kritisch denken

Op verschillende plekken op aarde lijkt de zwaartekracht niet te werken. Auto’s en blikjes lijken omhoog de berg op te rollen. Sommige van deze ‘gravity hills’ zijn zelfs toeristische attracties. Wat is hier aan de hand?  

Skeptici hebben altijd veel aandacht voor visuele illusies omdat ze duidelijk laten zien hoe onze intuitie ons op het verkeerde been kan zetten (zie ook Dan Ariely in het filmje in Kloptdatwel van zondag 4 september). Het volgende verhaal is een leuk voorbeeld hiervan.

Een van mijn collega’s kwam terug van vakantie uit Polen en had daar iets merkwaardigs meegemaakt in het plaatsje Gora Zar. Het  ligt in de buurt van het drielandenpunt Tjechie, De Slowaakse Republiek en Polen in een bergachtig gebied.

Het bijzondere aan Gora Zar is dat de zwaartekracht er op sommige plaatsen niet lijkt te werken. Mijn collega en haar man waren stomverbaasd toen op een weg die omhoog leek te gaan de auto vanzelf de weg oprolde in z’n vrij.

Helaas hebben ze er geen opnames van gemaakt maar gelukkig deden anderen die zich verwonderden over dit bijzondere gebeuren dat wel. Op het internet circuleert een groot aantal filmpjes waarop auto’s blikjes en andere voorwerpen de berg oprollen. Het verschijnsel beperkt zich overigens niet tot Gora Zar ,er zijn veel meer plaatsen op aarde waar het voorkomt.

Hieronder een paar voorbeelden van filmpjes:

Een filmpje uit Gora Zar:

 

Deze twee zijn niet in Gora Zar maar bij een andere gravity hill gemaakt:

 

Ik ben nu toch wel erg nieuwsgierig geworden en ga op zoek naar een verklaring. Gelukkig heeft de Engelstalige Wikipedia er een item over (hier enigzins vrij vertaald weergegeven):

‘Een ‘gravity hill’ ook wel ‘magnetic hill’, ‘mystery hill’ of ‘gravity road’ genoemd is een plaats waar door de omgeving een optische illusie ontstaat zodat een lichte helling naar beneden, er uit ziet als een helling omhoog. Hierdoor lijkt het alsof een auto die je zonder versnelling laat rollen de heuvel opgaat, tegen de wetten van de zwaartekracht in.
Er zijn honderden van dit soort plaatsen op de wereld. Hoewel de helling van een ‘gravity hill’ dus een optische illusie is zijn er natuurlijk ook andere verhalen in omloop bijvoorbeeld dat het iets met magnetisme te maken zou  hebben of met bovennatuurlijke krachten, zie bijvoorbeeld deze website.

De illusie berust voor een groot deel op het niet of bijna niet kunnen zien van een horizon. Zonder horizon is het moeilijk om de helling van een oppervlakte in te schatten omdat je een betrouwbaar referentiekader mist. Objecten waarvan we normaal gesproken aannemen dat ze loodrecht op de ondergrond staan (zoals bomen) kunnen in feite schuin staan waardoor de indruk van een helling kan worden versterkt.

De situatie is vergelijkbaar met een bekende visuele illusie, de Ames room waarin ballen rollen die zich niet aan de zwaartekracht lijken te houden.’

Zo zie je maar weer eens hoe gemakkelijk onze intuitie er naast kan zitten.

 

Foto voorpagina: een deel van een foto bij spook hill, één van de plekken waar het lijkt alsof auto’s omhoog rijden. De gehele foto kun je hier zien. Bron: wikimedia commons, Marc Averette.