Kloptdatwel?

Lezingenserie Floris van den Berg

by 32 Comments

Lezingenserie Floris van den Berg 1
Floris van den Berg

Op 7 december 2010 hebben enkele leden van de Skepsis werkgroep Utrecht2 een lezing bijgewoond van de filosoof Floris van den Berg waarin hij nog eens uitlegt waarom god niet bestaat en kabouters ook niet. En waarom een wereld zonder religie een betere wereld is.

Van den Berg is bestuurslid van vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte en uitvoerend directeur van Centre for Inquiry (CFI) Low Countries. Hij organiseerde in 2009 de atheïsmecampagne in Nederland met een groot billboard bij Schiphol.

De Leidse filosoof mag geschaard worden onder de groep van ‘New Atheists’ met namen als Christopher Hitchens (god is not Great), Richard Dawkins (The God Delusion) en Sam Harris (The end of faith, vertaald als Van God los), niet alleen omdat hij ook een boek over (of beter: tegen) religie geschreven heeft  maar ook omdat hij hun toon deelt: atheïsme is niet iets om stil privé te beleven, maar dient vanwege de gevaren die aan religies verbonden zijn strijdbaar in het openbaar beleden te worden. In zijn boek (Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox) voert Van den Berg dan ook niet zozeer nieuwe argumenten aan tegen een geloof in god of goden. Sinds Immanuel Kants Kritik der reinen Vernunft is volgens hem alles wel gezegd.

Dat was ook wel een beetje het probleem van deze lezing. Wie zich enigszins verdiept had in de atheïstische literatuur kwam weinig nieuws tegen. De door Van den Berg geponeerde stelling dat iedereen eigenlijk in meer of mindere mate atheïst is (we geloven niet in Wodan, Donar, Zeus, Jupiter, Baäl, Sinterklaas etc.) komt rechtstreeks uit de koker van Dawkins: “We are all atheists about most of the gods that societies have ever believed in. Some of us just go one god further.” Ook het door de inleider met veel verve verdedigde geloof in het bestaan van kabouters, met als bewijs een in de tuin gevonden klompje en een vel papier waarop stond dat kabouters ècht bestaan, zal de Dawkins-kenner niet onbekend voorkomen (“There may be fairies at the bottom of the garden. There is no evidence for it, but you can’t prove that there aren’t any, so shouldn’t we be agnostic with respect to fairies?”)

Nee, de argumenten zijn niet nieuw, maar de strijdbaarheid is het wel. Na 9/11 zijn veel atheïstische denkers er van overtuigd dat religieuze overtuigingen niet zo onschuldig zijn als wel gedacht en dat de denkbeelden actief bestreden moeten worden. Geheel passend in de nieuw gevonden sense of urgency nemen de nieuwe atheïsten nemen dan ook geen blad voor hun mond. “Religies verdienen geen respect; achter respect voor religies schuilt laksheid”. “De paus is een staatsvijand”, “De studie theologie is een schandvlek voor de universiteit”.

Van den Berg ziet als eerste stap naar de verlossing van de wereld van religie het afschaffen van het bijzonder onderwijs. Geen van staatswege gefinancierde indoctrinatie van kinderen op school. Artikel 23 van de grondwet mag worden afgeschaft. Verder dient de overheid religie net zo te behandelen als roken: toestaan voor volwassenen zonder schade aan anderen, en verder actief ontmoedigen. Deze stappen verklaren ook de ondertitel van Van den Bergs boek (Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox); het tegenwerken van religie lijkt verre van liberaal. Het past in zijn stelling dat we niet tolerant voor intolerantie moeten zijn.

Al met al een interessante lezing, hoewel ik het gevoel had dat het vooral een preek voor eigen parochie was. Voor iets meer (maar niet veel) tegengas zie deze discussie tussen Floris van den Berg en de ‘Meiden van Halal’.

——————————————————————————————

We zijn bij alle lezingen aanwezig geweest en daar hebben we geluidsopnamen gemaakt. Deze waren in de eerste instantie voor onszelf bedoeld en de geluidskwaliteit is niet altijd even goed. Floris heeft toestemming verleend om de opnamen hier te publiceren. Zie ze als extraatje en niet als vervanging van de lezingen.

Download lezing 1 of beluister hier:

[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel1.mp3]
Download lezing 2 of beluister hier:

[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel2.mp3]
Download lezing 3 of beluister hier:

[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel3.mp3]
Om te downloaden kan je met de rechtermuisknop op de download link klikken en ‘link opslaan als…’ kiezen.

Het in de tekst genoemde boek kan je via onderstaande link bestellen. Daarmee ondersteun je tegelijkertijd Kloptdatwel.
//

Spokenjagers lossen wekelijks belangrijke levensvraag op, maar niemand die het boeit?

by 49 Comments

Op The Onion kwam ik het volgende artikel tegen, dat ik hieronder even snel heb vertaald:

Ondanks het feit dat in de hele geschiedenis van de mensheid niet één persoon ooit definitief bewijs heeft geleverd dat er leven na de dood is, shockeert de crew van het televisieprogramma Ghost Hunters zowel statistici als theologen met een ongelofelijke score van 100 procent in het documenteren van bewijs van spirituele aanwezigheid van overleden entiteiten. “Tja, we hebben erg goede apparatuur”, zegt een crewlid, een man van in de 30 die elke week wel een geest ziet, iedere keer dat hij erop uit trekt om er een te gaan zien. “Wat kan ik zeggen? We zijn gewoon hele goede onderzoekers, denk ik”. Bij het ter perse gaan, ondanks herhaaldelijk de centrale levensvraag van het menselijk bestaan te hebben opgelost, stond het programma op een of andere manier toch niet op de voorkant van iedere krant, magazine en wetenschappelijk tijdschrift ter wereld.

Spokenjagers lossen wekelijks belangrijke levensvraag op, maar niemand die het boeit? 2
Je kan veel van ze zeggen, maar de Ghostbusters leverden tenminste bewijs (ze sloten de spoken immers aantoonbaar op).

Het moge duidelijk zijn: The Onion is een satirische website.

De opmerking in de laatste zin is echter wel een hele rake. De vraag of er leven na de dood is wordt al een tijdje gesteld en wereldwijd zijn er talloze programma’s waarin er op spoken wordt gejaagd. In praktisch elke aflevering tonen deze programma’s (vage) beelden die als bewijs moeten dienen voor het bestaan van geesten of ‘entiteiten’. Het antwoord op een van de grootste vragen der mensheid zou, als we hen mogen geloven, dus allang bekend zijn. Hoe komt het toch dat er, behalve dan in het wereldje zelf, nergens serieus aandacht aan wordt besteed?

Ik kan natuurlijk zelf wel wat verzinnen, maar ben ook benieuwd naar eventuele antwoorden van spokenjagers zelf: wat denken zij dat de reden is dat wat zij als algemeen geaccepteerde kennis zien, door de rest van de wereld niet serieus genomen wordt?

Ik hoop stiekem op een antwoord in de trant van “omdat zelfs onze sterkste bewijzen van het paranormale teveel ruimte overlaten voor andere, normale interpretaties (bijvoorbeeld infrageluid)”, maar ben bang dat ik teleurgesteld zal gaan worden. Ik ben van plan binnenkort een paranormaal beurs te bezoeken, wellicht dat ik daar iemand tegenkom waar ik mijn vraag aan kan stellen, dus wie weet.

Afbeelding voorkant: Syfy.com

Alternatieve zorggebruiker gebruikt meer reguliere zorg

by 19 Comments

In een onlangs gepubliceerd artikel tonen de onderzoekers aan dat militairen in actieve dienst die Complementary and Alternative Medicine (CAM) therapieën volgen, meer conventionele zorg gebruiken dan degene die geen CAM gebruiken. Er werden 44.287 Amerikaanse militairen gevolgd en tijdens de studie werd hun allemaal gevraagd:

“Behalve reguliere zorg, wat voor andere zorg heb je gebruikt in de afgelopen 12 maanden?” waarbij de volgende 12 mogelijkheden beschikbaar waren: acupunctuur, biofeedback, chiropractie, energy healing, volksremedies, kruidentherapie, hoge doses vitamines, homeopathie, hypnose, massagetherapie, relaxatietherapie en spiritual healing.

Van de ruim 44.000 militairen rapporteerde 39% het gebruik van minimaal één CAM-therapie. De verdeling was als volgt: massagetherapie (24.7%), relaxatietherapie (21.1%), spiritual healing (9.1%), chiropractie (8.1%), kruidentherapie (7.1%), megavitaminentherapie (3.2%), volksremedies (2.3%), energy healing (1.4%), acupunctuur (1.3%), homeopathie (1.3%), biofeedback (0.7%), en hypnose (0.5%).

Die 39% was verantwoordelijk voor 45.1% van de ambulante zorg en 44.8% van de ziekenhuiszorg.
Het hebben van een aandoening of een gezondheidsklacht (gebruikte lijst) zorgde voor een verhoging van respectievelijk 15% en 19% van de kans dat iemand CAM gebruikte.

De conclusie van de auteurs is echter niet dat het gebruik van CAM slecht zou zijn voor je gezondheid.

CAM-gebruikers lijken een grotere behoefte aan gezondheidszorg te hebben evenals de neiging zowel conventionele als onconventionele zorg te gebruiken. De auteurs raden aan verder onderzoek te doen naar de redenen achter deze grotere behoeften om zo de conventionele zorg te kunnen verbeteren.

Overigens gaven de ook auteurs aan dat er weinig verschil zou zijn tussen militairen en burgers qua zorgvraag.

TED Talk van Michael Shermer over ‘self deception’

by 18 Comments

In deze interessante lezing vertelt Michael Shermer over het werk van de Californische Skeptic Society. De lezing is weliswaar uit 2006, maar nog steeds actueel. Hij legt volgens mij heel goed uit wat de waarde is van een theorie als je onderzoek doet – maar tegelijkertijd ook wat het risico is van te lang vasthouden aan een theorie (het artikel over Wakefield op kloptdatwel is daarvan een voorbeeld).

Enjoy. De lezing heeft NL ondertiteling (als je deze niet kunt vinden, kun je naar de TED-site gaan).

Autisme goeroe nog steeds actief

by 35 Comments

Je zou denken dat het stil zou worden rondom Andrew Wakefield. Na zijn publicatie in The Lancet dat autisme misschien wordt veroorzaakt door een vaccin, raakte hij in opspraak en zijn carrière kwam in een vrije val. Toch is nog steeds actief. Hij heeft actieve volgelingen die Wakefield zien als een Messias die het opneemt tegen het establishment. Dat blijkt uit een groot artikel dat de New York Times kort geleden over Wakefield schreef. Wie meer wil weten over vaccinaties en autisme kan het boek ‘The Panic Virus’ lezen (zie de link aan het einde van dit artikel).

Wakefield publiceerde in The Lancet een artikel waarin werd gesuggereerd dat vaccinaties de oorzaak konden zijn van autisme. Later bleek dat Wakefield gelogen had over de onderzoeksgegevens. The Lancet trok het artikel terug.  Andere onderzoekers toonden aan dat er geen verband kan worden gevonden tussen vaccins en autisme. Wakefield werd ontslagen, uit zijn beroep gezet en het tijdschrift BMJ onthulde dat hij zich had laten betalen voor zijn onderzoeksresultaten door advocaten die hun kansen op een schadeclaim wilden vergroten. Kloptdatwel beschreef dit in een eerdere blogpost.

De val van Wakefield was dus compleet. Maar er is ook grote schade. Het artikel van Wakefield in The Lancet was een startpunt van de antivaccinatiebeweging, in Nederland vertegenwoordigd door de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken (NVKP). Inmiddels zijn veel kinderen die niet worden ingeënt onnodig ziek geworden en overleden. Hierover schreef kloptdatwel ook eerder.

Verrassend dus om in de New York Times te lezen dat Wakefield nog steeds actief is. Hij heeft een groep volgelingen om zich heen verzameld die geloven dat het medische establishment zijn theorie de kop probeert in te drukken. Het Times-artikel maakt duidelijk hoe fel zijn volgelingen Wakefield verdedigen. Op een spreekbeurt van Wakefield in Austin, Texas, voegt een aanhanger de Times-journalist toe ‘be nice to him, or we will hurt you’. Wakefield komt naar voren als een man die overtuigd is van zijn theorie. In het Times-artikel neemt hij niets terug.

Het is interessant om je af te vragen hoe Wakefield zo kon ontsporen. Hij was een succesvolle arts (maag-darmspecialist) en had publicaties op zijn naam staan. Op een gegeven moment, medio jaren 1990, kwam hij op het idee dat het mazelenvaccin in combinatie met andere vaccins een bepaalde verandering in de darmen kan veroorzaken waardoor autisme een kans krijgt. Hij noemt deze ziekte ‘autistische enterocolitis’. Deze gedachte is het startpunt geweest van zijn strijd om anderen de ogen te openen voor deze theorie. Hij probeerde van alles om zijn vermoeden te bewijzen. Zo valt te begrijpen dat hij onethisch onderzoek deed (voorbeelden: hij nam voor zijn onderzoek tegen betaling bloed af van kinderen op een verjaardagspartijtje en hij deed onnodige endoscopieën). Ook valt zo te begrijpen (al is dit wel een stuk lastiger) dat hij zijn onderzoeksgegevens heeft gemanipuleerd en dat hij geld accepteerde. Uit het Times-artikel komt het beeld naar voren dat Wakefield al die middelen geoorloofd vond om zijn waarheid boven tafel te krijgen, namelijk dat een cocktail van vaccins autisme kan veroorzaken. Hij volhardt tot op de dag van vandaag in zijn overtuiging – ook al maakt onderzoek van anderen duidelijk dat het verband dat hij vermoedde er niet is.

Ook interessant is de vraag waarom hij zoveel actieve volgelingen heeft. Wie het verslag leest van de spreekbeurt van Wakefield in Austin begrijpt beter hoe deze charismatische man onzekere ouders een prettig gevoel kan geven en kan overtuigen dat hij hen kan helpen. De journalist van de New York Times verwoordt dit als volgt:

‘The fact that his fans have stood by him through his denunciation may seem surprising, but they may find it easier to ignore his critics than to reject their faith in him. After all, his is a rare voice of certainty in the face of a disease that is, at its core, mysterious. […] To parents who have run up against unsatisfying answers from the scientific community, Wakefield offers a combination of celebrity and empathy that leaves strong impressions’.

Wakefield is daarmee in feite niet veel anders dan een sekteleider. Dit wordt treffend verwoord door een van zijn aanhangers:

‘To our community, Andrew Wakefield is Nelson Mandela and Jesus Christ rolled up into one,” says J. B. Handley, co-founder of Generation Rescue, a group that disputes vaccine safety. “He’s a symbol of how all of us feel’.

Autisme goeroe nog steeds actief 3
Stapelen van dingen hoort bij Autisme (wikipedia)

Autisme is een goeddeels onbegrepen ziekte met ernstige gevolgen. Ouders moeten machteloos toekijken als hun babytje dat zich normaal leek te ontwikkelen, terugvalt en zich daarna niet ontwikkelt zoals andere kinderen. Thomas Insel, directeur van het National Institute of Mental Health in de USA, vertelt in het Times-artikel dat er nog geen verklaring is voor het overgrote merendeel van de autisme-gevallen. Insel noemt zichzelf daarom ‘een profeet van bescheidenheid’. Jammer dat Wakefield niet dezelfde houding kan opbrengen.

Meer lezen?

Wie meer wil lezen over autisme en vaccinaties kan heel goed het recent verschenen boek lezen van Seth Mnookin, The Panic Virus. In dit boek geeft Mnookin een goed overzicht van de gebeurtenissen in de afgelopen jaren. De boekbespreking van de New York Times vind je hier. Ook legt hij duidelijk uit hoe het zit met vaccinaties. Een aanrader lijkt me. Als je het hier bestelt, steun je Kloptdatwel.