Kloptdatwel?

Pepijn van Erp

Meteoor boven Rusland voer voor complotdenkers

by 24 Comments

Het was onverwacht en spectaculair, de meteoor die boven het Russische Tsjeljabinsk een felle lichtstreep door de hemel trok en een schokgolf veroorzaakte die vele vierkante kilometers aan vensterglas deed rondspringen. Een zeldzaam fenomeen en het is bijzonder dat er zoveel goed beeldmateriaal van is te vinden. Een reden daarvoor is dat veel Russische auto’s met een dashboard camera rondrijden vanwege corrupte politieagenten of schrik voor verzekeringsclaims.
Ook voor  complotdenkers en hoaxers is het een geschenk uit de hemel. Zo zijn er altijd wel rare Russische parlementariërs te vinden die de schuld in Amerikaanse schoenen wil schuiven (‘Russian parliament member says meteor was actually a U.S. weapons test‘) of iets met UFO’s en/of aliens. Onze Lieve Heer kan het natuurlijk ook zijn (‘Russian Cleric: Meteorite Was Lord’s Message‘) of de meteoor is uit de lucht geschoten door de Russische luchtmacht.

Een aparte vergissing van een Russisch journaal ging als een lopend vuurtje het Internet over:

[update: YouTube heeft het ’embedden’ uitgeschakeld voor de clips van het journaal, bekijken kan wel door er op te klikken]

http://www.youtube.com/watch?v=ZLqD-zDWbE8

De beelden aan het begin hebben niets met de meteoor te maken, maar zijn van een al jaren voortdurende brand op de bodem van een ingestorte grot bij Derweze, een dorpje in Turkemenistan in een streek die rijk is aan natuurlijk gas. De grot stortte in 1971 in na een foutje bij het boren. Het brandende gat staat bekend als Poort naar de Hel.Veel mooie plaatjes daarvan ook op de site Atlas Obscura.

Natuurlijk werd dit snel opgemerkt en staat het in de commentaren bij de verschillende versies van het journaal die op YouTube gezet zijn. Omdat er meerdere kopieën van zijn, ga ik er maar van uit dat het inderdaad zo is uitgezonden, maar het zou makkelijk zijn om ons allemaal (een tijdje) te foppen door andere beelden in een Russisch TV-journaal te plakken. Als er zoiets als ‘Uitzending gemist’ is van die TV-zender, zou je het misschien kunnen controleren.

Voor zinvoller berichtgeving over de meteoor en interessant beeldmateriaal, kijk op Phil Plaits blog Bad Astronomy.

links

Royale inmenging in voorlichting over homeopathie

by 132 Comments

 In het Verenigd Koninkrijk is de website NHS Choices een belangrijke bron van informatie over gezondheidszaken. Volgens eigen zeggen ‘de voordeur van de National Health Services en de grootste website van het land op het gebied van gezondheid’. De website bevat ruim 20.000 artikelen die aan strenge eisen voldoen, althans als je ervan uitgaat dat de ‘Editorial Policy‘ zo strikt wordt toegepast als voorgeschoteld. Daarin staat dat de website is ‘toegewijd aan het verstrekken van objectieve en betrouwbare informatie en richtlijnen omtrent alle aspecten van gezondheid en gezondheidszorg. In alle gevallen streven we ernaar om er voor te zorgen dat de inhoud evidence based is, met andere woorden dat het gebaseerd is op de beste wetenschappelijke kennis die op het moment beschikbaar is.‘
Dat klinkt heel mooi, maar gaat niet op bij informatie over alternatieve gezondheidszorg en met name homeopathie. Hoe dat komt? De ambtenaren van het Department of Health (Ministerie van Gezondheidszorg) blijken te zijn gezwicht voor de lobby van organisaties die nauw zijn verbonden met leden van het Engelse Koninklijk Huis. 

Vooraanstaand skepticus, professor David Colquhoun, doet op zijn blog DC’s Improbable Science uit te doeken hoe de tekst over homeopathie op de website verschillende keren is aangepast en hoe die aanpassingen tot stand zijn gekomen. Om dit precies te kunnen nagaan, deed hij een beroep op de Freedom of Information Act om inzage te krijgen in de correspondentie tussen NHS Choices en het Department of Health. Het werd namelijk duidelijk dat alle informatie op de site uiteindelijk nog door het ministerie goedgekeurd moest worden.

Tot eind 2010 had er een tekst gestaan die niet erg in overeenstemming was met de beste wetenschappelijke kennis die op het moment beschikbaar is, maar een vrij kritiekloos verhaal dat homeopaten zelf vertellen. Ook de links bij het artikel verwezen hoofdzakelijk naar websites van homeopathische organisaties. Er was veel commentaar op die pagina en NHS Choices besloot het stuk off line te halen en te werken aan een betere versie. Eind 2012 verscheen echter ongeveer dezelfde tekst weer op de site. Was er dan niets gebeurd? Integendeel, achter de schermen blijkt zich een felle (pennen)strijd te hebben afgespeeld tussen NHS Choices, het Department of Health en anderen.

Een stukje uit één van de documenten met commentaar in de zijlijn geeft eigenlijk heel aardig weer wat er zoal speelde:

Het Department of Health censureerde de voorgestelde teksten van NHS Choices over homeopathie
Het Department of Health censureerde de voorgestelde teksten van NHS Choices over homeopathie (klik voor vergroting)

Uit de vrijgegeven documentatie blijkt duidelijk dat vooral The Prince’s Foundation for Integrated Health stevig heeft zitten lobbyen om de prima concepttekst (die Colquhoun had gekregen van iemand die bij NHS Choices werkte) te verdunnen totdat een voor homeopaten acceptabel gehalte aan kritiek overbleef (hoewel dit vanuit hun idee over hoe verdunnen werkt weer heel tegenstrijdig klinkt). In één mail werd heel duidelijk gesteld dat de informatie van NHS Choices weliswaar op bewijsmateriaal gebaseerd moet zijn, maar niet mag botsen met beleidsuitspraken van het Department of Health. En blijkbaar zijn ze daar te bang om het bewijsmateriaal te laten spreken en daarmee tegen de haren van Prins Charles en mogelijk ook Koningin Elizabeth II zelf, in te strijken. Colquhoun spreekt treffend van ‘Policy-based evidence‘.

Die stichting van Prins Charles ging in 2010 ten onder na een fraudeschandaal, maar heeft een opvolger die voortgaat onder de even verhullende naam The College of Medicine. Ze kwam in actie toen NHS Choices de nieuwe conceptteksten aan dé expert, professor Edzart Ernst, voorlegde (overigens op voorspraak van de oprichter van de veel geroemde Cochrane Collaboration, Sir Iain Chalmers). Tussen Ernst en Prins Charles botert het al heel lang niet, maar de Koninklijke Familie heeft meer banden met homeopathische instellingen. Zo is Koningin Elizabeth II de beschermvrouwe van wat nu het Royal London Hospital for Integrated Medicine heet, maar nog niet zo lang geleden de naam Royal London Homeopathic Hospital droeg.

Maar lees vooral het blog van Colquhoun zelf voor de ‘juicy details’; uitgebreid, maar zeer de moeite waard.

Policy-based evidence. Department of Health and Prince’s Foundation censor accurate information about magic medicines

In het Verenigd Koninkrijk is er meer te doen over alternatieve gezondheidszorg. Leek het met het parlementaire onderzoek uit 2010 helemaal de goede kant op te gaan (aangeraden werd om financiering van onderzoek naar homeopathie stop te zetten en de onbewezen claims met betrekking tot homeopathische middelen te verbieden), inmiddels zit er een staatssecretaris op gezondheidszorg, die een voorstander is van homeopathie (Jeremy Hunt) en is pas een nog uitgesprokener voorstander van allerhande kwakzalverij en astrologie (David Tredinnick) toegetreden tot datzelfde parlementaire comité voor Science and Technology dat eerder zo goed werk verrichte.

Zie ook het stuk in The Guardian: Prince’s charity lobbied government to water down homeopathy criticism

Nieuw op Kloptdatwel: Skeptisch Chatten

by 123 Comments

Omdat gebleken is dat veel discussies op Kloptdatwel ontaarden in off topic geklets tussen (meestal) vaste reageerders, heeft de redactie de conclusie getrokken dat daar bij de (vaste) bezoekers behoefte aan is. Maar de commentaarsecties bij de berichten zijn volgens ons niet de gewenste plaats voor dit geklets, dat soms best gezellig is. Daarom hebben we een afzonderlijke pagina daarvoor ingericht:

Skeptisch Chatten

In het commentaar op deze pagina kan iedereen kwijt wat hij of zij wil zonder dat het ‘on topic’ hoeft te zijn. Moderatie op deze pagina zal zich beperken tot de ergste misdragingen.  Eens in de zoveel tijd zal het commentaar echter wel opgeschoond worden. Hett is dus niet de plek voor je opmerkingen met eeuwigheidswaarde.

Zie ook de gedragsregels op Kloptdatwel.  Klets maar raak, maar houdt het wel een beetje beschaafd, aub!

NOS journaal doet een Niburuutje

by 43 Comments

Tsja, het NOS journaal, wat moeten we daar nog van denken? Waren er het afgelopen jaar al verscheidene akkefietjes, waar een wetenschapsjournalist in de redactie ze voor had kunnen behoeden (en ons als kijkers), nu vergaten ze weer ergens een duidelijke ‘knipoog’ bij een stukje entertainment. Tenminste, dat hoop ik. Want het volgende fragment uit het Achtuurjournaal van zaterdag 9 februari over het Chinees nieuwjaar is toch een mislukt grapje, of niet soms?

(Vanaf minuut 11:31 – voor degene bij wie hij daar niet automatisch start)
Get Microsoft SilverlightBekijk de video in andere formaten.
(Vanaf minuut 11:31 – voor degene bij wie hij daar niet automatisch start)

Wat zei Rik van de Westelaken daar?

En het jaar van de slang kenmerkt zich volgens astrologen vaak door dramatische gebeurtenissen, die de loop van de geschiedenis veranderen. Denk aan de Russische revolutie in 1917, de val van de Muur in 1989 of de aanslagen in New York in 2001.

Dit slaat toch nergens op. Gaan ze acht Slangenjaren terug en vinden ze drie dramatische geschiedenisveranderende gebeurtenissen. En wat voor gebeurtenissen? Neem dan tenminste nog de moeite om bij al die vorige jaren van de Slang een dramatische gebeurtenis te verzinnen, die relevant was voor de Chinezen. Beetje meer uitzoekwerk, maar daar steken we als kijker dan nog iets van op.

Ik ben benieuwd van welke website ze deze onzin nu weer opgepikt hebben. Oh, dat zal deze wel zijn:

onderschrift
“In Slangenjaren hebben we te maken met sterke onderstromen en dramatische gebeurtenissen die de loop van de geschiedenis sterk kunnen beïnvloeden.”

Hele diepe zucht …

Drugs- en explosievendetector valt compleet door de mand

by 43 Comments

In de strijd tegen de drugskartels grijpt het Mexicaanse leger naar wel heel aparte middelen. Op grote schaal worden een soort wichelroedes ingezet om drugs en explosieven op te sporen. Er zijn al meer landen in deze onzin getrapt. Niet alleen werden er miljoenen aan verspild, ook zijn er bijna zeker talloze slachtoffers gevallen. Er vielen doden, omdat echte bommen niet werden gedetecteerd in Irak, en tientallen onschuldigen werden vastgezet, verdacht van terroristische activiteiten, omdat het apparaatje bij hen ‘uitsloeg’. Onlangs is er in Mexico een goed opgezette dubbelblinde test uitgevoerd, die overduidelijk laat zien dat de apparaatjes met namen als GT200, ADE651, Alpha 6, geen enkele bruikbare informatie geven over de mogelijke aanwezigheid van drugs of explosief materiaal.

De GT200 in Mexico
In Mexico gaat het om de GT200 van de firma Global Technical Ltd. Het apparaat is een handvat met daaraan een inschuifbare antenne, zo eentje als op draagbare radio’s. In het handvat schuif je een kaartje, dat specifiek is voor de stof die opgespoord moet worden. Naast drugs en explosieven zou je met het juiste kaartje er bijvoorbeeld ook ivoor mee kunnen opsporen, handig in de strijd tegen stropers in wildparken of om illegale handelaren op het vliegveld er uit te pikken.

Een Mexicaanse politieman met de GT200 aan 't werk
Een Mexicaanse politieman met de GT200 aan ‘t werk

Het apparaat bevat geen batterij en zou alleen de statische energie van de gebruiker nodig hebben. De detectie zou gebaseerd zijn op ‘electrostatic magnetic ion attraction‘,  ‘diamagnetic and paramagnetic fields‘, ‘Nuclear quadrupole resonance‘ of ‘nuclear magnetic resonance‘, afhankelijk van wat de aanbieder vertelt. Het mirakelse apparaat zou zijn kunstjes zelfs vertonen als de verboden stoffen worden afgeschermd met lood of andere metalen, beton of in het menselijk lichaam. Een prijskaartje van minimaal 20.000 dollar lijkt gezien die ongekende mogelijkheden niet eens zo hoog.

Natuurlijk zijn er altijd van die vervelende critici. Mexicaanse organisaties die zich met mensenrechten bezighouden, maakten zich zorgen over de toename aan rechtszaken waarin de GT200 was gebruikt om een verdachte op te sporen. Uiteindelijk gelastte het Opperste Gerechtshof dat er bewijs geleverd moest worden voor de geclaimde werking van de GT200. Dat onderzoek werd al uitgevoerd in 2011, maar omdat het onderdeel is van een proces werden de resultaten vooralsnog geheim gehouden. In het najaar van 2012 kwam een krant er echter achter en publiceerde erover. Daarom hebben de onderzoekers nu hun bevindingen voor publicatie aangeboden. Hun artikel staat sinds 24 januari 2013 op arXiv (Hat tip: Doubtful News).

Dubbelblinde test
De onderzoekers Wolf Luis Mochan van de  National University of Mexico en Alejandro Ramirez-Solis van de  Universidad Autonoma del Estado de Morelos, beiden natuurkundigen, hebben een goed doordachte test ontworpen en uitgevoerd. Ervaren gebruikers van de GT200 moesten proberen uit acht kartonnen dozen die ene te kiezen waarin 1630 30mg capsules Itrabil en 33 30mg capsules Obeclox (typen amfetamines) gestopt was met daarbij nog drie 9 mm kogels en één van kaliber 0.28. Dit was niet een willekeurige verzameling, maar een voorraad verboden materiaal dat in beslag was genomen bij een huiszoeking waarbij de GT200 was gebruikt.

Maar eerst werd er gekeken of de GT200 bij deze doos überhaupt een verschil zou waarnemen ten opzichte van de lege dozen. De twee betrokken operatoren waren daarvan overtuigd en in de eerste vier testen die niet blind waren, pikte het apparaat de goede doos er feilloos uit. Daarna vond de echte test plaats. Twintig keer achter elkaar werd willekeurig één van de acht dozen gekozen en met de contrabande gevuld. Degenen die wisten in welke doos het geplaatst was, verlieten de ruimte en pas daarna kwam de operator met de GT200 binnen om te bepalen welke doos het zou zijn. Er is ook wat beeldmateriaal van de test op YouTube gezet:

Uitkomst van de test
De GT200 wees slechts in drie van de twintig gevallen de juiste doos aan, geheel in overeenstemming met een willekeurige keuze. En de conclusie was dan ook makkelijk getrokken: het apparaat is volkomen ineffectief bij het opsporen van drugs of explosieven. Terecht? of was deze test te klein en misschien een negatieve uitschieter? Als je er even optimistisch van uit gaat dat het apparaat wel werkt en normaal gesproken (een bescheiden) resultaat van 80% scoort, dan is de kans op deze desastreuze uitslag maar 1 op een miljard. Enig puntje van kritiek op de test die ik kan bedenken, is dat uiteindelijk maar één persoon met de GT200 heeft gelopen. Dat was echter wel een zeer ervaren gebruiker en de ‘voorstanders’ van het apparaat waren volledig akkoord met alle stappen van het testprotocol.

Een veel betere verklaring voor de schijnbare successen is het ideomotorisch effect. Net als bij ‘normale’ wichelroedes of pendels treden bij de operator onbewuste spierbewegingen op die de aanwijzer in de ‘gewenste’ richting sturen. De kans op slagen hangt alleen af van de kennis die de operator heeft of die hij al dan niet bewust afleest van de omstanders, die wel weten waar de spullen verstopt zijn. Bij een goed geblindeerde proef scoort hij niet beter dan iemand die een toevalsgenerator gebruikt voor het bepalen van zijn keuze. De GT200 stuurt zijn gebruiker naar die verdachte of locatie, die hij zelf (onbewust) had uitgekozen.

De ADE 651
De ADE 651

Producent gepakt
In Groot-Brittannië werd in juli 2012 Jim McCormick aangeklaagd wegens fraude. Hij verkocht aan meer dan 20 landen de ADE 651. Dit apparaat is bijna identiek aan de GT200. Alleen al Irak spendeerde meer dan 85 miljoen dollar aan de handvatjes met wiebelende antennes. En naar verluidt, worden ze nog steeds gebruikt bij checkpoints.
McCormick liep nog op borgtocht vrij rond, nadat hij gearresteerd werd in 2010 toen BBC Newsnight liet zien dat de ADE 651 niet eens een processor of geheugenchip bevat. Hoe kon het apparaat dan geprogrammeerd worden om, zoals geclaimd werd, onder ideale omstandigheden explosieven te detecteren tot op 1 km afstand?

http://www.youtube.com/watch?v=dLw6Gu3NOik

Corruptie in België?
Dat hier ooit iemand intrapte, is verbazingwekkend, maar het beperkt zich niet tot minder ontwikkelde landen. Ook onze zuiderburen tuinden er rond 2007 in. De politiezone van Geel-Laakdal- Meerhout schafte er één aan en was er begin 2010 nog tamelijk positief over (zie ook het Skepp-forum). In juni 2012 werd echter korpschef Jef van Lommel geschorst op verdenking van gesjoemel met auto’s en bouwmaterialen. Ook  is er sprake van dat hij een snoepreis naar Cuba maakte, op kosten van een Amerikaanse firma die de politie van Geel in 2007 de volstrekt waardeloze ‘drugssnuffelaar’ had verkocht voor het riante bedrag van 25.000 euro. Het onderzoek loopt nog steeds. Eind september werd zijn schorsing verlengd om het onderzoek af te ronden, maar dat bleek niet voldoende: de schorsing is per 1 februari 2013 met nog eens vier maanden verlengd.
De opvolger van Van Lommel, korpschef Dirk van Aerschot, liet mij per mail weten dat het apparaat weinig is gebruikt. Het is nu in beslag genomen door de gerechtelijke diensten, ook vanwege het onderzoek in het Verenigd Koninkrijk. De politiezone probeert intussen de aankoopprijs terug te vorderen in een civiele procedure.
[Update 21/8/2013: de Nederlandse Marine blijkt eerder net zo dom te zijn geweest als de Belgische politie en kocht in 2000 vijf voorlopers van de GT200, de ‘Mole’, zie link in de reacties]

Generaals in Thailand steken kop in het zand
In Thailand had het leger er sinds 2006 ruim 1.500 gekocht voor een slordige 30 miljoen dollar. De nutteloze apparaatjes worden nog steeds ingezet in de strijd tegen Islamitische rebellen. Verdere aanschaf is gestopt, nadat de Amerikaanse ambassade in 2010 waarschuwde dat het hier om bedrog gaat. Een blinde test liet hier ook maar een slagingspercentage van 20% zien, waar een willekeurige keuze 25% had gescoord. Maar triest genoeg houden de generaals vertrouwen in het apparaat en worden er nog steeds zo’n 750 ingezet in de strijd in het zuiden van het land. Met als gevolg dat er talloze onschuldigen worden vastgezet, omdat de GT200 minutieuze resten van explosieven op hun kleding zou hebben aangetoond.

De producent van de GT200 doet nog alsof de test in Thailand niet zo veel voorstelt
De producent van de GT200 doet nog alsof de test in Thailand niet zo veel voorstelt

Een  anekdote verklaart misschien een beetje het vertrouwen dat de gebruikers blijven houden in deze apparaten. Bij een checkpoint op de snelweg van Mexico City naar Monterrey wees de GT200 een Volkswagen aan als verdacht. In de auto zaten een man, een vrouw en een kind. Soldaten omsingelden de auto, die grondig werd doorzocht op de aanwezigheid van drugs. Alleen een potje met paracetamolpillen werd ontdekt. Foutje? Nee, volgens de bediener van het apparaat juist meer bewijs voor de enorme gevoeligheid van de GT200.

Verder lezen:

http://doubtfulnews.com/2013/01/bomb-detector-test-compatible-with-completely-ineffectual-device/

http://ade651gt200scamfraud.blogspot.co.uk/

http://sniffexquestions.blogspot.nl/

James Randi over de ADE651 aka Quadro Tracker (YouTube) vertelt over de bemoeienis van JREF met een voorloper van de ADE 651 en het gebrek aan een luisterend oor bij de officiële instanties voor de geuite waarschuwingen.

En het Wikipedia artikel over de ADE 651