Kloptdatwel?

Factchecking

Keuringsdienst van Waarde over homeopathie

by 22 Comments

Afgelopen donderdag ging de Keuringsdienst van Waarde eens op zoek naar het belangrijkste ingrediënt van het homeopatische middel Oscillococcinum: eendenhart.

Ik heb de aflevering zelf nog niet gezien maar heb me laten vertellen dat op de vraag ‘waar is die eend dan?’ nogal ontwijkend en ongemakkelijk gereageerd wordt. Logisch, want die eend is er allang niet meer, omdat er is vanwege de extreme verdunningen maar 1 eend nodig om iedereen op de wereld voor de rest van hun leven dagelijks van Oscillococcinum te voorzien. En hun kinderen… en al hun kleinkinderen…

Dus dan wordt het lastig om uit te moeten leggen dat er van die eend nog maar een piepklein stukje eendenhart is gebruikt, wat vervolgens zo extreem sterk is verdund (door 1 deel eendenhart op 100 tot de 200ste macht (!) delen water te doen) dat niemand meer een verschil tussen die extreme verdunning en gewoon water kan aantonen. U niet, ik niet, wetenschappelijke laboratoria niet en ook homeopaten niet.

De uitzending is nog te bekijken via de website van de Keuringsdienst van Waarde.

Eendenhart
Een homeopatisch geneesmiddel tegen griep. Lastig om uit te spreken, mysterieus in wat het is. ‘Anas Barbariae, hepatis et cordis’, staat er op de achterkant van het doosje. Dat is Latijn voor eendenhart en -lever. Een eend die je kan genezen van de griep, die willen de verslaggevers van de Keuringsdienst wel eens zien. Maar waar is die? De Keuringsdienst van Waarde gaat op zoek naar de eend van de oscillococcinum en krijgt er hoofdpijn van.

Twijfelen aan de zwaartekracht

by 16 Comments

Op verschillende plekken op aarde lijkt de zwaartekracht niet te werken. Auto’s en blikjes lijken omhoog de berg op te rollen. Sommige van deze ‘gravity hills’ zijn zelfs toeristische attracties. Wat is hier aan de hand?  

Skeptici hebben altijd veel aandacht voor visuele illusies omdat ze duidelijk laten zien hoe onze intuitie ons op het verkeerde been kan zetten (zie ook Dan Ariely in het filmje in Kloptdatwel van zondag 4 september). Het volgende verhaal is een leuk voorbeeld hiervan.

Een van mijn collega’s kwam terug van vakantie uit Polen en had daar iets merkwaardigs meegemaakt in het plaatsje Gora Zar. Het  ligt in de buurt van het drielandenpunt Tjechie, De Slowaakse Republiek en Polen in een bergachtig gebied.

Het bijzondere aan Gora Zar is dat de zwaartekracht er op sommige plaatsen niet lijkt te werken. Mijn collega en haar man waren stomverbaasd toen op een weg die omhoog leek te gaan de auto vanzelf de weg oprolde in z’n vrij.

Helaas hebben ze er geen opnames van gemaakt maar gelukkig deden anderen die zich verwonderden over dit bijzondere gebeuren dat wel. Op het internet circuleert een groot aantal filmpjes waarop auto’s blikjes en andere voorwerpen de berg oprollen. Het verschijnsel beperkt zich overigens niet tot Gora Zar ,er zijn veel meer plaatsen op aarde waar het voorkomt.

Hieronder een paar voorbeelden van filmpjes:

Een filmpje uit Gora Zar:

 

Deze twee zijn niet in Gora Zar maar bij een andere gravity hill gemaakt:

 

Ik ben nu toch wel erg nieuwsgierig geworden en ga op zoek naar een verklaring. Gelukkig heeft de Engelstalige Wikipedia er een item over (hier enigzins vrij vertaald weergegeven):

‘Een ‘gravity hill’ ook wel ‘magnetic hill’, ‘mystery hill’ of ‘gravity road’ genoemd is een plaats waar door de omgeving een optische illusie ontstaat zodat een lichte helling naar beneden, er uit ziet als een helling omhoog. Hierdoor lijkt het alsof een auto die je zonder versnelling laat rollen de heuvel opgaat, tegen de wetten van de zwaartekracht in.
Er zijn honderden van dit soort plaatsen op de wereld. Hoewel de helling van een ‘gravity hill’ dus een optische illusie is zijn er natuurlijk ook andere verhalen in omloop bijvoorbeeld dat het iets met magnetisme te maken zou  hebben of met bovennatuurlijke krachten, zie bijvoorbeeld deze website.

De illusie berust voor een groot deel op het niet of bijna niet kunnen zien van een horizon. Zonder horizon is het moeilijk om de helling van een oppervlakte in te schatten omdat je een betrouwbaar referentiekader mist. Objecten waarvan we normaal gesproken aannemen dat ze loodrecht op de ondergrond staan (zoals bomen) kunnen in feite schuin staan waardoor de indruk van een helling kan worden versterkt.

De situatie is vergelijkbaar met een bekende visuele illusie, de Ames room waarin ballen rollen die zich niet aan de zwaartekracht lijken te houden.’

Zo zie je maar weer eens hoe gemakkelijk onze intuitie er naast kan zitten.

 

Foto voorpagina: een deel van een foto bij spook hill, één van de plekken waar het lijkt alsof auto’s omhoog rijden. De gehele foto kun je hier zien. Bron: wikimedia commons, Marc Averette.

Rechtbank die hond ter dood veroordeelde is broodje aapverhaal

by 31 Comments

Vorige week donderdag haalde het nieuws de wereldpers: een rabbijnse rechtbank in Jeruzalem had een hond veroordeeld tot de dood door steniging. Veel nieuwsmedia, ook in Nederland, legden het in geuren en kleuren uit. Hier is een versie uit Israël zelf. Het verhaal blijkt niet te kloppen. Een paar uur geleden (op maandag 20 juni) publiceerde de BBC een rectificatie.

Het verhaal was als volgt. De rechtbank zou de hond ter dood veroordeeld hebben omdat die de reïncarnatie zou zijn van een bekende advocaat die twintig jaar geleden de rechtbank had beledigd. De rechtbank zou dit vermoeden hebben gekregen omdat de hond medewerkers van de rechtbank bedreigde. En, nog steeds volgens het verhaal dat vorige week de wereldpers haalde, zou één van de rechters zich de vervloeking herinneren die de rechtbank de advocaat had opgelegd: hij moest na zijn dood terugkeren als hond. Dat is een pittige straf, want de hond staat niet hoog aangeschreven lees ik in het aangehaalde artikel uit Israël. De advocaat was enkele jaren geleden overleden. En 1+1=2 zou de rechtbank hebben gedacht. De steniging zou door kinderen in de buurt moeten worden uitgevoerd.

Het verhaal was natuurlijk gefundenes Fressen voor mensen die graag wijzen op de absurde logica die gelovigen soms kunnen opleggen aan de wereld. En misschien was het ook wel een te mooi verhaal. In ieder geval klopt er volgens de BBC niets van. De BBC schrijft:

‘Reports that a Jewish rabbinical court in Israel condemned a stray dog to death by stoning have been strongly denied. The source of the report, Israel’s Maariv newspaper, apologised for its headline and for any offence caused. The head of the court, Yehoshua Levin, was quoted by Maariv as saying: “There is no basis for abuse of animals from the side of Jewish Halacha [law].”

Er was wel een hond. Die was het gebouw binnengelopen, en zat rustig in een hoekje. De rechtbank had slechts de afdeling zwerfhonden van de gemeente gebeld om het dier op te laten halen.

Foto voorzijde: alarabiya.net

Update jeukzwembad: oorzaak gevonden

by 115 Comments

Zwemmers kregen last van jeuk (destadutrecht.nl)

Zwembad De Kwakel wordt al een tijd geteisterd door onverklaarbare jeukklachten bij zwemmers. Dat leidde niet alleen tot sluiting van het zwembad maar ook tot merkwaardige theorieën over de oorzaak. Nu kunnen we berichten dat de oorzaak van de jeuk is gevonden en dat de alternatieve theorie waarover we eerder berichtten niet klopt.

Gisteren bleek dat de oorzaak van de jeuk gevonden is – de problemen zijn veroorzaakt door bijproducten die ontstaan bij het maken van het zwembadchloor. Dat berichtte de website van de NOS. Ook de website van de gemeente Utrecht berichtte hierover. Een gedetailleerde beschrijving vind je in de nieuwsbrief van het zwembad. Volgens de gemeente kregen afgelopen week 5 ‘proefzwemmers’ (van in totaal 1.068) een huidirritatie, 3 daarvan lijken op de jeukklachten die eerder zo veelvuldig werden gemeld. De gemeente concludeert: ‘Gezien het geringe aantal huidklachten gaan we het proefzwemmen weer verder uitbreiden’.

Eerder gaf het kriebelprobleem aanleiding tot een andere theorie. Op 15 december 2010 berichtte Kloptdatwel dat het bedrijf Aqualine een heel andere oplossing voor ogen stond: ‘reset het watergeheugen’.  Wij citeerden Jan van der Lee van Aqualine die met een moeilijk te volgen redenering dacht dat het probleem kon worden opgelost met behulp van de Aqua Optimizer:

 

 

 

 

Update jeukzwembad: oorzaak gevonden 1
De Aqua Optimizer

Daarmee creëren we de situatie dat het geheugen van het water een reset krijgt. Ik zou haast willen zeggen dat op basis van geactiveerde vormkrachten, elke vorm heeft een bepaalde kracht in zich, die kun je activeren waardoor je de informatie beter kunt coderen waarbij je het effect groter kunt maken. Het apparaat is gemaakt van metaal, twee helften, die zet je heel gemakkelijk om de leiding heen, je zet het vast, en vanaf dat moment werkt de Aqua OPTIMIZER en krijgt het water een reset op het geheugen.

De Aqua Optimizer wordt normaal gesproken gebruikt door mensen die hun kraanwater niet helemaal vertrouwen. Op de website van Aqua Optimizer wordt uitgelegd dat het apparaat er voor zorgt dat er meer ‘bovis eenheden’ aan het water worden toegevoegd. Je vraagt je misschien af: bovis eenheden? Het antwoord van de website: Bovis-waarde is een eenheid voor levensenergie die ontwikkeld door de Fransman Bovis en later verfijnd door zijn leerling Simonéton. De meting van de Bovis-waarde wordt vaak verwisseld met een meting van de golflengte (Ångström), frequentie (Hf. in Hz.) of de fotonenenergie. Op een andere website gelukkig snel gevonden waarom ik nooit over Bovis eenheden heb geleerd op de middelbare school: Voor het meten van de Bovis-waarde is door de wetenschap nog geen meetapparaat uitgevonden. Meten op de schaal van Bovis wordt gedaan met behulp van een pendel of een bio-tensor.

Het roept herinneringen op aan het humoristische stukje op kloptdatwel over de prayer caster (die Beckels, ofwel eenheden spirituele energie uit kan zenden).

Gelukkig gebruikt de overheid echte meetinstrumenten en ontdekten ze dat De Kwakel last had van verkeerd geproduceerd zwembadchloor.

Aanvulling: lees meer over bovis eenheden etc in dit Skepter artikel of dit Skepter artikel. Dank aan Jan Willem Nienhuys voor de verwijzing.

Deze bijdrage is geschreven door Gert Jan van ‘t Land en Maarten Koller

 

 

Willem Albert Wagenaar overleden

by 13 Comments

Willem Albert Wagenaar overleden 2
Willem Albert Wagenaar (1941-2011)

Op 3 mei werd het overlijden van Willem Albert Wagenaar bekend gemaakt. Wagenaar was deskundige op het gebied van het menselijke geheugen. Hij werd bekend omdat hij twijfels uitte over de wijze waarop schuldigen werden aangewezen in rechtszaken. Rechters vertrouwen volgens Wagenaar te makkelijk op verklaringen die getuigen of slachtoffers uit hun geheugen opdiepen. Van die herinneringen klopt soms niets, het geheugen is niet betrouwbaar. Wagenaar vond dat veroordeelden te weinig rechten hebben om te vragen om herziening van rechtszaken. Alleen nieuwe feiten mogen aanleiding zijn, maar fouten in het proces zijn onvoldoende. Daar verzette hij zich tegen. Deze punten komen aan de orde in zijn boek ‘de slapende rechter’. Het laatste artikel van Wagenaar verscheen gisteren postuum in de NRC. Daarin roept hij de rechters in München op om John Demjanjuk vrij te spreken. De rechters doen vandaag uitspraak.

Bekend werd Wagenaar door zijn optreden als getuige-deskundige in strafzaken. In het Demjanjuk proces dat in de jaren 1980 plaatsvond in Israel leidde zijn inbreng tot twijfel of de getuigen de verdachte wel correct herkenden als de Nazi-kampbeul met de bijnaam ‘Ivan de Verschrikkelijke’. Demjanjuk werd in hoger beroep vrijgesproken. Rechtspsychologen Hans Crombag en Peter van Koppen schrijven hierover in de NRC:

‘In 1987 was hij de pionier die in Israël optrad als rechtspsychologische getuige-deskundige in het proces tegen Demjanjuk, die werd verdacht van oorlogsmisdaden. Het getuigde van moed om in een vijandige omgeving geduldig uit te leggen hoe problematisch de herkenningen van Demjanjuk door concentratiekampslachtoffers waren’.

Het laatste artikel van Wagenaar dat gisteren postuum in de NRC verscheen gaat over de tweede strafzaak tegen Demjanjuk die nu in München plaatsvindt. De rechters in München doen vandaag uitspraak. Wagenaar roept de rechtbank hartstochtelijk op om tot vrijspraak te besluiten. Volgens hem is de identiteitskaart van Demjanjuk, één van de belangrijke bewijsstukken in het proces, een dubieus document. Het document vertoont allerlei verschijnselen van vervalsing en het is afkomstig van de KGB, de geheime dienst van de vroegere Sovjet Unie.

Update 12 mei 2011: Demjanjuk is schuldig bevonden maar blijft in afwachting van het hoger beroep op vrije voeten. Dit berichtte de NOS.

Willem Albert Wagenaar overleden 3
De slapende rechter – het boek over o.a. de Eper incestzaak (maxpam.nl)

In Nederland werd Wagenaar bekend door de Eper incestzaak. In deze zaak zou een jonge vrouw (Yolanda) door talloze dorpsgenoten zijn misbruikt en het slachtoffer zijn geworden van satanische rituelen en gedwongen abortussen. Lees meer hierover op de website van Skepsis. De Nederlandse wikipedia vat het goed samen:

‘Psycholoog en hoogleraar Willem Wagenaar uitte in de zaak als getuige-deskundige kritiek op slachtoffer Yolanda, omdat de feiten niet zouden kloppen.[2] In zijn in 2009 verschenen boek De slapende rechter besteedt hij aandacht aan de zaak. Naar zijn zeggen was er sprake van gefantaseer door Yolanda en waren de grootste slachtoffers daarvan de broers Gerrit en Ronald van Z. uit het naburige Vaassen. Ze kregen korte gevangenisstraffen opgelegd, maar wel met tbs. Ze zijn nooit meer vrijgekomen. Wagenaar pleitte voor herziening van de zaak, maar vond geen gehoor’.[3]

Wagenaar was skepticus. Hij zag waarnemingsfouten als een bron van paranormale ervaringen. Dat schreef hij in een Skeptische Notitie. Twee van zijn boeken prijken op de boekenlijst van Skepsis. Graag hadden we hem nog een keer uitgenodigd voor een lezing. Dat gaat helaas niet meer. Hij laat gelukkig genoeg stof tot nadenken na.

Hieronder twee titels van Wagenaar die verkrijgbaar zijn bij bol.com.