking is echter geheel uit de duim van Trevor Blake gezogen. Overmatige langdurige stress (denk aan zoiets als PTSS) heeft inderdaad een negatieve invloed op de mens en dat is ook niet echt opmerkelijk te noemen. Maar stressoren i.h.a.hebben een duidelijke rol in normaal menselijk functioneren, bijvoorbeeld zoals we dat op de werkvloer verwachten.

Professor Sapolsky: “Is stress always bad? No – if a stressor isn’t too extreme, is only transient, and occurs in what overall feels like a benevolent environment, it’s great, we love it – that’s what play and stimulation are.” – bron

De suggestie in de bewering van Trevor Blake is impliciet dat elke vorm van scepsis of kritiek moet worden vermeden. Immers dat zijn allemaal stressoren. En inderdaad kan voor sommige doelgroepen de inhoud van kloptdatwel.nl behoorlijk ontregelend kan zijn. Maar het broodje aap over hersenverweking past wel erg goed in de verkoopplannen voor zijn nieuwe boekje waarin hij tegelijk een niet bestaand probleem en de remedie daarvoor aanreikt.

We verzochten Robert Sapolsky om een reactie en legden hem enkele citaten voor waarin zijn naam aan de claims van Trevor Blake werden verbonden. Zijn reactie was veelzeggend:

“Wow — this is total crap that this guy is going on about. I was amused to see that I am supposed to have studied the effects of nasty rumors on cortisol levels — I study rats and neurons growing in petrie dishes.”

Schakel dus vooral niet het kritisch denken uit op de werkvloer of waar dan ook. Het hoort er gewoon bij. Kritisch nadenken helpt juist om dit soort onzin te herkennen. Trevor Blake is geen wetenschapper, verdient zijn brood met causerietjes in het coach circuit, het bericht bevat geen link naar publicaties van Sapolsky, dat allemaal zijn duidelijke indicaties dat hier iets niet klopt.

Wichelroedeloper vindt per ongeluk een fiets

by 49 Comments

Wichelroedeloper vindt per ongeluk een fiets 8
De gevonden fiets

Loet van der Gouw, heet hij, die paragnost en wichelroedeloper die zo nodig een paar duikers de Maas in moest sturen om te zoeken naar een buis of een vat. Dat zou iets te maken hebben met de verdwijning van Tanja Groen in 1993. Waarom dacht Van der Gouw dat? Al vier jaar lang loopt ie met zijn wichelroede ‘het spoor’ na, de route die de studente afgelegd zou hebben op weg naar huis, waar zij nooit aankwam.
De duikers vonden inderdaad wat: een fiets. Meteen suggereerde Van de Gouw dat het om de fiets van Groen zou gaan. En zelfs nu de politie heeft laten weten dat het die fiets niet kan zijn, vanwege het ontbreken van een ingegraveerde postcode, houdt de paragnost vol. Alsof de politie hem er nu van moet overtuigen dat het zeker niet die fiets is.

Hoogleraar Rechtspsychologie Peter van Koppen is duidelijk over de waarde van paragnosten in opsporingsonderzoek: die is er niet. Bij de ontvoering van Gerrit Jan Heijn bijvoorbeeld, bleek geen van de 1200 tips bruikbaar. Van Koppen tegen RTV Noord Holland: “Het is gevaarlijk, omdat het ontzettend veel politietijd opslokt en de schade die paragnosten nog meer aanrichten is dat ze families valse hoop geven.” Hij sluit daarmee aan bij een recent stuk in de NRC van zijn collega hoogleraar in Maastricht, Harald Merkelbach (zie Helderzienden hebben geen bijzondere kennis).

Volgens Merckelbach laten de paragnosten […] goed zien waarop hun succes berust: ze ‘retrofitten’ hun uitspraken totdat die voldoende lijken op de werkelijkheid.

Dat ‘retrofitten‘ lijkt hier ook weer sterk op te treden. Van der Gouw zocht een buis, vond een fiets en vertelt in het interview dat hij gaf (wederom aan RTV Noord-Holland) al weer dat de fiets ‘even op het tweede plan was gezet.’ Dus die speelde toch stiekem al door zijn hoofd moeten wij zeker denken. De skepticus vraagt zich natuurlijk meteen af hoe groot de kans is dat je een fiets aantreft in de Maas als je een gebied afzoekt dat net zo groot is als de duikers hebben gedaan. En hoe dicht was die nu eigenlijk aangetroffen bij de plek die Van der Gouw aanwees? Ze vonden namelijk eerst niets en gingen toen wat ruimer zoeken. Tsja, anders is het ook die zondagmiddag duiken voor niets geweest en er zat toch nog wat lucht in de cilinder, ofzo.
Ook over een eerder onderzoek ‘retrofit’ Van der Gouw er op los. Toen werkte hij nog volgens zijn oude methode: in een bootje varen totdat hij voelt dat er iets onder het water ligt. De auto waar hij naar op zoek was in Naarden, vond ie toen niet. Maar onlangs werd die alsnog gevonden (in Muiden). Dus als hij iets verder was gevaren, had ie die zeker gevonden.

Wichelroedeloper vindt per ongeluk een fiets 9
Loet van der Gouw

Blijkbaar is hij wel zo overtuigd van zijn kunnen dat hij meent een rechtzaak tegen Van Koppen aan te kunnen spannen wegens smaad. Die zou ook gezegd hebben dat alle paragnosten oplichters zijn. Maar, kom op zeg! Wat een flauwe kul om zo’n rechtzaakje aan te spannen. Wie schiet daar, behalve een paar advocaten, wat mee op?
Het moet toch simpel zijn om te laten zien dat hij niet net zo’n prutser is als al die paragnosten die hem voorgingen? Met een eenvoudig testje kan Van der Gouw ons overtuigen van zijn paranormale capaciteiten, of daar in ieder geval een begin mee maken.
Daar hebben we geen duikers, NFI’s en modderige buizen voor nodig. En er hoeft niemand opgezadeld te worden met valse hoop. Zou hij het bijvoorbeeld beter kunnen dan de wichelroedeloper die door Randi werd getest? Zie  James Randi test een wichelroedeloper.