• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

Arthur Bijl

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek

24 September 2025 by Arthur Bijl 1 Comment

Vorige keer deelde ik mijn metingen over de temperatuurveranderende effecten van het maanlicht. Dit keer staat de vraag wat het maanlicht eigenlijk is centraal. 

Sommige mensen menen dat de maan een projectie is of dat het zijn eigen licht opwekt. De alledaagse opvatting is dat de maan licht weerkaatst van de zon, ook het zonlicht dat door de aarde wordt gereflecteerd. Dit heb ik geprobeerd uit te zoeken.

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 1
Meme over maan als eigen lichtbron

Ten eerste het fenomeen dat in de meme wordt getoond. De maan als schijnbaar lichtpunt. Dit is te verklaren door de camera’s stellingen waardoor de maan overbelicht op de foto wordt vastgelegd. Als je dit aanpast verdwijnt het fenomeen.

 

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 2
Maan 18 september 2024, aangepaste instellingen veranderen de belichting van de maan

Belichting en schaduw door de zon

Een eerste methode is bruikbaar als je de maan overdag ziet. Houd een bal op armlengte in de zon en observeer hoe het zonlicht op de bal valt. Vergelijk dit met de maan.

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 3
Vergelijking zonlicht op bal en verlichting van de maan overdag

Zoals hierboven te zien is lijkt de lichtval van de zon op de bal overeen te komen met de verlichting van de maan. Een eerste aanwijzing dat de maan verlicht wordt door de zon.

Schaduwen op de maan

Een tweede observatie zijn de schaduwen op de maan. Als de maan zijn eigen licht was zou je de schaduwen niet zien omdat die door het licht verdwijnen. Deze observatie komt dus ook overeen dat de maan ergens anders zijn licht vandaan krijgt. Het beste moment om de schaduwen te zien is tijdens de halve maan. Deze observatie kan met een verrekijker bevestigd worden.

Spectrometer

Een andere methode is het gebruik van een spectrometer. Dit apparaat geeft de golflengten van het licht weer. Als het licht van de maan door de zon komt dan verwacht je een overlap tussen de golflengten. Mijn observaties bevestigen dit. Echter is het de vraag of mijn spectrometer nauwkeurig genoeg is om verschillen weer te geven. Aan de andere kant komen mijn observaties overeen met wat andere amateur astronomen gevonden hebben. Dus hoewel er over dit resultaat twijfels bestaan liggen ze wel in lijn der verwachtingen.

 

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 4
Spectrometer boven van zonlicht onder van maanlicht

Maanfasen, maans- en zonsverduisteringen

Ook komt de hypothese van de maan die zonlicht weerkaatst overeen met onze kennis van de astronomie qua plaats en positie van de zon en de maan. Dit is te controleren via Stellarium wiens posities van de hemellichamen je kan controleren met je eigen waarnemingen.

Een eerste observatie is dat de maanfasen overeenkomen met de positie ten opzichte van de aarde en de zon. Oftewel de verlichte zijden van de maan komen overeen met wat je verwacht aan de hand van de positie van de zon.

Daarnaast kunnen we met behulp van maansverduisteringen zien dat als het licht van de zon geblokkeerd wordt door de aarde de maan precies het licht mist dat geblokkeerd zou worden. En anders schijnt de maan bij een volledige verduistering door reflectie van het weerkaatste zonlicht door de aarde.

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 5
Gedeeltelijke maansverduistering 14 maart

Bij een zonsverduistering zien we dat de maan donker is als het voor de zon komt. Dus lijkt het geen eigen licht te hebben.

 

Zonsverduistering 12 maart
Gedeeltelijke zonsverduistering 12 maart

Deze observaties bij elkaar genomen geven wat mij betreft genoeg vertrouwen om te concluderen dat de maan geen eigen licht is maar het licht reflecteert van andere lichtbronnen, hoofdzakelijk de zon. 

Filed Under: Algemeen, Kort, Overig, Skepticisme Tagged With: kritisch denken, Maanlicht, maanstanden, skepticisme, zelfonderzoek

Astrologie in het Teylers Museum

12 September 2025 by Arthur Bijl 6 Comments

Astrologie in het Teylers Museum 6
Promotie tentoonstelling Kosmos

Op een half bewolkte vrijdagochtend begeef ik mij met de auto richting Haarlem voor een maansessie van astrologe Josie Boog. Zij geeft deze maansessies in het kader van “een ander perspectief” voor de tentoonstelling van het Teylers museum over de kosmos. De auto was nodig omdat de treinen niet reden vanwege een staking. Een omstandigheid dat niet voorzien was door de astrologe waardoor de volgeboekte sessie toch een aantal lege houten met kussens bekleedde antiek ogende stoelen bevatte. Toen de laatste twee personen binnen kwamen in de spirituele muziek verrijkte oude voorzaal tot de luchtzaal waren we met zijn twaalven, inclusief mevrouw Boog. 

Het was een gemixt gezelschap van jongere en oudere personen waarbij mensen van middelbare leeftijd ontbraken, niet heel verrassend gezien het tijdstip van de sessie. Naarmate de sessie vorderde kwam ik te weten dat er twee meer astrologisch geïnteresseerde aanwezigen waren waarvan één een heuse astrologische opleiding gevolgd had. Voor de rest bestond het uit een paar gelovigen, een medewerker van het Teylers Museum, en het overige gezelschap waren vooral mensen met interesse maar die geen ervaring met astrologie en meditatie hadden. Tot deze laatste groep rekende ik mijzelf ook.

 

Astrologie in het Teylers Museum 7
Promotie maansessies

De sessie was ingedeeld in drie delen, een introductie, de meditatie en nagesprek. Tijdens de introductie leek mevrouw Boog vooral haar eigen ei kwijt te willen. Hierdoor werd het een wat warrig verhaal waarbij informatie over hedendaagse perikelen, astrologie, culturen, natuur en de maan werden afgewisseld. Voor een vijfde sessie (van de in totaal 6 sessies) had ik toch een wat helderende introductie verwacht. Mevrouw Boog leek vooral te zitten met de jeugd die tegenwoordig meer religieus lijkt te zijn in vergelijking met vroeger toen de jeugd meer spiritueel was. Hoewel ze later terugkwam op het geïmpliceerde onderscheid tussen religie en spiritualiteit toen één van de religieuze deelnemers vond dat religie ook spiritueel was. Religie lijkt spirituele zaken als astrologie af te wijzen, aldus Boog, zelfs te zien als fout of duivels. Dat is iets wat haar perspectivisme niet aan kan. En ze voelt (als product verkopende astrologe) mee met de onzekere 19 jarige die bij de kerk komt en te horen krijgt dat ze geen spiritualiteit moeten uitoefenen of opzoeken. 

Een andere zorg was de wetenschap. Vooral omdat die aangeeft dat astrologie geen connectie met de werkelijkheid heeft (Dean et al. 2022). Dit gegeven deed Boog ook twijfelen om astrologische maansessies te houden bij het Teylers Museum, omdat ze het ook ziet als een wetenschapsmuseum. Toen ik de trap opging naar de voorzaal stonden de woorden astronomie, paleontologie, wiskunde en schilderij in het Latijn in de vier wanden. Gegeven de aandacht voor astronomie en andere wetenschap kun je dus zeker de vraag stellen wat astrologie in het museum te zoeken heeft. Misschien als kunst?

Astrologie in het Teylers Museum 8
Etienne Trouvelot (1827-1895), Chromolithografie uit The Trouvelot Astronomical Drawings Manual (1882).
Collectie Teylers Museum

Boog ging na het uiten van haar zorgen verder met het delen van informatie over culturen en hun connectie met de maan. Zo hoorden we bijvoorbeeld dat in China een festival werd gevierd in het najaar ter ere van de maan met maankoekjes, of was het toch een viering voor de oogst? Uiteindelijk concludeerde ze maar dat het een maanfeest was. Ook de natuur word beïnvloed door de maan. Zo jaagt een katachtige (ze wist niet meer welke) vooral met nieuwe maan, omdat het goed kan zien in het donker. Het zeeleven leefde ook met de maan, zoals zee-egels.

In de astrologie gaat de maan over vriendschappen, gevoelens, emoties, familie, spiritualiteit etc. De maan doorloopt in 2,5 dag een sterrenbeeld en de astrologische kracht van het sterrenbeeld heeft dan effect op de astrologische domeinen van de maan. Hoewel de wetenschap nog niet veel duidelijkheid heeft over de astrologische krachten van de maan, heeft mevrouw Boog een vriend die bij een ziekenhuis werkt die het effect van volle maan wel merkt. Het zou dan drukker zijn, met meer telefoontjes naar de ambulance. Op haar eigen site merkt ze dat mensen meer bestellen rond volle maan, waarschijnlijk omdat mensen emotioneler zijn en daardoor impulsiever, volgens haar astrologische kennis. De deelnemer die opgeleid is in astrologie merkte nog op dat eb en vloed ook door de maan worden veroorzaakt.

De maan van deze vrijdag bevond zich in het sterrenbeeld weegschaal. Hierdoor kun je je volgens Boog afvragen hoe het met je leven staat en waar je nog meer aandacht aan kunt geven. Ook wat je aan het eind van de maancyclus (van nieuw naar volle maan) kunt afronden. Met die gedachte gingen we de meditatie in. Dit bestond voor het grootste gedeelte uit mindfulness, waarbij we bewust mochten worden van onze lichaamsdelen en deze konden ontspannen. Vervolgens bewust worden van een eigen gekozen mooie plek en eigen gedachten waar we wel of geen aandacht aan mochten geven. Voor de meesten een ontspannend momentje voor hunzelf, voor een enkeling een wat emotionelere gebeurtenis. Even wat napraten en de sessie was afgelopen. 

Na de sessie mochten we nog in de zaal naast ons kijken, de luchtzaal. Het bleek een soort auditorium te zijn met namen van bekende wetenschappers zoals Lorentz. Ik zag ook het portret van Christiaan Huygens en moest denken aan zijn woorden in de Cosmotheoros “de [voorspellende astrologie], welke geen wetenschap, maar een zekere dweepery is, achte ik niet noemenswaardig”(p.83). De uitspraak van Huygens is tekenend voor de tijd waarin het Teylers Museum gebouwd is. Onder geleerden speelde astrologie geen enkele rol meer. Men spreekt van de marginalisering van de astrologie waarbij tot op heden nog onderzocht wordt wat daarvan de hoofdfactoren zouden zijn geweest (Reyes, 2024). De kosmos-tentoonstelling laat conform de marginalisering ook geen astrologie zien, wel een waarschuwing over spiritualiteit, kosmos en commercie. In de vaste collectie van het museum ontbreekt ook ieder spoor.

Astrologie in het Teylers Museum 9
Afbeelding van Christiaan Huygens

 

Ik vermoed dat dit gedeeltelijk te wijten is aan een gebrek aan nieuwsgierigheid. Mevrouw Boog toont dit gebrek ook door te stellen dat ze astrologie gebruikt voor haar meditaties en om vragen aan zichzelf en cliënten te stellen. Ze merkt op dat de “astrologische krachten” mensen “beïnvloedt”, maar is niet geïnteresseerd in het hoe en wat die “energie” dan is. Het is meer een vanzelfsprekendheid dat het er is. Astrologie wordt zo meer een gereedschap voor toepassing dan voor onderzoek naar de wereld. Dit in tegenstelling van de in het museum uitgelichte wetenschappers met name in de sterrenkunde. Zij onderzochten en observeerden de fenomenen in de hemel voor hun alsmaar verdere zoektocht naar kennis, terwijl astrologen vaak content lijken met wat ze denken te weten. Zo ontdekken astrologen geen nieuwe planeten of manen of nevelvelden. Zo ontwikkelen ze geen nieuwe instrumenten om de wereld waar te nemen. In de wetenschappelijke zoektocht naar kennis spelen dit soort astrologen daardoor geen rol. En zo bekeken is dat niet door vijandigheid van de wetenschap, maar een gebrek aan nieuwsgierigheid vanuit astrologie. Overigens lijkt een gebrek aan nieuwsgierigheid ook te helpen om er niet achter te komen dat de uitspraken van de astrologie onwaar zijn, getuigen de onderzoeken uit de Skeptische literatuur. 

Astrologie als een gereedschap klinkt onschuldig genoeg, ik denk dat daarom veel astrologen dit benadrukken. Echter gaat het voorbij aan een andere kant van de astrologie, een meer duistere kant. Ook in deze sessie was die kant aanwezig maar niet ingebracht door mevrouw Boog. Een zwangere deelnemer vertelde over iemand die geïnteresseerd was in de astrologie. Degene had aangegeven dat haar baby het best een tweeling of vroege kreeft moest zijn. Dus binnen vijf weken wel geboren moest worden. Een vroege kreeft was altijd optimistisch werd haar verteld, een deelnemer die zelf een vroege kreeft was stemde hier maar al te graag mee in. Toen ik vermelde dat ik een late kreeft was kreeg ik terstond de vraag of ik dan altijd negatief was. Zie hier de negatieve framing waar de astrologie toe in staat is. Waar belang wordt gehecht aan zaken die niet in iemands controle liggen, zoals bij vele andere discriminerende praktijken. Ik heb de vraag afgedaan door te zeggen: “niet altijd”. Maar hier wil ik toch nog graag toevoegen dat ik over astrologie wel negatief ben. De taal van de astrologie is ook een discriminerende taal (Foster, 2025) en één die van mij in het verleden mag blijven.

Literatuur:
Dean, G. Mather, A. Nias, D. Smit, R. Understanding Astrology: A critical review of a thousand empirical studies 1900-2020. AinO Publications Amsterdam. 2022.

Foster, C. A. Cosmic Love: Astrology Popularizes Stereotyping and Discrimination. In Skeptical Inquirer Vol. 49. No. 2. 2025.

Huygens, C[vertaling: Rabus, P.]. Cosmotheoros de wereldbeschouwer. Epsilon Uitgaven Utrecht. [1754] 1989.

Nanninga, R. De Astrotest. In Skepter 8.2. 1995.

Reyes, J. D. S. Questioning Astrology: The Marginalization of Astrology from Natural Philosophy in the Early-Modern English Intellectual Community, in Light of the Quaestiones. Thesis of the Institute for the History and Philosophy of Science and Technology. University of Toronto. 2024.

Smit, R. Geloof in astrologie. In Skeptische notitie nr. 5. P.31-48. Skepsis Congres 1990. 

Vos, R. Kosmos. Jap Sam Books. Teylers Museum. 2025.

Filed Under: Algemeen, Bezochte activiteiten Tagged With: astrologie, astrology, skepticisme, Teylers museum

TFE gebaseerd op ongeldige logica?(2)

8 September 2025 by Arthur Bijl 8 Comments

TFE gebaseerd op ongeldige logica?(2) 10In mijn vorige post in deze reeks over logica hebben we gezien dat tegenstanders van de TFE het experiment opvatten als een foutieve deductieve redenering, namelijk affirmatie van de consequent. De proponenten van de TFE verweren zich door te stellen dat het een inductief argument is, namelijk hypothese testen. Gegeven dat er voorafgaand aan TFE voorspellingen waren opgesteld op basis van de hypotheses van een platte dan wel bolvormige aarde gaf ik het voordeel aan de uitleg van de proponenten. 

Maar de proponenten van TFE melden nog wat anders. Volgens de bolvormige aarde aanhangers zou het experiment namelijk wel een platte aarde kunnen falsificeren. Ze maken dan een modus tollens redenering die wij in de eerste post van deze reeks tegen zijn gekomen. De vorm van de redenering ziet er als volgt uit:

Premisse 1: Als p dan q

Premisse 2: Niet-q

Conclusie :  Dus niet-p

Ingevuld voor de platte aarde positie in de TFE wordt de redenering als volgt:

Als de aarde plat is dan zou de zon in Antarctica ondergaan in de zomer bij union glacier.

De zon gaat in Antarctica niet onder in de zomer bij union glacier.

Dus is de aarde niet plat. 

Het inconsistente is dat de redenering voor bolvormige aarde een hypothese test zou zijn maar voor de platte aarde een modus tollens. Terwijl in beide gevallen ze als hypotheses werden gepresenteerd en er voorspellingen op basis van de hypothesen werden gemaakt. 

Ik heb het idee dat deze gedachte van de bolvormige aarde deelnemers uit de wetenschapsfilosofie van Karl Popper gehaald is, vandaar ook de term falsificatie. Wat er dan vergeten wordt is dat er ook veel commentaar is op Karl Popper zijn voorstelling van falsificatie in de wetenschap. Bijvoorbeeld dat het experiment zelf fout kan zijn en op basis daarvan een vertekend resultaat geeft waardoor het onredelijk is om gelijk alle voorgaande bewijzen voor een theorie te negeren. Voor wie geïnteresseerd is in andere problemen met de wetenschapsfilosofie van Karl Popper raad ik het hoorcollege van Herman Philipse aan. 

Dit in achtnemend kom ik tot de conclusie dat als je de redeneringen van TFE consistent wilt houden je het experiment vanuit de platte aarde kant ook als een hypothese test moet behandelen. De vorm van de redenering is dan als volgt:

De hypothese van een platte aarde voorspelt dat de zon ondergaat in Antarctica in de zomer bij Union Glacier.

De zon gaat niet onder in Antartica in de zomer bij Union Glacier. 

Dus hebben wij bewijs tegen de hypothese van de platte aarde gevonden. 

Zo bekeken is de naam TFE misleidend omdat het experiment minder finaal is dan de organisator gehoopt had. 

Literatuur:
Herrick, Paul. Introduction to Logic. Oxford University Press. 2013.

De Jong, W. R. Argumentatie en formele structuur, basisboek logica. Uitgeverij Boom, Amsterdam. 2005.

Philipse, Herman. De wetenschapsfilosofie van Karl Popper College 4 uit Betrouwbare kennis, een hoorcollege over wetenschapsfilosofie in historisch perspectief. Home Academy. 2010. 

Filed Under: Pseudowetenschap, Buitenland, Overig, Skepticisme Tagged With: logica, platte aarde, skepticisme, TFE

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek

16 June 2025 by Arthur Bijl 2 Comments

 

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek 11
Een reactie op een lezing over de maan

Tijdens mijn onderzoeken aangaande de platte aarde en de maanlandingen kwam ik ook verschillende beweringen tegen over de maan zelf. Als onderzoeker van buitengewone beweringen (skepticus) en lid van Skepsis werkgroep Alkmaar, ging ik op pad om een aantal metingen en observaties te doen over de maan. De aankomende reeks beschrijft kort mijn bevindingen. 

Dit eerste stuk gaat over de invloed van maanlicht. Frans Heslinga beweert dat maanlicht een koelend effect heeft, niet veel maar wel reëel. Ook op internet vind je memes zoals de onderstaande die beweren dat maanlicht en de afwezigheid daarvan de  temperatuur beïnvloeden.

De methodiek die veelal gehanteerd wordt is met een infrarood thermometer de temperatuur van de grond te meten van door de maan verlichte plekken en plekken die in de schaduw van het maanlicht verkeren. Dit zou eenvoudig zijn om te bewijzen.

 

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek 12
Post op X met meme over temperatuur maanlicht

Hoewel er vele bezwaren zijn tegen deze methode heb ik het zelf toegepast om te zien wat de resultaten waren in mijn achtertuin op 22 september in de vroege ochtend. De infrarood thermometer die ik gebruikt heb is een goedkope merkloze, zoals op bijvoorbeeld bol.com te vinden is. 

In onderstaande tabel staan de gemeten temperaturen in graden Celsius. Gemiddeld over tien metingen op één punt in het maanlicht was de temperatuur: 12,88 graden Celsius. In de schaduw was het gemiddeld over tien metingen op één punt 11,28 graden Celsius. De standaarddeviatie was voor het maanlicht punt, 0,072 Celsius (afgerond 0,1 in de tabel) en voor de schaduw hetzelfde. Gegeven dat de gemiddelden meer dan tweemaal de standaarddeviatie van elkaar afliggen kun je vooronderstellen dat het verschil in temperatuur statistisch significant is.

Maanlicht 1 specifieke locatie. Temperatuur in graden Celsius’  Schaduw 1 specifieke locatie. Temperatuur in graden Celsius’ 
13 11,3
13 11,3
12,7 11,1
12,7 11,3
12,9 11,1
12,9 11,3
12,9 11,3
12,9 11,4
12,9 11,3
12,9 11,4
12,88 11,28 Gemiddelde 
0,1 0,1 Standaard deviatie

 

Zoals te zien, en in tegenstelling van de beweringen van Frans Heslinga en de internetmemes, gaf het punt in het maanlicht dus een warmere temperatuur aan dan het gemeten punt in de schaduw. Dit is dus het tegenovergestelde wat je zou verwachten als maanlicht een verkoelend effect had. 

Door nog op 19 andere plekken in de tuin te meten in het maanlicht en schaduw kwam ik op maar vijf plaatsen waar de schaduw plekken een warmere temperatuur aangaf dan de plekken met maanlicht. 

Wat is er aan de hand? Waarschijnlijk is de temperatuur van de plaatsen afhankelijker van de hoeveelheid beschutting, tijd dat het in de zonlicht gestaan heeft, materiaal, wind, regen etc. dan of het al dan niet in het maanlicht staat. 

Kortom de metingen die door Frans Heslinga en consorten worden gedeeld zijn waarschijnlijk alleen die metingen die hun ideeën bevestigen. Selectief resultaten delen dus. Wie een betere methodiek zou toepassen, bijvoorbeeld zoals de volgende, bemerkt dat er betere verklaringen zijn voor de temperatuurverschillen dan maanlicht. En dat maanlicht zeker geen negatief effect op de temperatuur heeft. 

 

Filed Under: Factchecking, Kort, Skepticisme Tagged With: Maanlicht, metingen, temperatuur

TFE gebaseerd op ongeldige logica?

28 March 2025 by Arthur Bijl 1 Comment

In deze tweede post met het thema logica kijken we naar The Final Experiment (TFE). Volgens sommige platte aarde-gelovigen zou dit experiment een vorm van een ongeldige redenering zijn. 

Zoals we in de eerdere post hebben geleerd kunnen deductieve redeneringen (redeneringen waarbij als de premissen waar zijn het niet anders kan dan dat de conclusie waar is) geldig of ongeldig zijn. Ongeldige deductieve redeneringen hebben een vorm waarbij de waarheid van de premisse niet leidt tot de waarheid van de conclusie vanwege de vorm van de redenering. 

De platte aarde-gelovigen presenteren TFE in de volgende vorm:

Premisse 1: Als p dan q

Premisse 2: q

Conclusie : Dus p

Waarbij p staat voor “de aarde is bolvormig” en q “de zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica”.

De volledige redenering, iets aangepast, wordt dan de volgende: 

Als de aarde bolvormig is, dan staat de zon 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica. De zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antartica. Dus is de aarde bolvormig. 

De vorm van deze redenering is inderdaad ongeldig en staat bekend als affirmatie van het consequent (ofwel bevestigen van de “dan q” gedeelte van de eerste premisse (Als p dan q)) (de Jong, p.148).

 

TFE gebaseerd op ongeldige logica? 13
Bericht van platte aarde-gelovige

Dat deze vorm fout is, kan men illustreren met een simpel voorbeeld. Dit is een bekende:

Als het regent dan worden de straten nat. De straten zijn nat. Dus het regent. 

De fout zit ‘m er hier in dat er ook andere oorzaken kunnen zijn voor natte straten. Bijvoorbeeld een gebarsten waterleiding, een dijkdoorbraak of een te enthousiaste sproeier. Dus de conclusie van de redenering kan onwaar zijn terwijl de premissen waar zijn. De eerste premisse geeft alleen aan dat als het regent de straten nat worden maar niet dat alle natte straten door de regen veroorzaakt worden. 

Zo ook met de TFE. Als de aarde bolvormig is dan verwacht je de 24 uurszon op die plek in Antarctica, maar de 24 uurszon op die plek in Antarctica garandeert niet dat de aarde bolvormig is. Platte aarde-gelovigen hebben allemaal ideeën bedacht waardoor deze waarneming mogelijk zou zijn als de aarde niet bolvormig zou zijn. Bijvoorbeeld CGI, een tweede zon (echt of nagemaakt), of reflecties vanaf het firmament door de zon. Als we de waarschijnlijkheid van deze voorbeelden even negeren, zien we wel duidelijk dat het een ongeldige redenering is. De premissen kunnen namelijk waar zijn en de conclusie onwaar. 

De bolvormige aarde gelovigen die meededen met TFE zijn het ermee eens dat de redenering zoals die tot nu toe is gepresenteerd een ongeldige redenering is. Ze beweren echter dat dit niet de redenering is die zij volgen. Zij beweren dat ze een andere redenering volgen, namelijk het testen van een hypothese. Dit is een vorm van inductief redeneren. Inductief redeneren is “wanneer de conclusie […] tot op zekere hoogte aannemelijk of waarschijnlijk wordt gemaakt door de premissen” (de Jong, p.124). De vorm van deze redenering ziet er als volgt uit (Herrick, p.55):

Premisse 1: Als hypothese h waar is, verwachten wij fenomeen p te observeren.

Premisse 2: Fenomeen p wordt geobserveerd.

Conclusie: Dus hypothese h is (waarschijnlijk) waar. 

Met h: “de aarde is bolvormig” en p: “de zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica”. 

De hypothese voorspelt een fenomeen dat te observeren valt als de hypothese waar is. Als het fenomeen geobserveerd wordt dan geldt dat als bewijs voor de hypothese, als het fenomeen niet geobserveerd wordt geldt dat als bewijs tegen de hypothese. Maar het maakt de hypothese niet gelijk waar of onwaar, slechts meer waarschijnlijk. 

Eén vereiste van deze redeneervorm is dat er ook daadwerkelijk een voorspelling was voordat de observatie plaatsvond. Dit was daadwerkelijk het geval, de voorspelling werd uitgesproken door de organisator Will Duffy en staat ook op de website van één van de deelnemers genaamd MCToon. Hierdoor lijkt het mij juist om te spreken van het testen van een hypothese in plaats van de ‘affirmatie van de consequent’-redenering.

 

Literatuur:

Herrick, Paul. Introduction to Logic. Oxford university press. 2013. 

De Jong, W. R. Argumentatie en formele structuur, basisboek logica. Uitgeverij Boom, Amsterdam. 2005.

Filed Under: Skepticisme Tagged With: logica, platte aarde, the final experiment

  • Page 1
  • Page 2
  • Page 3
  • Interim pages omitted …
  • Page 6
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
Kernenergie is een keuze
3 October 2025 - Ward van Beek
Kernenergie is een keuze

.In sceptische kringen is kernenergie geen taboe. Maar veel argumenten vóór kernenergie zijn op wensdenken gebaseerd. door Frank Biesboer, voormalig hoofdredacteur van De Ingenieur, Skepter 38.3 Voor de Nederlandse energiewereld was de brief die minister Hermans van Klimaat en Groene Groei in mei publiceerde over…Lees meer Kernenergie is een keuze › [...]

Hebben we minder gemeenschapszin dan vroeger?
16 September 2025 - Ward van Beek
Hebben we minder gemeenschapszin dan vroeger?

.In het dagelijks leven loop je als skepticus tegen heel andere zaken aan dan klassieke skeptische thema’s als homeopathie of een platte aarde. Dubieuze kleurentests op werk, vasten zou gezond zijn, en de kracht van positieve mindsets. Skepsis-podcastpresentator Richard Engelfriet sluist u door alledaagse…Lees meer Hebben we minder gemeenschapszin dan vroeger? › [...]

KNAW symposium “Debating the Facts”
8 September 2025 - Ward van Beek
KNAW symposium “Debating the Facts”

. Maandagmiddag 15 september organiseert de KNAW het symposium “Debating the Facts”, met onder andere Nobelprijs-winnaar Guido Imbens en onze Skepsis-voorzitter, Eric-Jan Wagenmakers. Hoe te voorkomen dat feiten ‘ook maar een mening’ worden… Er zijn nog een paar plaatsen. Voor meer…Lees meer KNAW symposium “Debating the Facts” › [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

Mockies: Doctors Who Mocked My Warnings About MAHA in 2024 are Copying Me Today. Good.
7 October 2025 - Jonathan Howard

The dangers of Kennedy and crew were blindingly obvious. Yet some doctors sought to bolster MAHA by undermining and discrediting those who warned about it. The post Mockies: Doctors Who Mocked My Warnings About MAHA in 2024 are Copying Me Today. Good. first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Robert F. Kennedy Jr. weaponizes an old antivax trope in his quest to eliminate vaccines
6 October 2025 - David Gorski

People who keep whistling past the graveyard (of vaccines) to assure themselves that RFK Jr,. won't take away their vaccines are deluding themselves. One seven-minute video he posted last week shows that, weaponizing an old one deceptive antivax trope claiming that vaccines didn't do that much to improve global health. The post Robert F. Kennedy Jr. weaponizes an old antivax trope in his quest to eliminate vaccines first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Everyone Else is Lying to You: My Book is Done!
3 October 2025 - Jonathan Howard

The pandemic’s biggest disinformation superspreaders are now in charge. How did this happen? The post Everyone Else is Lying to You: My Book is Done! first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (37-2025)@Renate1 Men fantaseert maar lekker verder over hun obscure sprookjes.
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (37-2025)@ Hans Ik dat het dreigend er voor zorgt dat het geneesmiddel misschien wel gebruikt mag worden. Maar goed, om
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (37-2025)Tja, dan maar blind, als straf van het opperhoofd. Knots!
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (37-2025)@ Hans Het sleutelwoord is dreigend.
  • Klaas van Dijk on Artsencollectief geeft podium aan kankerkwakzalver William Makis op hun quackfestVerder kan iedereen op https://bmjpublichealth.bmj.com/content/2/1/e000282eoc lezen dat de uitgever en de redactie van het wetenschappelijk

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in