Kloptdatwel?

Uri Geller in de maling genomen

by 3 Comments

Uri Geller was te gast bij het Britse 8 out of 10 Cats en wordt daar heerlijk in de maling genomen.

Het filmpje spreekt voor zich. (‘Bender’ is trouwens Britse slang voor homoseksueel).

http://www.youtube.com/watch?v=a1BnzLYrfA8

Zou de presentator gemaild zijn door mensen waarvan de lepel van de tv viel of er ‘iets’ is gebeurd?

Volgens Uri wel: “stop being skeptical, there will be thousands of people who will email saying my god my spoon jumped off the table“.

Ik denk dat het heel goed mogelijk is: stel dat er een paar honderdduizend (of misschien wel miljoenen) mensen naar het programma keken en een klein percentage heeft daadwerkelijk gedaan wat Uri zei, ‘gewoon voor de grap’. Dan gaat het nog altijd over tientallen (honderden/duizenden?) mensen.

Misschien viel de lepel wel sowieso omdat hij niet goed werd neergelegd. Zoals al in het filmpje werd opgemerkt kan door de trilling van de boxen de lepel iets verschuiven. Misschien sloeg iemand net met een deur, of kwam er een auto langs etc. Het zou eigenlijk juist gek zijn als er bij niemand iets gebeurde.

Homeopathie: De Test

by 8 Comments

In 2002 zond de BBC het programma Homeopathy: The Test uit. In het programma wordt Homeopathie getest (joh) om ‘voor eens en voor altijd’ te weten te komen of het nu wel of niet werk. De inzet: James Randi’s 1 miljoen dollar die hij uitkeert aan iedereen een bewijs kan leveren van het bestaan van iets paranormaals. In dit geval gaat het er dus om of, wanneer je bijvoorbeeld (een extract van) een kruid, een zonnestraal of antimaterie (ja, je leest het goed, lees hier een artikel over de vreemdste homeopathische ingrediënten) volledig wegverdund door er alsmaar water bij te blijven doen, een druppel ervan te nemen en er weer water bij te doen (en dan maal 100 of nog vaker), je dan nog een effect van die verdunning kan meten. Homeopaten zeggen van wel, goed placebo-gecontroleerd, dubbelgeblindeerd onderzoek en de natuurkundige wetten zeggen van niet. Als homeopaten gelijk hebben moet dus ons natuurkunde-onderwijs op de schop.

Ik zet mijn geld in op de goede onderzoeken en de natuurwetten. Randi ook. En aangezien de 1 miljoen dollar nog steeds beschikbaar is, weten we daarmee ook meteen de uitkomst. Toch denk ik dat Homeopathy: The Test nog steeds de moeite waard is om eens te bekijken.

Het placebo-effect: een simpele demonstratie

by 12 Comments

Als je tegen een groep mensen zegt dat de ene helft een stimulant krijgt en de andere helft een slaapmiddel, terwijl je ze in werkelijkheid allemaal een placebo (niet-werkzaam middel) geeft, en ze vraagt om erop te letten wat het effect van het middel is op hun slaappatroon, dan denkt in dit geval ongeveer 75% van de mensen een echt effect te ervaren:

http://www.youtube.com/watch?v=xXiz44h_VZI

Deze simpele demonstratie toont aan dat het fenomeen nu eenmaal bestaat, we zullen er dus rekening mee moeten houden in alles wat we doen en bovenal: mensen die het ervaren zijn niet gek, het zijn gewoon mensen zoals jij en ik.

Maar ook al zeggen mensen zich (subjectief) beter te voelen, dat betekent dus niet dat er (objectief) echt iets veranderd is. Je kan je dus het gevaar voorstellen wanneer iemand met een ernstige ziekte zich beter voelt, na een alternatieve behandeling te hebben ondergaan die niet beter werkt dan een placebo. Het zou zomaar kunnen dat zo iemand later (te laat) naar de dokter gaat: “ja ik voelde me eerst wat beter, maar later ging het weer slechter”. Dokter: “was u maar eerder gekomen”…

Zulke situaties zijn zonde wanneer je bedenkt dat een normale, werkzame (reguliere) therapie ook gewoon een placebo-effect met zich meebrengt… bovenop de echte werkzaamheid.

Emily Rosa

by 5 Comments

Emily Rosa onderzocht energetisch therapeuten en kwam daarmee in het Guinness book of Records:

At age 11, Emily Rosa, of Loveland, Colorado, USA, became the youngest person to have research published in a scientific or medical journal when an article she co-authored appeared in the Journal of the American Medical Association on 1 April 1998.

Het artikel onderzocht de voornaamste claim van Therapeutic Touch (TT) therapeuten:

Er bestaat een universele levensenergie die (…) het sterkst [is] in en rond levende organismen. Als een organisme gezond is, stroomt de levensenergie er vrij en op een evenwichtige manier doorheen, maar bij ziekte is de energiestroom geblokkeerd, ontregeld en verzwakt. De toestand van het energieveld kan worden vastgesteld op basis van bepaalde sensaties die TT-beoefenaren voelen wanneer ze hun handen op een decimeter afstand langs het lichaam van de patiënt bewegen.

Rob Nanninga schreef voor Skepter al eens een uitgebreid artikel over Therapeutic Touch.

Het idee van Emily om deze mensen te onderzoeken kwam toen ze zich op haar negende afvroeg: kunnen TT-therapeuten écht een energieveld voelen? Als schoolproject besloot ze de TT-therapeuten eens te onderwerpen aan een simpele test:

http://www.youtube.com/watch?v=z3iaBNOJ6vA

De test was simpel: laat de therapeuten hun hand door een karton steken waar ze niet doorheen kunnen kijken. Houd vervolgens een van je eigen handen boven een van de handen van de therapeut en laat ze vertellen boven welke hand jouw hand zich bevindt. Als ze inderdaad een energieveld kunnen voelen, dan is het een simpele opgave.

Als je zo’n test tien keer doet, dan zou je gemiddeld ongeveer 5 keer goed moeten zitten. Dat aantal wordt dus gehaald door ieder willekeurig persoon die je maar van de straat plukt en dat betekent dus dat er niets speciaals aan de hand is: iedereen scoort rond de 5 keer.

Sommige therapeuten dachten echter al dat ze met 4 uit de tien een goede score hadden behaald… zoals Emily al zegt: die snappen niets van statistiek.

Sommige mensen hadden kritiek op het feit dat Emily niet de eerste auteur is van ‘haar’ artikel, dat is namelijk haar moeder Linda Rosa. Mevrouw Rosa reageerde daarop op de site Reddit.

De Ecowasbal werkt niet

by 46 Comments

UPDATE 11 nov: Even opfrissen: de wasballen nader bekeken.
—————————————————————————-

Ik hoorde voor het eerst over de Ecowasbal tijdens het programma Down met Johnny Rocks! Hoewel in dat programma mensen met een verstandelijke beperking worden geholpen door Johnny de Mol bij het vormen van een rockband, leek het plotseling wel op een promotiefilmpje voor de Ecowasbal:

Down met Johnny Rocks! aflevering 2 (17 mei 2011).

Ecowasbal topverkoper Pim Zuidema legt uit:

de wasbal gaat 3,5 jaar mee, oftewel 1000 wasbeurten, en je bespaart er 80% waspoeder mee. Veel mensen zijn er enthousiast over. Hij kost 24,90 maar binnen 100 wasbeurten heeft u dat er al uit.

Als het allemaal waar is dan is het natuurlijk een fantastisch product en Johnny koopt er zelf ook een. Allemaal leuk en aardig en ik dacht er verder niet meer bij na. Tot mijn schoonmoeder de wasbal in handen kreeg en na een korte test zich afvroeg: “Kloptdatwel?”. Gelukkig zijn er nog wat skeptisch ingestelde mensen in de wereld, want aan mij heb je blijkbaar niet veel. In iedergeval bedacht ze dus dat het misschien iets voor ons blog zou zijn en ik ben dus maar eens wat gaan zoeken.

Allereerst vond ik veel enthousiaste reacties, hieronder is er zo eentje.

In de korte handleiding van de Ecowasbal staat dat je bij licht tot normaal vervuilde was zelfs helemaal geen waspoeder hoeft te gebruiken. Volgens de ‘Meest gestelde vragen’-sectie van de Ecowasbal werkt het als volgt:

ECOWASBAL, een recyclebare kunststofbal, wordt tussen de was in de wasmachine gelegd. De bal is gevuld met kleine keramische balletjes. Komen deze balletjes in aanraking met water dan ontstaan daarin zogenaamde hydroxylionen. Deze ionen verminderen, in dezelfde mate als wasmiddel, de oppervlaktespanning van het water, omringen het vuil en weken het los van de vezels zodat het kan worden weggespoeld.

En weten ze echt zeker dat die Ecowasbal helpt? Die vraag stellen ze zichzelf ook:

Wordt kleding schoon als je deze wast met slechts een klein beetje wasmiddel zónder ECOWASBAL?
Nee, dat is niet het geval. Nederlands beste onafhankelijke onderzoeksinstituut heeft proeftextiel met exact dezelfde vlekken gewassen op hetzelfde wasprogramma en op dezelfde temperatuur mét ECOWASBAL en zonder ECOWASBAL. Conclusie: mét ECOWASBAL gewassen kleding is aanzienlijk schoner.

Wow, het beste onafhankelijke onderzoeksinstituut! TNO dus?

Waarom wordt de naam niet genoemd van het Nederlands onderzoekbureau?
De naam van het onderzoekbureau kan alleen worden genoemd als GreenHabits de testen met regelmaat herhaalt. Dit is een afspraak die gemaakt is tussen het onderzoekbureau en GreenHabits.

Ik moet zeggen, daar begrijp ik helemaal niets van. Wat een ontzettend rare afspraak is dat, hoe zou dat gegaan zijn? “Top, bedankt voor het testen! We zullen jullie zeker noemen hoor” – “Ehm nee doe maar niet” – “Ook goed, maar als we nou regelmatig bij jullie terugkomen, mag het dan wel?” – “Oh, ja dan is het prima”… ??? (GreenHabits is overigens de ondernemer achter de Ecowasbal.)

Tijdens mijn zoektocht kwam ik ook dit artikel uit de Trouw tegen (2009):

Maar klopt het allemaal wel, wat zo fraai wordt beweerd? „Absoluut niet”, zegt Hans Fraaije, hoogleraar fysische chemie aan de universiteit van Leiden. „Het is quasi-chemie, bijna oplichting. Het begint al met de claim dat je met keramische bolletjes hydroxyl-ionen kunt genereren. Dat is echt onmogelijk. Als er wel hydroxyl-ionen zijn, dan kun je daar inderdaad mee wassen. Het is wel heel agressief, het is een loog. Onze grootmoeders deden dat ook al, met soda. Maar soda alleen is niet genoeg. Er moet nog iets bij wat ze ’surfactant’ noemen. Dat is een stof die zich hecht aan het textiel en die het vuil losweekt. In grootmoederstijd was dat groene zeep. Soda maakt de werkzame stof in groene zeep vrij, maar die combinatie is wel erg agressief. Onze grootmoeders wilden er niet voor niets vanaf. Er is dus veel onderzoek gestopt in de zoektocht naar PH-neutraal, zeg maar huidvriendelijk, waspoeder.”

Volgens Fraaije klopt ook de tweede claim niet. „Voor het verlagen van oppervlaktespanning heb je geen hydroxyl-ionen nodig. Dat kan bijvoorbeeld al met weinig zeep, ongeveer 1 milligram per vierkante meter wateroppervlak. Maar hier komen zelfs geen hydroxyl-ionen vrij. Ik vermoed dat de geclaimde verlaging van de oppervlaktespanning te maken heeft met verontreinigingen die van die kunststof bal aflekken.”

Dat lijkt me duidelijk, van het achterliggende werkingsmechanisme klopt blijkbaar niets.

Niet geheel onlogisch dus dat je bij langdurig gebruik dit soort reacties krijgt:

Monique on Sunday 3, 2010
Ik gebruik de wasbal inmiddels al diverse maanden maar ik begin nu toch te twijfelen (…). Ik merk dat ik de laatste tijd erg snel naar transpiratie ruik en ondanks verhoogd verbruik van een deodorant, wordt het echt erger.
Astrud on Sunday 3, 2010
Ik vrees dat ik me zal moeten aansluiten bij Monique…in eerste instantie heb ik de wasbol als een soort wonder beschouwd (…) maar naarmate ik langer was met de bol gaat, vooral mijn bonte was, viezer ruiken.

De bovenstaande reacties kwamen echter uit dit artikel van Ecomama, die de Ecowasbal getest heeft en tot een positief resultaat kwam. Ook andere testen die je hier en daar op internet kan vinden laten vaak een positief resultaat zien. Maar de meeste tests waren gebaseerd op slechts één wasbeurt, hadden geen controle groep (wassen met de aangeraden hoeveelheid waspoeder, maar zonder de wasbal) of telkens precies dezelfde (fabrieksmatig aangebrachte) vlekken.

Gelukkig heeft de Consumentenbond wel een fatsoenlijk onderzoek gedaan en daar kwam een duidelijke conclusie uit naar voren:

Bij deze test is geen effect aangetoond van de Ecowasbal op de wasresultaten. De wasresultaten van was gedraaid met de Ecowasbal en 15 ml wasmiddel waren precies hetzelfde als wanneer we alleen 15 ml wasmiddel gebruikten, zónder de Ecowasbal. Dat betekent niet dat de was met de Ecowasbal niet schoon wordt, maar dat je hetzelfde wasresultaat kunt bereiken met net zo weinig wasmiddel, zonder de Ecowasbal.

Waarom denken veel mensen dan dat het werkt? Simpel: over het algemeen is er veel minder wasmiddel nodig om toch een schone was te krijgen. De kleine hoeveelheid die door de Ecowasballers wordt aangeraden is dus vaak gewoon voldoende, maar voor de meeste mensen lijkt het veel te weinig. Dus als ze de schone was zien, dan denken ze ‘dat moet wel door de Ecowasbal komen’. Niet dus.

De Ecowasbal werkt niet 1