Laatst kwam ik redeneringen tegen die beschreven waren in een specifieke logische formele vorm genaamd modus tollens. Logica wordt over het algemeen gezien als een wat moeilijker vak en we worden er in het dagelijks leven niet echt mee geconfronteerd, vooral niet met formele logica. Dit soort redeneringen kunnen dan intimiderend werken. Hierdoor leek het mij goed om eens gezamenlijk de modus tollens redenering te behandelen. Deze redenering werd namelijk gebruikt in het online platte aarde debat. De informatie over logica kan men meenemen naar andere debatten waar vergelijkbare redeneringen gebruikt worden en zo komt er meer bekendheid over formele logica. Ik geef eerst wat informatie over de modus tollens en enkele basisbegrippen uit de logica. Dan ga ik op de specifieke modus tollens redenering in. En eindig met een modus tollens redenering die de lezer zelf kan behandelen ter oefening.
Overig
Korte skeptische terugblik van 2024
Nu 2024 erop zit, is het de perfecte tijd voor wat reflectie. Welke skeptische activiteiten, – artikelen, – podcasts, – boeken etc. zijn mij bijgebleven? Hieronder geef ik mijn eigen korte terugblik. Maar laat jezelf ook horen in de reacties. Wat zijn jullie skeptische terugblikken? Zijn er artikelen in Skepter of kloptdatwel die jullie zijn bijgebleven? Wat was jullie favoriete skeptische boek, – podcast of – video?
Mijn korte terugblik van 2024:
Activiteit: In 2024 heb ik weer vele skeptische activiteiten bezocht, zoals Teylers museum met zijn tentoonstelling over “De grote illusie”, de hortus van Alkmaar die vroeger een VSM productietuin was, Blijdorp die een bord had over TCM om een paar te noemen. De activiteit de er het meest bovenuit springt is het Skepsis-congres van afgelopen november. Een bijzonder leerzaam congres over een mij vrij onbekend onderwerp namelijk AI. Wie de lezingen wil terugkijken kan de volgende YouTube playlist raadplegen.
Skepter artikel: Watersmaak door Eric-Jan Wagenmakers & Frantis̆ek Bartos̆
Is mineraalwater lekkerder dan kraanwater? Veel fabrikanten menen dat het zo is. Skepsis-onderzoekers nemen de proef op de som. Zelf probeer ik meer te experimenteren en te onderzoeken, dus deze mooie beschrijving van een onderzoek naar de smaak van water was een interessant voorbeeld van methodologie en uitvoering van een skeptisch onderzoek.
Mijn favoriete eigen artikel en onderzoek was degene over de maanlandingen. Als skepticus vind ik het leuk om nieuwe dingen te leren. Dat heb ik zeker toegepast in mijn onderzoek voor het artikel over de maanlandingen. Ik had er niet eerder veel tijd aan het onderwerp besteed, maar de vele boeken, artikelen en documentaires waren interessanter dan gedacht. Hierdoor duurde het ook een tijd voordat het artikel af was.
Podcast: De meest interessante podcast vond ik de special over de Deventer moordzaak van de Skepsis-podcast. Toen ik Ton Derksen hoorde spreken kon ik mij niet aan de indruk onttrekken dat er een uitermate scherp en voorzichtig persoon sprak. Luister deze Skepsis podcast special terug voor een beeld van een goede skeptische houding, iets dat zeker hoort in zo’n belangrijk onderwerp als het recht.
“How to think about weird things” 9de druk was mijn favoriete gelezen boek. Hoewel in 2023 uitgekomen ben ik er pas dit jaar aan toe gekomen om het te lezen. Het blijft een goed boek voor het ontwikkelen en toepassen van skeptische vaardigheden. De nadruk op kennistheoretische kwesties en te gebruiken principes die handig zijn voor onderzoek, als ook de korte besprekingen van vreemde zaken maken het een rijk boek voor de onderzoekende skepticus. Zelf heb ik een eerdere druk gebruikt voor mijn stuk over reuzen.
Favoriete gevolgde activiteit: The Final Experiment(TFE). Voor de lezers hier vast geen verassing. In 2024 volgde ik dit experiment met grote interesse. Vooral het samenwerken van platte-aardegelovigen en bolvormige aarde gelovigen/skeptici vind ik een bewonderenswaardig resultaat en een streven dat elk skeptisch experiment zou moeten ambiëren. Want ik denk dat het resultaat er beter van wordt. Het deed mij ook denken aan de oproepen van skeptici, bijvoorbeeld Rob Nanninga op het derde EuroSkeptics Congres van 1991. Nanninga had het over parapsychologen en skeptici. Om de aanzet van TFE tot de uitvoering en gedeeltelijk al de resultaten hiervan te zien is een zeer leerzame bezigheid en een inspiratiebron voor eigen activiteiten.
Skeptische Notities 8, Science or Pseudo? The mars effect and other claims. Editor J.W. Nienhuys. P.33. 1992.
Evolutie blijft lastig
Evolutie is, zeker op hoog niveau, niet een makkelijk onderwerp en in het Nederlandstalig onderwijs werd het ook niet altijd even goed behandeld, zie bijvoorbeeld het artikel van Ludo Hellemans in de eerste Skepter van 1999. Toch verwacht je tegenwoordig wel wat kennis over evolutie. Helemaal van iemand die kennis van zaken behoord te hebben als het over biologie gaat zoals een verzorger/rondleider van een dierenpark. Immers: “nothing in biology makes sense except in the light of evolution”.
Laatst bij mijn bezoek aan Safaripark Beekse Bergen bleek toch het tegendeel het geval. Ik was mee met een rondleiding door het park en bij de chimpansees vertelde de rondleider toch wel tamelijk verkeerde interpretaties van evolutie en de mens. [Read more…] about Evolutie blijft lastig
Spreekbeurt, presentatie of werkstuk over homeopathie, ufo’s of gedachtelezen?
Heb je ooit gegoogeld naar informatie voor een werkstuk of spreekbeurt over bijvoorbeeld homeopathie*? Het merendeel van deze informatie lijkt te komen van homeopaten* zelf. Je moet de informatie dan wel kritisch beoordelen. Vaak is het wat mooier gemaakt dan het daadwerkelijk is. Maar slechts weinig scholen hebben ‘kritisch denken’ op het programma staan. En dat is jammer, want kritisch denken scherpt je verstand en ligt aan de basis van echte wetenschap.
Wanneer je toch op zoek bent naar een bijzonder thema voor je scriptie of spreekbeurt, dan zul je in het onderstaande overzicht veel van je gading vinden. Het is een lijst van onderwerpen van alternatieve, paranormale en pseudowetenschappelijke aard: prima kandidaten om onder de loep genomen te worden. Skepsis, de stichting van Nederlandse skeptici, heeft zich tot doel gesteld vooral kritisch te kijken naar dit soort beweringen en die op hun wetenschappelijke waarde te toetsen. Op Skepsis.nl, SKEPP.be, of Kloptdatwel.nl tref je veel informatie aan die je kan helpen over zulke onderwerpen een werkstuk te maken of spreekbeurt te houden. Of gebruik deze speciale zoekmachine die alleen skeptische sites doorzoekt: Skeptische Zoekmachine.
Voor homeopathie, UFO’s en cold reading geven we alvast een opzet aan voor het maken van een opdracht. Je kunt ze gebruiken als een soort kapstok om je werkstuk, scriptie of spreekbeurt structuur te geven.
Verder hebben we een kort stuk geschreven (Kritisch denken, wie doet dat nou niet) over (het nut van) kritisch denken in het algemeen. Doe er je voordeel mee, veel leesplezier en … succes met je opdracht!
* Voor homeopathie kan je ook een ander onderwerp nemen. Bijvoorbeeld acupunctuur. De homeopaten worden dan natuurlijk acupuncturisten.
Suggesties voor werkstukonderwerpen in de pseudowetenschappelijke, paranormale en alternatieve wereld:
Bovennatuurlijk & buitenzintuiglijk
Bijnadoodervaring (BDE, Pim van Lommel, operatie, uittreding)
Buitenzintuigelijke waarneming (BZW, ‘ESP’)
Helderziendheid (paragnost, politieonderzoek, verleden)
Helderziendheid (paragnost, toekomst, voorspelling)
Mediums en paragnosten (overzicht: Char, Uri Geller, Jomanda, Derek Ogilvie)
Parapsychologie (paranormaal onderzoek)
Reïncarnatie (karma, volgende en vorige levens)
Spiritisme (Harry Houdini, medium, ouijabord, seance, spreken met overledenen)
Spook (ectoplasma, fotografie, geest, orb, overledene)
Spookhuis (apparaat, onderzoek)
Stemmen (band, ‘EVP’, geest, opname, overledene)
Telekinese (‘the men who stare at goats’, toevalsexperiment, verplaatsen met gedachten)
Telepathie (Ganzfeld, gedachten lezen, Zenerkaart)
Filosofie & geloof
Antroposofie (Rudolf Steiner, Vrije School)
Einde der tijden (Harold Camping, eschatologie, Mayakalender)
Raëlianen (buitenaards wezen, kloneren, ufo, Claude Vorilhon)
Scientology (dianetica, L. Ron Hubbard, psychologieontkenning, sciencefiction, thetaan, Xenu)
Sekte (cultus, goeroe, volgeling)
Theosofie (madame Helena Blavatsky, wortelras)
Gezondheid & medisch
Acupunctuur (acupressuur, Chinees, meridiaan, qi)
Alternatieve geneeswijze (allopathie, oosterse, westerse)
Aromatherapie
Bachbloesemtherapie (Edward Bach)
Bioritme
Chiropraxie
Dieet (bedrog, zin en onzin van)
Edelsteen (geneeskracht, therapie)
Gebedsgenezing
Homeopathie (‘gelijke geneest gelijke’, C.F.S. Hahnemann, potentiëren, schudden, verdunnen)
Iriscopie
Jomanda (genezend medium, ingestraald water, kosmische energie, Sylvia Millecam)
Macrobiotiek
Magnetische armband en ketting (geneeskracht)
‘Psychic healing’ (kippenbloed, nepoperatie, valse duim)
Regressietherapie (jeugd, valse herinnering, vorig leven)
Reiki (Japans, ki)
Therapeutische aanraking (‘therapeutic touch’)
Vaccinatie (autisme, doofpot, kwikverbinding, religieuze bezwaren)
Voedingssupplementen (toevoegingen)
Voetreflexologie
Magisch & mythisch
Aardstraal (detectie, neutralisatie)
Aura (fotografie, kleur, lezen, therapie)
Hekserij (heks, Maan, spreuk, tovenarij, Wicca)
Holisme
Hypnose (podium, therapie, valse herinnering)
Leylijn (kerk, tempel, verbinding)
Mythisch wezen (eenhoorn, elf, engel, kabouter, vampier, weerwolf)
Nieuwetijdskind (indigokind)
Pendel (ideomotorisch effect)
Tarot (kaartlegging, voorspelling)
Vrijdag de dertiende
Waarzeggerij (kermis, kristallen bol, voorspelling)
Wichelroede (detectie, ideomotorisch effect, water)
Pseudowetenschap & morosofie
Astrologie (dierenriem, geboortetijdstip, horoscoop, sterrenbeeld)
Atlantis (Charles Berlitz, Ignatius Donnelly, Lemurië, Moe, Plato, verdwenen beschaving)
Bermudadriehoek
Bijbelcode (“Moby Dick”,verborgen boodschap)
Buitenaardse god (Erich von Däniken, Ezechiël, Nibiru, oudheid, Zecharia Sitchin)
‘Close encounter’ (buitenaards wezen, B. en B. Hill, Eduard Meier, ontmoeting, ontvoering)
Creationisme (evolutieontkenning, intelligent ontwerp, jonge Aarde, oude Aarde)
Cryptozoölogie (Bigfoot, film, foto, hoax, Nessie, Ogopogo, plesiosaurus)
Enneagram (George Gurdjieff, Pjotr Ouspensky)
Geschiedherschrijving (Holocaustontkenning, revisionisten)
Graancirkel (Doug Bower, buitenaards, David Chorley, hoax, ingewikkeld figuur, paranormaal)
Grafologie (handschriftkunde)
Handlijnkunde
Kosmisch biljart (Bijbelverklaring, Nibiru, Zecharia Sitchin, Immanuel Velikovsky)
Maanlandingshoax (schaduw, ster, vlag)
Numerologie (cijfers en letters, geboortedatum, naam)
Piramidiotie (Cheops, Kees de Jager, Charles Piazzi Smyth, jaartallen, kosmische kennis)
Pseudoarcheologie (menhir, piramide, sfinx, Stonehenge)
Straling (gsm, hormese, nucleair)
Ufo (Kenneth Arnold, getuige, J. Allen Hynek, lichtverschijnsel, Roswell, vliegende schotel)
Verdwenen kennis (Dogon, Charles Hapgood, kaart, Piri Reis)
Samenzweringen & geheime genootschappen
9/11 (bom, explosie, Pentagon, ‘Truthers’, vliegtuig, WTC)
Buitenaardse regering (David Icke, koninklijk huis, reptiel, wereldregering)
Illuminati (Beieren, wereldregering)
Samenzwering (complot, vermeende en echte)
Tempeliers (Rennes-le-Château, schatrijk)
Ufo (alien, Area 51, autopsiefilm, doofpot, Roswell)
Wetenschap & skepsis
Barnumuitspraak
‘Cold reading’ (koud lezen)
Controlegroep
Drogredeneringen (zo moet het dus niet)
Fraude (zo mag het dus niet)
Gerechtelijke dwalingen
Gezichtsbedrog (optische illusie, pareidolie)
Glossolalie
Hoax (film, foto, Oulipo)
Ideomotorisch effect
Infrageluid
Kwakzalverij
Mentalist
Natuurkundige begrippen misbruikt (energie, frequentie, kwantum, magnetisme, trilling)
Perpetuum mobile (eeuwigdurende beweging, gratis energie)
Placebo en nocebo
Schade door pseudowetenschap (alternatieve schade, www.whatstheharm.net)
Scheermes van Occam (William of Ockham)
Skeptici (overzicht: Kees de Jager, Joe Nickell, J.W. Nienhuys, Ronald Plasterk, James Randi)
Skeptische organisaties (overzicht)
Toeval
Valse herinnering (satanisch misbruik, seksueel misbruik, valse beschuldiging)
Wetenschap versus pseudowetenschap
Zelfbedrog
Met dank aan Jan van der Gaag
Kloptdatwel over Klopdatwel 2013 – 2014
Kloptdatwel bestaat inmiddels ruim 4 jaar. Zoals ieder jaar geven we inzicht in het afgelopen jaar, de bezoekersaantallen, ‘scores’ op Twitter en Facebook, de highlights, en de toekomstplannen.
Unieke bezoekers
Ook in het vierde jaar zien we een stijgende lijn, die wel iets bescheidener is dan het voorgaande jaar. Dit jaar hebben we meer dan 187.000 unieke bezoekers mogen ontvangen! Dat is, gezien de bijna 150.000 van vorig jaar, een stijging van ongeveer 25%, en daar zijn we erg trots op! Gemiddeld hebben we (gemeten in september 2014) 693 unieke bezoekers per dag, tegenover 645 vorig jaar in oktober. Een kleine opmerking over de statistiek: Google heeft wat veranderd; ‘Sessions’ zijn de nieuwe ‘visits’ en ‘Users’ zijn de nieuwe ‘unique visitors’ geworden.
De piek die je ziet komt door een opleving van het tuinkers-wifi-experiment, waar we mei vorig jaar over schreven. Op 24 &25 februari hadden we respectievelijk ongeveer 2500 en 2700 unieke bezoekers.
Artikelen
Het afgelopen jaar hebben we 140 artikelen gepubliceerd (meer dan 125.000 woorden), geschreven door 15 verschillende auteurs. Pepijn van Erp nam 80(!) artikelen voor zijn rekening. Voor de overige artikelen wil ik speciaal Laurens Dragstra, Leon Korteweg, Cees Renckens, Thomas de Boer, Martin Bier en Willem-Jan van Zeist bedanken voor hun inzet. Zij schreven of vertaalden allemaal meerdere artikelen of columns.
Social media
Ook op Facebook en Twitter zijn we erop vooruit gegaan. We hebben op moment van schrijven 492 likes op Facebook t.o.v. 372 vorig jaar. Op Twitter hebben we nu 701 volgers terwijl we er vorig jaar 605 hadden.
Techniek / features
– Server
Vorig jaar schreef ik dat we waren verhuisd naar WPEngine voor onze hosting. Ik hoopte dat we geen technische problemen meer zouden krijgen. Laat ik het zo stellen: krijg je problemen met je WordPress site, neem dan WPEngine en je bent van alle problemen verlost. Heerlijk om je over dat soort bijzaken niet meer druk te hoeven maken.
– WordPress theme
Trouwe Kloptdatwel-lezers hebben natuurlijk gemerkt dat er visueel wel wat is veranderd. Zoals vorig jaar aangekondigd hebben we een nieuw WordPress-theme, wat we zelf erg mooi en vooral leesbaarder vinden. Daarnaast zorgde het oude theme ervoor dat de RSS-feed niet meer werkte. Mocht je dus gebruik maken van RSS: hij doet het weer ;). Ook is de leesbaarheid nu op verschillende apparaten verbeterd vanwege het zogenaamde ‘Fluid responsive layout’.
– Tumblr
Omdat we niet meer iedere dag een artikel publiceren, maar je toch graag een reden willen geven om iedere dag even op Kloptdatwel te kijken, hebben we een Kloptdatwel-Tumblr gemaakt. Gert Jan van ‘t Land schrijft iedere dag een kort stukje over een skeptisch onderwerp. Je vindt het natuurlijk in de zijbalk aan de –> rechterkant.
– Skeptic Shop
Vorig jaar schreef ik over Kloptdatwel-merchandise en een Skeptic-shop. Er is nog steeds geen merchandise, maar sinds augustus wel een shop! Lees er alles over in dit artikel en support Kloptdatwel door een aanschaf te doen via deze Bol.com-shop, gevuld met uitsluitend artikelen interessant voor skeptici.
Toekomst
Omdat we het liefste helemaal geen reclame op de site willen, terwijl dit wel nodig is om onze kosten te dekken, willen we dit jaar de mogelijkheid gaan onderzoeken om voor een klein bedrag ‘Vriend van Kloptdatwel’ te worden. Als een ‘Vriend’ is ingelogd, verdwijnt de reclame. Dat is iets wat technisch maar ook financieel goed geregeld moet worden. Hopelijk begin 2015 :). Natuurlijk staat Kloptdatwel-merchandise ook nog steeds in de planning ;). Om onze plannen wat meer te stroomlijnen denk we ook na over een ‘missie/visie’. Als ‘Vriend’ moet je wel weten waar je achter staat natuurlijk.
Lezers
Ook dit jaar hebben jullie weer ontzettend veel gelezen, geschreven, reacties geplaatst, artikelen doorgestuurd, geliked, getweet, geretweet, gemaild, gevraagd en ons mentaal gesteund. Namens alle betrokkenen bij Kloptdatwel wil ik jullie dan ook enorm bedanken! Jullie zijn top!
Wil je zelf eens een artikel schrijven? Schroom dan niet en klim in de pen! Info@kloptdatwel.nl staat absoluut voor je open.