Kloptdatwel?

Het fenomeen dat pareidolia heet

by 6 Comments

Met enige regelmaat menen hersenen over de hele wereld allerlei in willekeurige vormen ‘iets’ te herkennen. Vroeger hebben we waarschijnlijk allemaal weleens het spelletje gespeeld ‘wat kan je allemaal herkennen in wolken?’. Het fenomeen dat je dingen herkent in iets willekeurigs heet pareidolia.

Het fenomeen dat pareidolia heet 1
Eenden dragen stiekem hondenmaskers!

Het fenomeen dat pareidolia heet 2

Hersenen hebben nu eenmaal een soort software in zich om patronen te herkennen en dat kunnen we nou eenmaal niet stoppen. Iedereen heeft weleens meegemaakt dat hij of zij op iets werd gewezen maar het toch echt niet zag. Op het moment dat je het dan eindelijk ziet, kan je zelfs niet meer ‘terug’.

Er bestaat zelfs een stukje hersens met ‘specialistische software’ voor gezichtsherkenning en als dat niet goed werkt, dan ben je niet meer in staat gezichten te herkennen, dit noemen ze prosopagnosie (gezichtsblindheid). Het televisie programma Noorderlicht heeft er een mooie documentaire over gemaakt.

Maar als het wel werkt, dan werkt het eigenlijk een beetje té goed en denken we overal gezichten in te herkennen.

Bekijk het volgende filmpje maar eens:

Als je de media mag geloven (bovenstaand filmpje uitgezonderd) dan lijkt het soms alsof er alleen religieuze verschijningen zijn; Jesus lijkt op de ene na de andere aardappel, hond, MRI of pannekoek te verschijnen. Alleen jammer dat religieuzen zo’n gebeurtenis ontzettend speciaal vinden en vaak direct de krant bellen. Aangezien de journalisten vaak ook niet veel snappen van pareidolia vinden ze het regelmatig interessant genoeg om erover te schrijven. Gelukkig weet jij nu voortaan beter en weet je dat het absoluut niet iets speciaals is.

Hier nog wat andere plekken waar voorbeelden van pareidolia te vinden zijn.

Een stel appels: appel op appel, oma-appel en een oogappel.
Phil Plait – The Bad Astronomer
http://objects.icanhascheezburger.com
Donald Duck in een ei
Mickey Mouse op vanalles

En deze briljante strip van Cectic

Het fenomeen dat pareidolia heet 3
Pareidolia à la Cectic

When prophecy fails

by 2 Comments

When prophecy fails 4
Boek ‘when prophecy fails’

In de NRC stond gisteren (23 oktober) een kort maar interessant stukje met de titel ‘mensen wier eigen geloof bedreigd wordt, gaan zieltjes winnen’. Het artikel doet verslag van een onlangs gepubliceerd onderzoek waaruit blijkt dat mensen die twijfelen aan hun eigen overtuiging juist meer moeite doen om anderen te overtuigen. Het artikel haalt een voorbeeld aan dat overtuigde Mac gebruikers die aan het twijfelen waren gebracht daarna meer moeite deden om anderen tot de Mac te bekeren.

De NRC begint met een verwijzing naar het baanbrekende  onderzoek uit 1956 naar een sekte waarvan de leden dachten dat eind 1954 de wereld zou eindigen door een grote overstroming, maar dat ze zelf opgehaald zouden worden door buitenaardse wezens. Toen geen van beide dingen gebeurde gingen ze juist de boer op met hun overtuiging. Dankzij hun inspanning was de wereld gered.

Het is interessant om te zien wat de groep mensen gaat doen die onlangs werden teleurgesteld in hun voorspelling dat de aarde overspoeld zou worden door UFO’s. Hierover schreven we kort geleden in kloptdatwel.

Het onderzoek naar de sekte gaf een van de auteurs van het boek (Festinger) inspiratie tot de theorie van de cognitieve dissonantie. In de Wikipedia lees je er meer over. Een kort artikel over cognitieve dissonantie vind je in de Encyclopedia Britannica.

Geinteresseerd geraakt? Koop het boek via onderstaande link. Daarmee ondersteun je tegelijkertijd Kloptdatwel.

Bijenmysterie opgelost – het zijn niet de chemtrails, het is een ziekte

by Leave a Comment

Al jarenlang verdwijnen grote hoeveelheden honingbijen in de Verenigde Staten en in Europa op onverklaarbare wijze. Het patroon is steeds hetzelfde – de ene dag is een bijenkast gevuld met bijen,  de volgende dag is de kast leeg – van de bijen is geen spoor meer te bekennen. Niet alleen een mysterie – ook een groot probleem voor de landbouw die van de bijen afhankelijk is voor bestuiving en bevruchting van gewassen. Zonder bijen geen appels bijvoorbeeld.

Bijenmysterie opgelost - het zijn niet de chemtrails, het is een ziekte 5
chemtrailfoto uit besproken video

Dit was voer voor samenzweringsdenkers – zou het verdwijnen van de bijen een bedoeld of onbedoeld effect zijn van het  geheime chemtrail-programma van de overheid? Chemtrails zijn volgens de complotdenkers de witte strepen achter vliegtuigen, dit zouden geen normale condenssporen van de uitlaat van de vliegtuigmotoren zijn, maar sporen van chemicaliën die over ons worden uitgespoten. Een voorbeeld van zo’n theorie vind je hier (scroll naar beneden tot het plaatje van een bij op een bloem), ook de video hieronder is een voorbeeld. Op het internet is een zeer levendige gedachtenwisseling over vliegtuigen die chemicaliën over ons uitstorten. Er zijn plaatjes van witte strepen achter vliegtuigen en van spuitinstallaties op en in vliegtuigen. In werkelijkheid is er geen enkel concreet bewijs dat vliegtuigen chemicaliën over ons uitstorten. De witte strepen achter vliegtuigen zijn niets anders dan condensatiesporen. De foto hiernaast is vermoedelijk het resultaat van creatief fotoshoppen.

In ieder geval is nu duidelijk dat het bijensterven niet wordt veroorzaakt door chemtrails. Er is namelijk een doodnormale verklaring gevonden voor het verdwijnen van de bijenvolken. Het is een tot nu toe onbekende combinatie van ziekteverwekkers. In het internet-tijdschrijft PlosOne verscheen hierover kort geleden een artikel. In de New York Times van 7 oktober 2010 stond naar aanleiding van deze publicatie een interessant artikel waarin de spannende zoektocht naar de ziekteverwekker wordt beschreven, klik hier (inloggenis misschien nodig).

Een onderdeeltje van de chemtrail samenzweringstheorie is dus ontmaskerd.  Er wordt veel energie en overtuigingskracht in de chemtrail theorieën gestoken. Een goed voorbeeld is deze uiterst gelikte video (ongeveer 95.000 keer bekeken!) die helemaal is gewijd aan het verdwijnen van de bijenvolkeren in de VS. Wie geen scherm ziet, klikt hier.

Je kunt je afvragen wat het helpt dat deze samenzweringstheorie is ontmaskerd. Wellicht hoor je op het Skepsis congres op 13 november over samenzweringstheorieën het antwoord.

James Randi in Utrecht: “Hoor ik daar een eenhoorn?”

by 17 Comments

James Randi in Utrecht: "Hoor ik daar een eenhoorn?" 6
James Randi in Utrecht 11 juni 2010

James Randi riep Coen Vermeeren, hoofd van het  Studium Generale van de Universiteit in Delft, op om wetenschappelijk te denken. Randi deed dat tijdens zijn lezing in Utrecht op 11 juni 2010. Coen Vermeeren vertelt in openbare colleges van de Universiteit Delft dat het heel goed denkbaar is dat aliens al lang op aarde zijn geland en dat de autoriteiten samenzweren om dit feit verborgen te houden.

Coen Vermeeren is eerder in kloptdatwel besproken (klik op de tag bij dit bericht). Ook is een uitgebreid artikel van de hand van Rob Nanninga aan Vermeeren gewijd in het Skepsis Blog (TU Delft gekidnapt door aliens). De lezingen van Vermeeren kun je vinden op de site van Studium Generale van Delft: de eerste lezing duurt een uur en de tweede lezing duurt twee uur.

Coen Vermeeren valt met zijn denkwijze, denken wij, in de valkuil dat hij in allerlei losse feiten een samenhang zoekt die er naar ons beste weten niet is. Als wetenschapper zou Vermeeren echter moeten weten dat de verklaring die de minst vergaande aannames vraagt gewoonlijk de beste is. Dit principe staat bekend als het ‘Scheermes van Occam’, zo genoemd naar de 14e eeuwse Franciscaner monnik die deze regel onder woorden bracht. Scherper geformuleerd: “When competing hypotheses are equal in other respects, the principle recommends selection of the hypothesis that introduces the fewest assumptions and postulates the fewest entities while still sufficiently answering the question” (volgens de wikipedia).

James Randi riep Coen Vermeeren op het scheermes van Occam toe te passen. Randi gebruikte daarvoor een voorbeeld. Hij vroeg de zaal ‘denk je eens in dat je buiten hoefgetrappel hoort en je vraagt je af, wat zou dat kunnen zijn? Loopt daar een paard? Of is het waarschijnlijker dat het een eenhoorn is?’ Wie kiest voor de samenzweringstheorie van verzwegen landingen van buitenaardsen op aarde, kiest voor een theorie die vraagt om allerlei onwaarschijnlijke aannames die in strijd zijn met algemeen aanvaarde kennis. Wie dat doet redeneert volgens Randi net zo als iemand die bij hoefgetrappel direct denkt aan een eenhoorn.

Randi riep Vermeeren op om een kritische geest te ontwikkelen en de regels van de wetenschap weer toe te passen.

Wie de lezing van Randi nog een keer wil nakijken, kan klikken op deze link.

TAM London 2e dag?

by Leave a Comment

Er zijn misschien een paar van jullie die zich hebben afgevraagd waar het vervolg op mijn TAM blog bleef. Typen tijdens TAM bleek niet handig – multitasken op zo’n manier is niet voor mij weggelegd. En de dagen erna was ik steeds op stap, zonder computer.  In plaats van een droge opsomming geven – nu dat ik weer thuis ben – van de stof van de 2e dag, refereer ik jullie aan de live blog van Martin Robbins, de vele blog posten van bloggers die op TAM London waren, en vooral deze blog post van Crispian Jago. In de comments onder Crispian’s blog is een hele discussie losgebarst over wat wel of niet goed was, en hoe het volgend jaar zou moeten zijn. Zelfs PZ Myers draagt zijn steentje bij.

TAM London 2e dag? 7
mooie chemtrails, he?

Na afloop, met pijnlijk benen van het lang zitten, was ik blij om eindelijk de buitenlucht te kunnen proeven en mijn benen te strekken. Ik liep van Edgware Road, door Regent’s Park naar Camden voor de TAM Afterparty. Een heerlijke wandeling door een schitterende stadspark bij zonsondergang.

TAM London 2e dag? 8 TAM London 2e dag? 9

TAM London 2e dag? 10 TAM London 2e dag? 11

Mijn conclusies – een interessante weekend vol boeiende stof, maar ik ben het met de meeste commenters eens dat er meer workshops e.d. nodig zijn – interactiviteit in plaats van oneindig passief luisteren. Volgend jaar ga ik kijken of ik als vrijwilliger daar kan werken. Dat lost in ieder geval het probleem op van te veel gezit.