Pepijn van Erp

Cees Renckens rekent het tot zijn grootste successen in zijn strijd tegen de kwakzalverij: de ontmaskering van een drietal nieuwe ‘charitatieve’ gezondheidsfondsen in 2000. Deze fondsen waren vanaf  1998 opeens komen meevissen in de vijver voor donaties, maar deden dat op slinkse wijze. De namen waren zo gekozen dat je makkelijk kon denken met bestaande fondsen van doen te hebben. De look-a-like-fondsen waren gevestigd in dezelfde plaatsen als hun gerenommeerde tegenhangers en hadden zelfs bankrekening-nummers die zo waren gekozen dat ze leken op die van de echte fondsen.
Het spoor naar het brein hierachter liep destijds dood, maar recent onderzoek van radioprogramma Argos maakt duidelijk wie er achter zat: zakenman Roland Pluut. Hem ging het er waarschijnlijk alleen maar om zoveel mogelijk geld te verdienen met zijn bedrijven die opdrachten uitvoerden voor die fondsen. Kwakzalverij als dekmantel.

Renckens heeft het over ‘kwakfondsen’, omdat in de raden voor wetenschappelijk advies nogal wat personen zaten vanuit de alternatieve (vooral orthomoleculaire) hoek. In 2000 liep het spoor dood bij een tweetal Zwitserse stichtingen waaronder de drie look-a-like-fondsen waren opgehangen. In de besturen van die die Zwitserse stichtingen zaten wel weer louter Nederlanders, waaronder zakenman Ronald Pluut, zijn vrouw Wen Zhi Lin Pluut (arts-acupuncturist ) en oud-politiecommissaris Joep van der Wolk. Argos onthulde in de uitzending van 18 mei 2013 dat die Zwitserse stichtingen waren opgericht om allerlei werkzaamheden voor de fondsen te verrichten. Maar het dubieuze aan het verhaal is dat al die werkzaamheden werden uitbesteed aan bedrijven waar Pluut direct eigenaar van is of via familierelatie bij betrokken.

Het is een tamelijke schokkende aflevering, waarvan Pluut via zijn advocaat nog de uitzending probeerde te verhinderen. Juridisch gezien kon het blijkbaar allemaal net hoe het in elkaar stak, maar met een transparante manier van fondsenwerven voor een goed doel heeft het erg weinig te maken. In de uitzending doen een aantal oud-bestuurders van de fondsen uit de doeken hoe het in elkaar stak. Een citaat van één van hen:

[Roland Pluut en Wen Zhi Lin Pluut] waren mensen die heel bevlogen waren op de inhoud. En ik moet zeggen, de fondsenwerving in eerste instantie lukte fantastisch. Dat is ook de reden dat je denkt, die man is heel betrouwbaar, is een keurige meneer. Maar blijkt achteraf dat hij overal zijn organisaties heeft opgezet zodat hij er geld aan kan verdienen. Meneer Pluut heeft gefaciliteerd dat er een goed doel opgericht kon worden. Hij heeft een bestuur bij elkaar gezocht, hij heeft zijn eigen markt voor zijn werkzaamheden gecreëerd.

De bestuursleden van de fondsen waren er waarschijnlijk met de beste bedoelingen ingestapt, maar kwamen er achter dat ze zich niet zo makkelijk van Pluut konden ontdoen toen ze de schimmige contracten ontdekten. Pluut had via een bedrijf dat op naam van zijn vrouw staat (Petralbert BV) bijvoorbeeld de rechten op het adressenbestand en de naam van de fondsen in handen en ook het intellectuele eigendom van alle informatie van de fondsen (folders e.d.). Onderdeel van een aangepaste overeenkomst, die de fondsen in ieder geval zelf liet beslissen waar het opgehaalde geld bestemd voor wetenschappelijk onderzoek naar toe zou gaan, was een geheimhoudingsverklaring over de gang van zaken. Dat je daar als goede doelenbestuurder mee akkoord gaat, is ook iets wat bij menigeen verbazing zal wekken.

Deze onfrisse materie is volgens mij het best tot je te nemen door de Argos aflevering te beluisteren (“Rijk worden van het goede doel“) en het stuk van Renckens (pdf) uit de laatste editie van het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij er bij te houden. Ook de transcriptie van de Argos uitzending (pdf) staat online.

Cees Renckens is erevoorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij en schrijft op Kloptdatwel regelmatig columns.