Kloptdatwel?

Gert Jan van 't Land

De fileverwachting van vrijdag 10 juni 1714

by 12 Comments

“Pinksteren 1714 brengt vandaag een vroege vrijdagmiddagspits doordat veel mensen er een weekendje op uit gaan”. Als het aan Heribert Illig en Hans-Ulrich Niemitz zou liggen, zouden we vandaag dit bericht op de radio horen (of lezen bij de VID). Deze heren zijn namelijk van mening dat de periode 614-911 nooit heeft plaatsgevonden. Niemitz doopte deze periode de ‘fantoomtijd’. Illig ontwikkelde de theorie in de jaren 1990 en in 2005 publiceerde hij het boek Das erfundene Mittelalter. Die größte Zeitfälschung der Geschichte. Een paar weken geleden stond er een stukje over op waarmaarraar.

De fileverwachting van vrijdag 10 juni 1714 1
Heribert Illig (Mosquito Verlag)

Illig ontwikkelde de theorie van de te veel getelde eeuwen op basis van de kalenderhervorming van Paus Gregorius XIII in 1582. Deze paus schafte de juliaanse kalender af. Die telde iedere eeuw ongeveer 1 dag teveel. De invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582 leidde er toe dat de kalender 10 dagen werd teruggezet. Maar als je telt vanaf het jaar 1 (er bestaat geen jaar nul), dan had Gregorius eigenlijk 13 dagen moeten corrigeren. Volgens Illig en Niemitz een aanwijzing dat ergens ooit 300 niet bestaande jaren waren geteld.

Helaas berust hun theorie op een verkeerd idee. Gregorius had namelijk helemaal niet de intentie om de kalender te synchroniseren met het jaar 1, hij wilde de kalender synchroniseren met die uit het jaar 325. Toen had het eerste concilie van Nicea (Nicea heet tegenwoodig Iznik) de berekening van de paasdagen vastgesteld, en in 1582 liep men 10 dagen uit de pas met de berekening uit 325.

Illig en Niemitz staken veel energie in het verzamelen van bewijzen om hun theorie te ondersteunen. Ze vonden allerlei indirect bewijs, stelt dit artikel: een vermeend ontbrekende periode in de bouw van Constantinopel (558-908), een vermeend ontbrekende periode in de ontwikkeling van een kerkelijke theorie over het vagevuur (600-1100). Illig veronderstelde ook een samenzwering binnen de rooms-katholieke kerk: bij het kopiëren van documenten in kloosters zou de kerk welbewust opdracht hebben gegeven tot vervalsing: alle dateringen moesten 297 jaar worden aangepast. Hij vertelt er niet bij hoe zoiets had moeten worden georganiseerd zonder sporen na te laten. Volgens een aanhanger van Illig en Niemitz had de kerk ook toekomstvoorspellende documenten gemaakt waarin precies werd beschreven wat er over 297 jaar zou gebeuren. Illig en Niemitz uitten twijfel over de correctheid van zeer solide dateringsmethoden zoals de C14-methode en datering met behulp van jaarringen in bomen (dendrochronologie).

De fileverwachting van vrijdag 10 juni 1714 2
Paus Gregorius XIII (clndr.org)

De ‘fantoomtijdtheorie’ klopt niet. Daarvoor zijn veel aanwijzingen. Ik noemde al dat paus Gregorius welbewust koos voor de 10-dagen correctie. Maar ook historische astronomische waarnemingen ontkrachten de theorie. De waarnemingen van de Komeet van Halley die iedere 75-76 jaar verschijnt zijn gedocumenteerd sinds het jaar 240 voor Christus en er is geen enkele reden om te denken dat ergens 297 jaar verkeerd zijn geteld. Ook dendrochronologische waarnemingen zijn niet in overeenstemming met de theorie. En oude geschriften uit China, Korea en India geven geen enkele aanwijzing dat de jaren 614-911 niet hebben plaatsgevonden.

De theorie van de fantoomtijd voldoet niet aan het criterium van Carl Sagan, dat ‘extraordinary claims require extraordinary evidence’. Illig en Niemitz hebben enorm veel energie en tijd gestopt in een theorie waarvoor niet meer dan indirecte aanwijzingen zijn. Ze hebben solide tegenbewijs genegeerd of proberen te ontkrachten en ze hebben een niet-bewezen middeleeuwse samenzwering binnen de rooms-katholieke kerk nodig om hun redenering af te maken. Jammer van alle moeite en jammer van de verwarring die ze hebben veroorzaakt. Want de fantoomtijdtheorie heeft nog steeds actieve aanhangers.

Is Gabrielle Giffords wel echt neergeschoten?

by 12 Comments

Is Gabrielle Giffords wel echt neergeschoten? 3
Gabrielle Giffords (wikipedia)

Complotdenkers ontkennen dat de Amerikaanse politica Gabrielle Giffords in Tucson werd neergeschoten. Ze gaan op bezoek bij slachtoffers en nabestaanden van de schietpartij om hun bizarre theorie te onderzoeken. Onderzoek is natuurlijk mooi, maar niet op z’n plaats als er al overweldigend bewijs is dat er niets klopt van je theorie.

Gabrielle Giffords werd op zaterdag 8 januari 2011 neergeschoten tijdens een verkiezingstoespraak in een winkelcentrum in Tucson. De vermoedelijke dader, Jared Loughner werd kort daarna gearresteerd.

Ed Chiarini van de website wellaware.com denkt dat er helemaal geen schietpartij is geweest. Er zijn volgens Chiarini allerlei aanwijzingen dat er sprake was van een oefening van het Ministerie van Binnenlandse Veiligheid (Homeland Security). Er klopt niets van Chiarini’s theorie: de nasleep van de schietpartij is uitgebreid op de TV geweest, ook in Nederland, de media doen uitgebreid verslag van het wonderbaarlijke herstel van Giffords, de begrafenissen van de 6 slachtoffers zijn op de TV geweest en de vermoedelijke dader is in staat van beschuldiging gesteld. En moeten we geloven dat iedereen die bij de schietpartij betrokken is geweest (politiemensen, dokters, ambulancepersoneel, omstanders, nabestaanden) allemaal samenzweren om de complottheorie overeind te houden? En waarom?

Is Gabrielle Giffords wel echt neergeschoten? 4
Een van de argumenten van Chiarini: het kan geen aanslag zijn omdat omstanders frisdrank en zoutjes bij zich hadden (wellaware.com)

Toch houdt Chiarini voet bij stuk. Zijn theorie is gebaseerd op kleine snippertjes informatie en ongefundeerde gedachten die hij bij elkaar zoekt om zijn theorie te onderbouwen. Dit is het basiskenmerk van iedere complottheorie. Een voorbeeld vind je op de bijgevoegde illustratie: het kan geen echte aanslag zijn geweest, want er waren mensen die een blikje frisdrank en een pakje zoutjes bij zich hadden. Ok, feit is dat mensen iets bij zich lijken te hebben. Maar waarom zouden mensen eigenlijk geen drankje drinken? Of iets eten? En weegt deze informatie op tegen de overweldigende bewijzen dat de aanslag wel heeft plaatsgevonden? En is het aannemelijk genoeg dat letterlijk duizenden mensen samen de werkelijkheid verborgen zouden houden? Kan dat überhaupt wel? Die vragen verdienen natuurlijk veel meer aandacht dan de zelfbedachte losse eindjes van Chiarini.

Tot zover niets vreemds. Een mooi voorbeeld van complotdenken. Vroeger zou je zo’n theorie alleen aan de toog van de lokale kroeg horen, nu heb je binnen een mum van tijd een website. En je krijgt aanhangers.

En die aanhangers maken het wel heel bont.  Die zijn op onderzoek uitgegaan in Tucson  bij nabestaanden en slachtoffers om hun theorie te checken. Volgens een krantenartikel probeerden ze binnen te dringen bij één van de nabestaanden om foto’s te zoeken. Uit het aangehaalde krantenartikel:

“They tried to get into my home,” said the victim, who asked that he not be identified because it might attract more such visitors. “They wanted to know if I had any pictures. They said they didn’t believe the event took place.” The victim said that when he pressed the visitors for identification, one of them presented a business card that listed the Texas conspiracy site, which describes the shooting as an exercise conducted by the Department of Homeland Security. Other people connected to the case, including hospital personnel, victims’ relatives and possible trial witnesses, have received similar visits or seen their images on the Web site, officials said’.

Benjamin Radford, onderzoeker bij de Committee for Skeptical Enquiry (de zusterorganisatie van Skepsis in de USA), is niet verbaasd over deze complottheorie:

“The bigger the story is, the more likely it is that someone will consider it a hoax. In my experience, there is no belief that is so absurd or self-evidently wrong that someone won’t prescribe to it.”

 

Ghost hunting levert geen controleerbare feiten op

by 9 Comments

Ghost hunting levert geen controleerbare feiten op 5
Het team van ghost hunters international (syfy)

Afgelopen week zat ik ziek thuis. Voor mij dé tijd om naar de tv te kijken. Ik dacht terug aan het stukje van 6 mei op Kloptdatwel (‘Spokenjagers lossen wekelijks belangrijke levensvraag op , maar niemand die het boeit?’) en ik besloot een aflevering van Ghost Hunters International op Syfy te bekijken. Het is direct duidelijk dat de aanpak van het ghosthunters-team niet leidt tot controleerbare feiten. Dit terwijl de Ghost Hunters beweren dat ze wetenschappelijk bezig zijn. Maar ik zie alleen maar dure apparatuur en redeneerfouten.

Een voorbeeld. Het team was op een boerderij-museum in Australië waar volgens de uitbater veel paranormale activiteit wordt gemeld. Een van de voormalige bewoners zou er nog steeds actief zijn als geest. Met allerlei apparatuur (warmtemeters, meters voor elektromagnetische straling, audio- en video-apparatuur) gaat het team aan de slag. Ik heb verschillende cases van het Ghost Hunters-team bekeken en de aanpak is vrij standaard. Ook in dit geval gaat het ongeveer als volgt: een ghost hunter zit in het donker in een kamer en stelt luid en duidelijk een vraag aan de  overleden bewoner. Direct daarna kraakt een raam, of een deur, of er is een beweging in de lucht. Dit vindt het team voldoende bewijs dat er een geest is waargenomen! Alternatieve en meer voor de hand liggende verklaringen (een deur zal toch wel vaker een keer kraken) neemt het team niet eens in overweging. Ook worden opnames gemaakt met zeer gevoelige audio-apparatuur. Die opnames worden flink bewerkt en met veel fantasie lijkt het alsof je klanken kunt horen (in dit geval ‘go away’). Dit leek mij een duidelijk geval van dingen horen die er niet zijn. Geen wonder dat je op deze manier tientallen uitzendingen kunt vullen met spookwaarnemingen. En ook geen wonder dat het satirische tijdschrift The Onion de draak steekt met de Ghosthunters. Lees de vertaling in ons vorige Kloptdatwel-bericht.

Ghost hunting levert geen controleerbare feiten op 6
Joe Nickell (wikipedia)

In een interessant wikipedia artikel kun je kritiek lezen op de Ghost Hunters. Joe Nickell komt aan het woord. Nickell is onderzoeker van CSI, de Amerikaanse zusterorganisatie van Skepsis. Hij wijst op de denkfout die de Ghost Hunters maken door verschijnselen zoals een krakende deur zonder meer te aanvaarden als bewijs dat een geest actief is. Andere verklaringen zijn veel voor de hand liggender. In een artikel dat in de Wikipedia wordt aangehaald zegt Nickell:

‘But not one ghost has ever been authenticated by science, not one. They’re trying to use the respect of science — hey, look at this fancy equipment — to justify their superstitious beliefs. If they get a reading on their EMF meter, or they get a picture of an orb on their camera — and because they don’t know what’s causing that — they say, ‘Therefore it must be a ghost.’ This is a logical fallacy. … They’re ghost buffs, they’re enthusiasts, and yes, they read stuff off the Internet, but they’re not trained. You don’t want people just reading the occasional medical article and going to practice medicine’.

In het wikipedia artikel komt ook CSI-auteur Radford aan het woord. Je kunt een interessant artikel van Radford lezen op de website van CSI. In de Wikipedia legt hij in een lang citaat uit welke redeneerfouten de Ghosthunters maken:

‘According to investigator Benjamin Radford most ghost hunting groups including The Atlantic Paranormal Society TAPS make many methodological mistakes. “After watching episodes of Ghost Hunters and other similar programs, it quickly becomes clear to anyone with a background in science that the methods used are both illogical and unscientific”. Anyone can be a ghost investigator, “failing to consider alternative explanations for anomalous … phenomena”, considering emotions and feelings as “evidence of ghostly encounters”. “Improper and unscientific investigation methods” for example “using unproven tools and equipment”, “sampling errors”, “ineffectively using recording devices” and “focusing on the history of the location…and not the phenomena”. In his article for Skeptical Inquirer Magazine Radford concludes that ghost hunters should care about doing a truly scientific investigation “I believe that if ghosts exist, they are important and deserve to be taken seriously. Most of the efforts to investigate ghosts so far have been badly flawed and unscientific — and, not surprisingly, fruitless’.

Mijn conclusie: ghosthunting levert geen controleerbare feiten op, het is pseudowetenschap. Met echte wetenschap heeft het niets te maken. Op z’n best is het vermaak. Maar dan zou het natuurlijk wel beter zijn als Syfy die disclaimer er bij deed.

Diagnose op afstand: Strauss-Kahn lijdt aan sexverslaving

by 7 Comments

In de alternatieve hoek is het heel normaal: op afstand een diagnose stellen en op afstand behandelen. In dit blog bespraken we b.v. behandeling van huisdieren op afstand (zie hier en hier). Maar ook psychiaters en psychologen met een universitaire opleiding doen het: ‘diagnose op afstand’. Artsen en psychologen in Frankrijk en de VS ontleden in de pers voormalig IMF-baas Strauss-Kahn op basis van heel beperkte informatie. In Nederland hebben we hetzelfde gezien bij Volkert van der Graaf en Joran van der Sloot. Klopt dat wel?

Natuurlijk zijn de perscommentaren van psychiaters en psychologen niet hetzelfde als de paranormale behandelingen op afstand die alternatieve behandelaars toepassen. De psychiaters en psychologen claimen geen paranormale krachten. Wel denken ze dat ze een diagnose kunnen stellen op basis van een paar televisiebeelden en verhalen in de pers. Het Amerikaanse tijdschrift Psychology Today waarschuwt in een artikel op 17 mei dat dit niet mogelijk is. Ook de New York Times heeft een artikel over dit onderwerp.

 

Psychology Today citeert sexverslavingsexpert Robert Weiss die in een artikel in Business Wire precies lijkt te weten wat er met Strauss-Kahn mis is:

‘Powerful men engaged in intensely stressful jobs need to have their emotional lives in balance. While functioning at a very high level intellectually, a sense of invulnerability combined with poor self-care and constant pressure to perform can leave them emotionally vulnerable to undermining the very things they have worked so hard to achieve. […] The underlying source of these types of addictive sexual disorders is a lack of adult emotional support and intimacy combined with often overlooked early histories of early emotional trauma‘.

Diagnose op afstand: Strauss-Kahn lijdt aan sexverslaving 7
Het persverhaal uit 1964 tegen Barry Goldwater

De New York Times wijst op een schandaal uit 1964. Toen maakte de pers de presidentskandidaat Barry Goldwater met de grond gelijk door psychiaters aan het woord te laten die dachten dat Goldwater niet goed bij zijn hoofd was. Het onderzoek was slecht uitgevoerd en de psychiaters hadden zich laten verleiden uitspraken die ze niet konden waarmaken. Volgens de Times:

‘The survey, highly unscientific even by the standards of the time, was sent to 12,356 psychiatrists, of whom 2,417 responded. The results were published as a special issue: “The Unconscious of a Conservative: A Special Issue on the Mind of Barry Goldwater”. The psychiatrists’ assessment was brutal. Half of the respondents judged Mr. Goldwater psychologically unfit to be president. They used terms like “megalomaniac,” “paranoid” and “grossly psychotic,” and some even offered specific diagnoses, including schizophreniaand narcissistic personality disorder. Only 27 percent of the respondents said Mr. Goldwater was mentally fit, and 23 percent said they didn’t know enough about him to make a judgment’.

Goldwater liet het er niet bij zitten en in een rechtszaak kreeg hij één miljoen dollar schadevergoeding toegewezen van het tijdschrift Fact. Blijkbaar zijn de lessen van toen voor een deel vergeten. De New York Times stelt twee simpele regels voor: (1) een arts moet geen diagnose afgeven als hij een patiënt niet zelf heeft gezien en zelf grondig heeft onderzocht, (2) psychiatrie moet niet als politiek instrument worden ingezet. Afwijkingen van deze regels schaden volgens de krant het vertrouwen in de geestelijke gezondheidszorg.

Diagnose op afstand: Strauss-Kahn lijdt aan sexverslaving 8
Corine de Ruiter

Ook in Nederland hebben we een paar gevallen van ‘diagnose op afstand’.

Hoogleraar Forensische Psychologie Corine de Ruiter doet regelmatig in de pers en in haar ‘opinies’ op Joop.nl uitspraken over de geestelijke toestand van (vermeende) criminelen. Dit leidde al meermalen tot kritiek van vakgenoten. Zo vertelde ze in De Volkskrant dat Joran van der Sloot het ‘prototype [is] van een klassieke psychopaat’. Haar commentaar op 6 mei 2003 op Radio 1 over Volkert van der Graaf (diagnose: misschien wel Asperger) kwam haar op forse kritiek te staan. Het Pieter Baan Centrum had namelijk Van der Graaf onderzocht, onder andere op Asperger, en geconcludeerd dat de moordenaar van Fortuyn niet aan dit ziektebeeld leed. De wikipedia vat het als volgt samen:

In interviews en praatprogramma‘s gaf zij psychopathologische diagnoses van het ziektebeeld van een met name genoemde verdachte van geweldsmisdrijven, die zij niet zelf had onderzocht of ontmoet. Dit leverde haar kritiek op van vakgenoten. Zelf zei zij daarover: “Iedereen denkt altijd dat je met iemand moet praten om tot een oordeel te komen, maar ik kan iedereen uit de droom helpen: de enige manier om iemand forensisch-psychologisch te onderzoeken is heel veel informatie uit verschillende bronnen verzamelen en die informatie tegen elkaar af te wegen”.

Klinkt redelijk. Maar als je de perscommentaren en blogstukken van Corine de Ruiter bekijkt, vraag je je wel af of ze wel altijd ‘heel veel informatie uit verschillende bronnen verzamelt en die informatie tegen elkaar afweegt’ voordat ze tot haar uitspraken komt.

De Groningse psychiater Menno Oosterhoff kreeg het aan de stok met Volkert van der Graaf. Ook Oosterhoff had in de pers verteld dat Van der Graaf leed aan Asperger. Van der Graaf pikte dat niet en diende een klacht in bij het Medisch Tuchtcollege. Die nam de klacht van Van der Graaf niet in behandeling omdat er geen sprake was van een arts-patiënt relatie tussen Oosterhof en Van der Graaf.

De twee simpele regels van de New York Times lijken mij zo gek nog niet.

Ombudsman: Inspectie te sloom met klachten over kwakzalverij

by Leave a Comment

Ombudsman: Inspectie te sloom met klachten over kwakzalverij 9
Jan Willem Nienhuys

In het Skepsis blog vertelt Skepsis bestuurslid Jan Willem Nienhuys dat de Nationale Ombudsman vindt dat de IGZ (Inspectie Gezondheidszorg) veel te traag reageert op klachten over kwakzalverij. De IGZ had verschillende klachten hierover lang laten liggen, onder andere een klacht van Jan Willem Nienhuys. Die zegt in het Skepsis blog:

‘IGZ is sloom en nalatig in het contact met burgers die zich over kwakzalverij beklagen, en mijn klacht is niet de eerste keer dat de Nationale Ombudsman zich genoodzaakt zag IGZ op de vingers te tikken’.

De IGZ is bedoeld als waakhond van de kwaliteit van de gezondheidszorg in ons land. Daarom diende Jan Willem Nienhuys bij de IGZ een klacht in toen hij hoorde dat een alternatieve behandelaar zich uitgeeft voor arts terwijl dat niet zo is. Jan Willem had zorgen toen hij mails kreeg over de vreemde behandeling die deze man toepaste:

‘Een vriendin van mij met o.a. eeuwige hoofdpijn heeft zich gewend tot K. Zij kon meteen terecht, nam een appartement in … , gedurende 2 weken, en werd aldaar 2x daags bezocht door K. vergezeld door zijn echtgenote, die wel Nederlands sprak. Hij werkt met kruidendrankjes, 4 liter vocht per dag, bereidt zelf eiwitrijke saus. Moest 2x daags 3 kwartier met natte lakens op nek en rug zitten, door hemzelf bereide drankjes en soort poffertjes drinken en eten, + darmspoelingen [2x daags] met rare kruidenmengsels die elke 3 weken vanuit India worden ingevlogen. … Vriendin van mij doet het trouw en is inmiddels 9 kilo afgevallen, mag niks doen, behalve thuis zitten en kruidendrankjes, door hem zelf gemaakt, nuttigen. Ik vertrouw het niet’.

Wat gebeurde er met de klacht? Als Jan Willem Nienhuys een jaar later navraag doet, blijkt dat de Inspectie nog niets heeft gedaan. De Inspectie beloofde om er alsnog snel werk van te maken. Ze zouden aangifte doen bij het Openbaar Ministerie. Het is immers strafbaar om je uit te geven voor arts als je dat niet bent, de maximum boete is 3.700 euro. Maar weer een jaar later was er nog geen aangifte gedaan. Ook bij twee andere zaken treuzelde de IGZ en deden ze nauwelijks serieus te nemen onderzoek:

‘Ik was op internet een genezeres op het spoor gekomen die zich op allerlei forums als arts presenteerde, […]. Ik belde haar op om opheldering. Ze meldde zich aan de telefoon: ‘Met dokter V.’ . Haar opleiding was voorzover na te gaan slechts een genezerscursus aan een Chinese instelling. […] Het kostte IGZ een half jaar om deze zaak af te handelen. Men had ‘dokter V.’ gewoon per brief gevraagd of ze zich voor arts had uitgegeven, en genoegen genomen met een schriftelijke ontkenning’.

De Nationale Ombudsman vindt dat de Inspectie te sloom optreedt. De IGZ heeft beterschap beloofd. We zijn benieuwd. Ik denk dat er in de komende maanden wel weer een gelegenheid komt om een klacht in te dienen.

Lees het rapport van de Nationale Ombudsman over de klacht van Jan Willem Nienhuys hier, een artikel over darmspoelingen op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij vind je hier.