The Big Bang Theory is een sitcom en gaat over een stel ontzettende nerds en hun een leuke vlotte buurvrouw Penny. Oppernerd Sheldon-“mijn IQ is omgekeerd evenredig met mijn sociale vaardigheden“-Cooper legt aan Penny even in één zin uit wat astrologie volgens hem is.
Met dank aan Rik Delaet van www.Kritischdenken.info voor de ondertitels.
Academische fraude wordt in alle openheid behandeld. Dat toont de zaak Diederik Stapel / Roos Vonk. Dat is goed, want zo weet je dat je niet kunt vertrouwen op de onderzoeksresultaten van Stapel en Vonk. Dat ging 50 jaar geleden heel anders. Dat laat de zaak van prof. dr. dr. Anthonie Stolk zien. Stolk was net als Stapel begaafd en publiceerde enorm veel artikelen in toonaangevende tijdschriften. Ook zijn onderzoeksgegevens bleken (ten minste voor een deel) verzonnen. Met stille trom verliet hij in 1962 de VU. Zijn artikelen werden niet teruggetrokken. Hij bleef zijn hoogleraarstitel voeren en vond bij de pers een willig oor voor zijn verhalen over kostbare schatten die hij in Zuid-Amerika zou hebben gevonden. Tot op hoge leeftijd bleef hij publiceren.
Onlangs schreef Kloptdatwel dat de Universiteit van Tilburg bekend heeft gemaakt dat toponderzoeker Diederik Stapel onderzoeksgegevens heeft verzonnen. Inmiddels ligt ook zijn samenwerkingspartner prof. Roos Vonk onder vuur. De Volkskrant beschuldigt haar ervan dat ze ‘academische basisvaardigheden mist’ omdat ze de verzonnen onderzoeksgegevens van Stapel kritiekloos voor waar aannam. Deze zaak wordt in alle openheid besproken en dat is goed. Want daardoor weet iedereen dat we niet klakkeloos kunnen vertrouwen op de onderzoeksresultaten van Stapel en Vonk.
Pas in 1993 werd duidelijk dat VU-hoogleraar Anthonie Stolk in de jaren 1950 en ’60 jarenlang onderzoeksgegevens had verzonnen. Dat kwam aan het licht in een boek van onderzoeksjournalist Frank van Kolfschooten, Valse Vooruitgang. De VU stuurde Stolk begin jaren ’60 met vervroegd pensioen. De universiteit maakte echter nooit bekend dat het onderzoek van Stolk niet deugt. Het gevolg was dat Stolk ook na zijn pensionering de hoogleraarstitel bleef voeren en tot in de jaren 1990 een prominente rol kon spelen in de Nederlandse media met columns en populair-wetenschappelijke boeken en stukken.
Frank van Kolfschooten beschrijft de zaak Stolk met veel smaak in zijn boek Valse Vooruitgang en in nr. 9 (2010) van het Nederlandse misdaadtijdschrift ‘Koud Bloed’. Hieronder een korte samenvatting.
Stolk beschikte over talenten. Hij was in 1950 twee keer gepromoveerd (biologie en medicijnen) en trad daarna in dienst als hoogleraar bij de VU in Amsterdam. Hij legde een enorme productiviteit aan de dag met jaarlijks circa 30 artikelen die ook nog eens verschenen in toonaangevende tijdschriften zoals The Lancet, Nature en de Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In 1957 werd zijn productiviteit nog groter toen hij onder het pseudoniem dr. Carol Brubaker ‘waargebeurde’ avonturenverhalen begon te publiceren over expedities naar donker Afrika. Stolk ontpopte zich als een echte ‘homo universalis’ – hij voorzag zijn ‘dr. Brubaker’-boeken van zelfgemaakte foto’s en hij zei in een interview dat hij een poëzieprijs had gewonnen. Sommige collega’s van Stolk dachten dat de foto’s in dierentuinen waren genomen. Ook vonden ze dat een plattegrond van een Afrikaans dorp verdacht veel leek op microscopisch beeld van een cel.
In 1962 liep Stolk tegen de lamp. De Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij (OVB) ontdekte dat een onderzoek van Stolk naar bacteriestammen bij 14.000 vissen onderlinge tegenstrijdigheden bevatte. Het OVB vermoedde dat de gegevens waren verzonnen. Ook bleek het onderzoek van Stolk voor het farmabedrijf Ulcerpax niet te kloppen. Stolk zou 1.828 ratten hebben onderzocht. Het faculteitsbestuur vond slechts de onderzoeksgegevens van 180 ratten. Hetzelfde gebeurde bij een onderzoek voor een ander farmabedrijf, Brocades. Stolk bleek voor dit bedrijf niet 23.000 vissen te hebben onderzocht maar slechts 600. Hoewel Stolk bezwoer dat hij de onderzoeksgegevens van de andere 22.400 vissen thuis had liggen, werden ze nooit gevonden. Stolk werd met verlof gestuurd. Uiteindelijk besloot de VU na verschillende medische adviezen dat Stolk vanwege vroegtijdige dementie met pensioen moest. De betrokkenen bij de VU kregen volgens Van Kolfschooten een spreekverbod opgelegd. De geruisloze aftocht van Stolk leidde er toe dat veel publicaties van Stolk niet ter discussie werden gesteld. De Proceedings van de KNAW trok (op een enkele uitzondering na) het werk van Stolk niet terug. Uit de Science Citation Index bleek dat het werk van Stolk na diens pensioen nog regelmatig werd aangehaald. Volgens collega’s is er weinig zekerheid dat de artikelen juist zijn. Zijn ex-collega aan de VU, prof. dr. F.C. Stam vertelde in 1993 aan Van Kolfschooten:
‘Ik kan mij niet voorstellen dat die [publicaties] kwalitatief betrouwbaar zijn. Ik zou wel eens willen weten waar hij de tijd vandaan had moeten halen om al die onderzoeken te doen. Hij had nauwelijks staf en leefde in een isolement’.
Na zijn ‘pensionering’ bleef Stolk actief in de media. Hij was columnist bij De Telegraaf tot in de jaren 1990 en hij was ook vaste medewerker bij de radio. In 1964 kwam hij in het nieuws met de ‘ontdekking’ in Zuid-Amerika van een schat van ruwe smaragden, beelden en andere kostbare voorwerpen. Stolk vertelt met een fijn gevoel voor jongensboekromantiek en understatement:
‘Ik was naar het zuidelijke Amazonegebied gegaan voor een foto- en filmexpeditie naar zeldzame planten en dieren. Onderweg vond ik de resten van deze [16e eeuwse] Chibcha-indianen en toen ben ik verder gaan zoeken. Ik ben geen archeolooog, maar als je er zo met je neus op wordt gedrukt…. Je zou het inderdaad een schat kunnen noemen als je het materialistisch zou bekijken, maar daar heb ik geen behoefte aan. Ik voel er niet voor om de kunstvoorwerpen die ik gevonden heb te verkopen. Die bewaar ik thuis, veilig in de kluis. Daar heb ik nu eenmaal plezier in’.
Het hoeft geen betoog dat de schat nooit is aangetroffen, niet in Zuid-Amerika en ook niet in de kluis bij Stolk thuis. Wel bleef Stolk tot op hoge leeftijd vertellen en publiceren over zijn ontdekkingsreizen. Omdat hij nooit in het openbaar was ontmaskerd vond hij bij de pers een willig oor. Hij overleed in 1996 op 79-jarige leeftijd in Noordwijk.
Meer lezen? Frank van Kolfschooten, Valse Vooruitgang, uitgeverij Pandora (antiquarisch verkrijgbaar) en Koud Bloed nr. 9, 2010 (te bestellen via internet bij uitgeverij Nieuw Amsterdam).
Illustratie voorzijde: wikimedia commons, md. Shafiqul Islam (Kobi). Met dank aan een van onze lezers (Utrechtse).
De in 2001 begonnen Wikipedia is een ambitieus project van vrijwilligers om de kennis van de mensheid te bundelen in een gratis toegankelijke online-encyclopedie. De Engelse Wikipedia bevat inmiddels 3,7 miljoen artikelen, de Nederlandse 650.000. Er zijn ook alternatieven voor Wikipedia. Daaronder eminente concurrenten zoals de Encyclopaedia Britannica en specialistische encyclopedieën. Ook zijn er humoristische varianten. Maar er zijn ook encyclopedieën die een geheel eigen kijk op de wereld willen neerzetten. Die staat op zeer gespannen voet met de kennis die in Wikipedia beschikbaar is. Zo presenteren de christelijk-conservatieve ‘Conservapedia’ en de ‘Metapedia’ van de ‘white-power’-beweging hun eigen gelijk.
Hoewel Wikipedia streeft naar neutraliteit en verifieerbaarheid, is de kennis van Wikipedia is niet perfect. Omdat de encyclopedie door iedereen kan worden bewerkt, zijn er relatief veel artikelen over actuele populaire cultuur en worden artikelen over controversiële onderwerpen soms ‘gekaapt’ (herschreven) door mensen met een bepaalde overtuiging. Onderzoek wijst er (volgens Wikipedia) op dat dit in het algemeen snel wordt herkend en gecorrigeerd. Een onderzoek van het blad Nature in 2004 concludeerde dat de kwaliteit van Wikipedia vergelijkbaar is met het beste commerciële alternatief, de encyclopaedia britannica. De EB wordt samengesteld door een professionele redactie.
Toch zijn er veel alternatieven voor de wikipedia. Een overzicht vind je op twee pagina’s in Wikipedia zelf: hier en hier (zie onderdeel ‘current online encyclopedias’).
Soms betreft het specialistische encyclopedieën die kennis verschaffen die in de wikipedia niet zeer gedetailleerd wordt besproken. Voorbeelden zijn de Australian Dicitionary of Biography die uitsluitend biografieën van Australiërs bevat, de Encyclopedia Mythica die gaat over folklore, mythologie en religie of de Wookieepdeia die geheel gewijd is aan het Star Warsuniversum. Dat geldt ook voor encyclopedieën voor bepaalde doelgroepen. Zo heeft de Encyclopaedia Britannica een encylopedie voor kinderen.
Ook zijn er humoristische encyclopedieën. Voorbeelden zijn de Rocklopedia Fakebandica die is gewijd aan niet bestaande popgroepen of de h2g2, de Hitchhikers Guide to the Galaxy-encyclopedie.
En er zijn natuurlijk ook algemene encyclopedieën die een alternatief willen bieden voor Wikipedia. De eerder genoemde Encyclopaedie Britannica is een goed voorbeeld, ander voorbeelden zijn de Encarta Encyclopedie van Microsoft die in de lucht was van 1993 tot 2009 en de Larousse online.
En er zijn alternatieve encyclopedieën die schrijven vanuit een bepaalde kijk op de wereld. Een voorbeeld is de Grote Noorse Encyclopedie (Store Norske Leksikon) die de wereld wil beschrijven vanuit een Scandinavische blik. Dat is een redelijk neutrale benadering. Maar er zijn ook encyclopedieën met een duidelijke politieke of maatschappelijke agenda. Een goed voorbeeld is de ‘Great Soviet Encyclopedia’ die de wereld beschrijft mede vanuit een sovjetblik op de werkelijkheid (hier de online-editie – gebruik google translate om een indruk te krijgen). Het hoeft niet te verbazen dat dit type encyclopedie allerlei informatie bevat die botst met de kennis uit Wikipedia.
De Conservapedia beschrijft de wereld vanuit een conservatief-christelijk standpunt en gaat de strijd aan met de wikipedia. Volgens initiatiefnemer Schlafly:
‘Wikipedia does not poll the views of its editors and administrators. They make no effort to retain balance. It ends up having all the neutrality of a lynch mob”
De wetenschappelijke wereld bestrijdt ondertussen de Conservapedia. Volgens de wikipedia:
‘In October 2010, Scientific American criticized Conservapedia’s attitude towards the Theory of Relativity, assigning them a zero score on their 0 to 100 fallacy-versus-fact “Science Index”, describing Conservapedia as “the online encyclopedia run by conservative lawyer Andrew Schlafly, [which] implies that Einstein’s theory of relativity is part of a liberal plot”.
Het meest wordt de Conservapedia aangevallen op artikelen die in strijd zijn met wetenschappelijke inzichten of die een duidelijke politieke agenda formuleren. De encyclopedie hangt het scheppingsverhaal aan en zegt in het artikel over evolutie onder andere: ‘The fossil record is often used as evidence in the creation versus evolution controversy. The fossil record does not support the theory of evolution and is one of the flaws in the theory of evolution’. Dit is in strijd met wetenschappelijke inzichten, het wikipedia artikel over evolutie bevat heel andere informatie. Zo bevat de encyclopedie talloze statements die in strijd zijn met de gangbare kennis die in de wikipedia is opgenomen. Mooie voorbeelden zijn de lemma’s Age of the Earth, Richard Dawkins, Barack Obama en het komische Causes of Homosexuality (‘attributable to man’s sinful nature, nurture and environment, and personal choice’).
De Metapedia komt voort uit de extreeem rechtse ‘white supremacy’-beweging. De Metapedia heeft edities in verschillende talen. De Hongaarse editie is het grootst, maar er is ook een Engelse versie (met 8325 artikelen) en een Nederlandse versie (met slechts 126 artikelen). De Metapedia is visueel moeilijk te onderscheiden van Wikipedia.
In Zweden kreeg Metapedia veel kritiek vanwege haar antisemitische standpunt. Zo onderscheidt de encyclopedie o.a. Zweedse en joodse bedrijven en nam men een lijst op met joodse journalisten. De Duitse overheid (de Bundesprüfstelle für jugendgefährdende Medien) overweegt om de Duitse Metapedia aan te merken als ‘gevaarlijk voor jongeren’ vanwege de verheerlijking van nazi-Duitsland en haar leiders.
De Nederlandse Metapedia heeft artikelen die duidelijk anders zijn dan wat we in Wikipedia lezen. Zo wordt België beschreven als ‘een kunstmatige staat in NW Europa’ en wordt het feminisme aangewezen als oorzaak dat het ‘aantal oorspronkelijke Europeanen daalt’. Over de wikipedia wordt opgemerkt dat deze ‘te kampen heeft met extreemlinkse invloeden’.
Ook de Engelse Metapedia onderscheidt zich. Voorbeelden zijn het artikel over de Noorse massamoordenaar Breivik, over Joden wordt opgemerkt: ‘Jews generally attempt to dominate the bourgeiouse [sic] sector of society as middlemen, speculators, bureaucrats, intellectuals, money-lenders, lawyers, physicians, merchants, teachers, entertainers and slave traders‘ en de holocaust wordt ter discussie gesteld. Over zwarte Afrikanen wordt opgemerkt: ‘Compared to the structural complexity of culture and technological advancement of the Caucasoid and Mongoloid races, the Negroid race seems to have made little progress in his native Africa: For instance, no black society was ever able to construct a single sea-worthy ocean vessel’. Op het internet is andere informatie te vinden (over Afrikaanse scheepswerven). En ook hier leidt homosexualiteit tot emoties: ‘Sodomites, “homosexuals” or “aberrosexuals” are persons who engage in the sexual perversion of sodomy, or unnatural physical relationships with persons of the same gender as themselves’. Zelfs de Metapedia betwist de neutraliteit van dit artikel – het bevat inderdaad allerlei uiterst onaannemelijke beweringen.
Wie liever een encyclopedie leest die aansluit bij de behoeften van de skepticus kan zich wenden tot de Rational Wiki. Daar lezen we b.v. dat homeopathie onzin is en kunnen we makkelijk een uitstekende levensbeschrijving van James Randi opzoeken. Er is zelfs een afdeling humor waarin de Rational Wiki zichzelf omschrijft als ‘a random aggregation of nerds working (sometimes together) to explore and provide information about a range of topics centered around goats, punk music and what they just had for dinner. A worrying new trend is the growing interest in tropical fish’.
Ik ben overtuigd.
Het internet staat vol met doemsdag-voorspellingen dat de planeet ‘Niburu’ (ook wel aangeduid als ‘planeet X’) de aarde in 2012 zal verwoesten. In het blad Skeptical Inquirer legt de astrofysicus David Morrison uit dat Niburu niet bestaat. Morrison probeert bezorgde mensen gerust te stellen. Morrison vertelt dat hij vooral via zijn blog ‘Ask an Astrobiologist’ regelmatig vragen krijgt van mensen die erg bezorgd zijn over Niburu en het lot van de aarde, soms zó bezorgd dat ze zelfmoord overwegen.
Morrison legt in het juli/augustus-nummer van de Skeptical Inquirer uit waarom Niburu niet bestaat. Op YouTube vind je ook een video van Morrison waarin hij de Niburu-claim en andere eindtijd-voorspellingen voor 2012 ontkracht (zie aan het einde van dit stukje).
De claim is als volgt: Niburu is een planeet of een kleine ster die om de zon draait en eens in de 3.600 jaar de baan van de aarde kruist. In 2012 is het weer zover en zal Niburu de aarde heel dicht naderen. Dat zal op aarde leiden tot enorme verwoestingen.
David Morrison legt uit waarom er niets kan kloppen van deze theorie:
1. De huidige banen van de planeten bewijzen dat het niet mogelijk is dat een groot object in ons zonnestelsel eens in de 3.600 jaar de banen van de binnenplaneten (waartoe ook onze aarde behoort) kruist. Berekeningen tonen aan dat onze maan dan niet in een baan om de aarde zou kunnen blijven.
2. Omdat Niburu volgend jaar wordt verwacht zou deze zich nu al binnen de baan van Jupiter moeten bevinden en met het blote oog waarneembaar moeten zijn. Zelfs als Niburu heel klein zou zijn, zouden astronomen hem al lang hebben moeten zien. Maar er is niets gezien.
3. Elk groot object dat onderdeel vormt van het zonnestelsel kan door telescopen worden waargenomen. Maar Niburu is niet waargenomen.
4. NASA onderzoekt het heelal ook met infrarood-antennes. Deze manier van waarnemen is nog gevoeliger dan met behulp van telescopen. Als Niburu bestond, zou deze zeker door de infrarood-antennes al lang moeten zijn gezien.
5. Als een massa met de omvang van een planeet de zon zou naderen, dan zouden we afwijkingen moeten kunnen zien in de banen van planeten zoals de aarde en Mars. Zulke afwijkingen zijn niet waargenomen.
De enige manier om de Niburu-theorie overeind te houden is om te veronderstellen dat alle astronomen op aarde (het gaat om duizenden professionele astronomen en vele tienduizenden amateur-astronomen) deelnemen aan een gigantisch complot om de waarheid over Niburu te verzwijgen. Ik voel meer voor de andere theorie: Niburu is flauwekul.
Hieronder de video van David Morrison (waarin hij ook uitlegt dat andere 2012-doemsdag theorieën niet kloppen):
Foto voorzijde: deze foto van de ster V838 wordt vaak misbruikt als bewijs voor het bestaan van Niburu (foto: wikipedia)
Geenstijl verslaggever Jelte bezocht de Niburu Disclosure Tour. Daarin sprak hij o.a. met Anton Teuben van Niburu, met mensen die zeggen buitenaardse roots te hebben en dat de aarde een trilling heeft die wij mensen zouden moeten matchen. Volgens Anton Teuben zou Anders Breivik zelfs eens langs zijn geweest.
De video op deze pagina is slechts een gedeelte van de reportage. Bekijk de volledige reportage hier.
Kloptdatwel is enige tijd geleden ook naar een Disclosure Tour bijeenkomst geweest. Een uitgebreid verslag van de avond is hier (deel 1) en hier (deel 2) te vinden.
Met dank aan Lichtpuntje voor de tip.