Kloptdatwel?

kritisch denken

Hans Klok vliegt, tafels zweven, meisjes verdwijnen

by 22 Comments

Vrijdagavond was ik in Theater Carré bij de  nieuwe show van Hans Klok, ‘Circus Hurricane’. Zeer de moeite waard als je zelf wilt meemaken hoe je ogen bedrogen kunnen worden. Als je Hans Klok hebt gezien, krab je je nog wel twee keer achter je oor voordat je iemand gelooft die je iets vreemds laat zien.

Hans Klok laat een mitrailleurvuur van illusies op de zaal los: tafels zweven, hij bevrijdt zichzelf uit de meest onwaarschijnlijke situaties, laat kaarttrucs zien en er gebeuren er allerlei onwaarschijnlijke dingen met meisjes. Ze verdwijnen, verschijnen, stijgen op of liggen op punten van zwaarden alsof het niets is. Een voorproefje kun je zien in deze uitzending van TV Rijnmond:

Het meest indrukwekkende onderdeel van de show vond ik een kist die opsteeg van een tafel, enkele keren kantelde, waarna Hans met een minzame glimlach de deksel van binnenuit open deed en naar buiten stapte. Deze act maakte onderdeel uit van een serie ’17e eeuwse’  goocheltrucs, waarin hij geen andere kunstgrepen gebruikt dan zijn eigen handigheid en vingervlugheid (althans – dat is wat hij de zaal vertelt, moet je een illusionist geloven?).

‘Circus Hurricane’ biedt naast Hans Klok ook vijf gast-acts uit de internationale circuswereld. Klok treedt op als spreekstalmeester en topact van deze circusshow. De show biedt een afwisseling van toneelvullende shownummers en intieme trucs. In die laatste categorie past zijn all-time favourite, de zwevende gloeilamp. Ronduit indrukwekkend is het moment dat Hans over het toneel zweeft. De rode draad van de show is een tijdreis en het motto: ‘in elke tijd overwint de toverkracht’.

Hans Klok stelt niet actief de goocheltrucs aan de kaak die mediums, helderzienden en lepelbuigers gebruiken. In dat opzicht stelt hij zich anders op  dan de beroemde illusionist Harry Houdini (1874-1926) die hier juist veel energie in stak. Andere voorbeelden van meer activistische illusionisten en goochelaars zijn Penn en Teller (‘Penn&Teller: Bullshit’) en de eminente skepticus en goochelaar James Randi. Maar Hans Klok is wel heel duidelijk en zet ons aan het denken. In de introductie tot zijn show zegt hij: ‘u gaat vanavond zien wat u niet ziet, en u gaat niet zien wat u ziet’. Hij bewijst inderdaad dat een goede illusionist zowat alles voor je verborgen kan houden terwijl je er met je neus bovenop zit.

Meer weten? Klok is tot en met 28 augustus in Theater Carré, daarna gaat hij op tournee. De recensie van De Volkskrant lees je hier.

 

De foto van de zwevende tafel op de voorzijde is afkomstig uit de uitzending van TV Rijnmond

Bob’s humbug detection kit

by 5 Comments

We zijn er allemaal weleens geweest: het moment in de discussie waar je je klem gezet voelt en toch vrij zeker bent dat je gelijk hebt. Vooral in discussies met mensen over het meer tussen hemel en aarde is me dat al meerdere malen overkomen. Ergens deugt er iets niet, maar wat?

Volgende keer kom ik beter beslagen ten ijs met Bob’s humbug detection kit. In simpele termen legt Bob de basics uit van skepticisme, de wetenschappelijke methode, Occam’s razor en diverse drogredenen. Voor de liefhebbers is er ook nog Bob’s psychic humbug detection kit en voor de echte diehards is er de Hunting Humbug 101 podcast cursus met maar liefst 36 afleveringen. Knappe zweefneef die me nu nog tegen de vlakte kletst.

Bob's humbug detection kit 1
Robert Lewis, de auteur van de humbug detection kit

De auteur van de website, Bob Lewis, laat op zijn blog weten dat hij goochelaar en schrijver is.  Hij beschrijft zijn missie als volgt:

‘Humbug is all around us. It comes from the media, politicians, businessmen, frauds and quacks, and people just like you and me. Anyone with an agenda or a desire to make a quick buck may be tempted to use humbug to further their own goals. Others may be honestly mistaken or self deluded. […] To some extent, you can rely on people like myself, Penn & Teller, James Randi, Richard Dawkins, and many others […]. However, there’s just too much of it. There’s no way you’re ever going to be able to completely rely on any such source or sources to give you all the information on all the humbug that’s out there […] . So it’s important that you’re able to detect humbug for yourself’.

In Bob we trust. Enjoy!

Luisterboek kritisch denken

by 4 Comments

Luisterboek kritisch denken 2
Johan Braeckman (Skepsis blog)

In het Skepsis Blog wees Jan Willem Nienhuys kort geleden op het recent verschenen college ‘Kritisch denken’  door Johan Braeckman. Jan Willem heeft de 6 CD’s van een uur beluisterd en hij is enthousiast. Jan Willem legt in zijn blogbijdrage heel duidelijk uit wat je van het luisterboek kunt verwachten. Braeckman plaatst kritisch denken in een kader aan de hand van theorieën van bekende filosofen. Ook legt hij bekende denk- en redeneerfouten uit.

De 6 CD’s behandelen de volgende onderwerpen. CD 1: de ondraaglijke lichtgelovigheid van de mens, CD2: Hoe werkt kritisch denken en hoe werkt het niet?, CD3: Het brein schept orde en patronen, en soms ook illusoir, CD 4 : De wondere werking van het menselijk brein, CD5: Het vermogen tot bedrog en zelfbedrog en CD6: Religieuze beweringen en vuistregels voor het kritische denken.

Kritisch denken is het fundament van het Skepticisme. Kloptdatwel besteedt er regelmatig aandacht aan, zie onder andere de Ignite-talk van Kernan Coleman en het verslag van de lezing die James Randi in Utrecht gaf.

Hier een voorproefje uit het luisterboek:

[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/Hoofdstuk6.mp3]

Enkele passages uit de bespreking op het Skepsis blog:

‘Braeckman stelt, in navolging van Bertrand Russell, dat geloven zonder basis onjuist is. Dit is natuurlijk lijnrecht in strijd met de opvatting die in sommige religies verkondigd wordt, namelijk dat het onvoorwaardelijke geloof, dus zonder reden of bewijs, iets waardevols zou zijn. Wij allemaal hebben echter de neiging om met te weinig bewijs van alles en nog wat te geloven, en de voornaamste reden is dat we andere mensen op hun woord vertrouwen. Geloof is dus vaak uiteindelijk loyaliteit aan en onvoorwaardelijk vertrouwen in iemand anders, maak ik daarvan.

Bekende valkuilen zijn allerlei drogredenen, maar ook de eigen ervaring. Iets met eigen ogen gezien hebben (of menen te hebben) kan heel veel rationele overwegingen uitvlakken. Een roddeltje of een wonderbare genezing die men zelf van de buurman hoort, zijn trouwens voor het gevoel ook zulke eigen ervaringen. Buitenmatig geloof wordt ook veroorzaakt door autoriteit – dus de status van degeen die iets zegt – en groepsdruk. Solomon Asch liet in de jaren 1950 zien dat nogal wat mensen overduidelijke onwaarheden (gelijke lengte van twee lijnen die 15 procent verschillen) gaan accepteren als maar voldoende veel mensen om hen heen heen hetzelfde denken en dat nadrukkelijk zeggen. Geloof maakt ook dat men zwak bewijs overschat.

De echte wetenschap heeft een heel arsenaal technieken ontwikkeld om tot grote zekerheid te geraken over wat ze beweert. Systematisch proeven doen is zo’n techniek, mathematisering is een andere. Na introductie van de foutenrekening in de sterrenkunde, circa 1800, vond de méthode numérique heel, heel geleidelijk ook ingang in de geneeskunde, om uiteindelijk te culmineren in derandomized controlled trial (RCT), de dubbelblinde proef met loting en controlegroep – een enigszins overtollige beschrijving omdat zowel loting als blindering zonder controlegroep ondenkbaar zijn, en blindering plus controlegroep waardeloos is wanneer de onderzoeker zich de vrijheid permitteert om de controlegroep ‘handig’ samen te stellen. Maar in de hele wetenschap, en zeker de moderne, is de geest van tegenspraak aanwezig: zoals gezegd zoeken wetenschappers bewust de confrontatie met collega’s op. Dit vormt, zo is mij verzekerd, een schril contrast met hoe het in de pseudowetenschap toegaat’. Lees hier meer.

Wie interesse heeft, kan het hoorcollege hier kopen (daarmee steun je Kloptdatwel):

(Op home-academy.nl kan je ook alleen de mp3’s bestellen voor 34 euro.)

Hoe lang blijf je beleefd?

by 5 Comments

Hoe lang blijf je beleefd? 3
Tim Minchin (wikipedia)

Tim Minchin heeft een paar dagen geleden een nieuwe en erg grappige animatiefilm op het internet gezet. De film is gebaseerd op het beat-gedicht ‘Storm’ van Minchin. Minchin is een Australische acteur, komiek, musicus en dus ook – dichter. De held van de film gaat met zijn vrouw op bezoek bij een kennis. Gezellig – een dinertje. Er is ook een nieuwe, onbekende gast – Storm. Zij legt de ene na de andere onbewezen stelling komt op tafel. Zijn vrouw en de gastvrouw kijken streng en dus blijft hij glimlachen, het moet wel gezellig blijven. Maar dan voelt hij de eerste scheurtjes in zijn pantser. Hij geeft weerwoord. Storm pakt de handschoen op en daagt uit: ‘wetenschap is niets anders dan de manier waarop we getraind zijn om naar de werkelijkheid te kijken. Het verklaart niets over de belangrijkste zaken in het leven, zoals liefde, spiritualiteit en aura’s’, vraagt ze om erkenning. Vanaf dat moment zijn de messen geslepen. Geslaagd dinertje of niet?

Hieronder de animatiefilm. Daaronder een opvoering van het gedicht in de Queen Elizabeth Hall in 2008 – ook zeer fraai. En daarna de tekst van het gedicht. Met dank aan het Noorse Skepsis blog.

 

 

 

“Storm”

Inner North London, top floor flat
All white walls, white carpet, white cat,
Rice Paper partitions
Modern art and ambition
The host’s a physician,
Lovely bloke, has his own practice
His girlfriend’s an actress
An old mate from home
And they’re always great fun.
So to dinner we’ve come.


The fifth guest is an unknown,
The hosts have just thrown
Us together for a favor
because this girl’s just arrived from Australia
And has moved to North London
And she’s the sister of someone
Or has some connection.

As we make introductions
I’m struck by her beauty
She’s irrefutably fair
With dark eyes and dark hair
But as she sits
I admit I’m a little bit wary
because I notice the tip of the wing of a fairy
Tattooed on that popular area
Just above the derrière
And when she says “I’m Sagittarian”
I confess a pigeonhole starts to form
And is immediately filled with pigeon
When she says her name is Storm.

Chatter is initially bright and light-hearted
But it’s not long before Storm gets started:
“You can’t know anything,
Knowledge is merely opinion”
She opines, over her Cabernet Sauvignon
Vis-à-vis,
Some un-hippily
Empirical comment by me

“Not a good start” I think
We’re only on pre-dinner drinks
And across the room, my wife
Widens her eyes
Silently begs me, Be Nice
A matrimonial warning
Not worth ignoring
So I resist the urge to ask Storm
Whether knowledge is so loose-weave
Of a morning
When deciding whether to leave
Her apartment by the front door
Or a window on the second floor.

The food is delicious and Storm,
Whilst avoiding all meat
Happily sits and eats
While the good doctor, slightly pissedly
Holds court on some anachronistic aspect of medical history
When Storm suddenly she insists
“But the human body is a mystery!
Science just falls in a hole
When it tries to explain the the nature of the soul.”

My hostess throws me a glance
She, like my wife, knows there’s a chance
That I’ll be off on one of my rants
But my lips are sealed.
I just want to enjoy my meal
And although Storm is starting to get my goat
I have no intention of rocking the boat,
Although it’s becoming a bit of a wrestle
Because — like her meteorological namesake –
Storm has no such concerns for our vessel:

“Pharmaceutical companies are the enemy
They promote drug dependency
At the cost of the natural remedies
That are all our bodies need
They are immoral and driven by greed.
Why take drugs
When herbs can solve it?
Why use chemicals
When homeopathic solvents
Can resolve it?
It’s time we all return-to-live
With natural medical alternatives.”

And try as hard as I like,
A small crack appears
In my diplomacy-dike.
“By definition”, I begin
“Alternative Medicine”, I continue
“Has either not been proved to work,
Or been proved not to work.
You know what they call “alternative medicine”
That’s been proved to work?
Medicine.”

“So you don’t believe
In ANY Natural remedies?”

“On the contrary actually:
Before we came to tea,
I took a natural remedy
Derived from the bark of a willow tree
A painkiller that’s virtually side-effect free
It’s got a weird name,
Darling, what was it again?
Masprin?
Basprin?
Asprin!
Which I paid about a buck for
Down at my local drugstore.

The debate briefly abates
As our hosts collects plates
but as they return with desserts
Storm pertly asserts,

“Shakespeare said it first:
There are more things in heaven and earth
Than exist in your philosophy…
Science is just how we’re trained to look at reality,
It can’t explain love or spirituality.
How does science explain psychics?
Auras; the afterlife; the power of prayer?”

I’m becoming aware
That I’m staring,
I’m like a rabbit suddenly trapped
In the blinding headlights of vacuous crap.
Maybe it’s the Hamlet she just mis-quothed
Or the eighth glass of wine I just quaffed
But my diplomacy dike groans
And the arsehole held back by its stones
Can be held back no more:

“Look , Storm, I don’t mean to bore you
But there’s no such thing as an aura!
Reading Auras is like reading minds
Or star-signs or tea-leaves or meridian lines
These people aren’t plying a skill,
They are either lying or mentally ill.
Same goes for those who claim to hear God’s demands
And Spiritual healers who think they have magic hands.

By the way,
Why is it OK
For people to pretend they can talk to the dead?
Is it not totally fucked in the head
Lying to some crying woman whose child has died
And telling her you’re in touch with the other side?
That’s just fundamentally sick
Do we need to clarify that there’s no such thing as a psychic?
What, are we fucking 2?
Do we actually think that Horton Heard a Who?
Do we still think that Santa brings us gifts?
That Michael Jackson hasn’t had facelifts?
Are we still so stunned by circus tricks
That we think that the dead would
Wanna talk to pricks
Like John Edward?

Storm to her credit despite my derision
Keeps firing off clichés with startling precision
Like a sniper using bollocks for ammunition

“You’re so sure of your position
But you’re just closed-minded
I think you’ll find
Your faith in Science and Tests
Is just as blind
As the faith of any fundamentalist”

“Hm that’s a good point, let me think for a bit
Oh wait, my mistake, it’s absolute bullshit.
Science adjusts it’s beliefs based on what’s observed
Faith is the denial of observation so that Belief can be preserved.
If you show me
That, say, homeopathy works,
Then I will change my mind
I’ll spin on a fucking dime
I’ll be embarrassed as hell,
But I will run through the streets yelling
It’s a miracle! Take physics and bin it!
Water has memory!
And while it’s memory of a long lost drop of onion juice is Infinite
It somehow forgets all the poo it’s had in it!

You show me that it works and how it works
And when I’ve recovered from the shock
I will take a compass and carve Fancy That on the side of my cock.”

Everyone’s just staring at me now,
But I’m pretty pissed and I’ve dug this far down,
So I figure, in for penny, in for a pound:

“Life is full of mysteries, yeah,
But there are answers out there
And they won’t be found
By people sitting around
Looking serious
And saying isn’t life mysterious?
Let’s sit here and hope
Let’s call up the fucking Pope
Let’s go watch Oprah
Interview Deepak Chopra

If you’re going to watch tele, you should watch Scooby Doo.
That show was so cool
because every time there’s a church with a ghoul
Or a ghost in a school
They looked beneath the mask and what was inside?
The fucking janitor or the dude who runs the water-slide.
Throughout history
Every mystery
EVER solved has turned out to be
Not Magic.

Does the idea that there might be truth
Frighten you?
Does the idea that one afternoon
On Wiki-fucking-pedia might enlighten you
Frighten you?
Does the notion that there may not be a supernatural
So blow your hippy noodle
That you would rather just stand in the fog
Of your inability to Google?

Isn’t this enough?
Just this world?
Just this beautiful, complex
Wonderfully unfathomable world?
How does it so fail to hold our attention
That we have to diminish it with the invention
Of cheap, man-made Myths and Monsters?
If you’re so into Shakespeare
Lend me your ear:
“To gild refined gold, to paint the lily,
To throw perfume on the violet… is just fucking silly”
Or something like that.
Or what about Satchmo?!
I see trees of Green,
Red roses too,
And fine, if you wish to
Glorify Krishna and Vishnu
In a post-colonial, condescending
Bottled-up and labeled kind of way
That’s ok.
But here’s what gives me a hard-on:
I am a tiny, insignificant, ignorant lump of carbon.
I have one life, and it is short
And unimportant…
But thanks to recent scientific advances
I get to live twice as long as my great great great great uncles and auntses.
Twice as long to live this life of mine
Twice as long to love this wife of mine
Twice as many years of friends and wine
Of sharing curries and getting shitty
With good-looking hippies
With fairies on their spines
And butterflies on their titties.

And if perchance I have offended
Think but this and all is mended:
We’d as well be 10 minutes back in time,
For all the chance you’ll change your mind.