• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

Arthur Bijl

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek

16 June 2025 by Arthur Bijl 1 Comment

 

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek 1
Een reactie op een lezing over de maan

Tijdens mijn onderzoeken aangaande de platte aarde en de maanlandingen kwam ik ook verschillende beweringen tegen over de maan zelf. Als onderzoeker van buitengewone beweringen (skepticus) en lid van Skepsis werkgroep Alkmaar, ging ik op pad om een aantal metingen en observaties te doen over de maan. De aankomende reeks beschrijft kort mijn bevindingen. 

Dit eerste stuk gaat over de invloed van maanlicht. Frans Heslinga beweert dat maanlicht een koelend effect heeft, niet veel maar wel reëel. Ook op internet vind je memes zoals de onderstaande die beweren dat maanlicht en de afwezigheid daarvan de  temperatuur beïnvloeden.

De methodiek die veelal gehanteerd wordt is met een infrarood thermometer de temperatuur van de grond te meten van door de maan verlichte plekken en plekken die in de schaduw van het maanlicht verkeren. Dit zou eenvoudig zijn om te bewijzen.

 

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek 2
Post op X met meme over temperatuur maanlicht

Hoewel er vele bezwaren zijn tegen deze methode heb ik het zelf toegepast om te zien wat de resultaten waren in mijn achtertuin op 22 september in de vroege ochtend. De infrarood thermometer die ik gebruikt heb is een goedkope merkloze, zoals op bijvoorbeeld bol.com te vinden is. 

In onderstaande tabel staan de gemeten temperaturen in graden Celsius. Gemiddeld over tien metingen op één punt in het maanlicht was de temperatuur: 12,88 graden Celsius. In de schaduw was het gemiddeld over tien metingen op één punt 11,28 graden Celsius. De standaarddeviatie was voor het maanlicht punt, 0,072 Celsius (afgerond 0,1 in de tabel) en voor de schaduw hetzelfde. Gegeven dat de gemiddelden meer dan tweemaal de standaarddeviatie van elkaar afliggen kun je vooronderstellen dat het verschil in temperatuur statistisch significant is.

Maanlicht 1 specifieke locatie. Temperatuur in graden Celsius’  Schaduw 1 specifieke locatie. Temperatuur in graden Celsius’ 
13 11,3
13 11,3
12,7 11,1
12,7 11,3
12,9 11,1
12,9 11,3
12,9 11,3
12,9 11,4
12,9 11,3
12,9 11,4
12,88 11,28 Gemiddelde 
0,1 0,1 Standaard deviatie

 

Zoals te zien, en in tegenstelling van de beweringen van Frans Heslinga en de internetmemes, gaf het punt in het maanlicht dus een warmere temperatuur aan dan het gemeten punt in de schaduw. Dit is dus het tegenovergestelde wat je zou verwachten als maanlicht een verkoelend effect had. 

Door nog op 19 andere plekken in de tuin te meten in het maanlicht en schaduw kwam ik op maar vijf plaatsen waar de schaduw plekken een warmere temperatuur aangaf dan de plekken met maanlicht. 

Wat is er aan de hand? Waarschijnlijk is de temperatuur van de plaatsen afhankelijker van de hoeveelheid beschutting, tijd dat het in de zonlicht gestaan heeft, materiaal, wind, regen etc. dan of het al dan niet in het maanlicht staat. 

Kortom de metingen die door Frans Heslinga en consorten worden gedeeld zijn waarschijnlijk alleen die metingen die hun ideeën bevestigen. Selectief resultaten delen dus. Wie een betere methodiek zou toepassen, bijvoorbeeld zoals de volgende, bemerkt dat er betere verklaringen zijn voor de temperatuurverschillen dan maanlicht. En dat maanlicht zeker geen negatief effect op de temperatuur heeft. 

 

Filed Under: Factchecking, Kort, Skepticisme Tagged With: Maanlicht, metingen, temperatuur

TFE gebaseerd op ongeldige logica?

28 March 2025 by Arthur Bijl 1 Comment

In deze tweede post met het thema logica kijken we naar The Final Experiment (TFE). Volgens sommige platte aarde-gelovigen zou dit experiment een vorm van een ongeldige redenering zijn. 

Zoals we in de eerdere post hebben geleerd kunnen deductieve redeneringen (redeneringen waarbij als de premissen waar zijn het niet anders kan dan dat de conclusie waar is) geldig of ongeldig zijn. Ongeldige deductieve redeneringen hebben een vorm waarbij de waarheid van de premisse niet leidt tot de waarheid van de conclusie vanwege de vorm van de redenering. 

De platte aarde-gelovigen presenteren TFE in de volgende vorm:

Premisse 1: Als p dan q

Premisse 2: q

Conclusie : Dus p

Waarbij p staat voor “de aarde is bolvormig” en q “de zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica”.

De volledige redenering, iets aangepast, wordt dan de volgende: 

Als de aarde bolvormig is, dan staat de zon 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica. De zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antartica. Dus is de aarde bolvormig. 

De vorm van deze redenering is inderdaad ongeldig en staat bekend als affirmatie van het consequent (ofwel bevestigen van de “dan q” gedeelte van de eerste premisse (Als p dan q)) (de Jong, p.148).

 

TFE gebaseerd op ongeldige logica? 3
Bericht van platte aarde-gelovige

Dat deze vorm fout is, kan men illustreren met een simpel voorbeeld. Dit is een bekende:

Als het regent dan worden de straten nat. De straten zijn nat. Dus het regent. 

De fout zit ‘m er hier in dat er ook andere oorzaken kunnen zijn voor natte straten. Bijvoorbeeld een gebarsten waterleiding, een dijkdoorbraak of een te enthousiaste sproeier. Dus de conclusie van de redenering kan onwaar zijn terwijl de premissen waar zijn. De eerste premisse geeft alleen aan dat als het regent de straten nat worden maar niet dat alle natte straten door de regen veroorzaakt worden. 

Zo ook met de TFE. Als de aarde bolvormig is dan verwacht je de 24 uurszon op die plek in Antarctica, maar de 24 uurszon op die plek in Antarctica garandeert niet dat de aarde bolvormig is. Platte aarde-gelovigen hebben allemaal ideeën bedacht waardoor deze waarneming mogelijk zou zijn als de aarde niet bolvormig zou zijn. Bijvoorbeeld CGI, een tweede zon (echt of nagemaakt), of reflecties vanaf het firmament door de zon. Als we de waarschijnlijkheid van deze voorbeelden even negeren, zien we wel duidelijk dat het een ongeldige redenering is. De premissen kunnen namelijk waar zijn en de conclusie onwaar. 

De bolvormige aarde gelovigen die meededen met TFE zijn het ermee eens dat de redenering zoals die tot nu toe is gepresenteerd een ongeldige redenering is. Ze beweren echter dat dit niet de redenering is die zij volgen. Zij beweren dat ze een andere redenering volgen, namelijk het testen van een hypothese. Dit is een vorm van inductief redeneren. Inductief redeneren is “wanneer de conclusie […] tot op zekere hoogte aannemelijk of waarschijnlijk wordt gemaakt door de premissen” (de Jong, p.124). De vorm van deze redenering ziet er als volgt uit (Herrick, p.55):

Premisse 1: Als hypothese h waar is, verwachten wij fenomeen p te observeren.

Premisse 2: Fenomeen p wordt geobserveerd.

Conclusie: Dus hypothese h is (waarschijnlijk) waar. 

Met h: “de aarde is bolvormig” en p: “de zon staat 24 uur aan de hemel in de zomer in Union Glacier Antarctica”. 

De hypothese voorspelt een fenomeen dat te observeren valt als de hypothese waar is. Als het fenomeen geobserveerd wordt dan geldt dat als bewijs voor de hypothese, als het fenomeen niet geobserveerd wordt geldt dat als bewijs tegen de hypothese. Maar het maakt de hypothese niet gelijk waar of onwaar, slechts meer waarschijnlijk. 

Eén vereiste van deze redeneervorm is dat er ook daadwerkelijk een voorspelling was voordat de observatie plaatsvond. Dit was daadwerkelijk het geval, de voorspelling werd uitgesproken door de organisator Will Duffy en staat ook op de website van één van de deelnemers genaamd MCToon. Hierdoor lijkt het mij juist om te spreken van het testen van een hypothese in plaats van de ‘affirmatie van de consequent’-redenering.

 

Literatuur:

Herrick, Paul. Introduction to Logic. Oxford university press. 2013. 

De Jong, W. R. Argumentatie en formele structuur, basisboek logica. Uitgeverij Boom, Amsterdam. 2005.

Filed Under: Skepticisme Tagged With: logica, platte aarde, the final experiment

Logica en de vorm van de aarde

12 March 2025 by Arthur Bijl 2 Comments

Laatst kwam ik redeneringen tegen die beschreven waren in een specifieke logische formele vorm genaamd modus tollens. Logica wordt over het algemeen gezien als een wat moeilijker vak en we worden er in het dagelijks leven niet echt mee geconfronteerd, vooral niet met formele logica. Dit soort redeneringen kunnen dan intimiderend werken. Hierdoor leek het mij goed om eens gezamenlijk de modus tollens redenering te behandelen. Deze redenering werd namelijk gebruikt in het online platte aarde debat. De informatie over logica kan men meenemen naar andere debatten waar vergelijkbare redeneringen gebruikt worden en zo komt er meer bekendheid over formele logica. Ik geef eerst wat informatie over de modus tollens en enkele basisbegrippen uit de logica. Dan ga ik op de specifieke modus tollens redenering in. En eindig met een modus tollens redenering die de lezer zelf kan behandelen ter oefening.

[Read more…] about Logica en de vorm van de aarde

Filed Under: Algemeen, Factchecking, Overig Tagged With: argumenten, logica, platte aarde

Korte skeptische terugblik van 2024

13 January 2025 by Arthur Bijl Leave a Comment

Nu 2024 erop zit, is het de perfecte tijd voor wat reflectie. Welke skeptische activiteiten, – artikelen, – podcasts, – boeken etc. zijn mij bijgebleven? Hieronder geef ik mijn eigen korte terugblik. Maar laat jezelf ook horen in de reacties. Wat zijn jullie skeptische terugblikken? Zijn er artikelen in Skepter of kloptdatwel die jullie zijn bijgebleven? Wat was jullie favoriete skeptische  boek, – podcast of – video?

Mijn korte terugblik van 2024:

Activiteit: In 2024 heb ik weer vele skeptische activiteiten bezocht, zoals Teylers museum met zijn tentoonstelling over “De grote illusie”, de hortus van Alkmaar die vroeger een VSM productietuin was, Blijdorp die een bord had over TCM om een paar te noemen. De activiteit de er het meest bovenuit springt is het Skepsis-congres van afgelopen november. Een bijzonder leerzaam congres over een mij vrij onbekend onderwerp namelijk AI. Wie de lezingen wil terugkijken kan de volgende YouTube playlist raadplegen.

Eerste Skepter van 2024
Eerste Skepter van 2024

 

Skepter artikel: Watersmaak door Eric-Jan Wagenmakers & Frantis̆ek Bartos̆
Is mineraalwater lekkerder dan kraanwater? Veel fabrikanten menen dat het zo is. Skepsis-onderzoekers nemen de proef op de som. Zelf probeer ik meer te experimenteren en te onderzoeken, dus deze mooie beschrijving van een onderzoek naar de smaak van water was een interessant voorbeeld van methodologie en uitvoering van een skeptisch onderzoek.

Mijn favoriete eigen artikel en onderzoek was degene over de maanlandingen. Als skepticus vind ik het leuk om nieuwe dingen te leren. Dat heb ik zeker toegepast in mijn onderzoek voor het artikel over de maanlandingen. Ik had er niet eerder veel tijd aan het onderwerp besteed, maar de vele boeken, artikelen en documentaires waren interessanter dan gedacht. Hierdoor duurde het ook een tijd voordat het artikel af was.

Podcast: De meest interessante podcast vond ik de special over de Deventer moordzaak van de Skepsis-podcast. Toen ik Ton Derksen hoorde spreken kon ik mij niet aan de indruk onttrekken dat er een uitermate scherp en voorzichtig persoon sprak. Luister deze Skepsis podcast special terug voor een beeld van een goede skeptische houding, iets dat zeker hoort in zo’n belangrijk onderwerp als het recht. 

“How to think about weird things” 9de druk was mijn favoriete gelezen boek. Hoewel in 2023 uitgekomen ben ik er pas dit jaar aan toe gekomen om het te lezen. Het blijft een goed boek voor het ontwikkelen en toepassen van skeptische vaardigheden. De nadruk op kennistheoretische kwesties en te gebruiken principes die handig zijn voor onderzoek, als ook de korte besprekingen van vreemde zaken maken het een rijk boek voor de onderzoekende skepticus. Zelf heb ik een eerdere druk gebruikt voor mijn stuk over reuzen.

Aftel klok TFE
Aftel klok TFE

 

Favoriete gevolgde activiteit: The Final Experiment(TFE). Voor de lezers hier vast geen verassing. In 2024 volgde ik dit experiment met grote interesse. Vooral het samenwerken van platte-aardegelovigen en bolvormige aarde gelovigen/skeptici vind ik een bewonderenswaardig resultaat en een streven dat elk skeptisch experiment zou moeten ambiëren. Want ik denk dat het resultaat er beter van wordt. Het deed mij ook denken aan de oproepen van skeptici, bijvoorbeeld Rob Nanninga op het derde EuroSkeptics Congres van 1991. Nanninga had het over parapsychologen en skeptici. Om de aanzet van TFE tot de uitvoering en gedeeltelijk al de resultaten hiervan te zien is een zeer leerzame bezigheid en een inspiratiebron voor eigen activiteiten.

Skeptische Notities 8, Science or Pseudo? The mars effect and other claims. Editor J.W. Nienhuys. P.33. 1992.  

Filed Under: Algemeen, Kort, Overig, Skepticisme Tagged With: platte aarde, skeptici, skepticisme

Duidelijker TCM informatiebord

13 January 2025 by Arthur Bijl 19 Comments

 

TCM informatiebord bij de Sumatraanse tijger in Blijdorp
TCM informatiebord bij de Sumatraanse tijger in Blijdorp

In de diergaarde Blijdorp van Rotterdam staat bij de Sumatraanse tijger een informatie bord over het bijgeloof van de traditioneel Chinese geneeskunde (TCM). Nou doet het mij goed dat er vermeld wordt dat dit medisch bijgeloof is, maar toch zou ik willen dat dit explicieter en groter zou worden benadrukt. Nu wordt breed uitgemeten waarvoor de stukjes van de tijger volgens TCM zou dienen. Wie niet goed oplet mist de woorden “medisch bijgeloof” en zou denken dat er werkelijk medisch nut aan de tijgeronderdelen te ontlenen zijn. 

Het zou voor de tijger zelf en voor de lezers, die recht hebben op goede informatie, beter zijn dit goed duidelijk te maken. Hoe zouden wij als skeptici dit bord kunnen verbeteren? Het eerste principe in communicatie is volgens mij duidelijkheid. In plaats van de titel: Pantera Tigris apothecus kan je beter stellen: “medisch bijgeloof en de tijger”. Maak daarna duidelijk waarom je dit benoemd bijvoorbeeld zeg dat deze onbewezen ideeën van de tijger als geneesmiddel komen van achterhaalde opvattingen over de werkelijkheid van een tijdperk voor wetenschappelijk bewijs, vergelijkbaar met de vier humorentheorie.

Het vierkant met de kop “medische nut?” kan beter helemaal weg. Dit is puur verzonnen en er bestaat geen enkel bewijs voor het nut bij de opgegeven aandoeningen. 

Ook kan je de gevolgen van TCM voor de populatie met name de bedreiging naar de voorgrond brengen. 

Heeft u nog tips om dit bord te verbeteren? Laat het ons weten in de reacties!

Filed Under: (Bij)Geloof, Alternatieve schade, Gezondheid, Skepticisme Tagged With: Diergaarde Blijdorp, TCM

  • Page 1
  • Page 2
  • Page 3
  • Interim pages omitted …
  • Page 6
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
James Randi test wichelroedelopers in Australië
11 June 2025 - SkepsisSiteBeheerder
James Randi test wichelroedelopers in Australië

In 1980 bezocht James Randi Australië op uitnodiging van Dick Smith om daar een test uit te voeren met wichelroedelopers.Lees meer James Randi test wichelroedelopers in Australië › [...]

Polarisatie juist goed voor democratie?
5 June 2025 - Ward van Beek
Polarisatie juist goed voor democratie?

.Soms lijkt het wel alsof we elkaar de hele dag de tent uit vechten. Op social media, bij verjaardagsfeestjes en in talkshows zijn we het oneens over vaccins, over Gaza, over vrouwenrechten. Dat blijkt ook uit onderzoek van het Sociaal…Lees meer Polarisatie juist goed voor democratie? › [...]

Ype & Ionica zijn Skeptisch
5 June 2025 - Ward van Beek
Ype & Ionica zijn Skeptisch

Zier hier de hele strip!  [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

RFK Jr.’s vaccine committee bloodbath: I hope you’re all up-to-date on your vaccines…
16 June 2025 - David Gorski

...because the CDC schedule is about to start shedding vaccines the way antivax newly appointed ACIP members think people vaccinated against COVID-19 shed spike protein. Ground zero for RFK Jr.'s extinction-level event with respect to public health is vaccines and the committee that recommends them for the CDC schedule. The post RFK Jr.’s vaccine committee bloodbath: I hope you’re all up-to-date on your vaccines… first appeared on Science-Based Medicine. [...]

The Long Med Con: The Self-Styled Expertise and Expansive Invoices of Mark & David Geier
12 June 2025 - Kathleen Seidel

All it takes is a coming-of-age consultancy and you, too, can morph from an average teenage Joe or Josephine to an instant "vaccine expert" The post The Long Med Con: The Self-Styled Expertise and Expansive Invoices of Mark & David Geier first appeared on Science-Based Medicine. [...]

RFK Jr. Sacks Entire CDC Vaccine Committee
11 June 2025 - Steven Novella

I’m sure you are as sick of reading about RFK Jr. as we are of writing about him, but this is the world we live in. We cannot let outrage fatigue cause us to take our eye off the ball. If nothing else, SBM needs to chronicle every anti-science move that this administration makes. As most people, and certainly most readers here, […] The post RFK Jr. Sacks Entire CDC Vaccine Committee first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoekMetingen doen is prima, zo ook hier. Maar de bewering dat maanlicht een koelend effect zou hebben is alleen al
  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsDeze nieuwe preprint is gepubliceerd op 1 mei 2025 https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2025.04.30.25326722v1.full-text?s=09 Iedereen kan
  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsGister hebben Ronald Meester, Jona Walk en Bram Bakker een nieuwe blog over dit onderwerp online gezet https://insightoutblog.substack.com/p
  • Hans1263 on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc Jacobs@Klaas van Dijk Ik ben bang dat de antwoorden op die vragen te vinden zijn in het bestaan van godsdienst,
  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsKennelijk vond de afdeling PR van de VU het een goed idee dat hun zeer ervaren hoogleraar Ronald Meester een

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in