Kloptdatwel?

Jomanda’s tsunami – is het al Amersfoort aan zee?

by 33 Comments

Tot nu toe hebben we de voorspelling van Jomanda dat Nederland in de week van 22 augustus getroffen zou worden door een tsunami al 3 keer besproken. De eerste keer beschreven we alleen de voorspelling. De tweede keer schreven we waarom een tsunami in NL zeer onwaarschijnlijk is en de derde keer schreven we over wat mensen hoogstwaarschijnlijk ervaren die veel in de voorspelling hebben ‘geïnvesteerd’ (door bijvoorbeeld verhuisd te zijn of publiekelijk de voorspelling te hebben ondersteund), de zogeheten cognitieve dissonantie.

Het is nu 1 september maar op het moment dat ik dit schrijf is het nog 27 augustus. Omdat ik morgen op vakantie ga en ik beperkte toegang tot internet zal hebben werk ik wat vooruit. Ik vraag me dan ook af:

Is het inmiddels al Amersfoort aan zee?

Hoewel ik deze vraag slechts semi-serieus bedoel (als je mijn andere artikelen hebt gelezen weet je dat ik niet geloof dat er een tsunami komt) wil ik een eventuele lezer die wel overtuigd was dat er een tsunami zou gaan plaatsvinden uitnodigen om ons derde artikel over cognitieve dissonantie eens te lezen. Ik ben erg benieuwd naar een eventuele reactie en hoe er nu over de voorspelling wordt gedacht.

Met dank aan John Kreuk voor de video.

Vaccinaties niet oorzaak autisme

by 29 Comments

We hebben het er al verschillende keren over gehad op Kloptdatwel – de angst dat vaccinaties de oorzaak zouden zijn van autisme. Onlangs is er een nieuw onderzoek gepubliceerd waaruit opnieuw blijkt dat er geen relatie is tussen autisme en vaccinaties. Toch zal ook dit onderzoek de antivaccinatiebeweging vermoedelijk niet overtuigen. De gevolgen zijn afschuwelijk. Niet-ingeënte kinderen zijn niet beschermd en kunnen ziek worden en overlijden.

Vaccinaties niet oorzaak autisme 1
Vrouw in Nieuw-Guinea verheugt zich niet op BMR-vaccin (wikimedia commons, US Navy)

De start van de antivaccinatiebeweging is terug te voeren op ‘autisme goeroe’ Andrew Wakefield. Wakefield publiceerde in The Lancet een artikel waarin werd gesuggereerd dat vaccinaties de oorzaak konden zijn van autisme. Later bleek dat Wakefield gelogen had over de onderzoeksgegevens. The Lancet trok het artikel terug. Het tijdschrift British Medical Journal onthulde dat Wakefield zich had laten betalen voor zijn onderzoeksresultaten door advocaten die hun kansen op een schadeclaim wilden vergroten. Wakefield mocht zijn beroep als arts niet meer uitoefenen. Toch liet hij zich niet ontmoedigen. Hij is nog steeds één van de aanvoerders van anti-vaccinatiebeweging, en hij heeft een schare trouwe volgelingen. We schreven  er op 3 mei in Kloptdatwel over, en in een eerder stuk uit januari. Inmiddels zijn veel kinderen die niet worden ingeënt onnodig ziek geworden en overleden. Hierover schreef Kloptdatwel ook eerder.

Een paar dagen geleden publiceerde de New York Times de resultaten van een nieuw onderzoek van het Institute of Medicine (een onderdeel van de Amerikaanse Academie van Wetenschappen) naar de relatie tussen het MMR-vaccin en autisme (MMR heet in het Nederlands BMR: bof, mazelen en rode hond):

‘The M.M.R. vaccine doesn’t cause autism, and the evidence is overwhelming that it doesn’t,” Dr. Ellen Wright Clayton, the chairwoman of the panel, assembled by the Institute of Medicine, said in an interview. She was referring to a combination against measles, mumps and rubella that has long been a focus of concern from some parents’ groups’.

Vaccinaties niet oorzaak autisme 2
Kindje krijgt mazelenvaccin (wikimedia commons, Julien Harneis)

Wel vonden de onderzoekers dat het waterpokkenvaccin soms longontsteking, meningitis of hepatitis kan veroorzaken bij mensen met een ernstig verzwakt afweersysteem. Het vaccin bevat namelijk verzwakt levend waterpokkenvirus. Het waterpokkenvirus kan zich heel lang schuilhouden in het lichaam en weer wakker worden als de afweer ernstig verzwakt is. De kans dat dit gebeurt bleek overigens veel groter bij mensen die niet gevaccineerd zijn en een natuurlijke infectie met waterpokken hebben doorgemaakt.

De antivaccinatiebeweging laat zich vermoedelijk niet overtuigen door het onderzoek. De New York Times:

‘Sallie Bernard, president of SafeMinds, a group that contends there is a link between vaccines and autism, said the latest report from the Institute of Medicine excluded important research and found in many cases that not enough research had been done to answer important questions. …  ‘I think this report says that the science is inadequate, and yet we’re giving more and more vaccines to our kids, and we really don’t know what their safety profile is […] . I think that’s alarming’. 

Onderzoekster Clayton:

‘We looked at more than a thousand peer-reviewed articles, and we didn’t see many adverse effects caused by vaccines. That’s pretty remarkable’.

De antivaccinatiegelovigen trekken zich niets aan van feiten. We kunnen alleen maar hopen dat dit onderzoek helpt om twijfelaars op het goede spoor te brengen of te houden. Het gaat namelijk om mensenlevens.

Meer weten? Wie meer wil lezen over autisme en vaccinaties kan heel goed het recent verschenen boek lezen van Seth Mnookin, The Panic Virus. De boekbespreking vind je hier. Als je het hier bestelt, steun je Kloptdatwel.  

Foto voorzijde: wikimedia commons, klik hier.

Leven van licht of lucht

by 17 Comments

Kun je leven van licht of lucht? Dus: niet eten, niet drinken, maar in plaats daarvan gewoon even in de zon of lekker diep ademen? Sommige mensen zeggen dat ze dit kunnen. De claim is natuurlijk helemaal in strijd met wetenschappelijke inzichten. Echte bewijzen ontbreken dan ook. Toch blijven er berichten over licht- en luchtvoeding circuleren, onder andere in het laatste nummer van Happinez. Dat is niet ongevaarlijk – wie argeloos gelooft ‘dit is ook wat voor mij’  kan ondervoed of uitgedroogd raken – of zijn ogen beschadigen. Enkele volgelingen van de Australische Jasmuheen kwamen zelfs om het leven.

Dit artikel behandelt een aantal personen die claimen dat ze kunnen leven van licht of lucht. Wat zijn de bewijzen daarvoor?

Dit is volgens mij het eerste skeptische online artikel hierover in het Nederlands. De Nederlandse Wikipedia is wel informatief maar niet kritisch genoeg [het wikipedia-artikel is inmiddels aangepast, redactie Kloptdatwel, 30 augustus]. Hoogste tijd dus voor een Nederlandse skeptische bijdrage aan het discours.

Therese Neumann
Leven van licht of lucht 3
Therese Neumann (wikimedia commons, Bundesarchiv)

Al eeuwenlang worden door allerhande mystici zogenaamde ‘inedia’-claims gedaan, het vermeende vermogen om zonder drank en voedsel te leven. Volgens de Nederlandstalige Wikipedia zijn er sterke aanwijzingen dat dit inderdaad mogelijk is, waaraan wordt toegevoegd: ‘al kan het volgens de moderne wetenschap niet’ [het wikipedia-artikel is inmiddels aangepast, redactie Kloptdatwel, 30 augustus]. Waar die sterke aanwijzingen dan te vinden zouden zijn wordt niet vermeld. Wel dat de tot nu toe onderzochte claims vrijwel allemaal door de mand zijn gevallen.

Zo had je de de rooms-katholieke Therese Neumann (1898-1962). De kerkelijke autoriteiten hebben haar onderzocht en vonden redenen voor ‘verdenking’. Onderzoek van haar urine toonde aan dat ze in de vijftien dagen dat ze bewaakt werd waarschijnlijk niets at, maar Ian Wilson (1988 p. 114-5) schrijft dat toen de bewaking werd
 gestopt, ze weer gewoon ging eten en drinken, te oordelen aan de urine.

Alfonsina Cottini

In de zeventiger jaren van de vorige eeuw trok in Italië Alfonsina Cottini veel toeristen, doordat ze niet zou eten. Uiteindelijk bleek dat zij ‘s nachts voedsel tot zich nam en haar behoefte deed. Toeristen waren dan natuurlijk niet aanwezig….

Ram Bahadur Bomjan

In Nepal heeft Ram Bahadur Bomjan volgens eigen opgave sinds mei 2005 – hij was toen net 15 – geleefd zonder eten en drinken. Discovery Channel maakte in 2006 een documentaire over de jongen waarbij hij 96 uur continu gefilmd werd. Vier dagen en nachten zonder eten en vooral drinken is best lang maar natuurlijk nog geen bewijs dat hij er voor altijd zonder kan.
De documentaire is te zien op YouTube als ‘Documentary about Buddha Boy 1/5-5/5’.

Jasmuheen / Ellen Greve

Leven van licht of lucht 4
Jasmuheen (wikimedia.commons, Wouter Hagens)

In de jaren negentig van de vorige eeuw leek een nieuwe dimensie aan het verschijnsel te zijn toegevoegd. Inedia werd niet meer alleen geclaimd maar ook verkondigd als een methode die door iedereen te leren is. De beroemdste voorvechtster hiervan was de Australische Jasmuheen (werkelijke naam: Ellen Greve).Ze heeft diverse boeken geschreven waarin zij de methode uitlegt.

Zij beweerde: ‘
Ik kan maandenlang leven op niets anders dan een kop thee’. Mijn lichaam draait op een ander soort voeding.
 Diverse interviewers constateerden dat zij volop voedsel in huis had, maar dat, beweerde zij, ‘was voor haar man’. In 1999 stemde zij erin toe om onder strenge controle van het Australische programma 60 Minutes haar methode te demonstreren en een week lang niet te eten . Dit mislukte—naar Greve beweerde doordat zij de eerste dag van het onderzoek in een hotelkamer aan een drukke weg verbleef. Stress en milieuverontreiniging, zei zij, beletten haar de benodigde voedingsstoffen uit de lucht op te nemen. ‘Ik heb om frisse lucht gevraagd. Zeventig procent van mijn voedingsstoffen komt uit frisse lucht. Ik kon niet eens ademhalen’, zei zij.
Op de derde dag werd de test verlegd naar een bergachtig gebied, waar zij volop frisse lucht kon opnemen en tevreden kon leven. Toen Greve vier dagen had gevast, deed de voorzitter van de afdeling Queensland van het Australisch Medisch Genootschap, dokter Berris Wink, een beroep op haar om het onderzoek af te breken. Volgens de arts waren Greves pupillen verwijd en sprak zij langzaam. De arts: ‘[Greve is] sterk uitgedroogd, … Haar hartslag was 
aan het eind van de test ongeveer tweemaal zo snel als toen ze begon. Als ze doorgaat, loopt ze het risico dat haar nieren uitvallen. 60 Minutes zou aansprakelijk zijn als het programma haar ertoe aanzette door te gaan. Ze moet nu ophouden’. 
Het onderzoek werd stopgezet.

Een aantal volgelingen van Jasmuheen hebben het ‘dieet’ niet overleefd (klik hier). Verity Linn (een 49-jarige Schotse van Australische afkomst), Timo Degen (een 31-jarige kleuteronderwijzer uit München) en Lani Marcia Roslyn Morris (53 jaar, uit Melbourne).
 Jasmuheen ontkende iedere betrokkenheid bij de drie sterfgevallen, en stelt dat zij niet verantwoordelijk is voor de handelwijze van haar volgelingen. Over de dood van Lani Morris zei zij dat Morris misschien ‘niet op een basis van integriteit leefde en niet de juiste motivatie had’.

Wiley Brooks

Leven van licht of lucht 5
Wiley Brooks ziet er niet slecht uit voor iemand die leeft van lucht (website Brooks)

Een andere verkondiger is de Amerikaan Wiley Brooks, oprichter van het Breatharian Institute of America. Hij beweert al dertig jaar ‘breathariaan’ te zijn, en heeft twintig jaar cursussen gegeven over de leefwijze. Eens werd hij betrapt toen hij uit  een restaurant kwam, waar hij fast food had ingeslagen. Het blad Colors tekende uit zijn mond op dat hij het vasten van tijd tot tijd onderbreekt met een Big Mac en een cola. Brooks zei dat overal om hem heen de wegwerpcultuur en het slechte voedsel domineerden, en dat het gebruiken van fast food hem in evenwicht hield. De methode Brooks is hilarisch, hij raadt potentiele volgelingen aan te beginnen met een dieet van junk food gecombineerd met een meditatie op een aantal magische woorden. Brooks legt uit: ‘Een dubbele hamburger van de McDonalds bezit een speciale basisfrequentie die erg geschikt is voor beginnende breatharians’. Hij adviseert er cola light bij te drinken want dat is ‘vloeibaar licht’. De cursussen zijn niet goedkoop: ‘100.000 dollar voor de beginnerscursus tot 1 miljard voor gevorderden’. Of hier ook doden bij gevallen zijn weet ik niet, het zou best kunnen dat de meeste van zijn cursisten in de junkfoodfase zijn blijven steken, al was het alleen maar vanwege het geld.

Hira Ratan Manek

Van Jasmuheen heb ik al een tijd niet veel meer gehoord en Wiley Brooks schijnt te zijn gestopt met zijn breatharian-cursussen. Het stokje lijkt te zijn overgenomen door Hira Ratan Manek (geboren op 12 september 1937).

Volgens het recent in Kloptdatwel besproken artikel in Happinez leeft hij sinds 1995 op vrijwel alleen zonlicht en water (en soms en soms op wat thee, koffie en karnemelk). De techniek waarmee hij dit doet heet ‘sungazing’ oftewel rechtsreeks in de zon kijken. Behalve dat je bijna niet meer hoeft te eten zou dit ook het bewustzijn verhogen, zorgen voor een snellere genezing van beschadigde lichaamscellen en pijn en depressie verminderen. Echter volgens oogartsen kan de techniek onherstelbare schade aan het oog veroorzaken.

Leven van licht of lucht 6
Hira Ratan Manek kijkt devoot naar de bron van zijn voeding: zonlicht (website HRM)

Manek reist over de wereld om zijn method te verkondigen. Hij zegt dat het licht van de zon de sleutel vormt tot zijn gezondheid.
 Behalve dat Hira Ratan Manek claimt dat hij geen eten nodig heeft, beweert hij ook nog eens dat hij drie keer door wetenschappelijke en medische teams is geobserveerd terwijl hij een langdurige vastenperiode hield. Maar klopt dat wel? Volgens zijn eigen website was het eerste onderzoek in 1995–96 in het Indiase Kozhikode onder leiding van Dr. C.K. Ramachandran en duurde maar liefst 211 dagen. Het tweede onderzoek, in 2000–01 in het Indiase Ahmedabad duurde nog langer: 411 dagen en stond onder supervisie van een eenentwintigkoppig team van artsen en wetenschappers onder leiding van Dr. Sudhir Shah.
Het derde onderzoek duurde 130 dagen. Het vond plaats aan de Thomas Jefferson Universiteit en de Universiteit van Pennsylvania in Philadelphia en stond onder leiding van Dr Andrew Newberg and Dr. George Brenard.
 Volgens de Engelstalige Wikipediaontkent Dr. A. Newberg dat hij heeft meegewerkt aan die studie van 130 dagen. HRM nam in Pennsylvania slechts deel aan brainscan studies naar meditatie, zijn vermogen om te vasten werd niet getest. Als de andere onderzoeken betrouwbaar zouden zijn, zou het natuurlijk wereldnieuws zijn, veelzeggend is dan ook dat er vrijwel niets over te vinden is.

‘In the Beginning There Was Light’

Leven van licht of lucht 7
P.A. Straubinger (van zijn eigen website)

Onlangs stond het verschijnsel weer in de belangstelling door het uitbrengen van de film ‘In the Beginning There Was Light’ van de Oostenrijkse filmmaker P.A. Straubinger. Straubinger was al jaren geïnteresseerd in inedia en besloot er een documentaire over te maken. Hij brengt een bezoek aan verschillende mensen die beweren van licht te leven. Op zoek naar een verklaring gaat hij te rade bij esoterici, wetenschappers en medici. Zijn conclusie is dat de moderne wetenschap een te materialistisch wereldbeeld heeft en daarom tekortschiet om dit verschijnsel te kunnen verklaren. Zelf is hij er in elk geval van overtuigd geraakt dat het kan. De stijl doet mij een beetje denken aan ‘What the bleep…’ hier is een voorstukje te zien: http://amanfangwardaslicht.at/videos-und-trailer.html:. De film kreeg in Duitstalige landen vrij veel media-aandacht. Op de website van Straubinger wordt de film gepromoot als discussiefilm voor kinderen vanaf 12 jaar en aangeboden aan scholen.

Leven van licht of lucht 8
Het besproken nummer van Skeptiker (gwup.de)

De Duitse skeptische organisatie GWUP reikte op 2 juni jongstleden aan Straubinger de prijs ‘Het gouden bord (voor je kop)’ uit. Een jaarlijkse onderscheiding voor degene die het voor elkaar heeft gekregen de meest onzinnige theorieën onder een zo breed mogelijk publiek te verspreiden. Hier een link naar het artikel naar aanleiding van de film in  het blad Skeptiker.

Happinez geeft advies – begin voorzichtig

In het zomernummer van Happinez met het thema wijsheid, waar Rosalinde onlangs een recensie over schreef, is een aantal pagina’s gewijd aan ‘De kracht van de zon’. De eerste pagina van dit item heeft als titel: ‘Leven op zonne-energie’ en gaat over de ‘zonnegoeroe’  Hira Ratan Manek.

Happinez raadt lezers die dit willen proberen dan ook aan zich eerst goed in te lezen, bijvoorbeeld met het boek ‘Sungazing’ van Ron van Dijen. Verder worden als tips gegeven het sungazen langzaam op te bouwen, te beginnen met 10 seconden per dag, het eerste uur na zonsopgang of het laatste uur voor zonsondergang. Dit moet worden uitgevoerd zonder lenzen of bril en liefst met je blote voeten op de aarde.

Tja, ik denk ook dat het beter is om met beide benen op de grond te blijven staan.

 

Foto voorzijde: zo ziet sungazing er uit. Van de webste: http://www.sungazing.tk/

Ernstige onderrapportage van complicaties bij nekmanipulaties

by 7 Comments

Gisteren schreef ik over het afwegen van de risico’s en voordelen van alternatieve geneeswijzen. Onderzoeker Edzard Ernst publiceerde een overzicht van de gedocumenteerde fatale gevallen van de afgelopen jaren binnen een drietal alternatieve geneeswijzen: 86 doden door acupuntuur sinds 1965, 9 door chelatietherapie sinds 1990, 26 door chiropraxie sinds 1936. Volgens Ernst is dit slechts het topje van de ‘complicaties-bij-alternatieve-geneeswijzen’-ijsberg.

In 2001 bijvoorbeeld publiceerde(1) hij met collega’s de resultaten van een enquête die was gehouden onder Britse neurologen. In de enquête werd de neurologen gevraagd of zij alle gevallen van de afgelopen 12 maanden wilden rapporteren waarin binnen 24 uur neurologische complicaties optraden na een manipulatie aan de nek (cervicale wervelkolom), zoals die gedaan worden in bijvoorbeeld fysiotherapie, orthomanuele therapie, osteopathie en chiropraxie. Als de neurologen één of meer gevallen rapporteerden werd vervolgens naar zoveel mogelijk details gevraagd.

Er volgde een hoge respons, 239 (74%) neurologen stuurden een reactie terug. In totaal werden er 35 gevallen van ernstige neurologische complicaties binnen 24 uur na een nekmanipulatie gevonden, in het afgelopen jaar.

Slechts 16 neurologen konden meer informatie verstrekken over de aard van de complicaties: In 9 gevallen betrof het een beroerte, in 1 geval betrof een subduraal hematoom (hersenbloeding), 3 gevallen van myelopathie (aandoening aan het ruggemerg) en 3 gevallen van cervicale radiculopathie.

Overigens is het bij deze gevallen onbekend wat de oorzaak was van de complicaties, wat voor nekmanipulatie er precies was gedaan en door welke discipline.

Maar het punt is dat geen van deze gevallen ooit eerder als casus was gerapporteerd. En daarmee zijn gerapporteerde casussen dus een slechte indicatie van de frequentie van complicaties.

Als je bedenkt dat er alleen onder neurologen navraag was gedaan en dat zij zich hoogstwaarschijnlijk niet alle gevallen konden herinneren die het afgelopen jaar hadden plaatsgevonden (dit gaven ze namelijk zelf al aan) en ik denk dat iedereen het met me eens zal zijn wanneer ik Ernst gelijk geef dat de gerapporteerde complicaties en doden zeer waarschijnlijk slechts het topje van de ijsberg zijn. Alleen al in dit geval betreft het een onderrapportage van 100%.

(1): Stevinson, C.S., Honan, W., Cooke, B., & Ernst, E. (2001). Neurological complications of cervical spine manipulation. Journal of the Royal Society of Medicine, 94, 107-110.

Risico’s alternatieve geneeswijzen altijd afzetten tegen de voordelen

by 15 Comments

Risico's alternatieve geneeswijzen altijd afzetten tegen de voordelen 9In discussies over reguliere versus alternatieve geneeswijzen hoor ik twee argumenten regelmatig terugkomen:

1: Alternatieve geneeswijzen zouden (per definitie) niet schadelijk zijn.

En wanneer je dan aangeeft dat ze wel degelijk schadelijk kunnen zijn hoor je vaak de volgende:

2: De reguliere geneeskunde kan ook schadelijk zijn.

Dat tweede argument is natuurlijk juist. Echter moet in het achterhoofd gehouden worden dat het risico’s van een geneeswijze altijd afgezet moet worden tegen de voordelen. Want wanneer een behandeling als bijwerking ‘de dood’ kan hebben, dan moet de behandeling wel heel duidelijke voordelen hebben.

Edzard Ernst heeft onlangs een overzicht gepubliceerd(1) waarin hij gedocumenteerde fatale gevallen na een behandeling bij drie alternatieve methoden beschrijft. De getallen lijken klein: 86 doden door acupuntuur sinds 1965, 9 door chelatietherapie sinds 1990, 26 door chiropraxie sinds 1936, maar volgens Ernst is dit slechts het topje van de ‘complicaties-bij-alternatieve-geneeswijzen’-ijsberg*.

De relatieve frequentie van fatale gevallen na CAM (Complementary and Alternative Medicine) is onbekend. Veel voorstanders van CAM zullen beargumenteren dat de doden die hier genoemd zijn de uitzonderlijke gevallen betreffen en dat de CAM behandelingen nog steeds veel veiliger zijn dan veel reguliere behandelingen. Dit kan waar zijn, maar het mist ook een belangrijk punt: therapeutische risico’s zouden nooit op zichzelf beoordeeld moeten worden maar altijd in relatie met de therapeutische voordelen. Als het voordeel klein is, onzeker of afwezig, dan zijn zelfs relatief kleine risico’s genoeg om een risico-voordeelanalyse negatief uit te laten komen.

Helaas vallen zowel acupunctuur, chelatietherapie én chiropraxie in de categorie “het voordeel is klein, onzeker of afwezig”.

 

* Daarover morgen meer.

(1) Ernst, E. (2011). Fatalities after CAM: an overview. British Journal of General Practice, 61, 404-405.